"මානව සංවර්ධන දර්ශකය" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Content deleted Content added
No edit summary |
පෙර ලිපියෙන් |
||
37 පේළිය:
2010 මානව සංවර්ධන වාර්තාව මඟින් අසමානත්ව සැකසූ මානව සංවර්ධන දර්ශකය (අ.මා.සං.ද) ඉදිරිපත් කරන ලදී. සරල මා.සං.ද ප්‍රයෝජනවත් දර්ශකයක් වුව ද, "අ.මා.සං.ද යනු සැබෑ ම මානව සංවර්ධන මට්ටම (අසමානත්වත් ගණනයට එකතු වන නිසා)" බවත් "මා.සං.ද මානව සංවර්ධනයට ඇති 'හැකියාව' (අසමානතාවයන් නැතිවූයේ නම් ලබාගත හැකි වන උපරිම අ.මා.සං.ද ලකුණ) පෙන්වන දර්ශකයක් ලෙස තව දුරටත් දර්ශනය කළ හැකි ය."යි එම වාර්තාව මඟින් දක්වා ඇත.
මෙම දර්ශකය මානව සංවර්ධන ප්‍රවේශය මත පදනම් වී ඇත. උල් හක්ට අනුව මෙහි රාමුව වන්නේ මිනිසුන්ට කැමති දේ '''"වීමට" හා "කිරීමට" ඇති හැකියාව''' යි. උදාහරණ ලෙස ---වීම්: නිරාහාර නොවීම, හිසට වහලක් තිබීම, නිරෝගී වීම; කිරීම්: රැකියා, අධ්‍යාපනය, ඡන්දය භාවිතය, ප්‍රජා දිවියට සහභාගී වීම. තවත් ප්‍රධාන කරුණක් වන්නේ තෝරා ගැනීමට ඇති නිදහස යි; යමෙක් ස්වේච්ඡාවෙන් නිරාහාර ව සිටීම (උපවාසය) යමෙක් හට අහර මිලදී ගැනීමට නො හැකි ව නිරාහාර ව සිටීමෙන් ඉතා වෙනස් තත්ත්වයකි.
== 2016 මානව සංවර්ධන දර්ශකය ==
එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන මඟින් සම්පාදිත 2016 මානව සංවර්ධන දර්ශකය 2017 මැදින් මස 21 ප්‍රකාශනය වූ අතර 2015 හි ඇස්තමේන්තුගත දත්තවලට අනුරූප ව මා.සං.ද ගණනය කර ඇත. පහත ඇත්තේ "ඉතා ඉහළ මානව සංවර්ධනය"ක් ඇති රටවල් ය:
* {{Increase}} = වැඩිවීම
* {{Steady}} = වෙනස් නොවීම
* {{Decrease}} = අඩුවීම.
* වරහන් තුළ ඇති අංකයෙන් 2015 වාර්තාවට සාපේක්ෂව එම රට ස්ථාන කීයකින් වෙනස් වී ඇත්දැයි දක්වයි.
{| class="wikitable" style="text-align: center; margin-bottom: 10px;"
! colspan="2" scope="col" |ශ්‍රේණිය
! rowspan="2" scope="col" style="width:250px;" |රට
! colspan="2" scope="col" | ලකුණ
|-
! scope="col" style="width:75px;" |<small>2015 දී ගත් 2016 ඇස්තමේන්තු</small><br />
! scope="col" style="width:75px;" |පෙර වසරේ ස්ථානයෙන් වෙනස්වීම<br />
! scope="col" style="width:75px;" | <small>2015 දී ඇස්තමේන්තුගත 2016 ලකුණ</small><br />
! scope="col" style="width:75px;" |පෙර වසරින් වෙනස්වීම<br />
|-
| 1
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Norway.svg|link=|alt=|දාරය|21x21පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Norway.svg|link=|alt=|දාරය|21x21පික්]] ]] [[නෝර්වේ]]
| 0.949
| {{increase}} 0.001
|-
| 2
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Australia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Australia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[ඕස්ට්‍රේලියාව]]
| 0.939
| {{increase}} 0.002
|-
| 2
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Switzerland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Switzerland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[ස්විට්සර්ලන්තය]]
| 0.939
| {{increase}} 0.001
|-
| 4
| {{increase}} (2)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Germany.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Germany.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[ජර්මනිය]]
| 0.926
| {{increase}} 0.002
|-
| 5
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Denmark.svg|link=|alt=|දාරය|20x20පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Denmark.svg|link=|alt=|දාරය|20x20පික්]] ]] [[ඩෙන්මාර්කය]]
| 0.925
| {{increase}} 0.002
|-
| 5
| {{increase}} (6)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Singapore.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Singapore.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[සිංගප්පූරුව]]
| 0.925
| {{increase}} 0.013
|-
| 7
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_the_Netherlands.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_the_Netherlands.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[නෙදර්ලන්තය]]
| 0.924
| {{increase}} 0.001
|-
| 8
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Ireland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Ireland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[අයර්ලන්තය]]
| 0.923
| {{increase}} 0.003
|-
| 9
| {{increase}} (7)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Iceland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Iceland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[අයිස්ලන්තය]]
| 0.921
| {{increase}} 0.002
|-
| 10
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Canada.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Canada.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[කැනඩාව]]
| 0.920
| {{increase}} 0.001
|-
| 10
| {{decrease}} (2)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_the_United_States.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_the_United_States.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[ඇමරිකාව]]
| 0.920
| {{increase}} 0.002
|-
| 12
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Hong_Kong.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Hong_Kong.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[හොංකොං]]
| 0.917
| {{increase}} 0.001
|-
| 13
| {{decrease}} (4)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_New_Zealand.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_New_Zealand.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[නවසීලන්තය]]
| 0.915
| {{increase}} 0.002
|-
| 14
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Sweden.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Sweden.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]] [[ස්වීඩනය]]
| 0.913
| {{increase}} 0.004
|-
| 15
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" |
| 0.912
| {{increase}} 0.001
|-
| 16
| {{decrease}} (4)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.909
| {{increase}} 0.003
|-
| 17
| {{increase}} (3)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Japan.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Japan.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.903
| {{increase}} 0.001
|-
| 18
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.901
| {{increase}} 0.002
|-
| 19
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.899
| {{increase}} 0.001
|-
| 20
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Luxembourg.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Luxembourg.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.898
| {{increase}} 0.002
|-
| 21
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_France.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_France.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.897
| {{increase}} 0.003
|-
| 22
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Belgium_(civil).svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Belgium_(civil).svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.896
| {{increase}} 0.001
|-
| 23
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Finland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Finland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.895
| {{increase}} 0.002
|-
| 24
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Austria.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Austria.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.893
| {{increase}} 0.001
|-
| 25
| {{increase}} (2)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Spain.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Spain.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.892
| {{increase}} 0.005
|-
| 26
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Slovenia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Slovenia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.890
| {{increase}} 0.002
|-
| 27
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Italy.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Italy.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.887
| {{increase}} 0.006
|-
| 28
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.878
| {{increase}} 0.003
|-
| 29
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Greece.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Greece.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.866
| {{increase}} 0.001
|-
| 30
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.865
| {{increase}} 0.001
|-
| 30
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Estonia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Estonia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.865
| {{increase}} 0.002
|-
| 32
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.858
| {{increase}} 0.001
|-
| 33
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Cyprus.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Cyprus.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.856
| {{increase}} 0.002
|-
| 33
| {{increase}} (2)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Malta.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Malta.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.856
| {{increase}} 0.003
|-
| 33
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.856
| {{increase}} 0.001
|-
| 36
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Poland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Poland.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.855
| {{increase}} 0.003
|-
| 37
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.848
| {{increase}} 0.002
|-
| 38
| {{increase}} (4)
| style="text-align:left" |
| 0.847
| {{increase}} 0.002
|-
| 38
| {{steady}}
| style="text-align:left" |
| 0.847
| {{increase}} 0.002
|-
| 40
| {{decrease}} (5)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Slovakia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Slovakia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.845
| {{increase}} 0.003
|-
| 41
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Portugal.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Portugal.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.843
| {{increase}} 0.002
|-
| 42
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.840
| {{increase}} 0.004
|-
| 43
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Hungary.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Hungary.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.836
| {{increase}} 0.002
|-
| 44
| {{steady}}
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Latvia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Latvia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.830
| {{increase}} 0.002
|-
| 45
| {{decrease}} (5)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Argentina.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Argentina.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.827
| {{increase}} 0.001
|-
| 45
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" |
| 0.827
| {{increase}} 0.004
|-
| 47
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" |
| 0.824
| {{increase}} 0.001
|-
| 48
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Montenegro.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Montenegro.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.807
| {{increase}} 0.003
|-
| 49
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.804
| {{decrease}} 0.001
|-
| 50
| {{increase}} (1)
| style="text-align:left" | [[ගොනුව:Flag_of_Romania.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්|[[ගොනුව:Flag_of_Romania.svg|link=|alt=|දාරය|23x23පික්]] ]]
| 0.802
| {{increase}} 0.004
|-
| 51
| {{decrease}} (1)
| style="text-align:left" |
| 0.800
| {{increase}} 0.001
|}
=== අසමානත්ව සැකසූ මා.සං.ද ===
අසාමානතාවන් සැකසන ලද මානව සංවර්ධන දර්ශකය (අ.මා.සං.ද)<ref name="2016 Complete">http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref> යනු "අසමානතාවන් සැළකිල්ලට ගත් කළ සමාජයක මිනිසුන්ගේ මානව සංවර්ධන මට්ටම පිළිබඳ මිනුම" ය.
<small>මෙහි ස්ථාන/ශ්‍රේණි මා.සං.ද ට නිසිලෙස ම නො ගැලපෙන්නේ අ.මා.සං.ද දත්ත නොමැති රටවල් මෙයට එකතු කර නැති බැවිනි (p. 206).</small>{{Columns-list|# {{Flag|නෝර්වේ}} 0.898
# {{Flag|අයිස්ලන්තය}} 0.868
# {{Flag|නෙදර්ලන්තය}} 0.861
# {{Flag|ඕස්ට්‍රේලියාව}} 0.861
# {{Flag|ජර්මනිය}} 0.859
# {{Flag|ස්විට්සර්ලන්තය}} 0.859
# {{Flag|ඩෙන්මාර්කය}} 0.858
# {{Flag|ස්වීඩනය}} 0.851
# {{Flag|අයර්ලන්තය}} 0.850
# {{Flag|ෆින්ලන්තය}} 0.843
# {{Flag|කැනඩාව}} 0.839
# {{Flag|ස්ලොවේනියාව}} 0.838
# {{Flag|එක්සත් රාජධානිය}} 0.836
# {{Flag|චෙක් ජනරජය}} 0.830
# {{Flag|ලක්සම්බර්ග්}} 0.827
# {{Flag|බෙල්ජියම්}} 0.821
# {{Flag|ඔස්ට්‍රියාව}} 0.815
# {{Flag|ප්‍රංශය}} 0.813
# {{Flag|එක්සත් ජනපදය}} 0.796
# {{Flag|ස්ලෝවැකියාව}} 0.793
# {{Flag|ජපානය}} 0.791
# {{Flag|ස්පාඤ්ඤය}} 0.791
# {{Flag|එස්ටෝනියාව}} 0.788
# {{Flag|මෝල්ටාව}} 0.786
# {{Flag|ඉතාලිය}} 0.784
# {{Flag|ඊශ්‍රායලය}} 0.778
# {{Flag|පෝලන්තය}} 0.774
# {{Flag|Hungary}} 0.771
# {{Flag|සයිප්‍රස්}} 0.762
# {{Flag|ලිතුවේනියාව}} 0.759
# {{Flag|ග්‍රීසිය}} 0.758
# {{Flag|පෘතුගාලය}} 0.755
# {{Flag|දකුණු කොරියාව}} 0.753
# {{Flag|Croatia}} 0.752
# {{Flag|ලැට්වියාව}} 0.742
# {{Flag|Montenegro}} 0.736
# {{Flag|රුසියාව}} 0.725
# {{Flag|රොමේනියාව}} 0.714
# {{Flag|ආර්ජන්ටිනාව}} 0.698
# {{Flag|චිලී}} 0.691|colwidth=22em}}"ඉතා ඉහළ මානව සංවර්ධන" ලකුණක් තිබෙනමුත් අ.මා.සං.ද දත්ත නොමැති රටවල්: [[තායිවානය|තායිවාන්]], [[නවසීලන්තය]], [[සිංගප්පූරුව]], [[හොංකොං]], [[ලීච්ටන්ස්ටේන්]], [[බෲනායි]], [[කාටාර්|කටාර්]], [[සවුදි අරාබියාව|සෞදි අරාබිය]], [[ඇන්ඩෝරා|ඇන්ඩෝරාව]], [[එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්යය|එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්යය]], [[බහරේන්]] හා [[කුවේට් රාජ්යය|කුවේට්]].
==මූලාශ්‍ර==
{{Reflist}}
== බාහිර සබැඳි ==
* [http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi Human Development Index]
* [http://hdr.undp.org/en/statistics/ Human Development Tools and Rankings]
* {{උපන්‍යාස වෙබ්}} (5.54 MB)
* [http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/DDN-20170306-1?inheritRedirect=true&redirect=%2Feurostat%2Fhome New demographic datasets by 'Human Development Index (HDI)’]
* An independent [http://www.humansecurityindex.org/?page_id=204 HDI] covering 232 countries, formulated along lines of the traditional (pre-2010) approach.
[[ප්‍රවර්ගය:ආර්ථික විද්‍යාව]]
{{අසම්පූර්ණ}}
| |||