සුන්දරී නන්දා මහරහත් තෙරණිය
හුදෙක් සුන්දරීයක ලෙස හැදින්වූ සුන්දරී නන්දා කුමරිය ,ගෞතම බුදුන් වහන්සේ ගේ සහෝදරිය විය. සුද්ධෝදන රජුගේ සහ මහාප්‍රජාපතී ගෝතමී දේවියගේ දියණියයි. [1] සිය මෑණියන් පැවිදි වීමෙන් පසු ඇයද භික්ෂුණියක්ව රහත් බවට පත්විය. පසු කලක නන්දා තෙරණිය බුදුන් විසින් ගෞතම බුදුසසුනේ ධ්‍යානලාභී භික්ෂුණින් අතරින් අග්‍රස්ථානයේ තැබුවෝය.
| සුන්දරී නන්දා තෙරණිය | |
|---|---|
 බුදුන් හමුවූ නන්දා තෙරණිය | |
Other name(s) | රූප නන්දා, ජනපද කල්‍යාණි |
| සුන්දරී නන්දා තෙරණිය | |
| පෞද්ගලික තොරතුරු | |
| උපත | කපිලවස්තු ශාක්‍ය ජනපදය |
| ආගමික වෘත්තිය | |
| ගුරුවරයා | ගෞතම බුදුන් වහන්සේ |
| පවුල | |
| දෙමව්පියෝ | සුද්ධෝදන රජ සහ මහා ප්‍රජාපති ගෝතමී |
ගිහි ජීවිතය
සංස්කරණයඉපදුණු විට, නන්දා කුමරිය ඇගේ දෙමාපියන් විසින් ආදරයෙන් පිළිගත්තෝය: ඇගේ පියා සිද්ධාර්ථගේ පියා වූ ද සුද්ධෝදන රජු ය; ඇගේ මව මහාප්‍රජාපති ය . මහා ප්‍රජාපති සුද්ධෝදනගේ දෙවන බිරිඳ වූ අතර ඔහුගේ පළමු බිරිඳ වූ අභාවප්රාප්ත මායා රැජිනගේ බාල සහෝදරියයි. නන්දාගේ නමේ තේරුම ප්‍රීතිය, තෘප්තිය, ප්‍රීතිය වන අතර, අලුත උපන් දියණියගේ පැමිණීම ගැන ඇගේ දෙමාපියන් විශේෂයෙන් ප්‍රීති වූ බැවින් නම් කරන ලදී. නන්දා කුඩා අවධියේදී ප්‍රසිද්ධ වී සිටියේ අතිශයින්ම රූමත් යනුවෙන් . දුටුවන් නෙත්සිත් පැහැරගන්නා රූපයකින් සහ නාරී දේහයකින් යුතු වූ ඇය ශාක්‍යවරුන් විසින් "රූප-නන්දා" ලෙසත් හැඳින්විය. ඇයගේ රූමත් බව දිනෙන් දින දිදුලන හෙයින් පසුව ඇයව හැඳින්වූයේ "ජනපද කල්‍යාණි" යනුවෙනි. කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ඇගේ පවුලේ බොහෝ දෙනෙක්, කපිලවස්තු ශාක්‍යයන්ගේ පවුල, තම ඔටුන්න හිමි සිදුහත් කුමරුගේ බුද්ධත්වයෙන් ආනුභාව පැවිදි ජීවිතය සඳහා ලෞකික ජීවිතය අත්හැරියෝය. ඒ අතර ඇගේ සොහොයුරු නන්ද සහ ඇගේ ඥාති සොයුරු අනුරුද්ධ සහ ආනන්ද ද වූහ. ථේරි ගාථා වලට අනුව, ඇය ඇගේම සහෝදරයා වන නන්ද සමඟ විවාහ වීමට නියමිත නමුත් ඔවුන්ගේ විවාහයට පෙර ඔහුට පැවිදි දිවියට පිවිසීමට සිදු විය.
අතීත කතාව
සංස්කරණයමෝ තොමෝ පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයෙහි හංසවතී නම් නුවර කුලගෙයක ඉපිද මහජනයා සමඟ බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත ගොස් බණ අසන කල්හී උන්වහන්සේ එක්තරා භික්ෂුණියක ධ්‍යාන ලාභී භික්ෂූණී අතරෙහි අග්‍රස්ථානය ‘මම ද බුදු කෙනෙකුන්ගේ ශාසනයෙහි එකී අග්‍රස්ථානය ලබන්නෙමි’ යි ප්‍රාර්ථනා කළාය.පදුමුත්තර නම් බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇගේ ප්‍රාර්ථනය දැන ඓම ප්‍රාර්ථනය එසේම ඉටු වන බවත් ගෞතම නම් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනයෙහි ඇය ධ්‍යාන ලාභී භික්ෂූණීන් අතරින් අග්‍රස්ථානය ලබන බවත් පවසන ලදි. එතැන් සිට ඇය බොහෝ පිං කොට දෙව් මිනිස් සැප සම්පත් විඳිමින් සිට පාරමී ධර්ම සම්පූර්ණ කරන ලදි.ඇගේ පිං බලය කෙතරම් ද යත් තුසිත දෙව්ලොව උපන්නොත් තුසිත දෙව් රජුගේ අග්‍ර මහේෂිකාව විය යාම දෙව්ලොව උපන්නොත් යාම දෙව් රජුගේ අග්‍ර මහේෂිකාව විය.වසවත්තී දෙව්ලොව උපන්නොත් වසවත්තී දෙව් රජුගේ අග්‍ර මහේෂිකාව විය.මිනිස් ලොව උපන්නොත් චක්‍රවර්ති රජුගේ අග්‍ර මහේෂිකාව විය.අවසාන බවයේ ඇය බුදුන්ගේම සොහොයුරියක වී උපත ලැබීය.
පැවිදි වීම
සංස්කරණයකාන්තාවන්ට සංඝ සමාජයට යාමට අවසර දෙන ලෙස බුදුන් වහන්සේගෙන් ඉල්ලූ පළමු බෞද්ධ භික්ෂුණිය ඇගේ මව ය. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් සිද්ධාර්ථ කුමරුගේ බිරිඳ වන යසෝදරා කුමරිය ඇතුළු තවත් බොහෝ රාජ ශාක්‍ය කාන්තාවන් බෞද්ධ භික්ෂුණින් බවට පත්විය. එම නිසා නන්දාද ගිහි ගෙය අත්හැර අතහැර පැවිදි වූ නමුත් ඇය එය කළේ බුදුන් හා ධර්මය කෙරෙහි විශ්වාසයෙන් නොව තම ඥාතීන් කෙරෙහි වූ ලේ බැදීම නිසා විය.
නන්දා පැවිදි ජීවිතය කෙරෙහි පූර්ණ අවධානය යොමු නොකළ බව ඉතා ඉක්මනින් පැහැදිලි විය. නන්දාගේ සිතුවිලි ප්‍රධාන වශයෙන් කේන්ද්‍රගත වූයේ ඇගේම සුන්දරත්වය සහ මිනිසුන් අතර ඇයගේ ජනප්‍රියත්වය කේන්ද්‍ර කර ගනිමිනි.සිය මෑණියන් වූ ප්‍රජාපතී ගෝතමීය ඇයට ධ්‍යාන වඩා භාවනා කිරීමටත් බුදුන් දැකීමට යාමටත් නිතර නිතර ඇවිටිලි කලෝය.රූපයේ අනිත්‍ය බව මෙනෙහි කොට ගෙන බුදුන් ධර්ම දේශනා කරන බව ඇය අසා ඇති නිසා කිසි දිනක ඇය බුදුන් දැකීමට නොගියාය.
නමුත් භික්ෂුණින් බුදුන් ගේ දේශනා නිතර අගය කරන නිසා නන්දාවට දිනක් බුදුන් දැකීමට කැමතක් ඇති විය.ඇය ඒ බව අනෙක් භික්ෂුණින්ට දන්වන ලදී.ඒ වෙලේ ඔව්න් "නන්දා තෙරණිය අද බුදුන් වහන්සේ දැකීමට කැමති විය.බුදුන් අද ඇය වෙනුවෙන්ම දහම් දෙසතියි "සතුටට පත්ව ඇයට ඔවුන් සමග ධර්ම දේශනාව ට එන මෙන් ඉල්ලාසිටින ලදී .බුදුනුත් කල් තියාම නන්දා පැමිණෙන බව දැන "නන්දා අද මා දැකීමට පැමිණේ.ඇයට රුපයේ අනිත්‍ය බව මෙනෙහි කොට ධර්ම දේශනා කිරිමියි" සිතුවෝය.
නන්දා බුදුන්හට නොපෙනෙන සේ ධර්ම දේශනාවට සවන් දුන්නාය.බුදුන් වහන්සේ ඇය ඉදිරියේ ඉර්දියෙන් බලයන් උපයෝගී කරගනිමින් නන්දාට වඩා ලස්සන කාන්තාවකගේ රූපයක් මැවුවා . ඉක්මණින් සහ පැහැදිලිව ඇගේ දෑස් ඉදිරිපිට වයස්ගත විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, ජීවිතයේ අනිත්‍යතාව නන්දට කෙටි කාලයක් තුළ දැක ගත හැකි විය: තරුණ බව සහ සුන්දරත්වයේ පසුබෑම, දිරාපත්වීම, රැළි වැටීම සහ අළු හිසකෙස් වැනි වියපත් වීමේ පෙනුම . මෙම දැක්ම නන්දාට මහත් කනස්සල්ලක් ඇති විය .තමාට වඩා රූමත් තරුණියකට මෙසේ නම් තමාටම දිනක එසේ වෙතයි කලකිරීමක් ඇති විය. තමා මෙතෙක් කල් වටිනා යැයි සිතා වෙහෙසූනු රූපය ගැන පිළිකුලක් සේ හැගෙන්නට විය. ධර්ම දේශණාව අවසානයේ නන්දා තෙරණිය සියලු කෙලෙසුන් නසා රහත් භාවයට පත් වුවාය. නන්දා තෙරණියගේ කතාව ඛේමා බිසවගේ කතාවට බොහෝ සෙයින් සමාන වේ.ඇයටද බුදුන් වහන්සේ රූප රාගය නසා ධර්මය අවබෝධ කිරීමට මෙවන්ම උපක්‍රමයක් යෙදුවෝය.
පසුව බුදුන් වහන්සේ නන්දා තෙරණිය ධ්‍යාන ලාභී භික්ෂූණීන් අතරින් අග්‍රස්ථානයේ තබන ලදි. මෙයින් අදහස් කළේ ඇය තීක්ෂණ බුද්ධියේ විශ්ලේෂණාත්මක ක්‍රමය අනුගමනය කළා පමණක් නොව, සන්සුන්කමේ අත්දැකීම අවධාරණය කළ බවයි.