ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස
ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස යනු ශ්‍රී ලංකාවේ පරිපාලන ඒකක වර්ගයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ දිස්ත්‍රික්ක එහි උප පරිපාලන ඒකකය ලෙස ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස වලට බේදා ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ අතීතයේ පැවති පරිපාලන ඒකකවු කෝරළේ , රට යන අතීත පරිපාලන ඒකක වර්ථමාන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසවලට පදනම වි ඇත.[1]
ඒවා කලින් ප්‍රාදේශීය ආදායම් නිලධාරියාගෙන් පසුව D.R.O. කොට්ඨාශ ලෙස හැඳින්විණි. පසුව D.R.O.වරුන් සහකාර රජයේ නියෝජිතයන් බවට පත් වූ අතර එම කොට්ඨාශ A.G.A. කොට්ඨාශ ලෙස හැඳින්විණි. වර්තමානයේ, කොට්ඨාශ පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයෙකු විසින් වන අතර, ඒවා D.S. කොට්ඨාශ ලෙස හැඳින්වේ.[2]
ඉතිහාසය
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල කලින් හැඳින්වූයේ D.R.O. කොට්ඨාශ ලෙස වන අතර, ආදායම් එකතු කිරීම සහ පරිපාලන කටයුතු සඳහා වගකිව යුතු D.R.O. නිලධාරීන් අනුව නම් කරන ලදී. D.R.O. ක්‍රමය යනු කාර්යක්ෂම බදු එකතු කිරීම සහ පාලනය සහතික කිරීම සඳහා රට පරිපාලන ඒකකවලට බෙදා වෙන් කළ බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් භාවිතා කරන ලද යටත් විජිත පරිපාලන ආකෘතියේ අඛණ්ඩ පැවැත්මකි.[3]
1948 දී ශ්‍රී ලංකාව නිදහස ලැබීමෙන් පසු, රජය විසින් D.R.O. කොට්ඨාශ වෙනුවට "සහකාර රජයේ නියෝජිත (A.G.A.) ක්‍රමය" හඳුන්වා දෙන ලදී. A.G.A.වරුන් ප්‍රාදේශීය පරිපාලනය සඳහා වගකිව යුතු අතර දිස්ත්‍රික් මට්ටමින් "රාජ්‍ය නියෝජිත (G.A.)" ගේ අධිකාරිය යටතේ කටයුතු කළහ.[4]
1992 දී, විමධ්‍යගත කිරීමේ උත්සාහයන්ගේ කොටසක් ලෙස, A.G.A. අංශ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල ලෙස නම් කරන ලදී. ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුන්ගේ කාර්යභාරය ආදායම් එකතු කිරීමෙන් ඔබ්බට ගොස් පහත සඳහන් කාර්යයන් ඇතුළත් විය:
- සංවර්ධන සැලසුම්කරණය - ආර්ථික හා සමාජ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති අධීක්ෂණය කිරීම.
- රාජ්‍ය සේවා සැපයීම - හැඳුනුම්පත් ලේඛන නිකුත් කිරීම සහ ඉඩම් පරිපාලනය වැනි සේවා සම්බන්ධීකරණය කිරීම.
- ආපදා කළමනාකරණය - හදිසි අවස්ථා වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීම සහ සහන කටයුතු සම්බන්ධීකරණය කිරීම.[5]
අද වන විට, ශ්‍රී ලංකාව පුරා ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල 331ක් ඇති අතර, ඒ සෑම එකක්ම මධ්‍යම රජය විසින් පත් කරන ලද 'ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයෙකු' විසින් කළමනාකරණය කරනු ලැබේ.[6] පාලන අවශ්‍යතා සහ සංවර්ධන ප්‍රමුඛතාවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ඒවායේ කාර්යයන් අඛණ්ඩව පරිණාමය වෙමින් පවතී.
ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලවල පරිපාලන ව්‍යුහය
සංස්කරණයප්රාදේශීය ලේකම්
සංස්කරණයප්රාදේශීය ලේකම්වරයෙකු යනු ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයක ප්‍රධාන පරිපාලන නිලධාරියා වන අතර ඔහු මධ්‍යම රජය විසින් පත් කරනු ලැබේ. රජයේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම, මහජන සේවා කළමනාකරණය කිරීම සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් සංවර්ධන ව්‍යාපෘති පරිපාලනය සහතික කිරීම සඳහා ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයා වගකිව යුතුය. 'ප්‍රධාන වගකීම්:'
- පරිපාලන කාර්යයන්: රජයේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම, සංවර්ධන වැඩසටහන් සහ රාජ්‍ය සේවා සම්බන්ධීකරණය.[7]
- 'නියාමන සහ නීතිමය වගකීම්': ඉඩම් පරිපාලනය, උපත් සහ මරණ ලියාපදිංචි කිරීම සහ බලපත්‍ර නිකුත් කිරීම අධීක්ෂණය කිරීම.[8]
- සම්බන්ධීකරණ කාර්යභාරය: මධ්‍යම රජය, පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන ආයතන අතර අතරමැදියෙකු ලෙස ක්‍රියා කරමින් සුමට පාලනයක් සහතික කරයි.
ප්‍රාදේශීය සභා (ප්‍රාදේශීය සභා) සහ ඒවායේ නායකත්වය
සංස්කරණයප්රාදේශීය සභා ලෙස හඳුන්වන ප්‍රාදේශීය සභා, ඒවායේ අදාළ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල ප්‍රදේශ පරිපාලනය අධීක්ෂණය කරන පළාත් පාලන ආයතන ලෙස ක්‍රියා කරයි. මෙම සභා තම බලතල ලබා ගන්නේ බහු පනත් සහ ආඥා පනත් වලින් වන අතර, ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ:
- 1947 අංක 29 දරන නාගරික සභා ආඥා පනත
- 1939 අංක 61 දරන නාගරික සභා ආඥා පනත
- 1987 අංක 15 දරන ප්‍රාදේශීය සභා පනත[9]
නගර සහ මහ නගර සභා මෙන් නොව, ප්‍රාදේශීය සභාවලට සීමිත ව්‍යවස්ථාදායක සහ විධායක බලතල ඇත, මන්ද ඒවායේ අධිකාරිය මධ්‍යම රජය සහ පළාත් සභා දෙකටම යටත් වේ. ඊට අමතරව, දිස්ත්‍රික් ලේකම් වැනි රාජ්‍ය ආයතන ද පළාත් පාලන ආයතනවලට සමාන බලතල ක්‍රියාත්මක කරයි.
ප්‍රාදේශීය සභා සභාපති සහ නියෝජ්‍ය සභාපති
සංස්කරණයසභා සාමාජිකයින්ගෙන් තෝරා ගන්නා ලද තේරී පත් වූ සභාපතිවරයෙකු සහ නියෝජ්‍ය සභාපතිවරයෙකු විසින් සෑම ප්‍රාදේශීය සභාවක්ම මෙහෙයවනු ලැබේ.
සභාපති:
සංස්කරණය- සභා රැස්වීම්වල මුලසුන හොබවයි.
- සභා තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම අධීක්ෂණය කරයි.
- නිල කටයුතු සම්බන්ධයෙන් සභාව නියෝජනය කරයි.
- දිස්ත්‍රික්කය සඳහා සාම විනිසුරුවරයෙකු සහ නිල නොවන මහේස්ත්‍රාත්වරයෙකු ලෙස සේවය කරයි.
- නාගරික සභා නගරාධිපතිවරුන්ට සාපේක්ෂව සීමිත විධායක බලතල ඇත.[10]
'උප සභාපති:'
සංස්කරණය- සභා තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී සභාපතිවරයාට සහාය වේ.
- සභාපතිවරයා නොමැති විට සභා රැස්වීම්වල මුලසුන හොබවයි.
- පාලනයේ අඛණ්ඩ පැවැත්ම සහ සේවා සැපයීම සහතික කරයි.[11]
ප්‍රාදේශීය සභා වල බලතල සහ කාර්යයන්
සංස්කරණයප්රාදේශීය සභා වලට නීතිමය බලය ඇත:
- දේශීය ආඥාපන් උල්ලංඝනය කරන්නන්ට එරෙහිව නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ආරම්භ කිරීම.
ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස 331 දිස්ත්‍රික්ක අනුව පෙලගස්වා ඇත:
| පළාත | කොට්ඨාස ගණන | දිස්ත්‍රික්කය | කොට්ඨාස ගණන | ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස (ග්‍රාම නිලධාරී කොට්ඨාස ගණන වරහන් තුල දක්වයි ) |
|---|---|---|---|---|
| මධ්‍යම පළාත | 36 | මහනුවර | 20 | |
| මාතලේ | 11 | |||
| නුවර එලිය | 10 | |||
| නැගෙනහිර පළාත | 45 | අම්පාර | 20 | |
| මඩකලපුව | 14 | |||
| ත්‍රිකුණාමලය | 11 | |||
| උතුරු මැද | 29 | අනුරාධපුර | 22 |
|
| පොළොන්නරුව | 7 | |||
| උතුරු පළාත | 34 | යාපනය | 15 | |
| කිලිනොච්චිය | 4 | |||
| මන්නාරම | 5 | |||
| මුලතිව් | 6 | |||
| වවුනියාව | 4 | |||
| වයඹ පළාත | 46 | කුරුණෑගල | 30 | |
| පුත්තලම | 16 | |||
| සබරගමුව පළාත | 28 | කෑගල්ල | 11 | |
| රත්නපුර | 17 | |||
| දකුණු පළාත | 47 | ගාල්ල | 19 | |
| හම්බන්තොට | 12 | |||
| මාතර | 16 | |||
| Uva | 26 | බදුල්ල | 15 | |
| මොණරාගල | 11 | |||
| බස්නාහිර පළාත | 40 | කොළඹ | 13 | |
| ගම්පහ | 13 | |||
| කළුතර | 14 |
මධ්‍යම පළාත
සංස්කරණයනැගෙනහිර පළාත
සංස්කරණයඋතුරු මැද පළාත
සංස්කරණයඋතුරු පළාත
සංස්කරණය
මුලතිව් දිස්ත්රික්කයසංස්කරණයප්රධාන ලිපිය: මුලතිව් දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස
|
වවුනියාව දිස්ත්රික්කයසංස්කරණයප්රධාන ලිපිය: වවුනියා දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස
|
වයඹ පළාත
සංස්කරණයසබරගමුව පළාත
සංස්කරණයදකුණු පළාත
සංස්කරණයඌව පළාත
සංස්කරණයබස්නාහිර පළාත
සංස්කරණයමේවාද බලන්න
සංස්කරණයබාහිර සබැදි
සංස්කරණය- Divisional Secretariats Portal සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2011-01-07 at the Wayback Machine
- Statoids: Divisions of Sri Lanka
- ^ "Grama Niladhari Administration Division". 14 September 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 23 June 2016.
- ^ Peebles, Patrick (2015-10-22). Historical Dictionary of Sri Lanka (ඉංග්‍රීසි බසින්). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4422-5585-2.
- ^ Fernando, J.L. (1985). Sri Lanka: A Country Study. Oxford University Press. සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ "History of Public Administration in Sri Lanka". සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ Gunawardena, R. (2006). Decentralization and Governance in Sri Lanka (PDF). Colombo University Press. සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;LGF22නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ "Divisional Secretaries Act, Sri Lanka". සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ "The Role of Divisional Secretariats in Local Administration" (PDF). සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ "Chapter 2 – System of Local Government – Powers and Functions". Report of the Commission of Inquiry on Local Government Reforms. 1999. 7 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Urban Councils Ordinance". සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.
- ^ "PAFFREL Election Monitoring Report" (PDF). සම්ප්‍රවේශය 16 March 2025.