කොමියුනිස්ට්වාදය
කොමියුනිස්ට්වාදය (ඉංග්‍රීසි: Communism; ලතින් කොමියුනිස් භාෂාවෙන් අර්ථය:'පොදු, විශ්වීය')[1][2] යනු අන්ත වාමාංශික[3][4][5] දාර්ශනික, සමාජීය, දේශපාලනික සහ ආර්ථික මතවාදයක් සහ ව්‍යාපාරයක් වන අතර කොමියුනිස්ට් සමාජයක් පිහිටුවීම එහි ඉලක්කය වේ. කොමියුනිස්ට් සමාජය, -සමාජයේ සෑම කෙනෙකුටම නිෂ්පාදන බෙදා දීම සහ හුවමාරු කිරීමේ මාධ්‍යවල පොදු හිමිකාරිත්වය පිළිබඳ අදහස මත පදනම් වූ සමාජ ආර්ථික අනුපිළිවෙලකි.[6][7][8] සමාජ පන්ති, මුදල්, සහ රාජ්‍යය යන සංකල්ප[9][10][11][12] එය තුළ නොමැති විය හැකිය. කොමියුනිස්ට්වාදය, සමහර විට සමාජවාදය සඳහා සමාන පදයක් ලෙස භාවිතා කරනු ලැබූවත් එය, ප්‍රධාන වශයෙන් සමාජවාදයේ විශේෂිත, නමුත් වෙනස් වූ ආකාරයකි. කොමියුනිස්ට්වාදීන් බොහෝ විට ස්වේච්ඡාවෙන් ස්වයං පාලනයක් අපේක්ෂා කරයි. නමුත් මේ සඳහා ඇති මාධ්‍යයන් පිළිබඳව එකඟ නොවේ. මෙය වඩාත් ලිබටේරියන් ප්‍රවේශයක්, විප්ලවවාදී ස්වයංසිද්ධිය සහ කම්කරුවන්ගේ ස්වයං කළමනාකරණය සහ ව්‍යවස්ථාපිත සමාජවාදී රාජ්‍යයක් වර්ධනය කිරීම හරහා ෆ්‍රෙඩ්රික් එංගල්ස් විසින් රාජ්‍යයෙන් වියැකී යාම අනුව වඩාත් පෙරටුගාමී හෝ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය විසින් මෙහෙයවන ප්‍රවේශයක් අතර වෙනස පිළිබිඹු කරයි.[13]
අරාජික-කොමියුනිස්ට්වාදය සහ මාක්ස්වාදී චින්තන ගුරුකුළ ඇතුළුව ඉතිහාසය පුරා කොමියුනිස්ට්වාදයේ විවිධ ප්‍රභේද වර්ධනය වී ඇත. කොමියුනිස්ට්වාදයට පුළුල් ලෙස මාක්ස්වාදය, ලෙනින්වාදය සහ ලිබටේරියන් කොමියුනිස්ට්වාදය මෙන්ම, ඒ දෙකම වටා කාණ්ඩගත කර ඇති දේශපාලන මතවාද ඇතුළත් විවිධ චින්තන ගුරුකුළ ඇතුළත් වේ. මෙම විවිධ මතවාදයන් සියල්ල විග්‍රහ කරන්නේ සමාජයේ වත්මන් අනුපිළිවෙල ධනවාදයෙන්, එහි ආර්ථික ක්‍රමයෙන් සහ නිෂ්පාදන ක්‍රමයෙන් පැන නගින බවත්, එනම් මෙම ක්‍රමය තුළ ප්‍රධාන සමාජ පන්ති දෙකක් ඇති බවත්, මෙම පන්ති දෙක අතර සම්බන්ධතාවය සූරාකෑම බවත්, සහ මෙය තත්වය අවසානයේ විසඳිය හැක්කේ සමාජ විප්ලවයක් තුලින් පමණක් බවත්ය.[14][nb 1] එම පන්ති දෙක නම්, සමාජය තුළ ජනගහනයෙන් බහුතරයක් වන සහ පැවැත්ම සඳහා වැඩ කළ යුතු, නිර්ධන පංතිය (කම්කරු පන්තිය), සහ නිෂ්පාදන මාධ්‍යවල පුද්ගලික අයිතිය හරහා කම්කරු පන්තිය සේවයේ යෙදවීමෙන් ලාභ ලබන සුළුතරය වන ධනේශ්වරය (ධනේශ්වර පන්තිය) වේ. මෙම විශ්ලේෂණයට අනුව විප්ලවය, කම්කරු පන්තිය බලයට පත් කරන අතර අනෙක් අතට, සමාජය කොමියුනිස්ට් නිෂ්පාදන ක්‍රමයකට පරිවර්තනය කිරීමේ මූලික අංගය වන දේපලවල පොදු අයිතිය ස්ථාපිත කරනු ඇත.[16]
20 වැනි ශතවර්ෂයේදී, මාක්ස්වාදය-ලෙනින්වාදය සහ එහි ප්‍රභේදවලට අනුබල දෙන කොමියුනිස්ට් ආණ්ඩු ලෝකයේ සමහර ප්‍රදේශවල බලයට පත් විය.[17] පළමුව 1917 රුසියානු විප්ලවයත් සමඟ සෝවියට් සංගමයේ සහ පසුව නැගෙනහිර යුරෝපයේ, ආසියාවේ සහ දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසුව තවත් ප්‍රදේශ කිහිපයක ද කොමියුනිස්ට් රාජ්‍ය ලෙස හැඳින්වෙන රටවල් ඇති විය.[18][nb 2] සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සමගින්, කොමියුනිස්ට්වාදය 1920 ගණන්වල මුල් භාගය වන විට ජාත්‍යන්තර සමාජවාදී ව්‍යාපාරය තුල ප්‍රමුඛ දේශපාලන ප්‍රවණතාවය බවට පත් විය.[24] 20 වැනි සියවසේ වැඩි කාලයක් තුළ ලෝක ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් පමණ ජීවත් වූයේ කොමියුනිස්ට් ආණ්ඩු යටතේය..[1] මෙම ආණ්ඩු තනි පක්ෂ පාලනයකින් සහ විරුද්ධත්වය සහ විසම්මුතිය යටපත් කිරීම මගින් සංලක්ෂිත විය.[1] 1991 දී සෝවියට් සංගමය විසුරුවා හැරීමත් සමඟ කොමියුනිස්ට් ආණ්ඩු කිහිපයක් කොමියුනිස්ට්වාදය මුළුමනින්ම ප්‍රතික්ෂේප කර හෝ අහෝසි කරන ලදී.[24] ඉන්පසුව, චීනය, කියුබාව, ලාඕසය සහ වියට්නාමය යන කොමියුනිස්ට් ආණ්ඩු කුඩා සංඛ්‍යාවක් පමණක් ඉතිරි විය.[25] ලෝකයේ ප්‍රථම නාමික කොමියුනිස්ට් රාජ්‍යය ලෙස සෝවියට් සංගමය බිහිවීම, සෝවියට් ආර්ථික ආකෘතිය සමඟ කොමියුනිස්ට්වාදයේ පුලුල්ව සම්බන්ධ වීමට හේතු වූ අතර, විද්වතුන් කිහිප දෙනෙකු ප්‍රකාශ කරන්නේ ප්‍රායෝගිකව, එම ආකෘතිය රාජ්‍ය ධනවාදයේ ආකාරයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වූ බවයි.[26][27][28]
සටහන්
සංස්කරණය- ^ කොමියුනිස්ට්වාදයේ පූර්ව ආකෘති (යුතෝපියානු සමාජවාදය සහ ආගමික කොමියුනිස්ට්වාදයේ සමහර පෙර ආකාර), පංති විරහිත සමාජයක් සහ පොදු හිමිකාරිත්වය සඳහා සහයෝගය බෙදා ගත් නමුත් විප්ලවවාදී දේශපාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම හෝ විද්‍යාත්මක විශ්ලේෂණයක නිරත වීම අවශ්‍ය නොවේ; එය මාක්ස්වාදී කොමියුනිස්ට්වාදය විසින් සිදු කරන ලද අතර එය ප්‍රධාන ධාරාව, නූතන කොමියුනිස්ට්වාදය ලෙස නිර්වචනය කර ඇති අතර කොමියුනිස්ට්වාදයේ සියලුම නවීන ආකාරවලට බලපෑම් කර ඇත. එවැනි කොමියුනිස්ට්වාදයන්, විශේෂයෙන්ම නව ආගමික හෝ මනෝරාජික කොමියුනිස්ට්වාදය, පරිණාමීය දේශපාලනය, දේශීයවාදය, හෝ ප්‍රතිසංස්කරණවාදය සඳහා අනුග්‍රහය දක්වන අතරම, මාක්ස්වාදී විශ්ලේෂණ බෙදාහදා ගත හැකිය. 20 වැනි සියවස වන විට කොමියුනිස්ට්වාදය විප්ලවවාදී සමාජවාදය සමඟ සම්බන්ධ වී ඇත.[15]
- ^ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නියම නාම පද ලෙස සැලකෙන කොමියුනිස්ට් පක්ෂය-පාලක රාජ්‍යයන් සහ ආන්ඩු ගැන සඳහන් කිරීමේදී කොමියුනිස්ට්වාදය කොමියුනිස්ට්වාදයේ විද්වතුන් විසින් ප්‍රාග්ධනය කර ඇත.[19] ජෝයෙල් කොවෙල් අනුගමනය කරන විශාරද, සමාජ විද්‍යාඥ සාරා ඩයමන්ඩ් (සමාජ විද්‍යාඥ) මෙසේ ලිවීය: "සැබවින්ම පවතින ආණ්ඩු සහ ව්‍යාපාර හැඳින්වීමට මම කැපිටල් 'සී' Communism භාවිතා කරන අතර සිම්පල් 'සී' communism භාවිත කරන්නේ පන්ති විරහිත සමාජයක පරමාදර්ශය වටා සංවිධානය වූ විවිධ ව්‍යාපාර සහ දේශපාලන ධාරාවන් වෙත යොමු කිරීමයි."[20] කොමියුනිස්ට්වාදයේ කළු පොත ද එවැනි වෙනසක් පිළිගත්තේ, කොමියුනිස්ට්වාදය වසර දහස් ගණනක සිට පවතින බව පවසමින්, කොමියුනිස්ට්වාදය (ලෙනින්වාදී සහ මාක්ස්වාදී- ලෙනින්වාදී කොමියුනිස්ට් රාජ්‍යයන් විසින් 20 වැනි ශතවර්ෂයේ භාවිතා කරන ලද කොමියුනිස්ට්වාදය ආරම්භ වූයේ 1917 දී පමණි.[21] Alan M. Wald මෙසේ ලිවීය: "සංකීර්ණ සහ බොහෝ විට වරදවා වටහාගෙන ඇති දේශපාලන-සාහිත්‍ය සබඳතාවලට මුහුණ දීම සඳහා, මම මෙම පොතෙහි ප්‍රාග්ධනීකරණයේ ක්‍රම අනුගමනය කර ඇති අතර එය ඇතැම් සඟරාවල සහ ප්‍රකාශන ආයතනවල භාවිතා කරන කතුවැකි සම්මතයන්ගෙන් බැහැර විය හැකිය. විශේෂයෙන්, තුන්වන ජාත්‍යන්තරයේ නිල පක්ෂ ගැන සඳහන් කරන විට මම 'කොමියුනිස්ට්' සහ 'කොමියුනිස්ට්' යන්න ප්‍රාග්ධනය කරමි, නමුත් බොල්ෂෙවික්වාදයේ හෝ විප්ලවවාදී මාක්ස්වාදයේ (ට්‍රොට්ස්කිවාදීන්, බුකාරින්වාදීන්, සභා කොමියුනිස්ට්වාදීන් වැනි කුඩා-'සී' කොමියුනිස්ට්වාදීන් ඇතුළත් වන අනෙකුත් අනුගාමිකයින් සම්බන්ධයෙන් නොවේ. එසේ ඉදිරියට)."[22] 1994 දී CPUSA ක්‍රියාකාරිකයෙක් Irwin Silber මෙසේ ලිවීය: "ප්‍රාග්ධනීකරණය කළ විට, ජාත්‍යන්තර කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරය සෝවියට් ගැති කොමියුනිස්ට් පක්ෂවල විධිමත් සංවිධාන ව්‍යුහය ගැන සඳහන් කරයි. කුඩා අකුරුවලින්, ජාත්‍යන්තර කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරය වැඩිය. පොදු පදය කොමියුනිස්ට්වාදය සඳහා වන පොදු ව්‍යාපාරයට යොමු කරයි."[23]
මූලාශ්‍ර සහ ආශ්‍රිත
සංස්කරණය- ^ a b c "Communism". Encyclopædia Britannica (revised ed.). 2019. https://www.britannica.com/topic/communism. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 10 June 2020.
- ^ "Communism". World Book Encyclopedia. 4. Chicago: World Book. 2008. pp. 890. .
- ^ March, Luke (2009). "Contemporary Far Left Parties in Europe: From Marxism to the Mainstream?" (PDF). IPG. 1: 126–143 – via Friedrich Ebert Foundation.
- ^ "Left". Encyclopædia Britannica (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2009-04-15. සම්ප්‍රවේශය 2022-05-22.
communism is a more radical leftist ideology.
- ^ "Radical left". Dictionary.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2022-07-16.
රැඩිකල් වම යනු කොමියුනිස්ට්වාදය, මාක්ස්වාදය, මාඕවාදය, සමාජවාදය, අරාජකවාදය හෝ වෙනත් ආකාරයේ ධනවාදයක් ස්ථාපිත කිරීමට සහාය වීම හෝ ක්‍රියා කිරීම වැනි අන්ත ලෙස සැලකෙන වාමාංශික දේශපාලන අදහස් දරන පුද්ගලයින්ට සාමූහිකව යොමු වන යෙදුමකි. රැඩිකල් වම සමහර විට අන්ත වම ලෙස හැඳින්වේ.
- ^ Ely, Richard T (1883). French and German socialism in modern times (English බසින්). New York: Harper & Brothers. pp. 35–36. OCLC 456632.
ව්‍යතිරේකයකින් තොරව සියලුම කොමියුනිස්ට්වාදීන් යෝජනා කරන්නේ සමස්තයක් ලෙස ජනතාවට හෝ ගමක් හෝ කොමියුනයක් ලෙස යම් යම් ජන කොට්ඨාශයක්, ඉඩම්, නිවාස, කර්මාන්තශාලා, දුම්රිය මාර්ග, ඇළ මාර්ග ආදී සියලු නිෂ්පාදන මාධ්‍යයන් සතු විය යුතු බවයි. නිෂ්පාදනය පොදුවේ ගෙන යා යුතු බවත්; සහ එක් ආකාරයකින් හෝ වෙනත් ආකාරයකින් තෝරාගත් නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ ශ්‍රමයේ ඵල වැසියන් අතර බෙදා හැරිය යුතුය.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ Steele (1992), p. 43: "එක් පුලුල්ව පැතිරුනු වෙනසක් වූයේ සමාජවාදය නිෂ්පාදනය සමාජගත කළ අතර කොමියුනිස්ට්වාදය නිෂ්පාදනය සහ පරිභෝජනය සමාජගත කරන ලදී."
- ^ Bukharin, Nikolai; Preobrazhensky, Yevgeni (1922) [1920]. "Distribution in the communist system" (PDF). The ABC of Communism. Translated by Paul, Cedar; Paul, Eden. London, England: Communist Party of Great Britain. pp. 72–73, § 20. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021 – via Marxists Internet Archive.
- ^ Engels, Friedrich (2005) [1847]. "Section 18: What will be the course of this revolution?". Principles of Communism. Translated by Sweezy, Paul. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021 – via Marxists Internet Archive.
අවසාන වශයෙන්, සියලු ප්‍රාග්ධනය, සියලු නිෂ්පාදනය, සියලු විනිමය ජාතිය අතට ගත් විට, පෞද්ගලික දේපළ ස්වකීය කැමැත්තෙන් අතුරුදහන් වනු ඇත, මුදල් අතිරික්ත වනු ඇත, සහ නිෂ්පාදනය පුළුල් වී මිනිසා වෙනස් වන පරිදි සමාජයට හැකි වනු ඇත. එහි පැවතිය හැකි පැරණි ආර්ථික පුරුදුවලින් කුමන හෝ දෙයක් ඉවත් කිරීමට.
- ^ Bukharin, Nikolai; Preobrazhensky, Yevgeni (1922) [1920]. "Administrtion in the communist system" (PDF). The ABC of Communism. Translated by Paul, Cedar; Paul, Eden. London, England: Communist Party of Great Britain. pp. 73–75, § 21. සම්ප්‍රවේශය 18 August 2021 – via Marxists Internet Archive.
- ^ Kurian, George, ed. (2011). "Withering Away of the State". The Encyclopedia of Political Science. Washington, D.C.: CQ Press. doi:10.4135/9781608712434. ISBN 978-1-933116-44-0. සම්ප්‍රවේශය 3 January 2016 – via SAGE Knowledge.
- ^ "Communism - Non-Marxian communism". www.britannica.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 13 May 2022.
- ^ Kinna, Ruth (2012). Berry, Dave; Kinna, Ruth; Pinta, Saku; Prichard, Alex (eds.). Libertarian Socialism: Politics in Black and Red. London: Palgrave Macmillan. pp. 1–34. ISBN 9781137284754.
- ^ Engels, Friedrich; Marx, Karl. (1969) [1848]. "Bourgeois and Proletarians". Chapter 1 in The Communist Manifesto. Translated by Moore, Samuel. Marx/Engels Selected Works. 1. pp. 98–137). Moscow: Progress Publishers. Retrieved 10 June 2020 – via Marxists Internet Archive.
- ^ Newman 2005; Morgan 2015.
- ^ Engels, Friedrich; Marx, Karl (1969) [1848]. "Bourgeois and Proletarians". The Communist Manifesto. Translated by Moore, Samuel. Moscow: Progress Publishers. සම්ප්‍රවේශය 1 March 2022 – via Marxists Internet Archive.
මෙම අර්ථයෙන්, කොමියුනිස්ට්වාදීන්ගේ න්‍යාය තනි වාක්‍යයකින් සාරාංශ කළ හැකිය: පුද්ගලික දේපල අහෝසි කිරීම.
- ^ Smith, Stephen (2014). The Oxford Handbook of the History of Communism. Oxford, England: Oxford University Press. p. 3.
- ^ Darity Jr., William A., ed (2008). "Communism". International Encyclopedia of the Social Sciences. 2 (2nd ed.). New York City, New York: Macmillan Reference USA. pp. 35–36. .
- ^ "IV. Glossary". Center for the Study of the Pacific Northwest. University of Washington. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2021.
... කොමියුනිස්ට්වාදය (නාම පදය) ... 2. 1917 බොල්ෂෙවික් විප්ලවයෙන් පසු සෝවියට් සංගමය තුළ පිහිටුවන ලද ආර්ථික හා දේශපාලන ක්‍රමය. එසේම, චීනය සහ කියුබාව වැනි සෝවියට් මිත්‍ර රටවල් කිහිපයක ආර්ථික හා දේශපාලන ක්‍රමය. (මෙම අර්ථයෙන් මෙම වචනය භාවිතා කරන විට ලේඛකයින් බොහෝ විට කොමියුනිස්ට්වාදය ප්‍රාග්ධනීකරණය කරයි.) මෙම කොමියුනිස්ට් ආර්ථික ක්‍රම බොහෝ විට කොමියුනිස්ට් න්‍යායේ පරමාදර්ශ සාක්ෂාත් කර ගත්තේ නැත. නිදසුනක් වශයෙන්, සෝවියට් සංගමයේ සහ චීනයේ බොහෝ ආකාරයේ දේපල රජයට අයත් වුවද, බොහෝ කොමියුනිස්ට් හෝ මාක්ස්වාදී න්‍යායවාදීන් විසින් සාධාරණ ලෙස සලකනු ලබන කාර්යය හෝ නිෂ්පාදන බෙදා නොගන්නා ලදී.
- ^ Diamond, Sara (1995). Roads to Dominion: Right-wing Movements and Political Power in the United States. Guilford Press. p. 8. ISBN 978-0-8986-2864-7. සම්ප්‍රවේශය 23 August 2021 – via Google Books.
- ^ Courtois, Stéphane; et al. (Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Panné, Jean-Louis; Werth, Nicolas) (1999) [1997]. "Introduction". In Courtois, Stéphane (ed.). The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression. Harvard University Press. pp. ix–x, 2. ISBN 978-0-674-07608-2. සම්ප්‍රවේශය 23 August 2021 – via Google Books.
- ^ Wald, Alan M. (2012). Exiles from a Future Time: The Forging of the Mid-Twentieth-Century Literary Left. UNC Press Books. p. xix. ISBN 978-1-4696-0867-9. සම්ප්‍රවේශය 13 August 2021 – via Google Books.
- ^ Silber, Irwin (1994). Socialism: What Went Wrong? An Inquiry into the Theoretical and Historical Sources of the Socialist Crisis (PDF) (hardback ed.). London, England: Pluto Press. ISBN 9780745307169 – via Marxists Internet Archive.
- ^ Dunn, Dennis (2016). A History of Orthodox, Islamic, and Western Christian Political Values. Basingstoke: Palgrave-Macmillan. pp. 126–131. ISBN 978-3319325668.
- ^ Shaoguang, Wang. "Political change and democracy in China" (PDF). 9 September 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ Chomsky, Noam (Spring–Summer 1986). "The Soviet Union Versus Socialism". Our Generation. සම්ප්‍රවේශය 10 June 2020 – via Chomsky.info.
- ^ Howard, M. C.; King, J. E. (2001). "State Capitalism' in the Soviet Union" (PDF). History of Economics Review. 34 (1): 110–126. doi:10.1080/10370196.2001.11733360. S2CID 42809979. 2019-07-28 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2022-07-20.
- ^ Fitzgibbons, Daniel J. (11 October 2002). "USSR strayed from communism, say Economics professors". The Campus Chronicle. University of Massachusetts Amherst. සම්ප්‍රවේශය 22 September 2021. See also Wolff, Richard D. (27 June 2015). "Socialism Means Abolishing the Distinction Between Bosses and Employees". Truthout. සම්ප්‍රවේශය 29 January 2020.