ලංකා විශ්වවිද්යාලය
ලංකා විශ්වවිද්යාලය 1942 සිට 1972 දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ (කලින් ලංකාව) පැවති එකම විශ්වවිද්යාලය ලංකා විශ්ව විද්යාලය විය. එය ලංකාව අවට විවිධ ස්ථානවල සංස්ථාපිත පැවතිණ. 1972 අංක 1 දරන ලංකා විශ්වවිද්‍යාල පනත, එය 1973 සිට 1978 දක්වා පැවති ශ්‍රී ලංකා විශ්වවිද්යාලය සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී. 1978 දී එය ස්වාධීන විශ්වවිද්‍යාල හතරකට වෙන් කරන ලදී. එනම් කොළඹ විශ්වවිද්යාලය, පේරාදෙණිය විශ්වවිද්යාලය, කැලණිය විශ්වවිද්යාලය (විද්‍යාලංකාර විශ්වවිද්යාලය) සහ ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර (විද්‍යෝදය විශ්වවිද්යාලය)
 | |
| ආදර්ශ පාඨය | Sarvasya locanam śāstram Sanskrit: "Knowledge is the eye unto all." |
|---|---|
| පිහිටුවන ලද්දේ | 1942 සිට 1972 දක්වා |
| පිහිටීම | ප්‍රධාන ලෙස පේරාදෙණිය සහ කොළඹ, ඊට අමතරව කොළඹ, ලංකාව |
| අධ්‍යයන මණ්ඩප | කොළඹ විශ්වවිද්යාලය
විද්‍යාලංකාර පිරිවෙණ(කැලණිය විශ්වවිද්යාලය) විද්‍යදෝදය පිරිවෙණ (ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්යාලය) |
ඉතිහාසය
සංස්කරණයදිවයිනේ උසස් අධ්‍යාපනය ලබාදීම සහ විශ්වවිද්‍යාලයක් පිහිටුවීම සඳහා වූ උද්ඝෝෂණ 19 වැනි සියවසේ මැද භාගයේදී ආරම්භ විය. මෙම උද්ඝෝෂණය 20 වැනි සියවසේ ආරම්භය වන විට වේගවත් වූ අතර, 1906 දී ශ්‍රීමත් ජේම්ස් පීරිස්, ශ්‍රීමත් පොන්නම්බලම් අරුණාචලම් හා ශ්‍රීමත් මාකස් ප්‍රනාන්දු අයගේ අඛණ්ඩ ඉල්ලීම් හේතුවෙන් බ්‍රිතාන්‍ය රජය 1913 දී ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයට අනුබද්ධ විශ්වවිද්‍යාල විද්‍යාලයක් පිහිටුවීමට තීරණය කළේය. කෙසේ වෙතත්, පිහිටුවීමට නියමිත ආයතනයේ ස්වභාවය සහ තත්ත්වය පිළිබඳ අවිනිශ්චිතභාවය, එහි පිහිටීම සහ අවසානයේ පළමු ලෝක යුද්ධයේ මැදිහත්වීම වැඩිදුර ප්‍රගතියට බාධාවක් වූ අතර රජය විසින් "රෙජිනා වලව්ව" නමින් පෞද්ගලික ගොඩනැගිල්ලක් මිලදී ගත්තේ 1920 දී පමණි. විශ්ව විද්‍යාල විද්යාලය පිහිටුවීමේ අරමුණින් එය "විද්‍යාල නිවස" ලෙසින් හැඳින්විණි. ලංකා යුනිවර්සිටි කොලේජ් එක 1921 ජනවාරි මස නිල වශයෙන් විවෘත කරන ලද්දේ රාජකීය විද්‍යාලයේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ල වූ තර්ස්ටන් පාරේ කොලේජ් හවුස් ඉදිරිපිටය. එහි ආරම්භයේ සිටම යුනිවර්සිටි කොලීජිය සැලකුණේ මූලික පියවරක්, අර්ධ-මාර්ග නිවසක් ලෙසින් වන අතර, අවසාන ඉලක්කය වූයේ විශ්ව විද්යාලය ප්‍රදානය කරන අංගසම්පූර්ණ උපාධියක් පිහිටුවීමයි. ලංකා විශ්වවිද්යාලය 1942 ජුලි 1 දින 1942 අංක 20 දරන ලංකා විශ්වවිද්‍යාල ආඥාපනත මගින් සිලෝන් වෛද්‍ය විද්යාලය සහ සිලෝන් විශ්වවිද්‍යාල විද්යාලය ඒකාබද්ධ කිරීම මගින් පිහිටුවන ලදී. කොළඹ වෙනම විශ්ව විද්‍යාලයක් නිර්මාණය කිරීම පිළිබඳ ප්‍රථම නිල නිවේදනය 1967 රාජාසන කථාවේදී පාර්ලිමේන්තුවේදී සිදු කරන ලදී. ඒ සඳහා අවශ්‍ය නීති අධ්‍යාපන හා සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යවරයා විසින් උසස් අධ්‍යාපන පනතේ අංක 34 වගන්තිය යටතේ සකස් කර තිබුණි. උසස් අධ්‍යාපන ජාතික කවුන්සිලයේ නිර්දේශය මත 1966 20. කොළඹ මණ්ඩපය න්‍යෂ්ටිය ලෙස 1967 ඔක්තෝම්බර් 1 වන දින ආරම්භ වූ නව විශ්ව විද්යාලය ආරම්භයේදී කලා, නීතිය, විද්‍යා සහ වෛද්‍ය උපාධි සඳහා 5000 කට ආසන්න ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාවක් සහ 300 කට ආසන්න ආචාර්ය මණ්ඩලයක් සිටියහ. 1966 උසස් අධ්‍යාපන පනත වෙනුවට 1972 අංක 1 දරන ලංකා විශ්වවිද්‍යාල පනත මගින් මෙතෙක් හුරුපුරුදු විශ්වවිද්‍යාල ව්‍යුහයේ ස්වරූපය වෙනස් කළේය. ඒ වන විට පිහිටුවන ලද ස්වාධීන ස්වාධීන විශ්ව විද්‍යාල හතර (ලංකා විශ්ව විද්යාලය, පේරාදෙණිය, ලංකා විශ්ව විද්යාලය, කොළඹ, ලංකා විශ්වවිද්යාලය, විද්‍යෝදය සහ ලංකා විද්‍යාලංකාර විශ්වවිද්යාලය) සහ කටුබැද්ද ලංකා තාක්ෂණ විද්යාලය තනි විශ්වවිද්‍යාලයක මණ්ඩප බවට පත් විය. ශ්‍රී ලංකා විශ්වවිද්යාලය, එහි මූලස්ථානය "සෙනෙට් හවුස්" ලෙස නම් කර තිබුණේ කොළඹ ය. මෙම විධිවිධානය වැඩි කලක් පැවතුනේ නැත. විශ්වවිද්‍යාල පනත ප්‍රකාශයට පත් කිරීමත් සමඟ. 1978 අංක 16 දරන, විශ්වවිද්‍යාල තත්ත්වය නැවතත් මණ්ඩපවලට ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරන ලද අතර ශ්‍රී ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයේ කොළඹ මණ්ඩපය ශ්‍රී ලංකා කොළඹ විශ්වවිද්යාලය ලෙස නම් කරන ලදී, එය අද හඳුන්වන නම සහ ශෛලියයි.