විකිපීඩියා

2022 රුසියානු යුක්‍රේන ආක්‍රමණය


2022 පෙබරවාරි 24 වන දින රුසියාව යුක්රේනය ආක්‍රමණය කරන ලදී. 2014 දී ආරම්භ වූ රුසෝ-යුක්‍රේන යුද්ධයේ ප්‍රධාන තීව්‍රතාවයකිනි. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු යුරෝපයේ ඇති වූ විශාලතම ගැටුම වන ආක්‍රමණය,[13][14][15] සිය දහස් ගනනක් මිලිටරි ජීවිත හානි සහ දස දහස් ගනනක් යුක්රේන සිවිල් වැසියන්ට හානි සිදු කර ඇත. 2024 වන විට රුසියානු හමුදා යුක්‍රේනයේ 20% ක් පමණ අල්ලාගෙන සිටිති. 41 ක ජනගහනයකින් මිලියන, යුක්‍රේනියානුවන් මිලියන 8 ක් පමණ අභ්‍යන්තරව අවතැන් වී ඇති අතර 8.2 කට වඩා වැඩි ය දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු යුරෝපයේ විශාලතම සරණාගත අර්බුදය නිර්මාණය කරමින් 2023 අප්‍රේල් වන විට මිලියන ගණනක් රට හැර ගොස් තිබුණි.

Russian invasion of Ukraine
the Russo-Ukrainian War (outline) හි කොටසකි

යුක්රේනයේ සිතියම 26 ඔක්තෝබර් 2024 වන විට (details): සැකිල්ල:Center block
දිනය2022 පෙබරවාරි 24 - වර්තමානය
(එක් වසරක්, එක් මාසයක්, එක් සතියක් සහ එක් දිනයක්)
පිහිටුම
යුක්රේනය, බටහිර රුසියාව, කළු මුහුද
Status අඛණ්ඩව පවතින (ගිවිසුම් ලැයිස්තුව · භෞමික පාලනය · සිදුවීම් කාලසටහන)
යුද්ධාවතීරයන්
Supported by:
 Belarus (2022)[b]		  යුක්‍රේනය[c]
ආඥාපතියන් සහ නායකයන්
සම්බන්ධිත හමුදා ඒකකයන්
සටන අනුපිළිවෙල Order of battle
හමුදාමය ප්‍රබලතාවය
Pre-invasion at border:
169,000–190,000[d][4][5][6]
Pre-invasion total:
900,000 military[7]
554,000 paramilitary[7]
In February 2023:
300,000+ active personnel in Ukraine[8]
In June 2024:
700,000 active personnel in the area[9]		 Pre-invasion total:
196,600 military[10]
102,000 paramilitary[10]
July 2022 total:
up to 700,000[11]
September 2023 total:
over 800,000[12]
අපාතිකයන් සහ හානි
Reports vary widely, see § Casualties for details.
මෙම කොටුව:

2021 අගභාගයේදී, රුසියාව යුක්රේනයේ දේශසීමා අසල හමුදා රැස්කළ අතර යුක්‍රේනය කිසිදා නේටෝ හමුදා සන්ධානයට සම්බන්ධ වීම තහනම් කිරීම ඇතුළු ඉල්ලීම් නිකුත් කළේය. යුක්‍රේනය ආක්‍රමණය කිරීමට හෝ ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට සැලසුම් නොමැති බව නැවත නැවතත් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙන් පසුව, 2022 පෙබරවාරි 24 වන දින රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැඩිමීර් පුටින් " විශේෂ හමුදා මෙහෙයුමක්" ප්‍රකාශයට පත් කළේ ය, එය රුසියානු පිටුබලය ලබන ඩොනෙට්ස්ක් සහ ලුහාන්ස්ක් සමූහාන්ඩුවලට සහාය දීම බව ප්‍රකාශ කළේ ය. 2014 සිට ඩොන්බාස් ගැටුමේදී යුක්‍රේනයට එරෙහිව සටන් කරයි. රාජ්‍යයක් ලෙස යුක්‍රේනයේ නීත්‍යානුකූල භාවයට අභියෝග කරන පුටින් අවිනිශ්චිත අදහස් ප්‍රකාශ කළේය, යුක්‍රේනය පාලනය කරනු ලබන්නේ රුසියානු සුළුතරයට හිංසා කරන නව-නාසිවරුන් විසින් බව ව්‍යාජ ලෙස ප්‍රකාශ කළ අතර රුසියාවේ ඉලක්කය යුක්‍රේනය "මිලිටරිකරණය සහ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම" බව පැවසීය. රුසියානු ගුවන් ප්‍රහාර සහ ගොඩබිම් ආක්‍රමණයක් බෙලරුසියාවේ සිට කියෙව් අගනුවර දෙසට ද, දකුණු ඉදිරියෙන් ක්‍රිමියාවේ සිට ද, නැගෙනහිරින් ඩොන්බාස් සහ කාර්කිව් දෙසට ද උතුරු පෙරමුණේ දියත් කරන ලදී. යුක්රේනය යුධ නීතිය පැනවූ අතර, සාමාන්‍ය බලමුලු ගැන්වීමකට නියෝග කර රුසියාව සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා අත්හැරියේය.

රුසියානු හමුදා 2022 අප්‍රේල් වන විට ලොජිස්ටික් අභියෝග සහ දැඩි ප්‍රතිරෝධයකට මුහුණ දීමෙන් පසු කියෙව්හි තදාසන්න ප්‍රදේශ ඇතුළුව උතුරු පෙරමුණෙන් පසු බැස ගියහ. දකුණු සහ ගිනිකොන දෙසින්, රුසියාව මාර්තු මාසයේදී කෙර්සන් සහ මැයි මාසයේ දී මරියුපෝල් අල්ලා ගත් අතර, විනාශකාරී වැටලීමකින් පසුව. රුසියාව ඩොන්බාස් හි නව ප්‍රහාරයක් දියත් කළ අතර ශීත ඍතුවේ මාසවල බලශක්ති ජාලය ඇතුළුව ඉදිරිපසින් ඈත මිලිටරි සහ සිවිල් ඉලක්ක වෙත බෝම්බ හෙලීය. 2022 අගභාගයේ දී යුක්‍රේනය දකුණු සහ නැගෙනහිර ප්‍රදේශවල සාර්ථක ප්‍රතිප්‍රහාර දියත් කළේ ය. වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන් රුසියාව අර්ධ වශයෙන් අත්පත් කරගත් ප්‍රදේශ හතරක් නීති විරෝධී ලෙස ඈඳා ගන්නා බව නිවේදනය කළේය. නොවැම්බරයේ දී යුක්‍රේනය කෙර්සන් නගරය ඇතුළු කෙර්සන් ප්‍රදේශයේ කොටස් යළි අත්පත් කර ගත්තේ ය . 2023 ජූනි මාසයේ දී, යුක්‍රේනය ගිනිකොන දෙසින් තවත් ප්‍රතිප්‍රහාරයක් දියත් කළ අතර, වසර අවසානය වන විට එය අසාර්ථක වූයේ කුඩා භූමි ප්‍රමාණයකින් පමණි. 2024 පළමු භාගයේ දී නැගෙනහිර යුක්‍රේනයේ රුසියාවට කුඩා නමුත් ස්ථාවර ජයග්‍රහණවලින් පසුව,යුක්‍රේනය එම වසරේ අගෝස්තු මාසයේ දී රුසියාවේ කර්ස්ක් කලාපයට දේශසීමා ආක්‍රමණයක් දියත් කළේ ය.

යුක්‍රේන කෘෂිකර්මාන්තයට හා නාවික කටයුතුවලට යුද්ධය සම්බන්ධ බාධා කිරීම් ලෝක ආහාර අර්බුදයකට දායක වූ අතර, ගැටුම නිසා ඇති වූ පුළුල් පාරිසරික හානිය පරිසර සංහාරයක් ලෙස විස්තර කර ඇත. සිවිල් වැසියන්ට රුසියානු ප්‍රහාර ජන සංහාරයක් පිලිබඳ චෝදනා වලට තුඩු දී ඇත.[16][17][18][19] මෙම ආක්‍රමණය පුලුල්ව පැතිරුනු ජාත්‍යන්තර හෙලා දැකීමට ලක්විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය ආක්‍රමණය හෙළා දකිමින් සහ 2022 මාර්තු මාසයේ දී රුසියාවෙන් සම්පූර්ණයෙන් ඉවත් විය යුතු බවට යෝජනාවක් සම්මත කළේය. ජාත්‍යන්තර අධිකරණය රුසියාවට හමුදා මෙහෙයුම් අත්හිටුවන ලෙස නියෝග කළ අතර යුරෝපීය කවුන්සිලය රුසියාව නෙරපා හරින ලදී. බොහෝ රටවල් රුසියාවට සහ එහි මිත්‍ර බෙලරුසියාවට සම්බාධක පැනවූ අතර යුක්‍රේනයට මානුෂීය සහ හමුදා ආධාර ලබා දුන්නේය. බෝල්ටික් රාජ්යයන් සහ පෝලන්තය රුසියාව ත්‍රස්තවාදී රාජ්යයක් ලෙස ප්රකාශයට පත් කරන ලදී. රුසියාවේ යුද විරෝධී විරෝධතාකරුවන් සමූහ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ විශාල මාධ්‍ය වාරණ මගින් හමු වීමත් සමඟ ලොව පුරා විරෝධතා ඇති විය . ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණය (අයිසීසී) යුද අපරාධ, මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ, යුක්‍රේන දරුවන් පැහැර ගැනීම සහ යුක්‍රේන ජාතිකයන්ට එරෙහි ජන සංහාර පිළිබඳ විමර්ශනයක් ආරම්භ කළේය. ICC විසින් අත්අඩංගුවට ගැනීමේ වරෙන්තු හයක් නිකුත් කරන ලදී: පුටින් සහ මරියා ලෙවෝවා-බෙලෝවා සහ හමුදා නිලධාරීන් වන සර්ජි කොබිලාෂ්, වික්ටර් සොකොලොව්, සර්ජි ෂොයිගු සහ වැලරි ජෙරසිමොව් සඳහා.

පසුබිම

සංස්කරණය
වැඩිදුර තොරතුරු: රුසියාව-යුක්‍රේන සබඳතා

පශ්චාත් සෝවියට් සබඳතා

සංස්කරණය

1991 දෙසැම්බරයේ සෝවියට් සංගමය විසුරුවා හැරීමෙන් පසුව, රුසියානු සමූහාණ්ඩුවේ සහ යුක්‍රේනයේ අලුතින් ස්වාධීන රාජ්යයන් සුහද සබඳතා පවත්වාගෙන ගියේය. ආරක්ෂක ඇපකර සඳහා හිලව් වශයෙන්, යුක්‍රේනය 1994 දී න්‍යෂ්ටික අවිහරණ ගිවිසුමට අත්සන් තැබූ අතර, හිටපු සෝවියට් සංගමය යුක්රේනයේ ඉතිරි කර තිබූ න්‍යෂ්ටික අවි විසුරුවා හැරීමට එකඟ විය.[20] එම අවස්ථාවේ දී රුසියාව, එක්සත් රාජධානිය සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය බුඩාපෙස්ට් සංදේශයේ දී යුක්‍රේනයේ භෞමික අඛණ්ඩතාව තහවුරු කිරීමට එකඟ විය.[21] 1999 දී රුසියාව යුරෝපීය ආරක්‍ෂාව සඳහා වන ප්‍රඥප්තියට අත්සන් තැබූ අතර, එක් එක් ප්‍රාන්තයට "එහි ආරක්ෂක විධිවිධාන තෝරා ගැනීමට හෝ වෙනස් කිරීමට" සහ සන්ධානවලට සම්බන්ධ වීමට ඇති අයිතිය තහවුරු කළේය.[22] 2002 දී පුටින් කියා සිටියේ නේටෝව සමඟ යුක්‍රේනයේ සබඳතා "එම හවුල්කරුවන් දෙදෙනාගේ කාරණයක්" බවයි.[23]

ජෝර්ජියානු සිවිල් යුද්ධයට සහ 1990 දශකයේ මුල් භාගයේ ඔසෙටියා, අබ්කාසියාව සහ මෝල්ඩෝවාහි හමුදා ගැටුම්වලට සහභාගී වීමෙන් පසුව, රුසියානු හමුදා 2008 අගෝස්තු මාසයේදී ජෝර්ජියාව ආක්‍රමණය කර අබ්කාසියාවේ සහ දකුණු ඔසෙටියාවේ බිඳී ගිය ප්‍රදේශ පාලනය කර, හමුදා බලය භාවිතා කිරීමට රුසියාවේ කැමැත්ත පෙන්නුම් කළහ. තම දේශපාලන අරමුණු ඉටුකර ගැනීමටය.[24] එක්සත් ජනපද පරිපාලනය ආක්‍රමණයට ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරය මත "සන්සුන් කිරීම සහ බොළඳ බව" චෝදනා කරන ලදී.[25]

යුක්‍රේන විප්ලවය, ක්‍රිමියාවේ සහ ඩොන්බාස්හි රුසියානු මැදිහත්වීම

සංස්කරණය
 
යුක්රේනය, දකුණේ ඈඳාගත් ක්‍රිමියාව සහ 2022 ආක්‍රමණය දක්වා නැගෙනහිරින් ඩොන්බාස්හි රුසියාවේ පිටුබලය ලබන බෙදුම්වාදී ජනරජ දෙකක් සමඟ

2013 දී යුක්‍රේනයේ පාර්ලිමේන්තුව, යුරෝපා සංගමය (EU) සමඟ සංගම් ගිවිසුමක් අවසන් කිරීම අතිමහත් ලෙස අනුමත කළේය.[26] රුසියාව එය ප්‍රතික්ෂේප කරන ලෙස යුක්‍රේනයට බලපෑම් කර තිබුණි.[27] ක්‍රෙම්ලිනයේ උපදේශක සර්ජි ග්ලැසියෙව් 2013 සැප්තැම්බර් මාසයේ දී අනතුරු ඇඟවූයේ යුක්‍රේනය යුරෝපා සංගම් ගිවිසුමට අත්සන් කළහොත් රුසියාව තවදුරටත් යුක්රේනයේ දේශසීමා පිළි නොගන්නා බවයි.[28] නොවැම්බරයේ දී, යුක්‍රේන ජනාධිපති වික්ටර් යනුකොවිච් හදිසියේම ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් ඉවත් විය, [29] ඒ වෙනුවට රුසියානු නායකත්වයෙන් යුත් යුරේසියානු ආර්ථික සංගමයට සමීප සබඳතා තෝරා ගත්තේය. මෙම බලහත්කාරයෙන් ඉවත් වීම Euromaidan නමින් හැඳින්වෙන විරෝධතා රැල්ලක් අවුලුවා, 2014 පෙබරවාරි මාසයේ දී ගෞරවයේ විප්ලවයෙන් අවසන් විය. යනුකොවිච් පලා ගිය අතර පාර්ලිමේන්තුව විසින් බලයෙන් පහ කරන ලද අතර රුසියාවේ අවසන් විය.

 
2015 දී ඩොන්බාස් හි යුද්ධයේ දී රුසියානු පිටුබලය ලත් බෙදුම්වාදී බලවේග

කිසිදු ලාංඡනයක් නොමැති රුසියානු සොල්දාදුවන් යුක්‍රේනියානු ක්‍රිමියාවේ භූමිය අල්ලා ගත් අතර ක්‍රිමියානු පාර්ලිමේන්තුව අල්ලා ගත්හ.[30] පුළුල් ලෙස මතභේදයට තුඩු දුන් ජනමත විචාරණයකින් පසුව රුසියාව 2014 මාර්තු මාසයේ දී ක්‍රිමියාව ඈඳා ගත්තේය . රුසියානු ගැති නොසන්සුන්තාව යුක්රේනයේ ඩොනෙට්ස්ක් සහ ලුහාන්ස්ක් නගරවල ක්ෂනිකව ඇති විය. සන්නද්ධ රුසියානු පිටුබලය ලබන බෙදුම්වාදීන් යුක්‍රේන රජයේ ගොඩනැගිලි අල්ලාගෙන ස්වාධීන ඩොනෙට්ස්ක් මහජන සමූහාණ්ඩුව සහ ලුහාන්ස්ක් මහජන සමූහාණ්ඩුව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමත් සමඟ 2014 අප්‍රේල් මාසයේදී ඩොන්බාස් හි යුද්ධය ආරම්භ විය.[31][32] රුසියානු හමුදා මෙම ගැටුම්වලට සෘජුවම සම්බන්ධ වූහ.[33]

ක්‍රිමියාව ඈඳා ගැනීම සහ ඩොන්බාස්හි යුද්ධය රුසියානු ජාතිකවාදයේ රැල්ලක් ඇවිලවිය. විශ්ලේෂක ව්ලැඩිමීර් සොකෝර්, ඈඳාගැනීමෙන් පසු පුටින්ගේ 2014 කතාව හැඳින්වූයේ " මහා-රුසියාවේ අවිනිශ්චිතතාවයේ ප්‍රකාශනයක්" ලෙසිනි.[34] පුටින් දකුණු යුක්‍රේනයේ බොහෝ ප්‍රදේශ ආවරණය කරන ලද පැරණි රුසියානු අධිරාජ්‍ය ප්‍රදේශයක් වන " නොවොරොසියා " (නව රුසියාව) ගැන සඳහන් කිරීමට පටන් ගත්තේ ය.[35] රුසියානු පිටුබලය ලබන බලවේග රුසියානු නව අධිරාජ්‍යවාදයේ බලපෑමට ලක් වූ අතර නව නවෝරෝසියා නිර්මාණය කිරීමට උත්සාහ කළහ.[36][37] පුටින් කොසෝවෝ ස්වාධීන පූර්වාදර්ශය සහ යුගෝස්ලාවියාවට නේටෝ බෝම්බ හෙලීම ක්‍රිමියාව ඈඳා ගැනීම සහ ඩොන්බාස්හි යුද්ධය සාධාරණීකරණය කිරීමක් ලෙස සඳහන් කළේය,[38][39][40][41] ඉතිහාසඥයින් නාසි ජර්මනියේ ඔස්ට්‍රියාවේ ඇන්ෂ්ලස් සමඟ සමානකම් සටහන් කරයි. 1938.[42][43]

රුසියාව විසින් ක්‍රිමියාව ආක්‍රමණය කිරීම සහ ඩොන්බාස් ආක්‍රමණය හේතුවෙන්, 2014 දෙසැම්බරයේ දී යුක්‍රේනයේ පාර්ලිමේන්තුව ව්‍යවස්ථාවෙන් මධ්‍යස්ථ වගන්තිය ඉවත් කිරීමට සහ යුක්‍රේනයේ නේටෝ සාමාජිකත්වය ලබා ගැනීමට ඡන්දය ප්‍රකාශ කළේය.[44][45] කෙසේ වෙතත්, යුක්‍රේනයට එවකට නේටෝවට සම්බන්ධ වීමට නොහැකි විය, මන්ද ඕනෑම අයදුම්කරුවෙකුට "නොවිසඳුණු බාහිර භෞමික ආරවුල්" නොතිබිය යුතුය.[46] 2016 දී යුරෝපීය කොමිසමේ සභාපති ජීන් ක්ලෝඩ් ජුන්කර් පැවසුවේ යුක්‍රේනය යුරෝපා සංගමයට සහ නේටෝවට එක් වීමට වසර 20-25ක් ගත වන බවයි.[47]

 
2019 දෙසැම්බර් 9 වන දින නොර්මන්ඩි ආකෘතියේ රැස්වීම ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කි සහ ජනාධිපති පුටින් අතර පළමු සහ එකම රැස්වීම වනු ඇත. [48]

2014 දී සාකච්ඡා ආරම්භ වූ අතර ගැටුම් නිරාකරණය කිරීම අරමුණු කර ගනිමින් 2014 සැප්තැම්බර් සහ 2015 පෙබරවාරි මාසවල අත්සන් කරන ලද මින්ස්ක් ගිවිසුම්වලට එළඹුණු නමුත් සටන් විරාම සහ වැඩිදුර සාකච්ඡා නැවත නැවතත් අසාර්ථක විය.[49]

පූර්විකාව

සංස්කරණය
 
2021 දෙසැම්බර් 3 වන විට යුක්‍රේනය වටා රුසියානු හමුදා ගොඩනැගීම

2021 මාර්තු සහ අප්‍රේල් මාසවල දී යුක්‍රේන දේශසීමාව අසල විශාල රුසියානු හමුදා ගොඩනැංවීමක් ඇති විය,[50] සහ 2021 ඔක්තෝම්බර් මාසයේ සිට රුසියාව සහ බෙලරුස් යන දෙඅංශයේම නැවතත්.[51] පුටින් ඇතුළු රුසියානු ආන්ඩුවේ සාමාජිකයින් යුක්‍රේනය ආක්‍රමණය කිරීමට හෝ පහර දීමට සැලසුම් කර ඇති බව නැවත නැවතත් ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, ආක්‍රමණයට පෙර දින දක්වා ප්‍රතික්ෂේප කිරීම් නිකුත් කරන ලදී.[52][53][54] යුක්‍රේනය ආක්‍රමණය කිරීමේ තීරණය ගනු ලැබුවේ පුටින් සහ ජාතික ආරක්‍ෂක උපදේශක නිකොලායි පට්‍රෂෙව් සහ ආරක්‍ෂක ඇමති සර්ජි ෂොයිගු ඇතුළු පුටින්ගේ අභ්‍යන්තර කවයේ සිටින කුඩා යුධ උකුස්සන් හෝ සිලෝවිකි විසින් බව වාර්තා වේ.[55] එක්සත් ජනපද ඔත්තු සේවා මූලාශ්‍ර මගින් රුසියානු ෆෙඩරල් ආරක්ෂක සේවයේ (FSB) ලේඛන කාන්දු වී ඇතැයි කියනු ලබන වාර්තා කියා සිටියේ පුටින්ගේ ආක්‍රමණය කිරීමේ සැලැස්ම FSB නොදැන සිටි බවයි.[56]

2021 ජූලි මාසයේ දී, පුටින් විසින් " රුසියානුවන්ගේ සහ යුක්‍රේනියානුවන්ගේ ඓතිහාසික එකමුතුව" පිළිබඳ රචනයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, එහිදී ඔහු යුක්රේනය "ඓතිහාසික වශයෙන් රුසියානු ඉඩම්" ලෙස හැඳින්වූ අතර "යුක්‍රේනියානු ජනතාවගෙන් වෙන් වූ ජාතියක්" යන අදහසට "ඓතිහාසික පදනමක් නොමැති" බව කියා සිටියේය. රුසියානුවන්".[57][58] ආක්‍රමණයට දින කිහිපයකට පෙර පුටින් කියා සිටියේ යුක්‍රේනයට කිසිදා "සැබෑ රාජ්‍යත්වයක්" නොමැති බවත් නූතන යුක්‍රේනය රුසියානු බොල්ෂෙවික්වරුන් විසින් නිර්මාණය කරන ලද වරදක් බවත්ය.[59] ඇමරිකානු ඉතිහාසඥ තිමෝති ස්නයිඩර් පුටින්ගේ අදහස් අධිරාජ්‍යවාදය ලෙස විස්තර කළේය.[60] බ්‍රිතාන්‍ය මාධ්‍යවේදී එඩ්වඩ් ලූකස් එය විස්තර කළේ ඓතිහාසික සංශෝධනවාදයක් ලෙසය. රුසියාවේ නායකත්වය යුක්රේනය පිළිබඳව මෙන්ම එහි ඉතිහාසය පිළිබඳව ද විකෘති දෘෂ්ටියක් දැරූ බව අනෙකුත් නිරීක්ෂකයින් සොයා ගත් අතර,[61] මෙම විකෘති කිරීම් රාජ්‍යය හරහා ප්‍රචාරය කරන ලදී.

2021 දෙසැම්බරයේ දී, රුසියාව බටහිරට අවසාන නිවේදනයක් නිකුත් කළ අතර, නේටෝව එහි නැගෙනහිර යුරෝපීය සාමාජික රටවල සියලුම ක්‍රියාකාරකම් අවසන් කළ යුතු බවත්, යුක්‍රේනය හෝ පැරණි සෝවියට් රාජ්‍යයක් කිසිදා සන්ධානයට බැඳීම තහනම් කළ යුතු බවත්,[62] මින්ස්ක්-2 ක්‍රියාවට නැංවිය යුතු බවට වූ ඉල්ලීම් ඇතුළත් විය. සටන් විරාමය, සහ යුක්රේනයේ හමුදා යෙදවීම් වලට එරෙහිව සහතික.[63] රුසියානු රජය නේටෝව තර්ජනයක් බව පැවසූ අතර එය "ආක්‍රමණශීලී පිළිවෙතක්" අනුගමනය කරන්නේ නම් මිලිටරි ප්‍රතිචාරයක් ගැන අනතුරු ඇඟවීය.[64] සමහර ඉල්ලීම් දැනටමත් නේටෝව විසින් බැහැර කර තිබුණි. එක්සත් ජනපදයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙකු පැවසුවේ, එක්සත් ජනපදය යෝජනා සාකච්ඡා කිරීමට කැමැත්තෙන් සිටින නමුත්, "රුසියානුවන් දන්නා ඒවා පිළිගත නොහැකි" ඒවා ඇති බව ය.[62] නැගෙනහිර යුරෝපීය රාජ්‍යයන් ආරක්ෂක හේතූන් මත කැමැත්තෙන් නේටෝවට සම්බන්ධ වූ අතර රුසියාවට මායිම් වූ රටක් අවසන් වරට එක් වූයේ 2004 දී ය. යුක්‍රේනය තවමත් අයදුම් කර නොතිබූ අතර සමහර සාමාජිකයින් එයට සම්බන්ධ වීමට ඉඩ දීම ගැන සැලකිලිමත් විය.[65] යුක්‍රේනයට සම්බන්ධ වීම වැළැක්වීම නේටෝවේ " විවෘත දොර " ප්‍රතිපත්තියට පටහැනි වන අතර රුසියාව විසින්ම එකඟ වූ ගිවිසුම්වලට පටහැනි වේ.[66] නේටෝ මහලේකම් ජෙන්ස් ස්ටෝල්ටන්බර්ග් පිළිතුරු දුන්නේ යුක්‍රේනය එක්වන්නේද යන්න පිළිබඳව "රුසියාවට කිසිදු ප්‍රකාශයක් නැත" සහ "ඔවුන්ගේ අසල්වැසියන් පාලනය කිරීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා බලපෑම් ක්ෂේත්‍රයක් පිහිටුවීමට අයිතියක් නොමැති" බවයි.[67] නේටෝව එය ආරක්ෂක සන්ධානයක් බවත්, රුසියාව ක්‍රිමියාව ඈඳා ගන්නා තෙක් රුසියාව සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කළ බවත් අවධාරණය කළේය.[66] රුසියාව යුක්‍රේනයේ දේශසීමාවෙන් සිය හමුදා ඉවත් කර ගත්තේ නම්, රුසියාව සමඟ සන්නිවේදනය වැඩිදියුණු කිරීමට සහ මිසයිල ස්ථානගත කිරීම් සහ යුධ අභ්‍යාස පිළිබඳ සීමාවන් සාකච්ඡා කිරීමට එය ඉදිරිපත් විය,[68] නමුත් රුසියාව එසේ නොකළේ ය.

පුටින් සාකච්ඡා කිරීමට වඩා ආක්‍රමණය කිරීමට තීරණය කළහොත් දැඩි සම්බාධක පනවන බවට බටහිර නායකයින් සපථ කළහ. [69] ප්‍රංශ ජනාධිපති එම්මානුවෙල් මැක්‍රොන් [70] සහ ජර්මානු චාන්සලර් ඔලාෆ් ෂෝල්ස් 2022 පෙබරවාරි මාසයේ දී පුටින්ව මුණගැසුණේ ආක්‍රමණයකින් ඔහුව වළක්වනු පිණිසය. Scholz පවසන පරිදි, යුක්රේනය ස්වාධීන රාජ්යයක් නොවිය යුතු බව පුටින් ඔහුට පැවසීය. [71] Scholz යුක්රේන ජනාධිපති වොලොද්මියර් සෙලෙන්ස්කිට පැවසුවේ යුක්රේනය මධ්‍යස්ථ රටක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලෙසත් නේටෝවට බැඳීමට එහි අභිලාෂයන් අත්හරින ලෙසත් ය. සෙලෙන්ස්කි පිළිතුරු දුන්නේ පුටින් එවැනි විසඳුමක් පිළිපැදීමට විශ්වාස කළ නොහැකි බවයි. [72] 2014 දී රුසියාව ක්‍රිමියාව අල්ලාගෙන ඩොන්බාස් ආක්‍රමණය කරන විට යුක්රේනය මධ්‍යස්ථ රටක් විය. [73] [74] පෙබරවාරි 19 වන දින, මියුනිච් ආරක්ෂක සමුළුවේ දී සෙලෙන්ස්කි දේශනයක් පැවැත්වීය, බටහිර බලවතුන් මොස්කව් දෙසට ඔවුන්ගේ " සැනසීමේ " ප්‍රතිපත්තිය අත්හරින ලෙසත් යුක්රේනය නේටෝවට බැඳිය හැක්කේ කවදාද යන්න සඳහා පැහැදිලි කාල රාමුවක් ලබා දෙන ලෙසත් ඉල්ලා සිටියේය. [75] දේශපාලන විශ්ලේෂකයින් වන Taras Kuzio සහ Vladimir Socor එකඟ වන පරිදි, "රුසියාව යුක්‍රේනය ආක්‍රමණය කිරීමට තීරණය කළ විට, එම රට නේටෝ සාමාජිකත්වයෙන් පමණක් නොව සාමාජිකත්වයට තුඩු දිය හැකි ඕනෑම මාර්ගයකින් වෙන කවරදාටත් වඩා දුරස් විය." [76]

පුටින්ගේ ආක්‍රමණ නිවේදනය

සංස්කරණය
ප්‍රධාන ලිපිය: විශේෂ හමුදා මෙහෙයුමක් සිදුකිරීමේ දී

පෙබරවාරි 21 දින, පුටින් නිවේදනය කළේ රුසියාව විසින් යුක්රේනයේ රුසියානු පාලන ප්‍රදේශ ස්වාධීන රාජ්‍යයන් ලෙස පිළිගන්නා බවයි: ඩොනෙට්ස්ක් මහජන සමූහාණ්ඩුව සහ ලුහාන්ස්ක් මහජන සමූහාණ්ඩුව. පසුදින, රුසියාව "සාම සාධක භටයන්" ලෙස මෙම භූමි ප්‍රදේශවලට හමුදා යවන බව නිවේදනය කළ අතර,[77] රුසියාවේ ෆෙඩරේෂන් කවුන්සිලය විදේශයන්හි හමුදා බලය භාවිතා කිරීමට අවසර ලබා දුන්නේය.[78]

2022 පෙබරවාරි 24 වන දින පුටින් ජාතිය අමතමින්. පුටින්ගේ නිවේදනයෙන් මිනිත්තු කිහිපයකට පසු ආක්‍රමණය ආරම්භ විය.

5 ට පෙර පෙබරවාරි 24 වන දින කියෙව් වේලාවෙන්, පුටින්, තවත් කථාවකදී, "යුක්‍රේනයට එරෙහිව ඵලදායී ලෙස යුද්ධය ප්‍රකාශ කරන" "විශේෂ හමුදා මෙහෙයුමක්" නිවේදනය කළේය.[79][80] පුටින් පැවසුවේ මෙම මෙහෙයුම රුසියානු පාලනය යටතේ පවතින බිඳී ගිය ජනරජවල "ජනතාව ආරක්ෂා කිරීම" බවයි. ඔවුන් "කිව් තන්ත්‍රය විසින් සිදු කරන ලද නින්දාවට සහ ජන සංහාරයට මුහුන දී සිටි" බව ඔහු ව්‍යාජ ලෙස කියා සිටියේය.[81] රුසියාවට තර්ජන එල්ල වෙමින් පවතින බව පුටින් පැවසීය: යුක්‍රේන රජයේ නිලධාරීන් බටහිර පාලනය යටතේ සිටින නව-නාසිවාදීන් බවත්, යුක්‍රේනය න්‍යෂ්ටික අවි නිපදවන බවත්, සතුරු නේටෝව යුක්‍රේනයේ සිය හමුදා සහ හමුදා යටිතල පහසුකම් ගොඩනඟමින් සිටින බවත් ඔහු ව්‍යාජ ලෙස ප්‍රකාශ කළේය.[82] රුසියාව යුක්‍රේනයේ "මිලිටරිකරණය සහ ප්‍රතික්ෂේප කිරීම" අපේක්ෂා කරන බවත්, යුක්‍රේන රාජ්‍යයේ නීත්‍යානුකූලභාවයට අභියෝග කරන අදහස් ප්‍රකාශ කරන බවත් ඔහු පැවසීය.[83] යුක්‍රේනය අත්පත් කර ගැනීමට තමාට කිසිදු සැලසුමක් නොමැති බවත් යුක්රේන ජනතාවගේ ස්වයං නිර්ණ අයිතියට සහාය දක්වන බවත් පුටින් පැවසීය.[82]

පුටින්ගේ කතාවෙන් විනාඩි කිහිපයකින් ආක්‍රමණය ආරම්භ විය.[84]

සිදුවීම්

සංස්කරණය
a chronological guide සඳහා, රුසියානු යුක්‍රේනය ආක්‍රමණයේ කාලසටහන බලන්න.
 
යුක්‍රේන ප්‍රදේශ 2014 සිට රුසියාව විසින් ඈඳා ගන්නා ලදී (ක්‍රිමියාවේ සහ සෙවාස්ටොපෝල් ස්වයං පාලන ජනරජය) සහ 2022 (වෙනත්). 2022 ඈඳාගැනීම ක්‍රිමියාව සහ රුසියාව අතර උපායමාර්ගික ගොඩබිම් පාලමක් නිර්මාණය කළේය.

ආක්‍රමණය ආරම්භ වූයේ පෙබරවාරි 24 දින අලුයම ය.[85][86] එය යුරෝපීය රටකට එල්ල වූ විශාලතම ප්‍රහාරය සහ දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු යුරෝපයේ[87] පළමු පූර්ණ පරිමාණ යුද්ධය ලෙස විස්තර කරන ලදී. රුසියාව එකවර ගොඩබිම් සහ ගුවන් ප්‍රහාරයක් දියත් කළේය.[88][89] රුසියානු මිසයිල යුක්රේනය පුරා ඉලක්ක වෙත පහර දුන් අතර,[90] රුසියානු හමුදා උතුර, නැගෙනහිර සහ දකුණෙන් ආක්‍රමණය කළහ.[91] රුසියාව නිල වශයෙන් යුද්ධය ප්‍රකාශ කළේ නැත.[92] එය 1945 සෝවියට් සංගමයේ බර්ලින් සටනින් පසු රුසියාවේ විශාලතම ඒකාබද්ධ අවි මෙහෙයුම විය. ලුහාන්ස්ක් ප්‍රදේශයේ 3:40 ට සටන් ආරම්භ විය am Kyiv වේලාව රුසියාව සමඟ මායිමේ Milove අසල. [93] ප්‍රධාන පාබල හා යුද ටැංකි ප්‍රහාර හෙල්ල මුර හතරකින් දියත් කරන ලද අතර, උතුරු පෙරමුණක් බෙලාරුස් සිට කියෙව් දෙසට දියත් කරන ලද අතර, ක්‍රිමියාවේ සිට දකුණු පෙරමුණක්, රුසියානු පාලනය යටතේ පවතින ඩොන්බාස් වෙතින් ගිනිකොන දෙසින් සහ රුසියාවේ සිට කාර්කිව් සහ සුමි දෙසට නැගෙනහිර පෙරමුණක් නිර්මාණය කරන ලදී.[94] රුසියානු වාහන පසුව සුදු ඉසෙඩ් හමුදා සංකේතයකින් (සිරිලික් නොවන අකුරකින්) සලකුණු කරන ලදී, මිත්‍රශීලී ගින්නක් වැලැක්වීමේ පියවරක් ලෙස විශ්වාස කෙරේ.[95]

ආක්‍රමණය ආරම්භ වූ වහාම, සෙලෙන්ස්කි පළමු වීඩියෝ කථාවේ දී යුක්‍රේනයේ යුද නීතිය ප්‍රකාශ කළේය.[96] එදිනම සවස, ඔහු වයස අවුරුදු 18 ත් 60 ත් අතර සියලුම යුක්‍රේනියානු පිරිමින් පොදුවේ බලමුලු ගැන්වීමට නියෝග කළේය,[97] ඔවුන්ට රට හැර යාම තහනම් කළේය.[98] ක්‍රෙම්ලිනය විසින් ගිවිසුම්ගත වූ වැග්නර් සමූහ කුලී හේවායන් සහ කදිරොවයිට්වරු යුක්‍රේන ජනාධිපතිවරයා මරා දැමීමේ අරමුන ඇතිව කියෙව් නගරයට රිංගා ගැනීම සඳහා කුලී හේවායන් සිය ගණනක් ඇතුළත් මෙහෙයුමක් ඇතුළුව සෙලෙන්ස්කි ඝාතනය කිරීමට උත්සාහයන් කිහිපයක් ගත් බව වාර්තා වේ.[99] යුක්‍රේන රජය පැවසුවේ රුසියාවේ FSB හි යුද විරෝධී නිලධාරීන් ඔවුන් සමඟ සැලසුම් බෙදාගත් බවයි.[100] සෙලෙන්ස්කි ඔහුගේ පළමු සහ පහත වීඩියෝ පණිවිඩයේ නොහොබිනා ලෙස පෙනී සිටි අතර, ඔහු සහ ඔහුගේ කැබිනට් මණ්ඩලය තවමත් කියෙව්හි සිටින බව පෙබරවාරි 25 වන දින තවත් එකක පෙන්වයි. පෙබරවාරි 26 වන දින නේටෝව හමු වූ අතර එහි රටවල් යුක්‍රේනයට මිලිටරි ආධාර ලබා දීමට පොරොන්දු වූ අතර පෙබරවාරි 27 ජර්මනිය ආක්‍රමණය ඓතිහාසික ජල ප්‍රදේශයක් ලෙස හැඳින්වීය.[101] එදින සවස් වරුවේ පුටින් රුසියාවේ න්‍යෂ්ටික නිරෝධනය සීරුවෙන් තැබීය.[102]

 
පෙබරවාරි 27 වන දින බුචා හි විනාශ වූ රුසියානු තීරුවක නටබුන්.

රුසියානු ආක්‍රමණය අනපේක්ෂිත ලෙස දරුණු යුක්‍රේන ප්‍රතිරෝධයක් මගින් මුණගැසුණි.[103] කියෙව්හි, රුසියාව නගරය අල්ලා ගැනීමට අපොහොසත් වූ අතර ඉර්පින්, හොස්ටොමෙල් සහ බුචා සටන් වලදී පලවා හරින ලදී. රුසියානුවන් අගනුවර වට කිරීමට උත්සාහ කළ නමුත් ඔලෙක්සැන්ඩර් සිර්ස්කි යටතේ එහි ආරක්ෂකයින් බටහිර හෙල්ල නාශක මිසයිල සහ ස්ටිංගර් ගුවන් යානා නාශක මිසයිල භාවිතා කරමින් රුසියානු සැපයුම් මාර්ග තුනී කර ප්‍රහාරය නතර කළහ.[104]

දකුණු පෙරමුණේ, රුසියානු හමුදා මාර්තු 2 වන විට ප්‍රාදේශීය අගනුවර වන කෙර්සන් අල්ලා ගත්හ. මාර්තු 9 වන දින බ්‍රෝවාරි හි රුසියානු යුද ටැංකි සහ සන්නද්ධ වාහනවල තීරුවක් සැඟවී සිටි අතර ඔවුන්ට පසුබැසීමට සිදු වූ විශාල පාඩු සිදු විය.[105] රුසියානු හමුදාව චර්නිහිව්, සුමි සහ කාර්කිව් යන ප්‍රධාන නගර වටා බටහිර පෙරමුණේ වැටලීමේ උපක්‍රම අනුගමනය කළ නමුත් දැඩි ප්‍රතිරෝධය සහ සැපයුම් පසුබෑම හේතුවෙන් ඒවා අල්ලා ගැනීමට අපොහොසත් විය.[106] Mykolaiv ප්‍රදේශයේ, රුසියානු හමුදා Voznesensk දක්වා ඉදිරියට ගිය නමුත්, පලවා හරින ලද අතර Mykolaiv සිට දකුණට තල්ලු විය. මාර්තු 25 වන දින රුසියානු ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය ප්‍රකාශ කළේ යුක්රේනයේ "මිලිටරි මෙහෙයුමේ" පළමු අදියර "සාමාන්‍යයෙන් සම්පූර්ණ" බවත්, යුක්රේන හමුදා හමුදාවන්ට බරපතල පාඩු සිදුවී ඇති බවත්, රුසියානු හමුදාව දැන් " ඩොන්බාස් මුදා ගැනීම" කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන බවත්ය."[107] ආක්‍රමණයේ "පළමු අදියර" 29 වැනි, 35 වැනි සහ 36 වැනි ඒකාබද්ධ අවි හමුදාවන්ගෙන් සමන්විත රුසියානු නැගෙනහිර හමුදා දිස්ත්‍රික්කය විසින් බෙලරුස් සිට බටහිර කියෙව් දෙසට එකක් ඇතුළුව පෙරමුණු හතරකින් සිදු කරන ලදී. මධ්‍යම හමුදා දිස්ත්‍රික්කය (ඊසානදිග පෙරමුණ) විසින් රුසියාවේ සිට නැගෙනහිර Kyiv දෙසට යොදවා ඇති දෙවන අක්ෂය, 41 වන ඒකාබද්ධ අවි හමුදාව සහ 2 වන ආරක්ෂක ඒකාබද්ධ අවි හමුදාවෙන් සමන්විත විය.[108]

 
Novoaidar හි රුසියානු හමුදා. ජනාවාස 2022 මාර්තු 3 දින අල්ලා ගන්නා ලදී

1 වන ආරක්ෂක ටැංකි හමුදාව සහ 20 වන ඒකාබද්ධ ආයුධ හමුදාව සමඟ බටහිර හමුදා දිස්ත්‍රික්කය (නැගෙනහිර ඉදිරිපස) විසින් තුන්වන අක්ෂයක් Kharkiv දෙසට යොදවන ලදී. 58, 49 සහ 8 වැනි ඒකාබද්ධ අවි හමුදාව ඇතුළුව දකුණු හමුදා දිස්ත්‍රික්කය විසින් ඔඩේසා දෙසට නැගෙනහිර අක්ෂයක් සහ බටහිර මෙහෙයුම් ප්‍රදේශයක් මාරියුපෝල් දෙසට ආක්‍රමණික ක්‍රිමියාවේ සහ රුසියාවේ රොස්තොව් ප්‍රදේශයෙන් ආරම්භ වූ සිව්වන, දකුණු පෙරමුණ විවෘත කරන ලදී. ඩොන්බාස් හි රුසියානු බෙදුම්වාදී හමුදාවන්ගේ 1 වන සහ 2 වන හමුදා බලකායට අණ දීම.[109] අප්‍රේල් 7 වන විට, රුසියානු නැගෙනහිර හමුදා දිස්ත්‍රික්කය විසින් උතුරු පෙරමුණට යොදවා ඇති රුසියානු හමුදා, Kyiv ප්‍රහාරයෙන් පසුබැස ගිය අතර, ගිනිකොනදිග යුක්රේනයේ නව ආක්‍රමණය ශක්තිමත් කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස ඩොන්බාස් කලාපයට නැවත සැපයීමට සහ නැවත යෙදවීමට වාර්තා විය. මධ්‍යම හමුදා දිස්ත්‍රික්කය ඇතුළු ඊසානදිග පෙරමුණ ද ගිනිකොනදිග යුක්රේනයට නැවත සැපයීම සහ නැවත ස්ථානගත කිරීම සඳහා එලෙසම ඉවත් කර ගන්නා ලදී.[109][110] අප්‍රේල් 26 දා, එක්සත් ජනපදයේ සහ මිත්‍ර රටවල් 40ක නියෝජිතයින් ජර්මනියේ රැම්ස්ටයින් ගුවන් කඳවුරේ දී හමුවී, යුක්‍රේනයට හමුදා සැපයුම්වලට අමතරව ආර්ථික සහය ලබා දෙන සහ නැවත ගොඩනැංවීම සඳහා සභාගයක් පිහිටුවීම ගැන සාකච්ඡා කළහ.[111] මැයි මස මුලදී පුටින්ගේ ජයග්‍රාහී දින කතාවෙන් පසුව, එක්සත් ජනපද ජාතික බුද්ධි අධ්‍යක්ෂ Avril Haines පැවසුවේ ආක්‍රමණයට කෙටි කාලීන විසඳුමක් අපේක්ෂා නොකළ යුතු බවයි.[112]

 
ජනාධිපති වොලොද්මියර් සෙලෙන්ස්කි යුක්‍රේන හමුදා සාමාජිකයින් සමඟ 2022 ජුනි 18 වන දින

රුසියාවේ ඉලක්ක වෙත පහර දීමට යුක්‍රේනය බටහිර නිෂ්පාදිත ද්‍රව්‍ය භාවිතා කරනු ඇතැයි සැපයුම් රටවල් බිය වූ බැවින්, බටහිර සැපයූ උපකරණ මත යුක්‍රේනය රඳා පැවතීම මෙහෙයුම් කාර්යක්ෂමතාව සීමා කළේය.[113] ගැටුමේ අනාගතය ගැන හමුදා විශේෂඥයින් එකඟ නොවීය; සමහරු යුක්‍රේනය සාමය සඳහා භූමිය වෙළඳාම් කළ යුතු බවට යෝජනා කළ අතර[114] තවත් සමහරු විශ්වාස කළේ රුසියානු පාඩු හේතුවෙන් යුක්‍රේනයට තම ප්රතිරෝධය පවත්වා ගත හැකි බවයි.[115]

මැයි 30 වන විට, රුසියානු සහ යුක්රේන කාලතුවක්කු අතර විෂමතා පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණි, යුක්‍රේන කාලතුවක්කු පරාසය සහ සංඛ්‍යාව යන දෙකටම අනුව විශාල ලෙස වෙඩි තබා ඇත.[116] යුක්‍රේනයට වැඩි දියුණු කළ කාලතුවක්කු ලබා දෙන බවට එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බිඩෙන් කළ ඇඟවීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන් පුටින් පැවසුවේ යුක්‍රේනයේ නව නගර ඇතුළත් කිරීමට රුසියාව සිය ආක්‍රමණ පෙරමුණ පුළුල් කරන බවයි. පෙනෙන පළිගැනීමක් ලෙස, පුටින් සති කිහිපයක් නගරයට සෘජුවම ප්‍රහාර එල්ල නොකළ පසු ජුනි 6 වන දින කියෙව්ට එරෙහිව මිසයිල ප්‍රහාරයක් එල්ල කළේය.[117] 2022 ජූනි 10 වන දින, SBU හි නියෝජ්‍ය ප්‍රධානී Vadym Skibitsky ප්‍රකාශ කළේ Severodonetsk ව්‍යාපාරය අතරතුර, ආක්‍රමණයේ අනාගතය තීරණය වනු ඇත්තේ පෙරමුණු බවයි: "මෙය දැන් කාලතුවක්කු යුද්ධයක් වන අතර කාලතුවක්කු සම්බන්ධයෙන් අපට අහිමි වේ. සියල්ල දැන් යුක්රේනය සතුව රුසියානු කාලතුවක්කු 10 සිට 15 දක්වා ඇති දේ මත රඳා පවතී.[118]

ජූනි 29 වන දින රොයිටර් වාර්තා කළේ, රුසියානු ආක්‍රමණය පිළිබඳ අතීත එක්සත් ජනපද බුද්ධි තක්සේරු කිරීම් යාවත්කාලීන කිරීමේ දී එක්සත් ජනපද ඔත්තු සේවා අධ්‍යක්ෂ Avril Haines, "දිගු කාලයක් සඳහා ආක්‍රමණය දිගටම පවතිනු ඇති බවට එක්සත් ජනපද බුද්ධි අංශ එකඟ වන බව... කෙටියෙන් කිවහොත්, පින්තූරය ඉතා දරුණු වන අතර බටහිර දෙසට රුසියාවේ ආකල්පය දැඩි වෙමින් පවතී.[119] ජුලි 5 වන දින BBC වාර්තා කළේ රුසියානු ආක්‍රමණයේ විස්තීර්ණ විනාශය යුක්රේනයේ ප්‍රතිසංස්කරණ ආර්ථිකයට දැවැන්ත මූල්‍ය හානියක් සිදු කරනු ඇති බවයි, යුක්රේන අගමැති ඩෙනිස් ෂ්මිහාල් ස්විට්සර්ලන්තයේ ප්‍රතිසංස්කරණ සමුළුවක දී ජාතීන්ට ප්‍රකාශ කළේ යුක්‍රේනයට ප්‍රතිසාධන සැලැස්මක් සඳහා ඩොලර් බිලියන 750ක් අවශ්‍ය බවයි. රුසියානු කතිපයාධිකාරීන් පිරිවැයට දායක විය යුතුය.[120]

සටහන්

සංස්කරණය
  1. ^ Lister, Tim; Kesa, Julia (24 February 2022). "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". Kyiv: CNN. 24 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  2. ^ Murphy, Palu (24 February 2022). "Troops and military vehicles have entered Ukraine from Belarus". CNN. 23 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  3. ^ "Missiles launched into Ukraine from Belarus". BBC News. 27 February 2022. 2 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 February 2022.
  4. ^ "75 тысяч погибших российских солдат 120 смертей в день – вот цена, которую платит Россия за нападение на соседнюю страну. Новое большое исследование «Медузы» и «Медиазоны» о потерях". Meduza (රුසියානු බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-02-24. ... численность войск на фронте (если при вторжении ее оценивали в 190 тысяч вместе с «народными милициями ДНР и ЛНР», ...
  5. ^ Bengali, Shashank (18 February 2022). "The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine". The New York Times. 18 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 February 2022.
  6. ^ Hackett, James, ed. (February 2021). [[[:සැකිල්ල:GBurl]] The Military Balance 2021] (1st ed.). Abingdon, Oxfordshire: International Institute for Strategic Studies. p. 68. ISBN 978-1-03-201227-8. OCLC 1292198893. OL 32226712M. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  7. ^ a b The Military Balance 2022. International Institute for Strategic Studies. February 2022. ISBN 9781000620030 – via Google Books.
  8. ^ "Russian Offensive Campaign Assessment, May 30, 2023". Institute for the Study of War. සම්ප්‍රවේශය 31 May 2023.
  9. ^ "Russian Offensive Campaign Assessment, June 14, 2024". Institute for the Study of War. සම්ප්‍රවේශය 17 August 2023.
  10. ^ a b The Military Balance 2022. International Institute for Strategic Studies. February 2022. ISBN 9781000620030 – via Google Books.
  11. ^ "Ukraine", The World Factbook, Central Intelligence Agency, 2023-01-18, retrieved 2023-01-19
  12. ^ "Swimming rivers and faking illness to escape Ukraine's draft". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-11-17. සම්ප්‍රවේශය 2023-11-17.
  13. ^ . 16 May 2023 https://books.google.com/books?id=H2F_EAAAQBAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  14. ^ . 13 April 2023 https://books.google.com/books?id=74ebEAAAQBAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  15. ^ . 23 March 2023 https://books.google.com/books?id=ASysEAAAQBAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  16. ^ Etkind, Alexander (2022). "Ukraine, Russia, and Genocide of Minor Differences". Journal of Genocide Research. 25 (3–4). Taylor & Francis: 1–19. doi:10.1080/14623528.2022.2082911.
  17. ^ McGlynn, Jade (23 April 2024). "Russia Is Committing Cultural Genocide in Ukraine". Foreign Policy. සම්ප්‍රවේශය 4 July 2024.
  18. ^ Stavljanin, Dragan (2 April 2024). "Genocide Scholar: 'I Do Think That Russia's Violence in Ukraine Is Genocidal'". RadioFreeEurope/RadioLiberty. සම්ප්‍රවේශය 4 July 2024.
  19. ^ Richardson, Jon (11 March 2024). "Unmarked graves, violent repression and cultural erasure: the devastating human toll of Russia's invasion of Ukraine". The Conversation. සම්ප්‍රවේශය 6 July 2024.
  20. ^ Budjeryn, Mariana. "Issue Brief #3: The Breach: Ukraine's Territorial Integrity and the Budapest Memorandum" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. සම්ප්‍රවේශය 6 March 2022.
  21. ^ Vasylenko, Volodymyr (15 December 2009). "On assurances without guarantees in a 'shelved document'". The Day. සම්ප්‍රවේශය 7 March 2022.
  22. ^ "Istanbul Document 1999". Organization for Security and Co-operation in Europe. 19 November 1999. p. 3 (PDF). 1 June 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 July 2015.
  23. ^ Person, Robert; McFaul, Michael (April 2022). "What Putin Fears Most". Journal of Democracy. 33 (2): 18–27. doi:10.1353/jod.2022.0015. ISSN 1045-5736. 6 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 June 2024.
  24. ^ Kaarel Kaas (2009). "The Russian Bear on the Warpath Against Georgia". International Centre for Defense Studies. 29 June 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 April 2019.
  25. ^ . 2023-03-23 https://books.google.com/books?id=ASysEAAAQBAJ&dq=actions+justified+it+being+invaded+by+Russia+was+highly+debatable&pg=PA136. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  26. ^ "Parliament passes statement on Ukraine's aspirations for European integration". Kyiv Post. 22 February 2013.
  27. ^ Nugent (ed.). pp. 3, 274. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  28. ^ Walker, Shaun (22 September 2013). "Ukraine's EU trade deal will be catastrophic, says Russia". The Guardian. ISSN 0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 12 September 2023.
  29. ^ Traynor, Ian; Grytsenko, Oksana (21 November 2013). "Ukraine suspends talks on EU trade pact as Putin wins tug of war: Ukraine was due to sign accord at summit next week but MPs reject key bills, especially on freeing Yulia Tymoshenko from jail". The Guardian.
  30. ^ Salem, Harriet; Walker, Shaun; Harding, Luke (27 February 2014). "Crimean parliament seized by unknown pro-Russian gunmen: Gunmen storm Crimea's regional administrative complex in Simferopol and hoist Russian flag above parliament building". The Guardian.
  31. ^ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post. Businessgroup LLC. 12 April 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2022.
  32. ^ Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Al Jazeera. 7 November 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 May 2022.
  33. ^ "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement". Reuters. 23 October 2014. 1 March 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 February 2022.
  34. ^ Socor, Vladimir (24 March 2014). "Putin's Crimea Speech: A Manifesto of Greater-Russia Irredentism". Vol. 11, no. 56. Eurasia Daily Monitor.
  35. ^ . 2024. p. 129. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  36. ^ O'Loughlin, John (2017). "The rise and fall of "Novorossiya": examining support for a separatist geopolitical imaginary in southeast Ukraine". Post-Soviet Affairs. 33 (2): 124–144. doi:10.1080/1060586X.2016.1146452.
  37. ^ "Ukraine: Are 2014 pro-Russia rebels fighting 1920s war?". BBC News. 28 July 2014.
  38. ^ Pineles, Dean (9 March 2022). "How the 'Kosovo Precedent' Shaped Putin's Plan to Invade Ukraine". Balkan Insight. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2024.
  39. ^ Ingimundarson, Valur. "The 'Kosovo Precedent': Russia's justification of military interventions and territorial revisions in Georgia and Ukraine" (PDF). LSE. The London School of Economics and Political Science. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2024.
  40. ^ Tzimas, Themis. "Invoking the Kosovo Precedent: Can We Dismiss the Russian Argument?". The Fletcher Forum of World Affairs. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2024.
  41. ^ Rotaru, Vasile; Troncotă, Miruna (2017). "Continuity and change in instrumentalizing 'The Precedent'. How Russia uses Kosovo to legitimize the annexation of Crimea". Southeast European and Black Sea Studies. 17 (3): 325–345. doi:10.1080/14683857.2017.1348044.
  42. ^ (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-05-09 https://books.google.com/books?id=e3eoEAAAQBAJ&dq=annexation+of+the+peninsula+to+Hitler%E2%80%99s+Anschluss+of+Austria+in+1938&pg=PT64. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  43. ^ Žalimas, Dainius (2017-03-14). "LESSONS OF WORLD WAR II AND THE ANNEXATION OF CRIMEA". International Comparative Jurisprudence (ඉංග්‍රීසි බසින්). 3 (1): 25–36. doi:10.13165/j.icj.2017.03.003. ISSN 2351-6674.
  44. ^ "Ukraine Votes To Abandon Neutrality". Radio Free Europe/Radio Liberty. 23 December 2014 – via rferl.org.
  45. ^ "How NATO can ease Ukraine's path to neutrality | openDemocracy".
  46. ^ Sommerlad, Joe (2022-03-18). "Why can't Ukraine join Nato?". The Independent. සම්ප්‍රවේශය 2024-06-25.
  47. ^ Juncker Says Ukraine Not Likely To Join EU, NATO For 20–25 Years සංරක්ෂණය කළ පිටපත 11 අගෝස්තු 2016 at the Wayback Machine.
  48. ^ "Zelenskyy on meeting Putin in 2019: We talked and bargained a lot". Ukrainska Pravda. February 25, 2024. සම්ප්‍රවේශය July 15, 2024.
  49. ^ "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 July 2020. 1 March 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 February 2022.
  50. ^ Zwack, Peter B.; Andrusiv, Victor; Antonenko, Oksana (15 April 2021). "The Russian Military Buildup on Ukraine's Border: An Expert Analysis". Wilson Center.
  51. ^ Harris, Shane; Sonne, Paul (3 December 2021). "Russia planning massive military offensive against Ukraine involving 175,000 troops, U.S. intelligence warns". The Washington Post. සම්ප්‍රවේශය 23 February 2023.
  52. ^ Taylor, Adam (24 February 2022). "Russia's attack on Ukraine came after months of denials it would attack". The Washington Post. Photograph by Evgeniy Maloletka (Associated Press). 24 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 February 2022. On Sunday ... "There is no invasion. There is no such plans," Antonov said.
  53. ^ Farley, Robert; Kiely, Eugene (24 February 2022). "Russian Rhetoric Ahead of Attack 66 Ukraine: Deny, Deflect, Mislead". FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. 27 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 February 2022. Nov. 28 – ... 'Russia has never hatched, is not hatching and will never hatch any plans to attack anyone,' Peskov said. ... 19 Jan – ... Ryabkov ... 'We do not want and will not take any action of aggressive character. We will not attack, strike, invade, quote unquote, whatever Ukraine.'
  54. ^ Fořtová, Klára (8 March 2022). "Velvyslanec Ukrajiny v Česku denně promlouvá, ruský mlčí a je 'neviditelný'" [Ukraine's ambassador to the Czech Republic speaks daily, the Russian is silent and 'invisible']. Mladá fronta DNES (චෙක් බසින්). 8 March 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 10 March 2022. Zmejevský ... 'Důrazně jsme odmítli jako nepodložená obvinění Ruska z přípravy, agrese vůči Ukrajině a fámy o vstupu ruských jednotek na ukrajinské území,' stojí v něm.
  55. ^ "Kremlin Insiders Alarmed Over Growing Toll of Putin's War in Ukraine". Bloomberg News. 20 March 2022.
  56. ^ Ball, Tom (7 March 2022). "This war will be a total failure, FSB whistleblower says". The Times. සම්ප්‍රවේශය 21 March 2022.
  57. ^ Düben, Björn Alexander (8 September 2023). "Revising History and 'Gathering the Russian Lands': Vladimir Putin and Ukrainian Nationhood". LSE Public Policy Review. 3 (1). doi:10.31389/lseppr.86.
  58. ^ Putin, Vladimir (12 July 2021). "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". The Kremlin. Government of Russia. 25 January 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2022.
  59. ^ Perrigo, Billy (22 February 2022). "What Putin Gets Wrong About Ukraine's Statehood". Time. සම්ප්‍රවේශය 6 November 2023.
  60. ^ Snyder, Timothy D. (18 January 2022). "How to think about war in Ukraine". Thinking about... (newsletter). Substack. 19 January 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 January 2022. Historically speaking, the idea that a dictator in another country decides who is a nation and who is not is known as imperialism.
  61. ^ Roth, Andrew (7 December 2021). "Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbor". The Guardian. 7 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 January 2021. fear has gone hand-in-hand with chauvinistic bluster that indicates Moscow has a distorted view of modern Ukraine and the goals it wants to achieve there.
  62. ^ a b Tétrault-Farber, Gabrielle; Balmforth, Tom (17 December 2021). "Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine". Reuters. 22 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  63. ^ (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023. pp. 17, 57 https://books.google.com/books?id=IpBtzwEACAAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  64. ^ MacKinnon, Mark (21 December 2021). "Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'". The Globe and Mail. 15 January 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  65. ^ Coyer, Cassandre (25 February 2022). "Why is Ukraine not in NATO and is it too late to join? Here's what experts, NATO say". The Miami Herald. 29 March 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 February 2022.
  66. ^ a b "NATO-Russia: Setting the record straight". NATO. සම්ප්‍රවේශය 16 May 2023.
  67. ^ "NATO chief: "Russia has no right to establish a sphere of influence"". Axios. 1 December 2021. 14 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 December 2021.
  68. ^ "US offers no concessions in response to Russia on Ukraine". Associated Press. 26 January 2022.
  69. ^ "U.S. and NATO Respond to Putin's Demands as Ukraine Tensions Mount". The New York Times. 26 January 2022.
  70. ^ Rose, Michael; Polityuk, Pavel (8 February 2022). "France's Macron calls for calm to resolve Ukraine crisis". Reuters.
  71. ^ "Scholz: Putin started war for 'completely absurd' reasons". Deutsche Welle. 21 August 2022.
  72. ^ Gordon, Michael R.; Pancevski, Bojan; Bisserbe, Noemie; Walker, Marcus (1 April 2022). "Vladimir Putin's 20-Year March to War in Ukraine—and How the West Mishandled It". The Wall Street Journal. සම්ප්‍රවේශය 18 June 2022.
  73. ^ Blank, Stephen (28 January 2022). "Ukrainian neutrality would not appease Putin or prevent further Russian aggression". Atlantic Council.
  74. ^ Lutsevych, Orysia (27 June 2023). "How to end Russia's war on Ukraine: Safeguarding Europe's future, and the dangers of a false peace". Chatham House. doi:10.55317/9781784135782.
  75. ^ "West should stop 'appeasement' policy towards Russia, says Ukraine's Zelensky". France 24. 19 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 10 February 2024.
  76. ^ (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023. pp. 17, 57 https://books.google.com/books?id=IpBtzwEACAAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  77. ^ "Ukraine crisis: Russia orders troops into rebel-held regions". BBC News. 22 February 2022.
  78. ^ "Federation Council gives consent to use the Russian Armed Forces outside of the Russian Federation". Federation Council of Russia. 22 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 21 March 2023.
  79. ^ "Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine". Meduza. 24 February 2022. 24 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  80. ^ "Putin declares war on Ukraine". The Kyiv Independent. 24 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 24 June 2022.
  81. ^ Hinton, Alexander (25 February 2022). "Putin's claims that Ukraine is committing genocide are baseless, but not unprecedented". The Conversation.
  82. ^ a b "Full text: Putin's declaration of war on Ukraine". The Spectator. 24 February 2022.
  83. ^ Perrigo, Billy (22 February 2022). "What Putin Gets Wrong About Ukraine's Statehood". Time. සම්ප්‍රවේශය 6 November 2023.
  84. ^ "Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine". Meduza. 24 February 2022. 24 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  85. ^ "Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine". Meduza. 24 February 2022. 24 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  86. ^ "Missiles rain down around Ukraine". Reuters. 25 February 2022.
  87. ^ . 2023 https://books.google.com/books?id=ujQszwEACAAJ. {{cite book}}: Missing or empty |title= (help)
  88. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  89. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. සම්ප්‍රවේශය 5 March 2022.
  90. ^ Sheftalovich, Zoya (24 February 2022). "Battles flare across Ukraine after Putin declares war". Politico. 24 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  91. ^ Mongilio, Heather; LaGrone, Sam (27 February 2022). "Russian Navy Launches Amphibious Assault on Ukraine; Naval Infantry 30 Miles West of Mariupol". USNI News.
  92. ^ "Putin". University of Hull. 23 February 2023. සම්ප්‍රවේශය 14 November 2023.
  93. ^ "Oleksiy Danilov: Rosiya rozpadetʹsya shche pry nashomu zhytti" Олексій Данілов: Росія розпадеться ще при нашому житті [Alexei Danilov: Russia will fall apart during our lifetime]. Ukrainska Pravda (යුක්රේනියානු බසින්). සම්ප්‍රවේශය 24 June 2022.
  94. ^ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. සම්ප්‍රවේශය 21 March 2022.
  95. ^ Dean, Jeff (9 March 2022). "The letter Z is becoming a symbol of Russia's war in Ukraine. But what does it mean?". NPR.
  96. ^ Lock, Samantha (24 February 2022). "Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates". The Guardian. 24 February 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 24 February 2022.
  97. ^ "Zelensky signs decree declaring general mobilization". Interfax-Ukraine. 25 February 2022. 25 February 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 February 2022.
  98. ^ Gilbert, Asha C. (25 February 2022). "Reports: Ukraine bans all male citizens ages 18 to 60 from leaving the country". USA Today. සම්ප්‍රවේශය 26 March 2022.
  99. ^ Boffey, Daniel (7 August 2023). "Zelenskiy assassination plot foiled by security service, says Ukraine". The Guardian. ISSN 0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2023. More than 400 Russian mercenaries from the Wagner group were reported to have been in Kyiv in February 2022 with orders to kill Zelenskiy as part of a "decapitation strategy".
  100. ^ Rana, Manveen (3 March 2022). "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days". The Times. සම්ප්‍රවේශය 21 March 2022.
  101. ^ "NATO bolsters arms supply to Ukraine with anti-tank weapons". Al Jazeera. 2022-02-26. සම්ප්‍රවේශය 2024-08-17.
  102. ^ Bildung, Bundeszentrale für politische (2022-03-08). "Chronik: 21. – 27. Februar 2022". bpb.de (ජර්මන් බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-08-16.
  103. ^ Kube, Courtney; Siemaszko, Corky (26 February 2022). "Russian offensive unexpectedly slowed by fierce Ukrainian resistance". NBC News. සම්ප්‍රවේශය 16 September 2022.
  104. ^ "Russia's failure to take down Kyiv was a defeat for the ages". Associated Press News. 7 April 2022. සම්ප්‍රවේශය 16 September 2022.
  105. ^ Kramer, Andrew E. (15 March 2022). "How a Line of Russian Tanks Became an Inviting Target for Ukrainians". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 16 September 2022.
  106. ^ "Russian advance slowed by Ukrainian resistance and logistical setbacks, U.S. defense official says". CBS. 28 February 2022. සම්ප්‍රවේශය 16 September 2022.
  107. ^ "Russian focus on 'liberating' Donbas hints at shift in strategy". Al Jazeera. 25 March 2022. සම්ප්‍රවේශය 4 February 2023.
  108. ^ Bielieskov, Mykola (21 September 2021). "The Russian and Ukrainian Spring 2021 War Scare". සම්ප්‍රවේශය 25 November 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  109. ^ a b Bielieskov, Mykola (21 September 2021). "The Russian and Ukrainian Spring 2021 War Scare". සම්ප්‍රවේශය 25 November 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  110. ^ Epstein, Jake; Haltiwanger, John (6 April 2022). "NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region". සම්ප්‍රවේශය 7 April 2022.
  111. ^ Vandiver, John; Svan, Jennifer H. (26 April 2022). "US and allies gather at Ramstein to discuss how to help Ukraine defeat Russia's 'unjust invasion'". Stars and Stripes. Ramstein Air Base, Germany. 4 May 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 May 2022.
  112. ^ Barnes, Julian E. (10 May 2022). "The U.S. intelligence chief says Putin is preparing for a prolonged conflict". The New York Times. ISSN 1553-8095. OCLC 1645522. 10 May 2022 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 May 2022.
  113. ^ Sabbagh, Dan (31 May 2022). "Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia". The Guardian.
  114. ^ Champion, Marc; Kudrytski, Aliaksandr (28 May 2022). "Russian Wins in Eastern Ukraine Spark Debate Over Course of War". Bloomberg.
  115. ^ Atlamazoglou, Stavros (30 May 2022). "War in Ukraine, Day 96 Update: Russia's Military Losses are 'Unsustainable'". 19fortyfive.com.
  116. ^ Sabbagh, Dan (31 May 2022). "Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia". The Guardian.
  117. ^ CBS News Videos.
  118. ^ Koshiw, Isobel (10 June 2022). "We're almost out of ammunition and relying on western arms, says Ukraine". The Guardian.
  119. ^ Alper, Alexandra; Freifeld, Karen; Landay, Jonathan (29 June 2022). "Putin still wants most of Ukraine, war outlook grim -U.S. intelligence chief". Reuters. සම්ප්‍රවේශය 2 July 2022.
  120. ^ Rainford, Sarah (5 July 2022). "Ukraine war: Putin presses on after Lysychansk capture". BBC News.


උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: "lower-alpha" නම් කණ්ඩායම සඳහා <ref> ටැග පැවතුණත්, ඊට අදාළ <references group="lower-alpha"/> ටැග සොයාගත නොහැකි විය.

"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=2022_රුසියානු_යුක්‍රේන_ආක්‍රමණය&oldid=722188" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි