විකිපීඩියා

හවුමේයා (වාමන ග්‍රහලෝකය)

හවුමේයා (ඉංග්‍රීසි:  Haumea, සංකේතය: Haumea symbol (fixed width).svg),[23] සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයට අයත් වාමන ග්‍රහලෝකයකි.

136108 හවුමේයා Planetary symbol for Haumea
Haumea Hubble.png
හබල් සේයාරුවක දැක්වෙන අයුරින්: හවුමේයා (මැද) සහ එහි චන්ද්‍රයන්; හවුමේයාට ඉහලින් Hiʻiaka සහ Namaka පහලින්.
සොයාගැනීම සහ නිලනාමය
සොයාගත් තැනැත්තේ
සොයාගත් දිනය
  • December 28, 2004 (Brown)
  • July 27, 2005 (Ortiz)
නිලනාමයන්
ශබ්දනැගීම/haʊˈmeɪ.ə,_ˌhɑːuːʔ/[nb 1]
නම් කෙරුණේHaumea
විකල්ප නම්2003 EL61
සුළු ග්‍රහ වර්ගය
විශේෂණයHaumean[7]
කක්ෂීය ලක්ෂණ[10]
කාලාරම්භය 17 December 2020 (JD 2459200.5)
විහේලිකය51.585 AU (7.7170 Tm)
අපහේලිකය34.647 AU (5.1831 Tm)
අඩ-මහා අක්ෂය43.116 AU (6.4501 Tm)
උත්කේන්ද්‍රියතාවය0.19642
කක්ෂීය කාලාවර්තය283.12 yr (103,410 days)[8]
සාමාන්‍යය කක්ෂීය වේගය4.531 km/s[තහවුරු කරන්න]
මධ්‍යන්‍යය විෂමතාවය218.205°
ආනතිය28.2137°
ආරෝහණ මංසලෙහි දේශාංශකය122.167°
පරිතාරාන්තිකයේ වේලාව≈ 1 June 2133[9]
±2 days
පරිතාරාන්තිකයේ විස්තාරය239.041°
චන්ද්‍රිකා2 (Hiʻiaka and Namaka) and ring
භෞතික ගුණාංග
මාන
  • ≈ 2,100 × 1,680 × 1,074 km[nb 2][11]
  • 2,322±60 × 1,704±8 × 1,026±32 km[nb 3][12]
මධ්‍යන්‍යය අරය
මතුපිට පෘෂ්ඨීය වර්ගඵලය≈ 8.14×106 km2[nb 2][13]
පරිමාව≈ 1.98×109 km3[nb 2][14]
0.0018 Earths
ස්කන්ධය(4.006±0.040)×1021 kg[15]
0.00066 Earths
මධ්‍යන්‍යය ඝණත්වය
  • ≈ 2.018 g/cm3[nb 2]
  • 1.885±0.080 g/cm3 to 1.757 g/cm3[nb 4]
නිරක්ෂීය පෘෂ්ඨීය ගුරුත්වය≈ 0.243  m/s2
නිරක්ෂීය මිදුම් ප්‍රවේගය≈ 0.713  km/s
නක්ෂත්‍ර භ්‍රමණ කාලාවර්තය3.915341±0.000005 h[16]
(0.163139208 d)
උත්තර ධ්‍රැවය විෂුවදංශය282.6°±1.1°[17]
උත්තර ධ්‍රැවය ක්‍රාන්තිය−13.0°±1.3° or −11.8°±1.2°[17]
ජ්‍යාමතික ප්‍රභානුපාතය
උෂ්ණත්වය< 50 K[18]
වර්ණාවලී වර්ගය
දෘශ්‍ය විශාලත්වය17.3 (opposition)[21][22]
නිරපේක්ෂ විශාලත්වය (H)0.2 [8] · 0.428±0.011 (V) [16]

සටහන්සංස්කරණය

  1. ↑ how-MAY-ə, with three syllables according to the English pronunciation in Hawaii,[4] or HAH-oo-MAY-ə with four syllables according to Brown's students.[5][6]
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Best fit physical model assuming hydrostatic equilibrium for Haumea.[11]
  3. ↑ Occultation-derived model based on the assumption Haumea's ring does not contribute to its total brightness.[12]
  4. ↑ 4.0 4.1 Occultation-derived model based on the upper-limit assumption that Haumea's ring contributes 5% to its total brightness.[12]

මූලාශ්‍රසංස්කරණය

  1. ↑ "MPEC 2010-H75 : DISTANT MINOR PLANETS (2010 MAY 14.0 TT)" (2006 provisional Cubewano listing). Minor Planet Center. 2010-04-10. Retrieved 2010-07-02.
  2. ↑ Marc W. Buie (2008-06-25). "Orbit Fit and Astrometric record for 136108". Southwest Research Institute (Space Science Department). Archived from the original on 2011-05-18. Retrieved 2008-10-02.
  3. ↑ Ragozzine, D.; Brown, M. E. (2007). "Candidate Members and Age Estimate of the Family of Kuiper Belt Object 2003 EL61". Astronomical Journal. 134 (6): 2160–2167. arXiv:0709.0328. Bibcode:2007AJ....134.2160R. doi:10.1086/522334. S2CID 8387493.
  4. ↑ New dwarf planet named for Hawaiian goddess Archived 2015-12-08 at the Wayback Machine. (HeraldNet, September 19, 2008)
  5. ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2009-01-06. Retrieved 2009-02-14.CS1 maint: archived copy as title (link)
  6. ↑ "365 Days of Astronomy". Archived from the original on 2012-02-20. Retrieved 2009-04-11.
  7. ↑ E.g. Giovanni Vulpetti (2013) Fast Solar Sailing, p. 333.
  8. ↑ 8.0 8.1 "Jet Propulsion Laboratory Small-Body Database Browser: 136108 Haumea (2003 EL61)" (2019-08-26 last obs). NASA's Jet Propulsion Laboratory. Retrieved 2020-02-20.
  9. ↑ "Horizons Batch for Haumea at perihelion around 1 June 2133". JPL Horizons (Perihelion occurs when rdot flips from negative to positive. The JPL SBDB generically (incorrectly) lists an unperturbed two-body perihelion date in 2132). Jet Propulsion Laboratory. Retrieved 13 September 2021.
  10. ↑ "(136108) Haumea = 2003 EL61". Minor Planet Center. International Astronomical Union. Retrieved 14 March 2021.
  11. ↑ 11.0 11.1 Dunham, E. T.; Desch, S. J.; Probst, L. (April 2019). "Haumea's Shape, Composition, and Internal Structure". The Astrophysical Journal. 877 (1): 11. arXiv:1904.00522. Bibcode:2019ApJ...877...41D. doi:10.3847/1538-4357/ab13b3. S2CID 90262114.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 Ortiz, J. L.; Santos-Sanz, P.; Sicardy, B.; Benedetti-Rossi, G.; Bérard, D.; Morales, N.; et al. (2017). "The size, shape, density and ring of the dwarf planet Haumea from a stellar occultation" (PDF). Nature. 550 (7675): 219–223. arXiv:2006.03113. Bibcode:2017Natur.550..219O. doi:10.1038/nature24051. hdl:10045/70230. PMID 29022593. S2CID 205260767.
  13. ↑ "Ellipsoid surface area: 8.13712×10^6 km2". wolframalpha.com. 20 December 2019.
  14. ↑ "Ellipsoid volume: 1.98395×10^9 km3". wolframalpha.com. 20 December 2019.
  15. ↑ Ragozzine, D.; Brown, M. E. (2009). "Orbits and Masses of the Satellites of the Dwarf Planet Haumea = 2003 EL61". The Astronomical Journal. 137 (6): 4766–4776. arXiv:0903.4213. Bibcode:2009AJ....137.4766R. doi:10.1088/0004-6256/137/6/4766. S2CID 15310444.
  16. ↑ 16.0 16.1 Santos-Sanz, P.; Lellouch, E.; Groussin, O.; Lacerda, P.; Muller, T. G.; Ortiz, J. L.; Kiss, C.; Vilenius, E.; Stansberry, J.; Duffard, R.; Fornasier, S.; Jorda, L.; Thirouin, A. (August 2017). ""TNOs are Cool": A survey of the trans-Neptunian region XII. Thermal light curves of Haumea, 2003 VS2 and 2003 AZ84 with Herschel/PACS". Astronomy & Astrophysics. 604 (A95): 19. arXiv:1705.09117. Bibcode:2017A&A...604A..95S. doi:10.1051/0004-6361/201630354. S2CID 119489622.
  17. ↑ 17.0 17.1 Kondratyev, B. P.; Kornoukhov, V. S. (August 2018). "Determination of the body of the dwarf planet Haumea from observations of a stellar occultation and photometry data". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 478 (3): 3159–3176. Bibcode:2018MNRAS.478.3159K. doi:10.1093/mnras/sty1321.
  18. ↑ Chadwick A. Trujillo; Michael E. Brown; Kristina Barkume; Emily Shaller; David L. Rabinowitz (2007). "The Surface of 2003 EL61 in the Near Infrared". Astrophysical Journal. 655 (2): 1172–1178. arXiv:astro-ph/0601618. Bibcode:2007ApJ...655.1172T. doi:10.1086/509861. S2CID 118938812.
  19. ↑ Snodgrass, C.; Carry, B.; Dumas, C.; Hainaut, O. (February 2010). "Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family". Astronomy and Astrophysics. 511: A72. arXiv:0912.3171. Bibcode:2010A&A...511A..72S. doi:10.1051/0004-6361/200913031. S2CID 62880843.
  20. ↑ Rabinowitz, D. L.; Schaefer, Bradley E.; Schaefer, Martha; Tourtellotte, Suzanne W. (2008). "The Youthful Appearance of the 2003 EL61 Collisional Family". The Astronomical Journal. 136 (4): 1502–1509. arXiv:0804.2864. Bibcode:2008AJ....136.1502R. doi:10.1088/0004-6256/136/4/1502. S2CID 117167835.
  21. ↑ "AstDys (136108) Haumea Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Archived from the original on 2011-06-29. Retrieved 2009-03-19.
  22. ↑ "HORIZONS Web-Interface". NASA Jet Propulsion Laboratory Solar System Dynamics. Retrieved 2008-07-02.
  23. ↑ JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. Retrieved 2022-01-19.

භාහිර සබැඳිසංස්කරණය

  •   හවුමේයා හා සබැඳි මාධ්‍ය විකිමාධ්‍ය කොමන්ස් හි ඇත
  සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය පිළිබඳ මෙම ලිපිය තවමත් අංකුර ලිපියකි. විකිපීඩියාවට උදවුවක් ලෙසින් ඔබ හට එය විහිදුවාලිය හැක.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=හවුමේයා_(වාමන_ග්‍රහලෝකය)&oldid=495788" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි