ටොප්කප මාලිගාව
ටොප්කප මාලිගාව(තුර්කි: Topkapı Sarayı;[2] ඕටමන් තුර්කි: طوپقپو سرايى),[3] හෝ සෙරග්ලියෝ[4], තුර්කියේ ඉස්තාන්බුල්හි ෆාති දිස්ත්‍රික්කයට නැගෙනහිරින් පිහිටි විශාල කෞතුකාගාරයකි. 1460 ගණන්වල සිට 1856 දී දොල්මාබහ්චෙ මාලිගාව නිම කිරීම දක්වා එය ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය ලෙස සේවය කළ අතර 17 වන සියවස දක්වා එහි සුල්තාන්වරුන්ගේ ප්‍රධාන වාසස්ථානය විය.
| ටොප්කප මාලිගාව | |
|---|---|
| තුර්කි: ටොප්කප සරායි ඕටමන් තුර්කි: طوپقپو سرايى | |
 ගෝල්ඩන් හෝන් සිට ටොප්කප මාලිගාවේ දර්ශනය | |
  ඉස්තාන්බුල් හි ෆාති මහ නගර සභාව තුළ පිහිටීම | |
| සාමාන්‍ය තොරතුරු | |
| ප්‍රභේදය |
|
| ගෘහනිර්මාණ ශෛලිය | ඕටමන් බැරොකී ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය |
| පිහිටීම | ඉස්තාන්බුල්, තුර්කිය |
| ඛණ්ඩාංක | 41°0′46.8″N 28°59′2.4″E / 41.013000°N 28.984000°E |
| ඉදිකිරීම් ආරම්භ වූයේ | 1459 |
| සමාප්තිය | 1465 |
| අනුග්‍රාහකයා | ඕටමන් සුල්තාන්වරු |
| හිමිකරු | තුර්කි ජනපදය |
| තාක්ෂණික තොරතුරු | |
| ව්‍යූහ ක්‍රමය | මළු, මණ්ඩප සහ උද්‍යාන අවට විවිධ පහත් ගොඩනැගිලි |
| ප්‍රමාණය | 592,600 to 700,000 m2 (6,379,000 to 7,535,000 sq ft) |
| සැලසුම සහ ඉදිකිරීම | |
| ගෘහනිර්මාණ ශිල්පියා | මෙහෙමෙද් II, අලවුදීන්, දාවුද් ආහ්, මිමාර් සිනන්, සර්කිස් බල්‍යන්[1] |
| වෙබ්අඩවිය | |
| මෙහි කොටසකි | ඉස්තාන්බුල් හි ඓතිහාසික ස්ථාන |
| නිර්ණායකය | සංස්කෘතික: i, ii, iii, iv |
| මූලාශ්‍ර | 356 |
| අභිලේඛනය | 1985 (9 වන සැසිය) |
කොන්ස්ටන්ටිනෝපල් යටත් කර ගැනීමෙන් වසර හයකට පසු 1459 දී සුල්තාන් ජයග්‍රහක මෙහෙමෙද් විසින් නියෝග කරන ලද ඉදිකිරීම් ආරම්භ විය. ටොප්කප මාලිගාව මුලින් හැඳින්වූයේ "යෙනී සරායි" ('නව මාලිගාව') එයට හේතුව වූයේ බෙයාසත් චතුරස්‍රයයේ පිහිටි "එස්කි සරායි" ('පැරණි මාලිගාව') සමග පැටලවීම වැලැක්වීමටයි . එයට 19 වන සියවසේදී "ටොප්කප" යන නම ලබා දී ඇත, එහි තේරුම ""කැනන් ගේට්ටුව" යන්නයි. 1509 භූමිකම්පාවෙන් සහ 1665 ගින්නෙන් පසු විශාල ප්‍රතිසංස්කරණ සමඟ සංකීර්ණය සියවස් ගණනාවක් පුරා පුළුල් විය. මාලිගා සංකීර්ණය ප්‍රධාන අංගන හතරකින් සහ කුඩා ගොඩනැගිලි රාශියකින් සමන්විත වේ. සුල්තාන්ගේ පවුලේ කාන්තා සාමාජිකයන් හරේම් හි ජීවත් වූ අතර, ග්‍රෑන්ඩ් විසියර් ඇතුළු ප්‍රමුඛ රාජ්‍ය නිලධාරීන් සභා ගොඩනැගිල්ලේ රැස්වීම් පැවැත්වූහ.
17 වන සියවසෙන් පසු ටොප්කප මාලිගාවෙහි වැදගත්කම ක්‍රමයෙන් නැති විය. එම යුගයේ සුල්තාන්වරු බොස්ෆරස් දිගේ ඔවුන්ගේ නව මාලිගාවල වැඩි කාලයක් ගත කිරීමට කැමැත්තක් දැක්වූහ. 1856 දී සුල්තාන් අබ්දුල්මෙජිඩ් I අධිකරණය අලුතින් ඉදිකරන ලද දොල්මාබහ්චෙ මාලිගාව වෙත ගෙන යාමට තීරණය කළේය. ටොප්කප අධිරාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය, පුස්තකාලය සහ මින්ට් ඇතුළු එහි සමහර කාර්යයන් රඳවා ගත්තේය.
1923 දී ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යය අවසන් වීමෙන් පසු, 1924 අප්‍රේල් 3 දිනැති රජයේ නියෝගයක් මගින් ටොප්කප මාලිගාව කෞතුකාගාරයක් බවට පරිවර්තනය විය. තුර්කියේ සංස්කෘතික හා සංචාරක අමාත්‍යාංශය දැන් ටොප්කප පැලස් කෞතුකාගාරය පරිපාලනය කරයි. මාලිගා සංකීර්ණයේ කාමර සහ කුටි සිය ගණනක් ඇත, නමුත් මහජනයාට ප්‍රවේශ විය හැක්කේ වඩාත් වැදගත් ඒවා පමණි, ඕටමන් අධිරාජ්‍ය හරෙම් සහ භාණ්ඩාගාරය ඇතුළුව, හැඳි සාදන්නාගේ දියමන්තිය සහ ටොප්කප කිනිස්ස ප්‍රදර්ශනය කර ඇත. කෞතුකාගාර එකතුවට ඔටෝමාන් ඇඳුම්, ආයුධ, සන්නාහ, කුඩා දේ, ආගමික ධාතු සහ ටොප්කප අත්පිටපත වැනි විචිත්‍රවත් අත්පිටපත් ද ඇතුළත් ය. අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන් මෙන්ම තුර්කි හමුදාවේ සන්නද්ධ ආරක්ෂකයින් ද සංකීර්ණය ආරක්ෂා කරති. ටොප්කප මාලිගය 1985 දී යුනෙස්කෝව ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස නම් කලහ.[5]
මූලාශ්‍ර
සංස්කරණය- ^ director; Batur, editor Afife (2006). Historic peninsula. Istanbul: Chamber of Architects of Turkey Istanbul Metropolitan Branch. pp. 65–6. ISBN 9753958994.
{{cite book}}:|first2=has generic name (help) - ^ Pronounced Turkish pronunciation: [ˈtopkapɯ saɾaˈjɯ].
- ^ Necipoğlu, Gülru (1991). Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapı Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Cambridge: MIT Press. pp. 278 (Plate 13). ISBN 0-262-14050-0.
- ^ "Topkapi Palace Museum - museum, Istanbul, Turkey". 24 February 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ ICOMOS (2006). "2006 Periodic Reporting" (PDF). State of Conservation of World Heritage Properties in Europe SECTION II. UNESCO. සම්ප්‍රවේශය 2008-09-17.