ඓතිහාසික වශයෙන්, බුද්ධාගම 17 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී සයිබීරියාවට ඇතුළත් විය. බුද්ධාගම රුසියාවේ සාම්ප්‍රදායික ආගමක් ලෙස සලකනු ලබන අතර එය රුසියානු ඓතිහාසික උරුමයේ කොටසකි. බුරියාටියා, ටුවා සහ කල්මිකියා යන කලාප වලට අමතරව, බුද්ධාගම දැන් රුසියාව පුරා ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතී.

රුසියාවේ බුද්ධාගමේ ප්‍රධාන ස්වරූපය වන්නේ ටිබෙට් බුද්ධාගමේ ගෙලුක්පා පාසල වේ. ටිබෙට් බුද්ධාගම බොහෝ විට ටිබෙටය සමඟ සම්බන්ධ වුවද, එය රුසියාවේ සෙසු ප්‍රදේශවලට ව්‍යාප්ත වීමට පෙර මොංගෝලියාව දක්වාත් මොංගෝලියාව හරහා සයිබීරියාව දක්වාත් ව්‍යාප්ත විය.

ඉතිහාසය සංස්කරණය

නූතන රුසියාවේ (නැගෙනහිර ආසියාවට ආසන්න කලාපය) බුද්ධාගමේ පැවැත්ම පිළිබඳ පළමු සාක්ෂිය ක්‍රිස්තු වර්ෂ 8 වන සියවසයේ දී හමුවීය.

බුද්ධාගම සමඟ රුසියානු හමුවීම සංස්කරණය

බුද්ධාගම සහ බෞද්ධයන් සමඟ මුල්කාලීන ලේඛනගත හමුවීම් වලින් රුසියානුවන්ට ඇදහිල්ල සහ ඔවුන්ගේ අනුගාමිකයින් පිළිබඳව ප්‍රධාන වශයෙන් නිෂේධාත්මක හැඟීම් තිබුණි. කොන්සර්වේටිව් ලෞකික රුසියානුවන් සහ කිතුනුවන් නිතිපතා බුද්ධාගමට බැණ වැදුණු අතර, එය සයිබීරියාවේ ක්‍රිස්තියානිකරණයට සහ රුසිකරණයට බාධකයක් ලෙස සලකයි. රුසියානු චින්තකයින් බුදුදහම දුටුවේ තාර්කික හා විද්‍යාත්මක ලෝක දෘෂ්ටියකට විරුද්ධ වූ මිත්‍යාදෘෂ්ටික නමුත් දියුණු ආගමක් ලෙස ය.

සයිබීරියාව යටත් කර ගැනීමේදී කොසැක්වරුන් මුලින්ම බුදුදහම (එහි ටිබෙට් ස්වරූපයෙන්) හමු වූ විට, ඔවුන් බුද්ධාගම මිථ්‍යාදෘෂ්ටික ස්වරූපයක් ලෙස සංලක්ෂිත කළහ. මුල් රුසියානු ගවේෂකයන් සහ ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරිවරුන් ටිබෙට් බුද්ධාගම විස්තර කළේ "මිථ්‍යා විශ්වාසයක්", "බොරු ඇදහිල්ලක් හෝ "පිළිම වන්දනාවක්" ලෙසිනි. රුසියානු ක්‍රිස්තියානි සාහිත්‍යය බෞද්ධ විහාරස්ථාන හෝ ආශ්‍රම මිථ්‍යාදෘෂ්ටික සිද්ධස්ථාන ලෙස සඳහන් කර ඇත.

19 වන සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී රුසියානු පර්යේෂකයන් ටිබෙට් බුද්ධාගම අධ්යයනය කිරීමට පටන් ගත්හ. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රාචීනවාදය සහ විද්වතුන්ගේ නිරන්තර ක්‍රිස්තියානි හෝ මිෂනාරි පසුබිම නිසා, ඔවුන්ගේ කෘති නූතනයේ ශාස්ත්‍රීය ලෙස නොසැලකේ, එකල බොහෝ විද්වතුන් බුදුදහම දෝෂ සහිත යැයි උපකල්පනය කරන අතර ඔවුන්ගේ පක්ෂග්‍රාහීකම් බලාත්මක කිරීම සඳහා කුඩා පාඨමය කරුණු භාවිතා කළහ. 19 වැනි සියවසේ බටහිර යුරෝපයේ බෞද්ධ අධ්‍යයන පැමිණීමත් සමඟම, බුද්ධාගමේ ආකර්ෂණීය දර්ශනයක් සහ ඉතිහාසයක් අඩංගු වේ යන අදහසට රුසියානු සමාජය ද එකඟ විය. කෙසේ වෙතත්, රුසියානු ප්‍රභූවරුන් සහ විද්වතුන් සැබෑ බුදුදහම අතීතයේ හෝ ශ්‍රී ලංකාව වැනි ඇතැම් ප්‍රදේශවල පවතින ආගමක් ලෙස දුටුවේය. 19 වන ශතවර්ෂයේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී රුසියානු සමාජය ටිබෙට් බුදුදහම පිළිබඳ ධනාත්මක අදහස් දැරීමට පටන් ගත් නමුත් බුදුදහම යුරෝපීයකරණය කිරීම සහ බෞද්ධයන් "ශිෂ්ට" කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස ඔවුන් සමීපව ඒකාබද්ධ කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටියහ.

19 වන සියවසේ සිට වර්තමානය දක්වා සංස්කරණය

සෝවියට් සමූහාණ්ඩුව බිහි වූ විට, බුද්ධාගම ඇතුළු සියලුම ආගම් "පීඩාවේ මෙවලම්" ලෙස සැලකීමට පටන් ගත් අතර, අධිකාරී තනතුරුවල සිටින බෞද්ධයන් හට අවාසිදායක ලෙස සලකන ලදී. නාගරීකරණය සමඟ ඒකාබද්ධ වූ ආගමේ හිඟකම නිෂ්පාදනයේ වැඩි වීමට හේතු වනු ඇතැයි ඔවුන් විශ්වාස කළ නිසා සෝවියට් සංගමය බුද්ධාගම සහ අනෙකුත් ආගම් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ කළේය. 1929 දී බොහෝ ආරාම වසා දමා භික්ෂූන් වහන්සේලා අත්අඩංගුවට ගත්ත්ය. 1930 ගණන් වන විට, ලාමාවරුන් නෙරපා හැරීමට සහ "ජපන් ඔත්තුකරුවන්" සහ "ජනතාවගේ සතුරන්" ලෙස චෝදනා කිරීමත් සමඟ සෝවියට් සංගමයේ වෙනත් ඕනෑම ආගමික ප්‍රජාවකට වඩා බෞද්ධයන් දුක් දුන්නේ ය. 1943 දී කල්මිකියාවේ කොටසක් අල්ලාගෙන සිටි විට ඔවුන් නාසි ජර්මනිය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කළ බවට රජය ඇති සැකය හේතුවෙන් සියලුම කල්මිකියානුවන් බලහත්කාරයෙන් සයිබීරියාවට පිටුවහල් කළේය. කල්මිකියානු ජනගහනයෙන් 40% ක් පමණ පිටුවහල්ව සිටියදී මිය ගිය අතර දිවි ගලවා ගත් අයට 1956 වන තෙක් නැවත තම මව්බිමට යාමට නොහැකි විය.

කෙසේ වෙතත්, සයිඩෙනොව්ගේ අනුගාමිකයෙකු සහ සුප්‍රසිද්ධ බෞද්ධ විද්‍යාඥයෙකු සහ චින්තකයෙකු වන Bidia Dandaron ගේ උත්සාහයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බුදුදහම රුසියාවෙන් අතුරුදහන් වූයේ නැත. ඩැන්ඩරොන් බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සහ සමකාලීන බටහිර දර්ශනය විද්‍යාත්මක න්‍යායන් සමඟ සංකලනයක් වූ නව-බුද්ධාගම සංකල්පය හඳුන්වා දීමෙන් අදේවවාදී රාජ්‍යයේ බුදුදහම පුනර්ජීවනය කිරීමට උත්සාහ කළේය. ආගමික ප්‍රජාවක් නිර්මාණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඩැන්ඩරොන් පසුව අත්අඩංගුවට ගනු ලැබූ අතර අවසානයේ සිර කඳවුරකදී මිය ගියේය. එසේ වුවද 1990 ගණන්වල රුසියානු බුදුදහමේ පුනර්ජීවනය සමඟ ඔහුගේ ගෝලයන් ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළහ.

පුනර්ජීවනය සංස්කරණය

සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටීමෙන් පසු, ජනාධිපති Kirsan Ilyumzhinov තේරී පත්වීමත් සමඟ කල්මිකියාවේ බෞද්ධ පුනර්ජීවනයක් ආරම්භ විය. එය බුරියාටියා සහ ටුවා හි ද පුනර්ජීවනය වූ අතර අනෙකුත් ප්‍රදේශවල රුසියානුවන්ට ද ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගත්තේය.

1992 දී දලයි ලාමා රුසියාවේ ටුවා වෙත සිය පළමු සංචාරය කළේය.

රුසියාව පුරා ටිබෙට් බෞද්ධ විශ්ව විද්‍යාල-ආරාම කිහිපයක් ඇත.

දැන් රුසියාවේ, ප්‍රධාන වශයෙන් බුරියාටියා, කල්මිකියා සහ ටුවා යන ජනරජවල බෞද්ධයන් මිලියනයක සංඛ්‍යාවක් සිටිති.

විශාල බෞද්ධ ජනගහනයක් සිටින ප්‍රදේශ සංස්කරණය


ෆෙඩරල් ප්‍රදේශ	ජනගහනය 2021
ටුවා	66%
කල්මිකියා	65%
බුරියාටියා	19%
Zabaykalsky Krai	15%


රුසියාවේ බෞද්ධ ජනගහනය