යකඩ

(අයන් (යකඩ) වෙතින් යළි-යොමු කරන ලදි)

යකඩ යනු රසායනික මුලද්‍රව්‍යයකි. එය Fe (ලතින් භාෂාවෙත් එය ෆෙරම් යනුවෙන් ද) යන සංකේතයෙන් නිරූපනය කරයි. එහි පරමාණුක ක්‍රමාංකය 26 වේ. යකඩ 8 වන කාණ්ඩයේ හා 4 වැනි ආවර්තයට අයත් මුලද්‍රව්‍යයකි. යකඩ මෘදු රිදී වර්ණයක් දරයි. මුලද්‍රව්‍යවකි. එය චුම්භක ගුණ දරන මූලද්‍රව්‍ය වලින් එකකි.

මැංගනීස්යකඩcobalt
-

Fe

Ru
මුහුණුවර
lustrous metallic with a grayish tinge
A rough wedge of silvery metal

Spectral lines of Iron
ප්‍රධාන ගුණ
නම, සංකේතය, ක්‍රමාංකය යකඩ, Fe, 26
උච්චාරණය /.ərn/
මූලද්‍රව්‍ය කාණ්ඩය transition metal
කාණ්ඩය, ආවර්තය, ගොනුව 84, d
සාපේක්ෂ පරමාණුක ස්කන්ධය 55.845(2) g·mol−1
ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය [Ar] 3d6 4s2
කවච වල ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාව 2, 8, 14, 2
ද්‍රව්‍යමය ගුණ
අවධිය solid
ඝනත්වය (කා.උ. දී) 7.874 g·cm−3
ද්‍රවාංකයේ දී ද්‍රව ඝනත්වය 6.98 g·cm−3
ද්‍රවාංකය 1811 K, 1538 °C, 2800 °F
තාපාංකය 3134 K, 2862 °C, 5182 °F
විලයන එන්තැල්පිය 13.81 kJ·mol−1
වාෂ්පීභවන එන්තැල්පිය 340 kJ·mol−1
විශිෂ්ට තාප ධාරිතාව (25 °C) 25.10 J·mol−1·K−1
වාෂ්ප පීඩනය
පීඩ. (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
උෂ්. (K) 1728 1890 2091 2346 2679 3132
පරමාණුක ගුණ
විද්‍යුත් ඍණතාව 1.83 (පෝලිං පරිමාණයෙන්)
අයනීකරණ ශක්ති 1වන: 762.5 kJ·mol−1
2වන: 1561.9 kJ·mol−1
3වන: 2957 kJ·mol−1
පරමාණුක අරය 126 pm
සහසංයුජ අරය 132±3 (low spin), 152±6 (high spin) pm
ප්‍රකීර්ණක
ස්එටික ආකෘතිය body-centered cubic
චුම්බකත්වය ferromagnetic
1043 K
විද්‍යුත් ප්‍රතිරෝධිතාව (20 °C) 96.1 nΩ·m
තාප සන්නායකතාව (300 K) 80.4 W·m−1·K−1
තාප ප්‍රසාරණය (25 °C) 11.8 µm·m−1·K−1
ධ්වනි වේගය (තුනී දණ්ඩක් හරහා) (කා.උ.) (electrolytic)
5120 m·s−1
යං මාපාංකය 211 GPa
ව්‍යාකෘති මාපාංකය 82 GPa
නිකර මාපාංකය 170 GPa
පොයිසෝන් අනුපාතය 0.29
මෝ දැඩියාව 4
විකස් දැඩියාව 608 MPa
බි‍්‍රනල් දැඩියාව 490 MPa
CAS ලේඛනගත අංකය 7439-89-6
ඉතාමත් ස්ථායී සමස්ථානික
ප්‍රධාන ලිපිය: යකඩ වල සමස්ථානික
සමස්. ස්.සු. අර්ධ ජීව කාලය ක්.නිය. ක්.ශ. (MeV) ක්.නිශ්.
54Fe 5.8% >3.1×1022y 2ε capture ? 54Cr
55Fe syn 2.73 y ε capture 0.231 55Mn
56Fe 91.72% 56Fe is stable with 30 neutrons
57Fe 2.2% 57Fe is stable with 31 neutrons
58Fe 0.28% 58Fe is stable with 32 neutrons
59Fe syn 44.503 d β 1.565 59Co
60Fe syn 2.6×106 y β 3.978 60Co

යකඩ හා නිකල් යනු තාරකා නෂ්ටි ජනකයේ දී ඇති වූ අවසාන මුලද්‍රව්‍යයි. එබැවින් ඒවා බරින් වැඩිම මුලද්‍රව්‍යවේ. යකඩ ජනනයට තාරකාවක රක්ත වර්ණයෙන් යුක්ත පිපිරීමක් අවශ්‍ය නොවේ. එබැවින් යකඩ හා නිකල් ඉතාමත් සුලබ මුලද්‍රව්‍යයන්ය. එය පෘථිවියේ අභ්‍යන්තර කුහරයේ(පෘථිවි හරයේ) අන්තර්ගතය. එදිනෙදා භාවිතා කරන කාන්දම් වල පොදු ප්‍රභවයක් වන්නේ යකඩ හා මාත්තු යකඩ

"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=යකඩ&oldid=343904" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි