හින්දුස්තානී ශාස්ත්‍රීය සංගීතය
හින්දුස්තානී ශාස්ත්‍රීය සංගීතය (හින්දි: हिन्दुस्तानी शास्त्रीय संगीत, උර්දු: ہندوستانی شاستریہ سنگیت) යනු ලෝකයේ පවතින ප්‍රධාන සංගීත පද්ධති අතරින් එකකි. උතුරු ඉන්දියාව නොහොත් උත්තර හාරතය මූලික කරගනිමින් මෙය ආරම්භ වී ඈත. ක්‍රි.ව. 12 වනි ශත වර්ෂය පමණ කාලයේ ආරම්භවී ඈත. උතුරු ඉන්දියාව,දකුණු ඉන්දියාව, බංගලාදේශය, පාකිස්තානය ඈතුළුව දකුණු ආසියාව පුරාම මෙය පෑතිර ඈත. මෙය ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදේ. එනම්; ඉන්දීය ශාස්ත්‍රීය සංගීතය හා කර්ණාටක සංගීතය යනුවෙනි. කර්ණාටක සංගීතය භාවිතා කරන්නේ දකුණු ඉන්දියාවේ ය.
ඉතිහාසයසංස්කරණය
ලක්ෂණසංස්කරණය
ඉතිහාසයසංස්කරණය
සංස්කෘත සම්ප්‍රදායසංස්කරණය
දොළොස් වැනි සියවසේ දී පමණ, හින්දුස්ථානි සම්භාව්‍ය සංගීතය ප්‍රභවය වූූයේ පසුකාලීන ව ක්‍රමයෙන් "කර්ණාටික සම්භාව්‍ය සංගීතය" ලෙස හැඳින්‌‌ෙන්න ට වුණු සංගීත සම්ප්‍රදායෙනි. හින්දුස්ථානි සංගීතය මූළීක ව ම රාග යන් හි සකලාංගයන් වල වැඩි දියුණු කිරීම හා ප්‍රසාරණය කිරීම කෙරෙහි වැඩි අවධරණයක් යොමු කරන අතර කර්ණාටික සංගීතය මූළික ව ම සංගතීන්-පදනම් කර ගත් (composition-based) එකකි. මේ සංගීත පද්ධතින් දෙකෙහි ම මධ්‍යගත සංකල්පය වන්නේ, ".තාල" නමැති රිද්මීය චක්‍රයක ට අනුව ගැයෙන (notion) "සංගීත මාදිළිය" (musical mode) ේ " රාග " යි.
න ට වුණු සංගීත සම්ප්‍රදායෙනි. සුල්තාන් රාජ්‍ය සමයේ දී හින්දුස්ථානි සංගීතයේ බලපෑමසංස්කරණය
නූතන යුගයසංස්කරණය
==== හින්දුස්ථානි සංගීතයේ මූළධර්ම ====භාරතීය සංගීතයට ගාන සමය හදුන්වා දුන්නේ කවුද?
සංගීත සංගතිසංස්කරණය
ධෘපද්සංස්කරණය
ඛ්‍යාල්සංස්කරණය
තාරානාසංස්කරණය
තප්පාසංස්කරණය
ථුම්රීසංස්කරණය
ඝසල්සංස්කරණය
සංගීත භාණ්ඩසංස්කරණය
හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ වර්ගීකරණය උත්තර භාරතයට අයත් සංගීත භාණ්ඩ හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ ලෙස හැදින්විය හැකිය.හින්දුස්තානී සංගීත භාණ්ඩ ප්‍රධාන කොටස් 4කට බෙදා දැක්විය හැකිය. 1)තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ 2)ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ 3)අවනද්ධ වාද්‍ය භාණ්ඩ 4)සුශිර වාද්‍ය භාණ්ඩ 01) තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ 🎻 තත් හෙවත් කම්බි කම්පනය කිරීමෙන් නාදය උපදවා ගන්නා භාණ්ඩ තත් වාද්‍ය භාණ්ඩ ලෙස හැදින්වේ.ස්වර වාදනය කල හැකි මෙම භාණ්ඩ සුසර කර ගැනීමට යතුරු(pegs) භාවිතා කරයි.මෙම භාණ්ඩ වාදනය කිරීමට අලුවක් හෝ මිස්රාබයක් යොදා ගනී.උදාහරණ ලෙස,වයලීනය,සිතාරය,එස්රාජය,සන්තූර්,තාම්පුරාව,ස්වර මණ්ඩලය,සාරංගි,සරෝද්,දිල්රුබාව 02)ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ 🔔 ලෝහ වැනි ඝන ද්‍රව්‍ය ආධාරයෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා භාණ්ඩ ඝන වාද්‍ය භාණ්ඩ ලෙස හැදින්විය හැකිය.ලෝහ පෘෂ්ඨ දෙකක් එකට ඝට්ටනය වීමෙන් ශබ්දය උපදී.මේවායෙන් ස්වර වාදනය කල නොහැකි අතර තාලය පවත්වාගෙන යාමට මෙම භාණ්ඩ භාවිතා කරයි.උදාහරණ ලෙස,තාලම්පට,ජලතරංග,ගෙජ්ජි 03)අවනද්ධ වාද්‍ය භාණ්ඩ 🥁 සතුන්ගේ සම් යොදා ගෙන නිර්මාණය කරන භාණ්ඩ අවනද්ධ භාණ්ඩය ලෙස හැදින්වේ.සමට තැලීමෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා මේවා තාලය පවත්වා ගැනීමට භාවිතා කරයි.උදාහරණ ලෙස,තබ්ලාව,ඩෝල්කිය,මද්දලය 04)සුශිර වාද්‍ය භාණ්ඩ 🎺 සුලගේ ආධාරයෙන් ශබ්දය නිපදවා ගන්නා භාණ්ඩ ලෙස හැදින්වේ.වායු කදන් කම්පනය වීමෙන් නාදය උපදී.ස්වර වාදනය සදහා යොදා ගනී.උදාහරණ ලෙස,බටනලාව,ශෙනායි,සර්පිනාව,ශ්‍රැති පෙට්ටිය
උත්සවසංස්කරණය
තව දුරටත් බලන්නසංස්කරණය
විමර්ශනසංස්කරණය
වැඩිදුර කියවීමටසංස්කරණය
මෙම සංගීතයේ රාග විශේෂිත වූ අංගයක් වේ. රාගයකදී ස්වර 5කට නොඅඩු යම් ස්වර සමුදායක් ආරෝහණ,අවරෝහණ ලෙස ගායනා කරයි.
රාග ඉපද වීමට හැකි විශේෂිතවූ ස්වර සමුදාය ථාටය,මේලය ලෙස හඳුන්වයි. මෙවැනි මේල 10ක් පණ්ඩිත් විෂ්ණු නාරායන් භාත්ඛණ්ඩේ පඬිතුමා විසින් හඳුන්වා දී ඇත.
මේල 10
1. යමන් [කල්‍යාණ] 2. බිලාවල් 3. කාෆි 4. භෛරව 5. භෛරවී 6. ඛමාජ් 7. ආශාවරී 8. පූර්වී 9. මාර්වා 10.තෝඩි
බාහිර සබැඳුම්සංස්කරණය
- ITC සංගීත පර්යේෂණය විද්‍යාලය
- Ragavani, මාර්ගගත සංග්‍රහය ඉන්දීය සම්භාවනීය සංගීතය සහ නර්තනය
- SurSadhana.com, A step by step and easy Hindustani classical music learning for everyone, site is in Hindi
- Imagination Concept in Indian Classical Music
- Patiala Gharana Classical Music Academy of Pakistan
- Comprehensive reference on raagas
- Patrick Moutal Indian Music Page
- Indian Music Research Material by Scholars
- සංගීතඥයන්ට ඉන්දීය සංගීතය: උපචාරාලය
- රංජන් පරික්කාර්ගේ Indian Music Articles
- Online තාම්පුරා වාදන (Very good tanpura recordings that are long in length. I have checked the tuning of the tanpura recordings with the program Finale Notepad. I found that the C# sa-pa is out of tune, but everything else is fine. I recommend using the Sa-Pa versions for better practice. Sa-Ma tunings are good for Ragas without a Pa or where the Ma is an important note. There is also a link on this page to more tanpura recordings. On the linked page, all the tanpura recordings starting with the name Shruti are out of tune according to Finale Notepad. All the ones that say 1 min or 8 min are in tune. All the recordings on this website are Sa-Pa.)
- Chandra and David Courtney's Indian Music Info Site
- Omenad, A website for Online Indian Music Education
- Musical Nirvana, A Site with biographies of musicians. Also info about instruments, Ragas and much more.
- Music India Online, a site to listen to Indian music and read articles
- SwarGanga, Indian classical music site. Has a raga and tala database with other interesting features
- A Dhrupad Site, giving information about Dhrupad and the Gundecha Brothers
- Sarangi.info, a site with Indian Vocal and Sarangi music audio files. The site also has articles, videos, and a gallery.
- Films Division, a site with Indian music documentaries. Search under the category "Music of India" and will get a listing of many videos to watch
- A software implementation of 22 Srutis with 12 Indian Classical Instruments
- Indian classical music
- Ragapedia, an online music notation editor for Sargam notation which also will create high quality western notation and midi from Sargam
- Raga-Rupanjali. Ratna Publications: Varanasi. 2007. A collection of Compositions of Sangeetendu Dr. Lalmani Misra by Dr. Pushpa Basu.
- din, a software musical instrument for performing Indian classical music live
- tanarang.com, with information about various raags and some audio files
- [1]