බෙන්සීන්

සැකිල්ල:Chembox DeltaHc

බෙන්සීන් යනු වැදගත් කාබනික රසායනික සංයෝගයකි. එහි රසායනික සූත්‍රය C₆H₆ වේ. බෙන්සීන් අණුවක් සමන්විත වන්නේ හයිඩ්‍රජන් පරමාණු 6ක් එක බැගින් සබැඳුණු කාබන් පරමාණු 6ක් වළල්ලක් සේ හා වීම මඟින් ය. කාබන් හා හයිඩ්‍රජන් පරමාණුවලින් පමණක් සමන්විත වන නිසා එය හයිඩ්‍රොකාබනයක් ලෙස වර්ගීකරණය වෙයි. තාපාංක‌ය 80C ද ද්‍රවාංකය 5C ද ‌ෙ.

Benzene

Skeletal formula detail of benzene. Benzene ball-and-stick model
Names
Preferred IUPAC name Benzene
Identifiers
CAS number	{{{value}}}
3D model (JSmol)	Interactive image
ChEBI	CHEBI:{{{value}}}
ChEMBL	ChEMBL277500 Y
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard	100.000.685
EC Number	200-753-7
KEGG	{{{value}}}
PubChem	{{{value}}}
RTECS number	{{{value}}}
UNII
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID3039242
InChI
SMILES
Properties
Molecular formula	C6H6
Molar mass	78.11 g mol−1
Appearance	Colorless liquid
Odor	Aromatic, gasoline-like
Density	0.8765(20) g/cm3
Melting point	5.53 °C, 279 K, 42 °F
Boiling point	80.1 °C, 353 K, 176 °F
Solubility in water	1.53 g/L (0 °C) 1.81 g/L (9 °C) 1.79 g/L (15 °C) 1.84 g/L (30 °C) 2.26 g/L (61 °C) 3.94 g/L (100 °C) 21.7 g/kg (200 °C, 6.5 MPa) 17.8 g/kg (200 °C, 40 MPa)
Solubility	Soluble in alcohol, CHCl3, CCl4, diethyl ether, acetone, acetic acid
Solubility in ethanediol	5.83 g/100 g (20 °C) 6.61 g/100 g (40 °C) 7.61 g/100 g (60 °C)
Solubility in ethanol	20 °C, solution in water: 1.2 mL/L (20% v/v)
Solubility in acetone	20 °C, solution in water: 7.69 mL/L (38.46% v/v) 49.4 mL/L (62.5% v/v)
Solubility in diethylene glycol	52 g/100 g (20 °C)
log P	2.13
Vapor pressure	12.7 kPa (25 °C) 24.4 kPa (40 °C) 181 kPa (100 °C)
UV-vis (λmax)	255 nm
Magnetic susceptibility (χ)	-54.8·10−6 cm3/mol
Solubility product, Ksp	1.5011 (20 °C) 1.4948 (30 °C)
Viscosity	0.7528 cP (10 °C) 0.6076 cP (25 °C) 0.4965 cP (40 °C) 0.3075 cP (80 °C)
Structure
Molecular shape	Trigonal planar
Dipole moment	0 D
Thermochemistry
Std enthalpy of formation ΔfHo298	48.7 kJ/mol
Std molar entropy (S⦵298)	173.26 J/mol·K
Heat capacity (C)	134.8 J/mol·K
Hazards
Occupational safety and health (OHS/OSH):
Main hazards	potential occupational carcinogen, flammable
GHS labelling:
Pictograms	සැකිල්ල:GHS08
Signal word	Danger
Hazard statements	H225, H304, H315, H319, H340, H350, H372
Precautionary statements	P201, P210, P301+P310, P305+P351+P338, P308+P313, P331
Flash point	{{{value}}}
Autoignition temperature	497.78 °C (928.00 °F; 770.93 K)
Explosive limits	1.2–7.8%
Lethal dose or concentration (LD, LC):
LD50 (median dose)	930 mg/kg (rat, oral)
LCLo (lowest published)	44,000 ppm (rabbit, 30 min) 44,923 ppm (dog) 52,308 ppm (cat) 20,000 ppm (human, 5 min)
NIOSH (US health exposure limits):
PEL (Permissible)	TWA 1 ppm, ST 5 ppm
REL (Recommended)	Ca TWA 0.1 ppm ST 1 ppm
IDLH (Immediate danger)	500 ppm
Safety data sheet (SDS)	HMDB
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).  Y (what is this?)  (verify) Infobox references

බෙන්සීන් ඛනිජ තෙල්හි ස්වභාවික සංඝටකයක් වන අතර මූලික පෙට්‍රෝරසායනයක් වෙයි. කාබන් පරමාණු අතර චක්‍රීය නොකැඩි පයි බන්ධනය හෙයින් බෙන්සීන් ඇරෝමැටික හයිඩ්‍රොකාබනයක් ලෙස [දෙවැනි [n]-ඇන්‍යූලීනය ([6]-annulene)ලෙස] වර්ග කරයි. යම්විටෙක Ph–H ලෙස ද කෙටි කර ලියයි. බෙන්සීන් සුගන්ධ, අවර්ණ හා  අති ගිනිගන්නාසුලු ද්‍රවයකි. පෙට්‍රල් පිරවුම්හල් අසල ඇති ගන්ධයට වගකිවයුත්තේ ද එය යි. කිලෝග්‍රෑම් බිලියන ගණන් නිපදවෙන එතිල්බෙන්සීන් හා ක්‍යූමීන් වැනි වඩා සංකීර්ණ ව්‍යූහැති රසායනයන් නිපැයුමේදී පුරෝගාමී රසායනයක් ලෙස සාමාන්‍යයෙන් බෙන්සීන් භාවිතා වේ. බෙන්සීන්වලට ඉහළ ඔක්ටේන් අංකයක් ඇති නිසා, එය ගැසලීන්හි වැදගත් සංඝටකයකි.

බෙන්සීන් මිනිසුන්ට පිළිකාකාරකයක් නිසා කාර්මික නො වන යෙදුම් සඳහා බෙන්සීන් භාවිතය සීමා වෙයි.

c ප්‍රතිශතය අධික නිසා දහනයේදි අධික කළු දුමාරයක් පිටවේ.

ව්‍යූහය

බෙන්සීන් හි විවිධාකාර නිරූපණ

නිපදවීම

කාර්මිකව බෙන්සීන් නිෂ්පාදනය සඳහා රසායනික ක්‍රියාවලි 4ක් මුල් වෙයි: උත්ප්‍රේරික පිළිසකරුව, ටොලුයීන් හයිඩ්‍රෝවිඇල්කිල්කරණය, ටොලුයීන් ද්විධාකරණය හා වාෂ්ප බිඳීම. බෙන්සීන්හි ATSDR විෂවිද්‍යාත්මක පැතිකඩ අනුව 1978 හා 1981 අතර, ඇ.එ.ජ. බෙන්සීන් නිෂ්පාදනයෙන් 44-50% ප්‍රමාණයක් උත්ප්‍රේරිත පිළිසකරුවෙන් නිපදවා ඇත.