දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර
දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර යනු ශ්‍රී ලංකාවේ, විශේෂයෙන්ම රෝමානු කතෝලික සහ ඇංග්ලිකන් ප්‍රජාවන් තුළ සැලකිය යුතු සංස්කෘතික හා ආගමික උත්සවයකි. මෙම පෙරහැර, බොහෝ විට සිංහලෙන් "පෙරහර", "වීදි යෑම", "සොරෝලෙ"[1] ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, එක් එක් දේවස්ථානවල අනුශාසක සාන්තුවරයන්ට ගෞරව කිරීම සඳහා පවත්වනු ලබන අතර දිවයින පුරා විවිධ ප්‍රදේශවල ආගමික දින දර්ශනයේ වැදගත් අංගයකි. මෙම සම්ප්‍රදාය ආගමික භක්තිය සහ දේශීය සංස්කෘතිය යන දෙකෙහිම ගැඹුරින් මුල් බැස ඇති අතර, ක්‍රිස්තියානි චාරිත්‍ර ශ්‍රී ලංකාවේ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සමඟ මිශ්‍ර කරයි.
| දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර | |
|---|---|
    .jpg)  .jpg) | |
| නිල නාමය | "දේවස්ථනයේ නාමය" + "කීවෙනි" + මංගල්‍යය (උදා: එඬේරමුල්ල, සාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථනයේ 135වන මංගල්‍යය) |
| සමරනු ලබන්නේ | ශ්‍රී ලංකාව |
| වර්ගය | ආගමික, ඓතිහාසික, සංස්කෘතික |
| වැදගත්කම | ජේසුස් වහන්සේගේ, ශුද්ධ වූ ත්‍රිත්වයේ, ශුද්ධ වූ මරියාවන්ගේ හෝ අදාල සාන්තුවරයා සඳහා දේවස්ථානය කැප වූ ගෞරව නාමයන් හෝ දේවස්ථනයේ ආරම්භක දිනය අනුස්මරණය කිරීම. |
| සැමරුම් | පෙරහැලරවල් සහ ග්‍රාමය කැප කිරීමේ ආශිර්වාද මෙහෙයන් |
| Frequency | වාර්ශික |
ඓතිහාසික පසුබිම
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර සම්ප්‍රදාය යටත් විජිත සමය දක්වා, විශේෂයෙන් පෘතුගීසි සහ ලන්දේසි පාලනය යටතේ ආරම්භ වේ. මෙම යුරෝපීය බලවතුන් ශ්‍රී ලංකාවට ක්‍රිස්තියානි ධර්මය හඳුන්වා දුන් අතර, විශේෂයෙන් වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල බොහෝ දේවස්ථාන පිහිටුවීමට හේතු විය. කතෝලික ආගම හඳුන්වාදීමත් සමඟම යුරෝපීය සම්ප්‍රදාය වූ සාන්තුවර බැතිය ගෙන එන ලද අතර එය ක්‍රමයෙන් දේශීය භාවිතයන් සමඟ ඒකාබද්ධ විය.
කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, මෙම පෙරහැර ශ්‍රී ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශවලින් විශාල ජනකායක් සහ බැතිමතුන් ඇදී එන වඩාත් ප්‍රසිද්ධ දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැරවල් සමඟ රටේ ආගමික ජීවිතයේ වැදගත් අංගයක් බවට පත්විය. මෙම මංගල්‍යයන් ශ්‍රී ලාංකේය සමාජයේ බහු සංස්කෘතික සහ බහු-ආගමික ව්යුහය පිළිබඳ සාක්ෂියක් බවට පත් වී ඇති අතර, බොහෝ විට විවිධ ආගම්වල පුද්ගලයින්ගේ සහභාගීත්වය ද ඇතුළත් වේ.
පෙරහැර ව්යුහය
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ සාමාන්‍ය දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැරක් යනු උත්කර්ෂවත් හා වර්ණවත් උත්සවයක්. පෙරහැර සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භ වන්නේ දේවස්ථානයේ වන අතර එහිදී අනුශාසක සාන්තුවරයාගේ ප්‍රතිමාව මල්, ඉටිපන්දම්, ආභරණ, මල්මාලා සහ වෙනත් පූජා ද්‍රව්‍ය වලින් සරසා ඇත. පසුව මෙම සුරුවම විශේෂයෙන් නිර්මාණය කර ඇති කරත්තයක් හෝ වේදිකාවක් මත තබා ඇති අතර, ඉතා අලංකාර ලෙස සරසා බැතිමතුන් විසින් රැගෙන යනු ලැබේ.
පෙරහැර දේවස්ථානය අවට වීදි හරහා ගමන් කරයි, ගීතිකා, යාච්ඤා සහ සමහර විට ජපමාලය කියවීම ඒ අතර සිදුකරයි. බොහෝ විට වර්ණවත් හෝ සාම්ප්‍රදායික ඇඳුමින් සැරසී බාල මහලු බැතිමතුන් පෙරහැරට සහභාගි වෙති. සමහර පෙරහැරවල් සම්ප්‍රදායික ශ්‍රී ලාංකික බෙර වාදනය හෝ පල්ලියේ ගායක කණ්ඩායම් ආගමික ගීතිකා ගායනා කිරීම වැනි සංගීතය සමඟ ද ඇත.
බොහෝ අවස්ථාවලදී, පෙරහැර මෙහෙයවනු ලබන්නේ පල්ලියේ පියතුමා, අල්තාර සේවාදායකයන් සහ අනෙකුත් පල්ලියේ නිලධාරීන් ඇතුළු පූජක සාමාජිකයන් විසිනි. සහභාගිවන්නන්ට ආගමික බැනර්, කොඩි සහ සාන්තුවරයන්ගේ රූප රැගෙන යා හැකිය. සමහර ප්‍රදේශ වල, පෙරහැරට සම්ප්‍රදායික නැටුම්කරුවන්, බෙර වාදකයින් සහ අනෙකුත් සංස්කෘතික වාදකයින් ද ඇතුළත් විය හැකි අතර, එය දේශීය සිරිත් විරිත් ආගමික වතාවත්වලට ඒකාබද්ධ කිරීම පිළිබිඹු කරයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ කැපී පෙනෙන දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර කිහිපයක් ඒවායේ පරිමාණය සහ භක්තිය සඳහා විශේෂයෙන් ප්‍රසිද්ධය.
- මන්නාරමේ මඩු සිද්ධස්ථානය: මන්නාරමේ මඩු සිද්ධස්ථානයේ දී පවත්වනු ලබන මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ කතෝලික ආගමික උත්සව අතරින් වඩාත් කැපී පෙනෙන උත්සවයකි. අගෝස්තු මාසයේ වාර්ෂික මංගල්‍යය අතරතුර සිදු වන පෙරහැරට රට පුරා වන්දනාකරුවන් දස දහස් ගණනක් පැමිණේ.[2][3]
- කොළඹ කොච්චිකඩේ ශාන්ත අන්තෝනි සිද්ධස්ථානය: කොළඹ කොච්චිකඩේ ශාන්ත අන්තෝනි සිද්ධස්ථානයේ දී සමරනු ලබන මෙම මංගල්‍යය ශ්‍රී ලංකාවේ අතිශයින් ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වූ ශුද්ධවන්තයෙකු වන පාදුවාවේ ශාන්ත අන්තෝනි මුනිඳුන් උදෙසා කැප කර ඇත. පෙරහැර අගනුවර ප්‍රධාන උත්සවයක් වන අතර විශාල බැතිමතුන් පිරිසක් සහභාගී වේ.
- මීගමුවේ ශාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථානය: මීගමුවේ ශාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථානය රටේ විශාලතම පල්ලියේ මංගල්‍යයක් පවත්වනු ලබන අතර, පෙරහැර උත්සවයේ ප්‍රධාන අංගයක් වේ. "පුංචි රෝමය" ලෙස හඳුන්වන මීගමුවේ සැලකිය යුතු කතෝලික ජනගහනයක් සිටින අතර, මංගල්‍යය විස්තීර්ණ පෙරහැරකින් සනිටුහන් වේ.
- තලවිල ශාන්ත ආනා සිද්ධස්ථානය: තලවිල ශාන්ත ආනා සිද්ධස්ථානයේ පල්ලියේ මංගල්‍යය තවත් ප්‍රධාන උත්සවයක් වන අතර, විශේෂයෙන් ලෙන්ටන් සමයේදී වන්දනාකරුවන් දහස් ගණනක් ඇදී එන පෙරහැරකින් සමන්විත වේ.[4][5]
- එඬේරමුල්ල ශාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථානය: එඬේරමුල්ල ශාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථානයේ වාර්ෂික මංගල්‍යය ප්‍රාදේශීය කතෝලික ප්‍රජාවගේ ගැඹුරු භක්තිය ප්‍රදර්ශනය කරන මහා පෙරහැරකින් සමරනු ලබයි. මෙම පෙරහැර ප්‍රදේශයේ ආගමික ජීවිතයේ ප්‍රධාන සිදුවීමක් වන අතර බොහෝ සහභාගිවන්නන් සහ නරඹන්නන් ආකර්ෂණය කරයි.
සංස්කෘතික වැදගත්කම
සංස්කරණයශ්රී ලංකාවේ දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර හුදෙක් ආගමික සිදුවීම් පමණක් නොව ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ගේ සංස්කෘතික ප්‍රකාශනයක් ලෙසද ක්‍රියා කරයි. ඒවා බොහෝ විට පොළවල්, සාම්ප්‍රදායික ක්‍රීඩා සහ සමාජ රැස්වීම් ඇතුළු අනෙකුත් උත්සව සමඟ ඒකාබද්ධව සංවිධානය කර ඇති අතර ඒවා ප්‍රජා බැඳීම් සහ සැමරුම් කාලයක් බවට පත් කරයි.
ක්‍රිස්තියානි චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර දේශීය සම්ප්‍රදායන්හි අංග උකහා ගෙන ඇති ශ්‍රී ලාංකේය ආගමික පිළිවෙත්වල සමමුහුර්ත ස්වභාවය ද පෙරහැර මගින් ඉස්මතු කරයි. සාම්ප්‍රදායික ශ්‍රී ලාංකේය බෙර වාදනය, නැටුම් ආකෘතීන් භාවිතා කිරීම සහ රට තුළ ආගමික ඉවසීමේ සහ සහජීවනයේ ආත්මය පිළිබිඹු කරමින් සැමරුම්වලට සම්බන්ධ වන වෙනත් ආගම්වල පුද්ගලයින් සම්බන්ධ කර ගැනීම මෙයට ඇතුළත් ය.
තැඹිලි තොරණ
සංස්කරණය"තැඹිලි තොරණ" යනු ශ්‍රී ලංකාවේ පල්ලි මංගල්‍ය පෙරහැරවල සැලකිය යුතු සහ විචිත්‍රවත් අංගයක් වන අතර එය එහි මහා පරිමාණ සහ විස්තීර්ණ මෝස්තර සඳහා විශේෂයෙන් කැපී පෙනේ. මෙම අලංකාර ද්වාරයෙහි කැපී පෙනෙන අංගයක් වන්නේ තැඹිලි ය.[6]
මහා පරිමාණ තැඹිලි තොරණ් සම්ප්‍රදාය ආරම්භ වූයේ එඬේරමුල්ල ශාන්ත සෙබස්තියන් දේවස්ථානයෙන් වන අතර එමඟින් මෙම ආරුක්කුවේ පළමු දැවැන්ත, ඉහළ පරිමාණ අනුවාදය නිර්මාණය විය. එමගින් මෙය සමරනු ලබන දිගුකාලීන සම්ප්රදායේ ආරම්භය සනිටුහන් කළ අතර, වසර ගණනාවක් පුරා මෙම චාරිත්‍රය අනුගමනය කිරීමට සහ ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට තවත් බොහෝ පල්ලි සහ ආගමික ස්ථාන උත්සුක විය. මෙම ආරුක්කු සඳහා භාවිතා කරන තැඹිලි, ප්‍රාදේශීය සභා ප්‍රජාව විසින් නොමසුරුව සපයනු ලබන අතර, සම්ප්‍රදායට ඔවුන්ගේ මැදිහත්වීම සහ කැපවීම පිළිබිඹු කරයි. මෙම සම්ප්රදායේ අඛණ්ඩ ජනප්‍රියතාවය සහ අනුවර්තනය ශ්‍රී ලංකාවේ පොහොසත් සංස්කෘතික උරුමය ප්‍රදර්ශනය කරමින් දේශීය සංස්කෘතික භාවිතයන් ආගමික වතාවත් සමඟ මුසුවීම ඉස්මතු කරයි.[7][8]
අභියෝග සහ සමකාලීන ගැටළු
සංස්කරණයදේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර ජනප්‍රිය වුවද, නවීන යුගයේදී ඒවාට අභියෝගවලට මුහුණ දීමට සිදුවේ. නාගරීකරණය, වෙනස්වන සමාජ ගතිකත්වය සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීම සමහර විට සම්ප්‍රදායික මාර්ග වෙනස් කිරීමට හෝ පෙරහැරවල පරිමාණයට හේතු වී ඇත. මීට අමතරව, වාණිජකරණයේ බලපෑම මෙම සිදුවීම්වල ආගමික ශුද්ධත්වය පවත්වා ගැනීම පිළිබඳ කනස්සල්ල මතු කර ඇත.
මෙම අභියෝග මධ්‍යයේ වුවද, දේවස්ථාන මංගල්‍ය පෙරහැර ශ්‍රී ලංකාවේ ආගමික හා සංස්කෘතික භූ දර්ශනයේ විචිත්‍රවත් සහ අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් වන අතර, රටේ විවිධ උරුමයන් පිළිබඳ අද්විතීය දර්ශනයක් ලබා දෙයි.
මූලාශ්‍ර
සංස්කරණය- ^ "සරසවිය".
පල්ලියේ සොරෝලෙ
- ^ "මඩු මංගල්ලය ජාතික උත්සවයක් සේ සලකා ආරක්ෂා කිරීමටත් අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය සහාය ලබාදීමටත් කටයුතු කරනවා! වාර්ෂික මඩු මංගල්ලයට එක්වෙමින් ජනපති කියයි!".
- ^ "Shrine of Our Lady of Madhu".
- ^ "Navy renders assistance to conduct annual feast of St Anne's Church, Kalpitiya".
- ^ "Feast of St. Anne's Church Thalawila begins".
- ^ ""තැඹිලි තොරණ"".
- ^ "තොරණෙ විස්තරේ".
- ^ "අතීතයේ ජනප්‍රිය අමුතු තොරණේ විස්තරේ".