එම්. ඒ. බාකීර් මාකර්
දේශමාන්‍ය මර්හූම් අල් හජ් මොහොමඩ් අබ්දුල් බාකීර් මාකර් (1917 මැයි 12 - 1997 සැප්තැම්බර් 10) ශ්‍රී ලාංකික දේශපාලනඥයෙක් සහ සිවිල් සේවකයෙක් විය. [1] ඔහු ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ කථානායක [2] සහ දකුණු පළාත් ආණ්ඩුකාරවරයා විය.
| ගොනුව:Abdul Bakeer Markar.jpg | |
| Governor of Southern Province | |
| තනතුර දරමින් 13 June 1988 – December 1993 | |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | Office created |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | Leslie Mervyn Jayaratne |
| Minister without Portfolio | |
| තනතුර දරමින් September 1983 – June 1988 | |
| ජනාධිපතිවරයා | J. R. Jayewardene |
| අග්‍රාමාත්‍යවරයා | Ranasinghe Premadasa |
| 12th Speaker of the Parliament | |
| තනතුර දරමින් 21 September 1978 – 30 August 1983 | |
| ජනාධිපතිවරයා | J. R. Jayewardene |
| අග්‍රාමාත්‍යවරයා | Ranasinghe Premadasa |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | Anandatissa de Alwis |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | E. L. Senanayake |
| Deputy Speaker of the Parliament | |
| තනතුර දරමින් 4 August 1977 – 7 September 1978 | |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | I. A. Cader |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | Norman Waidyaratne |
| Member of Parliament for Beruwala | |
| තනතුර දරමින් April 1965 – March 1970 | |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | I. A. Cader |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | I. A. Cader |
| තනතුර දරමින් March 1960 – April 1960 | |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා | Constituency Created |
| අනුප්‍රාප්තිකයා | I. A. Cader |
| පුද්ගලික තොරතුරු | |
| උපත | Mohammed Abdul Bakeer Markar 12 May 1917 Beruwala, Ceylon |
| විපත | 10 September 1997 (වයස 80) Beruwala, Sri Lanka |
| ජාතිය | Sri Lankan |
| දේශපාලන පක්ෂය | United National Party |
| කලත්‍රයා | Sithy Kadija Muhammad Raffai, Jazeela |
| දරුවන් | 8 including Imthiaz Bakeer Markar |
| වාසස්ථාන | Beruwala |
| අධ්‍යාපනය | St. Sebastian's College, Hulftsdorp, Zahira College, Colombo |
| උගත් ශාස්ත්‍රාලය | Ceylon Law College |
| රැකියාව | Politician |
| වෘත්තිය | Proctor |
මුල් ජීවිතය සහ අධ්‍යාපනය සංස්කරණය
බාකීර් මාකර් 1917 මැයි 12 වැනිදා බේරුවල මරදානේ "හකීම් විලා" හි උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා හකීම් ආලියා මරික්කාර් මොහොමඩ් මරික්කාර් ආයුර්වේද වෙදකමෙහි යෙදෙමින් සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයෙකු වූ අතර ඔහුගේ මව රහිලා උම්මා මරික්කාර් ය. ඔහුගේ පවුල බේරුවල මුහුදු බෝඩ් නගරයේ පදිංචි වූ අරාබි පදිංචිකරුවෙකු වූ ෂෙයික් ජමාලුදීන්-අල්-මග්දූමි වෙත එහි ගමන් මාර්ග සොයා ගත්හ. [3]
තරුණ බාකීර් මාකාර් බේරුවල ප්‍රාදේශීය බාලිකා විද්‍යාලයෙන් අධ්‍යාපනය ආරම්භ කළේ වයස අවුරුදු හතේදී කොළඹට ගොස් අලුත්කඩේ ශාන්ත සෙබස්තියන් පාසලේ අධ්‍යාපනය ලැබීමට පෙරය. ඉන්පසු ඔහු ද්විතීයික අධ්‍යාපනය සඳහා එවකට ටී.බී. ජයා යටතේ තිබූ කොළඹ සහිරා විද්‍යාලයට ඇතුළත් විය. සහිරා විද්‍යාලයේ ඔහු විද්‍යාල සඟරාවේ කර්තෘ, මුස්ලිම් මජිලිස් සහ දෙමළ සාහිත්‍ය සංගමයේ සභාපති විය. [3]
නීති වෘත්තිය සංස්කරණය
සිය ජ්‍යෙෂ්ඨ කේම්බ්‍රිජ් විභාග අවසන් කළ ඔහු 1940 දී නීති ශිෂ්‍යයෙකු ලෙස ලංකා නීති විද්‍යාලයට ඇතුළත් විය. කෙසේ වෙතත්, දෙවන ලෝක සංග්‍රාමය ආරම්භ වීමත් සමඟ ඔහු 1942 දී සිවිල් ආරක්ෂක සේවයේ රාජකාරි භාරගත් අතර සිවිල් ආරක්ෂක පුහුණුව සඳහා ඉන්දියාවේ යවන ලදී. යුද්ධයෙන් පසු ඔහු නීති විභාග අවසන් කර 1950 මුල් භාගයේදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ ප්‍රොක්ටර්වරයකු ලෙස දිවුරුම් දුන් අතර කළුතර නිල නොවන නීතිඥ මණ්‌ඩලයේ නීතිඥ වෘත්තියක්‌ ස්ථාපිත කළ අතර එහිදී දකුණු පළාතේ අධිකරණවල සාර්ථක පරිචයක්‌ ද කළේය. ඔහු ප්‍රසිද්ධියට පත් වූයේ අතහැර දැමීමට මුහුණ දෙන කාන්තාවන් සඳහා උසාවිවල නඩත්තු නඩු සඳහා පෙනී සිටීම සඳහාය. 1951 දී බාකීර් මාකර් කළුතර නීතිඥ සංගමයේ සභාපතිවරයා ලෙස තේරී පත් විය. [4]
දේශපාලන ජීවිතය සංස්කරණය
පළාත් පාලන සංස්කරණය
1947 බේරුවල නගර සභාවට මන්ත්‍රීවරයා ලෙස තේරී පත්වීමෙන් පසු ඔහු සිය දේශපාලන ජීවිතය ආරම්භ කළේය. පසුව ඔහු සභාවේ සභාපතිවරයා ලෙස තේරී පත් විය. 1950 බේරුවල මහ නගර සභාවේ නගරාධිපති වුණා. ඔහු නැගෙනහිර සහ බටහිර නගර සභා බල ප්‍රදේශ එකම නගර සභා බල ප්‍රදේශයක් බවට පත් කළේය. මේ අතර සිංහල රාජ්‍ය භාෂාව විය යුතු බවට නගර සභාවේදී මුලින්ම යෝජනාවක් සම්මත කළේ ඔහුය. [4]
පාර්ලිමේන්තුව සංස්කරණය
1960 බේරුවල මැතිවරණ කොට්ඨාසය පිහිටුවීමත් සමඟ 1960 මාර්තු මහ මැතිවරණයට ඔහු එක්සත් ජාතික පක්ෂයෙන් (එජාප) තරග කර ජයග්‍රහණය කර පාර්ලිමේන්තුවට පිවිසියේය. කෙසේ වෙතත්, UNP රජය රාජාසන කතාවෙන් පැරදුණු නිසා ඉක්මනින්ම පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරින ලද අතර ඔහු 1960 ජූලි මහ මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ අතර, ඔහු ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයෙන් අයි.ඒ. කාදර්ට පරාජය විය. ඔහු 1965 මහ මැතිවරණයේදී කාදර් පරදවමින් තම අසුන දිනාගත් නමුත් 1970 මහ මැතිවරණයේදී එය නැවතත් කාදර්ට අහිමි විය. [1] 1977 මහ මැතිවරණයේදී වැඩි 27,000කින් බේරුවල ප්‍රථම මන්ත්‍රීවරයා වූයේ බාකීර් මාකර් ය. [5]
කථානායක සංස්කරණය
බාකීර් මාකර් පසුව 1977 අගෝස්තු 4 සිට 1978 සැප්තැම්බර් 7 දක්වා ජාතික රාජ්‍ය සභාවේ නියෝජ්‍ය කථානායකවරයා ලෙස තේරී පත් විය, [6] ඉන්පසු ඔහු ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ කථානායකවරයා ලෙස ඒකමතිකව තේරී පත් වූ අතර 1978 සැප්තැම්බර් 21 සිට 1983 අගෝස්තු 30 දක්වා සේවය කළේය. [1] ඒ සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ පැරණි පාර්ලිමේන්තුවේ අවසන් කථානායකවරයා සහ ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර නව පාර්ලිමේන්තුවේ පළමු කථානායකවරයා බවට පත්වූයේ බාකීර් මාකාර් ය. මේ වකවානුවේදී බේරුවල සංචාරක කලාපයේ නිර්මාතෘවරයා වෙමින් බෙන්තොට ප්‍රදේශයට පමණක් සීමා වී තිබූ සංචාරක ව්‍යාපාරය බේරුවලට ගෙන ඒමට මුල් වූයේ ඔහුය. ඔහුගේ පාලන කාලය තුළ සංචාරක ව්‍යාපාරය ආශ්‍රිත නව රැකියා, ස්වර්ණාභරණ අලෙවිසැල් සහ සංචාරක හෝටල් ප්‍රදේශයේ මෙන්ම සංචාරක පොලිස් ස්ථානය ද මොරගල්ල ප්‍රදේශයේ ස්ථාපිත විය. ජනාධිපති සහ අගමැති දෙදෙනාම රටින් බැහැරව සිටියදී ඔහු වැඩබලන රාජ්‍ය නායකයා ලෙස කටයුතු කළේය. [4]
කැබිනට් ඇමති සංස්කරණය
1983 අගෝස්තු 31 වැනිදා කථානායක ධූරයෙන් ඉල්ලා අස්වීමෙන් පසු ඔහු එම දිනයේම අමාත්‍ය ධුරයක් නොමැතිව කැබිනට් අමාත්‍යවරයකු ලෙස දිවුරුම් දුන්නේය. [1] මේ අතරතුර, ඔහු විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතීන් අතර සංස්කෘතික කුළුණක් බවට පත් වූ යෙන් සිංගලම් ග්‍රන්ථය රචනා කරන ලදී.
දකුණු පළාත් ආණ්ඩුකාරවරයා සංස්කරණය
1988 ජූනි 31 වැනි දින පාර්ලිමේන්තුවෙන් ඉල්ලා අස් වූ ඔහු දකුණු පළාත් ආණ්ඩුකාර ධූරයට පත් විය. [7] ඔහු 1992 දී ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපතිවරයා විසින් දේශමාන්‍ය ගෞරව සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ අතර අවසානයේ ඔහු 1993 දෙසැම්බර් 21 දින දකුණු පළාත් ආණ්ඩුකාර ධූරයෙන් සහ දේශපාලන ජීවිතයෙන් ඉල්ලා අස්විය [4]
ආගමික සහ ප්‍රජා වැඩ සංස්කරණය
ඔහු මුස්ලිම් ලීග් තරුණ පෙරමුණු සමස්ත ලංකා සංගමයේ නිර්මාතෘවරයා විය. ඔහු සමස්ත ලංකා මුස්ලිම් ලීගයේ උප සභාපතිවරයා ද විය. තවද ඔහු මිය යන තුරුම බේරුවල, මරදාන මුස්ලිම් පල්ලි ජමාත්හි සභාපතිවරයා විය. [7]
ඔහු ජීවත් වන්නේ බේරුවල මරදාන ප්‍රදේශයේ වන අතර, ඓතිහාසික වශයෙන් හෙළිදරව් වූ පරිදි, ලංකාවට පැමිණි මුල් අරාබිවරුන් (සයිලාන්) මෙරට ප්‍රථම මුස්ලිම් පල්ලිය වන මස්ජිද් අල් අබ්රාර් ඉදිකරන ලදී. [1] ඔහු තම ගම්මානයේ ජමාත් සංවිධානයේ සහාය ඇතිව මස්ජිද් අල් අබ්රාර් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට මහත් වෙහෙසක් ගත්තේය. එසේ කිරීමේදී පල්ලියේ මුල් වාස්තුවිද්‍යාත්මක අලංකාරයේ හැඩය රඳවා ගැනීමට ඔහු ප්‍රවේශම් විය. බාකීර් මාකර් ශ්‍රී ලංකාවේ සුහද තානාපතිවරයකු ලෙස කටයුතු කළේය. ඉරාක රජය සමඟ ඔහුගේ සමීප සබඳතා නිසා දිවයිනේ නැගෙනහිර කොටසේ ප්‍රදේශයක් වන සදාම් හුසේන් ගම්මානය නමින් එරාවුර් හි ගම්මානයක් ගොඩනැගීමට ඔහුට හැකි විය. ඉරාක - ශ්‍රී ලංකා මිත්‍රත්ව සංගමයේ නිර්මාතෘවරයා වූ ඔහු මිය යන තුරුම මෙම තනතුරේ රැඳී සිටියේය. [7]
1970 දශකයේ මුල් භාගයේදී, ඉන්දුනීසියානු හජ් වන්දනාකරුවන් රැගත් ගුවන් යානය ශ්‍රී ලංකාවට කඩා වැටුණු අවස්ථාවේදී, එවකට ශ්‍රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුවේ කථානායකවරයා ලෙස කටයුතු කළ බාකීර් මාකර් මහතා සිද්ධිය වූ ස්ථානයට ගොස් මෘත දේහය භාර ගැනීමට පෞද්ගලික උනන්දුව දැක්වීය. ඉන්දුනීසියාවට යවන ලද වන්දනාකරුවන්ගෙන්. අගය කිරීමක් වශයෙන් ඉන්දුනීසියාවේ ජනාධිපතිවරයා පෞද්ගලිකවම ඔහුට තම රටට පැමිණෙන ලෙස ආරාධනා කළේය. කටුනායක ඉන්දුනීසියානු හජ් අනුස්මරණ ගොඩනැගිල්ල ඔහු විසින් ආරම්භ කරන ලදී.
පෞද්ගලික ජීවිතය සංස්කරණය
ඔහු විවාහ වූයේ බේරුවල චීන කොටුවේ ඔමර් ලෙබ්බේ මරික්කාර් මුහම්මද් රෆායි මහතාගේ සහ එම මහත්මියගේ දියණිය වන Sithy Kadija Muhammad Raffai සමඟයි. මෙම යුවළට එක් පුතෙකු සිටින අතර පසුව බේරුවල පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයා ලෙස කටයුතු කර රජයේ අමාත්‍යවරයකු ලෙස කටයුතු කළ ඉමිතියාස් බාකීර් මාකර් ඔවුන්ට දාව ඩිනා, ෂමීම් සහ නීලා යන දියණියන් විය. [8] පසුව ඔහු ජසීලා සමඟ විවාහ වූ අතර ඔවුන්ට හසීබා, ෆසීහා, ෆහීමා සහ පුතා යසීර් යන දරුවන් හතර දෙනෙක් සිටියහ. [9]
ඔහු 1997 සැප්තැම්බර් 10 වන දින වයස අවුරුදු 80 දී මිය ගියේය. පසුව ඔහුව ඔහුගේ උපන් නගරය වන බේරුවල තැන්පත් කරන ලදී. [7]
යොමු කිරීම් සංස්කරණය
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "A firm believer in democracies: Deshamanya Alhaj M A Bakeer Markar". Daily News. 2021-06-30 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-30.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch; $1 suggested (help) උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid<ref>tag; name "Alhaj" defined multiple times with different content - ↑ Official Website of SL Parliament
- ↑ 3.0 3.1 Imthiyaz, Rasheed M. "A true leader of the nation - Deshamanya Al-Haj M. A. Bakeer Markar". Daily News. සම්ප්‍රවේශය 17 May 2023.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "A symbol of national unity: M. A. Bakir Makar". Silumina. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-30. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "Bakir" defined multiple times with different content - ↑ "Parliament of Sri Lanka - Mohamed Abdul Bakeer Markar".
- ↑ "Parliament of Sri Lanka - Deputy Speakers and Chairmen of Committees".
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "Death of a former speaker". Sunday Times. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-30. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name "Death" defined multiple times with different content - ↑ "First Ancestry : Wairooshi".
- ↑ "Sons and daughters of Sri Lanka". Sunday Observer. 2005-02-05 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-30.
| දේශපාලනික ධුර | ||
|---|---|---|
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා {{{before}}} |
Governor of Southern Province 1978–1983 |
අනුප්‍රාප්තික Leslie Mervyn Jayaratne |
| පූර්වප්‍රාප්තිකයා {{{before}}} |
12th Speaker of the Parliament 1988–1993 |
අනුප්‍රාප්තික E. L. Senanayake |