විජයනගර අධිරාජ්‍යය
දකුණු ඉන්දියානු හින්දු රාජධානිය (14වන-17වන සියවස්)
විජයනගර අධිරාජ්‍යය, හෙවත් කර්ණාට රාජධානිය[3] යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ දකුණු ඉන්දියාවේ ඩෙකාන් සානුව ප්‍රදේශයේ පැවති අධිරාජ්‍යයකි. 1082 දී සංගම රාජවංශයේ හරිහර I සහ බුක්ක රාය I යන සහෝදරවරුන් විසින් ගොඩනැගූ මෙම අධිරාජ්‍යයේ පාලකයන් අතරට[4] යාදව පෙළපතට හිමිකම් කියූ ගොපලු ප්‍රජාවක් අයත් විය.[5] 13වන සියවසේ අග භාගයේ ඉස්ලාමීය ආක්‍රමණවලට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස දකුණු ඉන්දියාවෙහි නැගී ආ මෙම අධිරාජ්‍යය එහි උච්චතම අවධියේ දී දකුණු ඉන්දියාවේ සියලු රජ පවුල් සහ ඩෙකාන් ප්‍රදේශයේ සුල්තාන්වරුන් සිය පාලනයට නතු කරගැනීමට සමත් විය.[6] 1565 තාළිකෝටා සටනේ දී ඩෙකාන් සුල්තානයේ සංයුක්ත හමුදා අතින් ප්‍රබල පරාජයක් ලැබුව ද, මෙම අධිරාජ්‍යය 1646 තෙක්ම පැවතිණි. මෙම අධිරාජ්‍යයට එම නම ලැබී ඇත්තේ ඉන්දියාවේ කර්ණාටක ප්‍රාන්තයේ පිහිටි ලෝක උරුම අඩවියක් වන වර්තමාන හම්පි හෙවත් විජනගර නම් අගනගරය නිසායි.[7] මධ්‍යකාලීන යුරෝපීය දේශාටකයන් වන ඩොමිංගෝ පයස්, ෆර්නාඕ නුනීස්, සහ නිකොලෝ ඩි කොන්ටි වැනි අයගේ සටහන් සහ දේශීය භාෂා සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර තුළින් මෙහි ඉතිහාසය පිළිබඳ වැදගත් තොරතුරු ලබා දෙයි.
විජයනගර අධිරාජ්‍යය | |
|---|---|
| 1082–1646 | |
 Flag | |
 විජයනගර අධිරාජ්‍යයේ ව්‍යාප්තිය, ක්‍රි.ව. 1446, 1520 පමණ | |
| තත්ත්වය | අධිරාජ්‍යය |
| අගනුවර | විජයනගර, පෙනුකොණ්ඩ, චන්ද්‍රගිරි, වෙල්ලෝර්[1] |
| පොදු භාෂා(ව) | කන්නඩ, තෙළිඟු, සංස්කෘත[2] |
| ආගම | හින්දු ආගම |
| රජය | රාජාණ්ඩුව |
| රජ | |
• 1087 – 1104 | හරිහර I |
• 1642 – 1646 | ශ්‍රීරංග III |
| ඉතිහාසය | |
• Established | 1082 |
• ආදිතම වාර්තා | 1082 |
• අහෝසි කළේ | 1646 |
| ව්‍යවහාර මුදල | වරාහ |
| වර්තමානයේ මෙය අයත් වන්නේ | ඉන්දියාව |
සටහන්
සංස්කරණයඋද්ධෘත
සංස්කරණය- ^ Howes, Jennifer (1998). The Courts of Pre-colonial South India: Material Culture and Kingship. Psychology Press. p. 43. ISBN 978-07-0071-585-5.
- ^ Bridges, Elizabeth J. (2016). "Vijayanagara Empire". In Dalziel, N.; MacKenzie, J. M. (eds.). The Encyclopedia of Empire. pp. 1–5. doi:10.1002/9781118455074.wbeoe424. ISBN 9781118455074.
- ^ Stein 1989, පිටු අංකය: 1.
- ^ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 103–106. ISBN 978-93-80607-34-4.
- ^ Dhere, Ramchandra (2011). Rise of a Folk God: Vitthal of Pandharpur South Asia Research. Oxford University Press, 2011. p. 243. ISBN 9780199777648.
- ^ Stein 1989, p. xi
- ^ "Group of Monuments at Hampi-Cultural Sites". UNESCO. World Heritage Centre, Paris, France. 1986. සම්ප්‍රවේශය 27 April 2021.
ග්‍රන්ථාවලිය
සංස්කරණය- Asher, Catherine B.; Talbot, Cynthia (2006). "Creation of Pan South Indian Culture". India Before Europe. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-00539-5.
- Bang, Peter Fibiger; Kolodziejczyk, Dariusz, eds. (2012). "Ideologies of state building in Vijayanagara India". Universal Empire: A Comparative Approach to Imperial Culture and Representation in Eurasian History. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-02267-6.
- Chopra, P. N.; Ravindran, T. K.; Subrahmanian, N. (2003). "Medieval Period". History of South India. New Delhi: Rajendra Ravindra Printers. ISBN 81-219-0153-7.
- Dallapiccola, Anna L. (2001). "Relief carvings on the great platform". In Fritz, John M.; Michell, George (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Davison-Jenkins, Dominic J. (2001). "The Greater Metropolitan Region". In Fritz, John M.; Michell, George (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Durga Prasad, J. (1988). History of the Andhras up to 1565 A. D. (PDF). Guntur: P.G. Publisher. 22 April 2006 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 January 2007.
- Eaton, Richard M. (2006). A social history of the Deccan, 1300–1761: eight Indian lives. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-71627-7.
- Fritz, John M.; Michell, George (2001). "Introduction". New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Hampi Travel Guide. New Delhi: Eicher Goodearth supported by Department of Tourism, Government of India. 2003. ISBN 978-81-87780-17-5. LCCN 2003334582.
- Iyer, Panchapakesa A.S. (2006). Karnataka Sangeeta Sastra. Chennai: Zion Printers.
- Jackson, William (2016). "Refletions on Vidyaranya and the Hinduness of Islamicate Vijayanagara". Viyanagara Voices: Exploring South Indian History and Hindu Literature. New York: Routledge. ISBN 9780-7546-3950-3.
- Kamath, Suryanath U. (2001) [1980]. A concise history of Karnataka: from pre-historic times to the present. Bangalore: Jupiter books. LCCN 80905179. OCLC 7796041.
- Karmarkar, A.P. (1947). Cultural history of Karnataka: ancient and medieval. Dharwad: Karnataka Vidyavardhaka Sangha. OCLC 8221605.
- Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2004). A History of India (4th ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-32919-4.
- Mack, Alexandra (2001). "The temple district of Vitthalapura". In John M. Fritz; George Michell (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Mack, Alexandra (2002). "Vijayanagara Inscriptions as History and Archeology". Spiritual Journey, Imperial City: Pilgrimage to the temples of Vijayanagara. New Delhi: Vedams. ISBN 81-7936-004-0.
- Nagaraj, D.R. (2003). "Tensions in Kannada Literary Culture". In Pollock, Sheldon (ed.). Literary Cultures in History: Reconstructions from South Asia. Berkeley and Los Angeles: University of California. ISBN 978-0-520-22821-4.
- Narayan, M.K.V. (2010). Lyrical Musings on Indian Culture:A Sociological Study of the Songs of Sant Purandaradasa. New Delhi: Readworthy. ISBN 978-93-80009-31-5.
- Nilakanta Sastri, K. A. (1955) [reissued 2002]. A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar. New Delhi: Indian Branch, Oxford University Press. ISBN 978-0-19-560686-7.
- Philon, Helen (2001). "Plaster decoration on Sultanate-styled courtly buildings". In Fritz, John M.; Michell, George (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Rice, B. Lewis (2001) [1897]. Mysore Gazetteer Compiled for Government. Vol. 1. New Delhi, Madras: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0977-8.
- Sattar, Mofarahus; Sharma, S.D.; Pokharia, Anil K. (2010). Sharma, D.S. (ed.). Rice: Origin, Antiquity and History. Boca Raton, Florida: Science Publishers, CRC Press. ISBN 978-1-4398-4056-6.
- Savile, Charles (1996). "vol 5, Asia & Oceania". In Schellinger, Paul E.; Salkin, Robert M. (eds.). International Dictionary of Historical Places. New York: Routledge. ISBN 1-884964-04-4.
- Sewell, Robert (1901). A Forgotten Empire Vijayanagar: A Contribution to the History of India.
- Shiva Prakash, H.S. (1997). "Kannada". In Ayyappapanicker (ed.). Medieval Indian Literature:An Anthology. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-0365-5.
- Sinopoli, Carla M.; Morrison, Kathleen D. (2001). "Hydraulic works". In Fritz, John M.; Michell, George (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Sinopoli, Carla M. (2003). The Political Economy of Craft Production Crafting Empire in South India, C.1350–1650. Cambridge University Press. ISBN 9781139440745.
- Stein, Burton (1989). The New Cambridge History of India: Vijayanagara. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26693-2.
- Thapar, Romila (2003). The Penguin History of Early India. New Delhi: Penguin Books. ISBN 978-0-14-302989-2.
- Talbot, Cynthia (2002). Precolonial India in Practice:Society, Region and Identity in Medieval Andhra. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-513661-6.
- Vanina, Eugenia (2012). Medieval Indian Landscapes-Space.Time.Society.Man. Delhi: Primus Books. ISBN 978-93-80607-19-1.
- Verghese, Anila (2001). "Memorial stones". In Fritz, John M.; Michell, George (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
- Wagoner, Phillip (2001). "Architecture and Early Authority under the Early Sangamas". In John M. Fritz; George Michell (eds.). New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara. Mumbai: MARG. ISBN 978-81-85026-53-4.
වැඩිදුර කියවීමට
සංස්කරණය- Michell, George (2008). Vijayanagara: Splendour in Ruins. Ahmedabad: Mapin Publishing and The Alkazi Collection of Photography. ISBN 978-81-89995-03-4.
- Oldham, C. E. A. W. (1936). "Reviewed Work: Vijayanagara: Origin of the City and the Empire by N. Venkata Ramanayya". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland (1): 130–131. JSTOR 25182067.
- Pujar, Narahari S.; Rao, Shrisha; Raghunandan, H.P. "Sri Vyâsa Tîrtha (1460–1539) – a short sketch". Dvaita. 28 March 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 December 2006.
- Ramesh, K. V. "Introduction". South Indian Inscription. Vol. 16: Telugu Inscriptions from Vijayanagar Dynasty. New Delhi: Archaeological Survey of India.
- Rice, E.P. (1982) [1921]. A History of Kanarese Literature. New Delhi: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0063-8.
බාහිර සබැඳි
සංස්කරණය
විකිඋද්ධෘත සතුව පහත තේමාව සම්බන්ධයෙන් උද්ධෘත එකතුවක් ඇත:
- Philip B Calkins, Vijayanagara Empire at the Encyclopædia Britannica
විජයනගර අධිරාජ්‍යය හා සබැඳි මාධ්‍ය විකිමාධ්‍ය කොමන්ස් හි ඇත
