අරුණු සෙව්වන්දියා

Crimson rose
	Male in Hyderabad, India
	In Kerala, India
විද්‍යාත්මක වර්ගීකරණය
අධිරාජධානිය:	Eukaryota
රාජධානිය:	අනිමාලියා
Phylum:	Arthropoda
වර්ගය:	Insecta
ගෝත්‍රය:	Lepidoptera
කුලය:	Papilionidae
ගණය:	Pachliopta
විශේෂය:	''P. hector''
ද්වීපද නාමය
	Pachliopta hector; (Linnaeus, 1758)
Synonyms
	Atrophaneura hector

Pachliopta hector, අරුණු සෙව්වන්දියා, ^[2]^[3] යනු රතු-ශරීර swallowtail Pachliopta (roses) ගණයට අයත් විශාල swallowtail සමනලයෙකි.^[2]^[3] එය IUCN විසින් "Least Concern (LC)" විශේෂයක් ලෙස සටහන් කර ඇත.

පරාසය

මෙම සමනලයා, ඉන්දියාව, ශ්‍රී ලංකාව, මාලදිවයින සහ සමහර විට බටහිර මියන්මාරයේ වෙරළ තීරයේ දක්නට ලැබේ. ^[2]^[3]

ඉන්දියාවේ, එය බටහිර ඝාට්ස්, දකුණු ඉන්දියාව ( තමිල්නාඩු, කේරළ ), නැගෙනහිර ඉන්දියාව ( බටහිර බෙංගාලය සහ ඔඩිෂා ) වල දක්නට ලැබේ. එය අන්දමන් දූපත් වල දක්නට ලැබේ. ^[2]^[3]^[4]

තත්ත්වය

මෙම සමනලයා, සාමාන්‍යයෙන් සුලභ වන අතර තර්ජනයට ලක්ව ඇති බවක් නොදනී.^{[තහවුරු කර නොමැත]} එය මහාරාෂ්ට්‍ර දක්වා බටහිර ඝාට්ස් දිගේ බහුලව දක්නට ලැබෙන නමුත් ගුජරාටයේ දුර්ලභය.^{[තහවුරු කර නොමැත]} මෙම විශේෂය ඉන්දියාවේ නීතියෙන් ආරක්ෂා කර ඇත.^{[තහවුරු කර නොමැත]}

විස්තර

පුරුෂයාගේ උඩුකය කළු ය. ශිරා 10 සහ 11 මූලාරම්භයට ප්‍රතිවිරුද්ධ උපකොස්ටල් ස්නායුවේ සිට පුළුල් සුදු බාධා සහිත පටියක් සහිත ඉදිරිපස පියාපත්, පසුපස පියාපත දක්වා වක්‍රව විහිදෙන අතර දෙවන කෙටි පූර්ව අග්‍ර සමාන කලාපයක්; පටි දෙකම අන්තර් අවකාශයේ වෙන් වූ අක්‍රමවත් ලෙස එබ්බවූ පුළුල් ඉරි වලින් සමන්විත වේ. තද රතු පැහැති ලප හතකින් යුත් දුරස්ථ පසුපසට දැඩි ලෙස වක්‍ර වූ ශ්‍රේණියක් සහ පසුව තද රතු පාට ලුනුල් මාලාවක් සහිත පසුපස. Cilia කළු සුදු පැහැයෙන් වෙනස් වේ. යටි පැත්ත: ඉදිරිපස පියාපත් අඳුරු දුඹුරු පැහැති කළු, පසුපස පියාපත් කළු; ඉහළ පැත්තේ මෙන් සලකුණු, නමුත් තද රතු පාට ලප සහ පසුපස පියාපත් මත අඩ සඳ හැඩැති සලකුණු විශාල වේ. ඇන්ටෙනා, උරස් සහ උදරය පාදයේ ඉහළින්, කළු; හිස සහ උදරයේ ඉතිරි දීප්තිමත් තද රතු පාට; යටින්: iho palpi, පපුවේ පැති සහ උදරය තද රතු පාටයි. ^[5] ^[6]

ගැහැණු සතුන් ද මීට සමාන වේ, ලප සහ subterminal lunules ක discal මාලාවක් කළු කොරපොතු සමග බොහෝ අඳුරු, සුදුමැලි තද රතු පාට irrorated (ඉසිනු); සමහර නිදර්ශකවල ඉදිරිපස ලප සහ ලුනුල් යන්තම් සුදු පැහැයෙන් තද රතු පාටින් වැසී ඇත; කළු පැහැයෙන් ඉහළ උදරය තව දුරටත් අග්‍රය දෙසට විහිදේ. ^[5] ^[6]

වාසස්ථාන

මේ සමනලයා කැලේ වගේම එළිමහනේත් දැකිය හැක. වියළි කාලවලදී, මොවුන් අඩි 8000 (2400m) දක්වා දක්නට ලැබේ) දකුණු ඉන්දියාවේ, නමුත් මොවුන් වසර පුරා පහළ උන්නතාංශවල දක්නට ලැබේ.

පුරුදු

එය ඉදිරිපස පියාපත් මත කැපී පෙනෙන සුදු පටි සහිත ඉතා කැපී පෙනෙන වලිග සමනලයෙකි. තද රතු පාට රෝස මල් විශේෂයෙන් ලන්ටානා වලට බෙහෙවින් ප්‍රිය කරයි. සමනලයා සඳහා මල් පැණි අත්‍යවශ්‍ය බව පෙනෙන අතර වැඩි මල් පැණි ආහාරයට ගැනීම බිත්තර නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීමට හේතු වේ.

බිමට ආසන්නව, අරුණු සෙව්වන්දියාගේ පියාසර කිරීම සෙමින් හා සැලෙන නමුත් ස්ථාවර වේ. වැඩි උසකදී, එය වේගයෙන් හා ශක්තිමත්ව පියාසර කරයි. මූ පියාපත් සමතලාව විහිදයි.

සමනලයා බොහෝ විට විශාල සමාගම්වල ගස් හා පඳුරු වල අතු සහ අතු මත රාත්‍රිය ගත කරයි, සමහර විට Common Mormon කිහිප දෙනෙකු සමඟ. විවේක ගන්නා විට සමනලයා තම ඉදිරිපස පියාපත් පසුපස පියාපත් අතර අඩක් අඳියි. සමනලයා නිදාගන්නේ ගස්වල හෝ පඳුරුවල දිග හැරුණු අතු හෝ අතු මත ය.

Aposematism සහ අනුකරණය

රතු පැහැති ශරීරය, සෙමින් ආවේණික පියාසර කිරීම, දීප්තිමත් වර්ණය සහ පියාපත්වල රටාව විලෝපිකයන්ට මෙම සමනලයා ආහාරයට ගත නොහැකි බව පෙන්වයි, එය කීටයන්ගේ ධාරක ශාකයෙන් ලැබී සැගවී ඇති විෂ වලින් හොඳින් ආරක්ෂා වේ. එහි පියාසර කිරීම සහ හැසිරීම Common Mormon ගේ හැසිරීමට බොහෝ සෙයින් සමාන ය. එම සමනලයා මෙන්ම මූද ආහාරයට ගත නොහැකි අතර විලෝපිකයන්ගේ ප්‍රහාරයට ලක්වන්නේ කලාතුරකිනි. මෙය මෙම සමනලයා Common Mormon ගේ ( Papilio polytes) කාන්තා රූපාකාරයකින් අනුකරණය කිරීමට ද හේතු වී ඇත, මෙම අවස්ථාවේ දී, කාන්තා ස්වරූපය romulus මෙනි.

සංක්‍රමණය

සමනලයාගේ හැසිරීමේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන අංගය වන්නේ එහි අධික සංක්‍රමණ ප්‍රවණතාවයයි. එහි වාරයේ උච්චතම අවස්ථාව වන විට, අරුණු සෙව්වන්දියා සමනලුන් දහස් ගණනක් එක්රැස් වන අතර පසුව මොවුන් වෙනත් ප්‍රදේශවලට සංක්‍රමණය වීමට පටන් ගනී.

Entomologist's Monthly Magazine හි,1880, පි. 276, R.S.Eaton මහතා සඳහන් කරන්නේ බොම්බායේ මෙම සමනලයා විශාල වශයෙන් සමූහ ලෙස ගැවසුණු බවයි, කෙසේ වෙතත් Charles Thomas Bingham සඳහන් කරන්නේ Vengurla සහ Belgaum අතර බටහිර ඝාට්ස් ප්‍රදේශයේ සමනලයා යම් ප්‍රමාණයකින් හමුවූ අතර එහි අතු මත ගැවසීමේ පුරුද්දක් තිබූ බවයි. සමහර කටු පඳුරු, නමුත් කිසි විටෙකත් "එකෙකුට හෝ දෙදෙනෙකුට" වඩා දැක නැත. ^[5]

ජීවන චක්‍රය

සංසර්ගය
බිත්තරය
බිත්තරය
පැටවුන් බිහි කිරීම
දළඹුවා
දළඹුවා
කෝෂය
අලුත් සමනලයා
අලුත් සමනලයා

මොවුන්ගෙන් වැඩි සංඛ්‍යාවක් අගෝස්තු සිට නොවැම්බර් දක්වා සහ අප්‍රේල් සිට ජුනි දක්වා ද දක්නට ලැබේ. ඔවුන් වසරකට හත් වතාවක සිට ඊට වැඩි වරකට බෝ වන අතර බිත්තරයේ සිට සුහුඹුලෙකු දක්වා පත්වීමට ගත වන්නේ දින 39-47 ක් පමණි.

බිත්තර

Commn Rose සමනලුන්ගේ ඒවාට සමාන අතර , බිත්තර දින හතකින් බිදී දලඹුවා පිටතට එයි. ^[5] ^[6]

දළඹුවන්

අරුණු සෙව්වන්දියා සමනලුයන්ගේ දළඹුවන් Common Rose සමනලුන්ගේ දළඹුවන්ට සමාන වේ, නමුත් එහි පියාපත් මත රතු, රෝස සහ තැඹිලි වර්ණ ස්වල්පයක් සහිත දම් පැහැති කළු හෝ කළු දුඹුරු වේ. ඔවුන්ට කළු හිසක් සහ තැඹිලි ඔස්මීටරියම් ඇත. ඔවුන්ගේ සිරුර තරබාරු වන අතර තැඹිලි-රතු නෙරුම් සහ කැපී පෙනෙන කහ-සුදු පටියක් හය සිට අට දක්වා කොටස්වල හරස් අතට ඇත. දළඹුවාට අවධි පහක් ඇත. දළඹුවන් cannibailistic හැසිරීම් (තම විශේෂයේම සතුන් ආහාරයට ගැනීම) විදහා දක්වන බව දන්නා කරුණකි. ^[5] ^[6]

කෝෂය

කෝෂය රෝස පැහැයට හුරු දුඹුරු පැහැයෙන් යුක්ත වන අතර තද පැහැති පුළුල් වූ පියාපත් සහිත වේ. උදරයේ පියාපත් වැනි ප්‍රසාරණයන් සුවිශේෂී වේ. ^[5] ^[6]

ධාරක ශාක

මෙම විශේෂයේ කීටයන් Aristolochia indica, Aristolochia bracteolata සහ Thottea siliquosa ඇතුළු විවිධ Aristolochia විශේෂ මත බෝ වේ. ධාරක ශාක වලින් ඇරිස්ටොලොචික් අම්ලය ඇතුළු කීට අවස්ථා වලදී රසායනික සංයෝග වෙන් කරන බැවින් විශේෂය රසදිය නොහැක. ^[7]

මල්පැණි ලබාගන්නා ශාක

සපුෂ්පක කාලය පිළිබඳ විස්තර සහිත Crimson Rose පැණි ප්‍රභවයන් පහත පරිදි වේ:

Adathoda zeylonica ජනවාරි-මාර්තු
Albizzia lebbeck මාර්තු-ජූනි
ඇනකාඩියම් ඔක්සිඩෙන්ටේල් දෙසැම්බර්-මාර්තු
Antigonon leptopus වසර පුරා
Bougainvillea spectabilis වසර පුරා
Caesalpinia pulcherrima වසර පුරා
කප්පරිස් ස්පිනෝසා දෙසැම්බර්-පෙබරවාරි
Carissa carandus වසර පුරා (අප්‍රේල්-ජූලි)
Catharanthus roseus වසර පුරා
Citheroxylum subserratum අප්රේල්-ජූනි
Clerodendrum infortunatum පෙබරවාරි-අප්රේල්
ඩුරන්ටා ජූනි-දෙසැම්බර් නැවත පැමිණේ
Hibiscus rosa-sinensis වසර පුරා
Hyptis suaveolens සැප්තැම්බර්-ජනවාරි
Jasminum angustifolium ජූනි-අගෝස්තු
Lantana camara වසර පුරා
Muntingia calabura වසර පුරා
Nerium odorum වසර පුරා
ප්‍රේම්නා ලැටිෆෝලියා මාර්තු-අගෝස්තු
Sida acuta අගෝස්තු-දෙසැම්බර්
Sida cordifolia අගෝස්තු-දෙසැම්බර්
Stachytarpheta indica ජූනි-සැප්තැම්බර්
රයිටියා ටින්ක්ටෝරියා අප්රේල්-ජූනි
Zizyphus oenoplia අගෝස්තු-දෙසැම්බර් සහ මාර්තු-ජූනි

නිරුක්තිය

අනෙකුත් මුල් ස්වභාව විද්‍යාඥයන් සමඟ පොදුවේ ලිනේයස් සම්භාව්‍ය සම්ප්‍රදාය අනුගමනය කළේය. මෙම නම ග්‍රීක වීරයා වන Hector ට ගෞරවයක් ලෙස ලබා දී ඇත.

උපුටා දැක්වීම්

යොමු කිරීම්

බාහිර සබැඳි

සැකිල්ල:Red-bodied swallowtail

^ Häuser, Christoph L.; de Jong, Rienk; Lamas, Gerardo; Robbins, Robert K.; Smith, Campbell; Vane-Wright, Richard I. (28 July 2005). "Papilionidae – revised GloBIS/GART species checklist (2nd draft)". Entomological Data Information System. Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart, Germany. 9 September 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2013.
^ ^a ^b ^c ^d Varshney, R.K.; Smetacek, Peter (2015). A Synoptic Catalogue of the Butterflies of India. New Delhi: Butterfly Research Centre, Bhimtal & Indinov Publishing, New Delhi. pp. 1–2. doi:10.13140/RG.2.1.3966.2164. ISBN 978-81-929826-4-9.
^ ^a ^b ^c ^d Savela, Markku. "Atrophaneura hector (Linnaeus, 1758)". Lepidoptera and Some Other Life Forms. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2018.Savela, Markku.}} උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid <ref> tag; name "funet" defined multiple times with different content
^ Cotton, Adam; Fric, Zdenek Faltynek; Smith, Colin; Smetacek, Peter (March 2013). "Subspecies Catalogue of the Butterflies of India (Papilionidae): A Synopsis". Bionotes. 15 (1): 5–8.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f One or more of the preceding sentences තුළ, පොදු වසම තුළ පවතින මෙම ප්‍රභවයේ පෙළ ඇතුළත්වෙයි: Bingham, C.T. (1907). The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Vol. II (1st ed.). London: Taylor and Francis, Ltd. pp. 19–20.
^ ^a ^b ^c ^d ^e [Frederic Moore Frederic Moore]. London. pp. 173–175 https://www.biodiversitylibrary.org/item/103496#page/185/mode/1up. {{cite book}}: Check |chapter-url= value (help); Missing or empty |title= (help) උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid <ref> tag; name "MooreIndica" defined multiple times with different content
^ Sime K.R., Feeny, P.P. and Haribal, M.M. (2000) Sequestration of aristolochic acids by the pipevine swallowtail, Battus philenor (L.): evidence and ecological implications.

[GloBIS/GART-1] Häuser, Christoph L.; de Jong, Rienk; Lamas, Gerardo; Robbins, Robert K.; Smith, Campbell; Vane-Wright, Richard I. (28 July 2005). "Papilionidae – revised GloBIS/GART species checklist (2nd draft)". Entomological Data Information System. Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart, Germany. 9 September 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2013.

[Smetacek-2] Varshney, R.K.; Smetacek, Peter (2015). A Synoptic Catalogue of the Butterflies of India. New Delhi: Butterfly Research Centre, Bhimtal & Indinov Publishing, New Delhi. pp. 1–2. doi:10.13140/RG.2.1.3966.2164. ISBN 978-81-929826-4-9.

[funet-3] Savela, Markku. "Atrophaneura hector (Linnaeus, 1758)". Lepidoptera and Some Other Life Forms. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2018.Savela, Markku.}} උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid <ref> tag; name "funet" defined multiple times with different content

[CFSSmetacek2013-4] Cotton, Adam; Fric, Zdenek Faltynek; Smith, Colin; Smetacek, Peter (March 2013). "Subspecies Catalogue of the Butterflies of India (Papilionidae): A Synopsis". Bionotes. 15 (1): 5–8.

[bingham-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f One or more of the preceding sentences තුළ, පොදු වසම තුළ පවතින මෙම ප්‍රභවයේ පෙළ ඇතුළත්වෙයි: Bingham, C.T. (1907). The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Vol. II (1st ed.). London: Taylor and Francis, Ltd. pp. 19–20.

[MooreIndica-6] [Frederic Moore Frederic Moore]. London. pp. 173–175 https://www.biodiversitylibrary.org/item/103496#page/185/mode/1up. {{cite book}}: Check |chapter-url= value (help); Missing or empty |title= (help) උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid <ref> tag; name "MooreIndica" defined multiple times with different content

[7] Sime K.R., Feeny, P.P. and Haribal, M.M. (2000) Sequestration of aristolochic acids by the pipevine swallowtail, Battus philenor (L.): evidence and ecological implications.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]