|
== ආබ්‍රහමීය ආගම් ==
ආබ්‍රහම් ආගම්වල සියලුම අනුගාමිකයන් තමන් ඒක දේවවාදීන් ලෙස සලකන අතර, යුදෙව් ආගමේ සමහරු ක්රිස්තියානි ධර්මය පිරිසිදු ඒක දේවවාදයක් ලෙස සලකන්නේ නැත (ත්‍රිත්වයේ ක්රිස්තියානි ධර්මය නිසා) එය ෂිතූෆ් ලෙස වර්ගීකරණය කරති. [33] [34] ඉස්ලාමය ද නූතන ක්රිස්තියානි ධර්මය ඒක දේවවාදයක් ලෙස පිළිගන්නේ නැත. මූලික වශයෙන් එය ත්‍රිත්ව ක්රිස්තියානි ධර්මය නිසා ය. ඉස්ලාමය තර්ක කරන්නේ මුල් ඒක දේවවාදී ක්රිස්තියානි ධර්මයේ කොටසක් නොවන බවයි. [35] අනෙක් අතට, කිතුනුවන් තර්ක කරන්නේ ත්‍රිත්වයේ මූලධර්මය ඒක දේවවාදයේ වලංගු ප්‍රකාශනයක් වන අතර, ත්‍රිත්වය වෙනම දෙවිවරුන් තිදෙනෙකුගෙන් සමන්විත නොවන බව සඳහන් කරමින්, ඒ වෙනුවට පුද්ගලයන් තිදෙනා, එක දෙයක් තුළ එකවර (එක් ද්‍රව්‍යයක් ලෙස) පවතින දේවත්වය. [36] [37] [38]
යුදෙව් සංස්කරණය
ප්‍රධාන ලිපිය: යුදෙව් ආගමේ දෙවියන්ආගම
පැලියෝ-හෙබ්‍රෙව් භාෂාවෙන් ටෙට්‍රග්‍රැමටනය (ක්‍රි.පූ. 10 වන සියවස සිට ක්‍රි.ව. 135 දක්වා), පැරණි ඇරමයික (ක්‍රි.පූ. 10 වන සියවස සිට ක්‍රි.ව. 4 වන සියවස දක්වා) සහ හතරැස් හෙබ්‍රෙව් (ක්‍රි.පූ. 3 වන සියවස සිට වර්තමානය දක්වා) පිටපත්.
යුදෙව් ආගම සාම්ප්‍රදායිකව ලෝකයේ පැරණිතම ඒක දේවවාදී ආගමක් ලෙස සැලකේ, [39] පැරණිතම ඊශ්‍රායෙලිතයන් (ක්‍රි.පූ. 7 වන සියවසට පෙර) බහු දේවවාදීන් යැයි විශ්වාස කෙරුණද, [40] පරිනාමය වී ඇත්තේ පරමාදර්ශී හා පසුව ඒකපාර්ශ්වික, [41] ඒක දේවවාදයට වඩා. පසුකාලීන යුදෙව් ආගමේ දෙවියන් වහන්සේ ඒක දේවවාදී, [42] නිරපේක්ෂ, නොබිඳිය හැකි හා අසමසම පුද්ගලයෙකි, සියලු පැවැත්මේ අවසාන හේතුව ඔහුය. බබිලෝනීය තල්මූඩ් වෙනත් "විදේශීය දෙවිවරුන්" යථාර්ථය සහ බලය වැරදියට මිනිසුන් විසින් හඳුන්වන නොපවතින ආයතන ලෙස සඳහන් කරයි. ඒක දේවවාදය පිළිබඳ රබ්බිනික් යුදෙව්වාදයේ වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ ප්‍රකාශයක් වන්නේ මයිමොනයිඩස්ගේ ඇදහිල්ලේ මූලධර්ම 13 න් දෙවැන්නයි.
දෙවියන් වහන්සේ, සියල්ලටම හේතුව එකකි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ එක් යුගලයක මෙන් එකක් හෝ විශේෂයක් වැනි (බොහෝ පුද්ගලයින් ඇතුළත් වන) හෝ බොහෝ මූලද්‍රව්‍ය වලින් සෑදී ඇති වස්තුවක හෝ අනන්ත ලෙස බෙදිය හැකි තනි සරල වස්තුවක් ලෙස නොවේ. දෙවියන් වහන්සේ එකමුතුකමකි.
යුදෙව් ආගමේ සමහරු [45] සහ ඉස්ලාමය ඒක දේවවාදය පිළිබඳ ක්රිස්තියානි අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරති. යුදෙව් ආගම ෂිතුෆ් යන පදය භාවිතා කරන්නේ දෙවියන් වහන්සේට නමස්කාර කිරීම යන්නෙන් යුදෙව් ආගම තනිකරම ඒක දේවවාදී (යුදෙව් නොවන අයට තවමත් අවසර දී ඇතත්) හෝ බහු දේවවාදය (තහනම් වනු ඇත) ලෙස නොවේ.
ක්‍රි.පූ., ඊශ්‍රායෙලයේ ස්වාමීන්වහන්සේගේ නමස්කාරය වෙනත් බොහෝ ආගම් සමඟ තරඟකාරී විය. හෙබ්‍රෙව් බයිබලයේ පැරණිතම ග්‍රන්ථ මෙම තරඟය පිළිබිඹු කරයි. හොෂෙයා සහ නාහුම්ගේ පොත්වල මෙන්, කතුවරුන් ඊශ්‍රායෙලයේ ජනයාගේ “ඇදහිල්ල අත්හැරීම” ගැන විලාප නගමින්, ඔවුන්ගේ බහු දේවවාදී ආගම් අත් නොහරින්නේ නම් දෙවියන් වහන්සේගේ උදහසට තර්ජනයලක් වන බවට ප්‍රකාශ කරති. [46] [47]
පුරාණ ඊශ්‍රායෙලිත ආගම මුලින් බහු දේවවාදී විය; [40] ඊශ්‍රායෙලිතයන් එල්, බාල්, අෂෙරා සහ ඇස්ටාර්ට් ඇතුළු බොහෝ දෙවිවරුන්ට වන්දනාමාන කළහ. සමිඳාණන් වහන්සේ මුලින් ඉශ්රායෙල් රාජ්‍යයේ සහ යූදා රාජ්‍යයේ ජාතික දෙවියා විය. කාලය ගෙවී යත්ම, වෙනත් දෙවිවරුන්ට වන්දනාමාන කිරීමට විරුද්ධ වීම නිසා සමිඳාණන් වහන්සේගේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික වන්දනාව වඩ වඩාත් සටන්කාමී විය. පසුකාලීනව ජොෂියා රජුගේ ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් දැඩි ඒකාධිකාරී ක්‍රමයක් පැනවීය. යූදාගේ වැටීමෙන් හා බබිලෝනීය වහල්භාවයේ ආරම්භයෙන් පසුව, පිටුවහල් කරන ලද රාජකීය මළුව වටා පූජකයන් හා ලියන්නන්ගෙන් කුඩා පිරිසක් එක්රැස් වූ අතර, ඔවුන් මුලින්ම ලෝකයේ එකම දෙවියන් ලෙස යෙහෝවා යන සංකල්පය වර්ධනය කළහ. [25]
ෂෙමා සංස්කරණය
ක්රිස්තියානි ධර්මය
ප්‍රධාන ලිපිය: ෂෙමා යිස්රායෙල්
ත්‍රිත්වය යනු ක්රිස්තියානි ධර්මය යනුතුලදි දෙවියන් වහන්සේ සාරය වශයෙන් එකම දෙවි කෙනෙකු වන නමුත් පුද්ගලයන් තිදෙනෙකි: පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ, පුත්‍රයාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ (යේසුස් ) සහ ශුද්ධාත්මයාණන් වහන්සේ දෙවියන් වහන්සේය . [49]යනුවෙනි .▼ෂෙමා යිස්රායෙල් (“අසන්න, [ඊ] ඊශ්‍රායෙලය”) යනු ටෝරා හි කොටසක පළමු වචන දෙක වන අතර එය උදේ සහ සවස යුදෙව් යාච් prayer ා සේවාවන්හි කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස සේවය කරන යාච් prayer ාවක මාතෘකාව වේ. පළමු පදය යුදෙව් ආගමේ ඒක දේවවාදී සාරය සංකේතවත් කරයි: “ඉශ්රායෙල්, සවන් දෙන්න: අපගේ දෙවි සමිඳාණන් වහන්සේ, සමිඳාණන් වහන්සේ එක ය” (හෙබ්‍රෙව්: שְׁמַע יִשְׂרָאֵל ה 'אֱלֹהֵינוּ ה' De), ද්විතීය කථාව 6: 4 හි සොයාගත හැකිය, සමහර විට විකල්ප වශයෙන් පරිවර්තනය කර ඇත. “සමිඳාණන් වහන්සේ අපගේ දෙවියන් වහන්සේ ය; නිරීක්‍ෂණය කළ යුදෙව්වන් ෂෙමා යුදෙව් ආගමේ යාච් prayer ා සේවයේ වැදගත්ම කොටස ලෙස සලකන අතර එය දිනකට දෙවරක් මිට්ස්වා (ආගමික ආ ment ාව) ලෙස පාරායනය කරයි. යුදෙව්වන් ෂෙමා ඔවුන්ගේ අවසාන වචන ලෙස පැවසීම සම්ප්‍රදායික වන අතර, රාත්‍රියේදී නින්දට යාමට පෙර දෙමව්පියන්ට තම දරුවන්ට එය පැවසීමට ඉගැන්වීම සම්ප්‍රදායකි.
ක්රිස්තියානි ධර්මය සංස්කරණය කරන්න
ප්‍රධාන ලිපි: දෙවියන් වහන්සේ ක්රිස්තියානි ධර්මය හා ත්‍රිත්වය
325 දී පළමුවන රෝමානු අධිරාජ්‍යයා වූ කොන්ස්ටන්ටයින් I විසින් වරදකරු කරන ලද (වර්තමාන තුර්කියේ) නයිසියාවේ පැවැත්වූ පළමු නයිසියා කවුන්සිලය, රෝම අධිරාජ්‍යයේ බිෂොප්වරුන්ගේ පළමු කිතුනු [50] කවුන්සිලය වන අතර වඩාත්ම සැලකිය යුතු ලෙස පළමු නිල ඇඳුම ක්රිස්තියානි ධර්මය, නිකීන් ක්‍රීඩ් ලෙස හැඳින්වේ. ඇදහිල්ල ඇති කිරීමත් සමඟම, බිෂොප්වරුන්ගේ (සයිනොද්වරුන්ගේ) පොදු පොදු සභා සඳහා විශ්වාසයන් පිළිබඳ ප්‍රකාශයන් සහ මූලධර්මවාදී ඕතඩොක්ස්වාදයේ පිළිගත් ග්‍රන්ථ නිර්මාණය කිරීම සඳහා පූර්වාදර්ශයක් ස්ථාපිත කරන ලදි - පල්ලිය සඳහා පොදු ඇදහීමක් නිර්වචනය කිරීමකිරීමට සහ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික අදහස් ආමන්ත්‍රණය කිරීම. ▼▲ත්‍රිත්වය යනු ක්රිස්තියානි ධර්මය යනු දෙවියන් වහන්සේ සාරය වශයෙන් එකම දෙවි කෙනෙකු වන නමුත් පුද්ගලයන් තිදෙනෙකි: පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ, පුත්‍රයාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ (යේසුස්) සහ ශුද්ධාත්මයාණන් වහන්සේ දෙවියන් වහන්සේය. [49]
සභාවේ එක් අරමුණක් වූයේ පියාදෙවිපියාණන් සමඟ ඇති සම්බන්ධතාවයේ දී යේසුස්ගේ ස්වභාවය පිළිබඳව ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවේ ඇති වූ මතභේද විසඳීමයි. විශේෂයෙන්, යේසුස් වහන්සේ පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේට සමාන ද්‍රව්‍යයක්ද නැතිනම් හුදෙක් සමාන ද්‍රව්‍යයක්ද යන්න. බිෂොප්වරුන් දෙදෙනෙකු හැර අන් සියල්ලන්ම පළමු ස්ථානයට පත්විය. ඇරියස්ගේ තර්කය අසාර්ථක වියයන්නයි. ▼දෙවියන් වහන්සේ ආදම්ගේ මැවීමේදී, බිතු සිතුවම් මයිකල්ඇන්ජලෝ (ක්‍රි.ව. 1508-1512)
මුල් කිතුනුවන් අතර දේවත්වයේ ස්වභාවය පිළිබඳව සැලකිය යුතු විවාදයක් ඇති වූ අතර සමහරු අවතාරය ප්‍රතික්ෂේප කළ නමුත් ජේසුස් වහන්සේගේ දේවතාවිය (ඩොසෙටිස්වාදය) ප්‍රතික්ෂේප නොකළ අතර තවත් සමහරු පසුව දෙවියන් වහන්සේ පිළිබඳ ඒරියන් සංකල්පයක් ඉල්ලා සිටියහ. ඇරියස්ගේ ප්‍රකාශය අවම වශයෙන් මීට පෙර එක් දේශීය සිනොඩ් එකක් ප්‍රතික්ෂේප කළද, මෙම ක්‍රිස්ටොෙලොජිකල් ප්‍රශ්නය නයිසියාවේ පළමු කවුන්සිලයේ දී ආමන්ත්‍රණය කරන ලද එක් කරුණක් විය.
▲325 දී පළමුවන රෝමානු අධිරාජ්‍යයා වූ කොන්ස්ටන්ටයින් I විසින් වරදකරු කරන ලද (වර්තමාන තුර්කියේ) නයිසියාවේ පැවැත්වූ පළමු නයිසියා කවුන්සිලය, රෝම අධිරාජ්‍යයේ බිෂොප්වරුන්ගේ පළමු කිතුනු [50] කවුන්සිලය වන අතර වඩාත්ම සැලකිය යුතු ලෙස පළමු නිල ඇඳුම ක්රිස්තියානි ධර්මය, නිකීන් ක්‍රීඩ් ලෙස හැඳින්වේ. ඇදහිල්ල ඇති කිරීමත් සමඟම, බිෂොප්වරුන්ගේ (සයිනොද්වරුන්ගේ) පොදු පොදු සභා සඳහා විශ්වාසයන් පිළිබඳ ප්‍රකාශයන් සහ මූලධර්මවාදී ඕතඩොක්ස්වාදයේ පිළිගත් ග්‍රන්ථ නිර්මාණය කිරීම සඳහා පූර්වාදර්ශයක් ස්ථාපිත කරන ලදි - පල්ලිය සඳහා පොදු ඇදහීමක් නිර්වචනය කිරීම සහ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික අදහස් ආමන්ත්‍රණය කිරීම.
▲සභාවේ එක් අරමුණක් වූයේ පියා සමඟ ඇති සම්බන්ධතාවයේ දී යේසුස්ගේ ස්වභාවය පිළිබඳව ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවේ ඇති වූ මතභේද විසඳීමයි. විශේෂයෙන්, යේසුස් වහන්සේ පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේට සමාන ද්‍රව්‍යයක්ද නැතිනම් හුදෙක් සමාන ද්‍රව්‍යයක්ද යන්න. බිෂොප්වරුන් දෙදෙනෙකු හැර අන් සියල්ලන්ම පළමු ස්ථානයට පත්විය. ඇරියස්ගේ තර්කය අසාර්ථක විය.
ක්රිස්තියානි ඕතඩොක්ස් සම්ප්‍රදායන් (නැගෙනහිර ඕතඩොක්ස්, පෙරදිග ඕතඩොක්ස්, රෝමානු කතෝලික සහ බොහෝ රෙපරමාදු භක්තිකයන්) මෙම තීරණය අනුගමනය කරන අතර එය 381 දී කොන්ස්ටන්ටිනෝපල් හි පළමු කවුන්සිලයේදී නැවත තහවුරු කරන ලද අතර එහි සම්පූර්ණ සංවර්ධනය කරා ළඟා වූයේ කපදෝසියානු පියවරුන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් මගිනි. දෙවියන් වහන්සේ ත්‍රිත්ව නමින් හැඳින්වෙන ත්‍රිත්ව වස්තුවක් ලෙස ඔවුන් සලකන අතර, එය “පුද්ගලයන්” තිදෙනෙකුගෙන් සමන්විත වන අතර, පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ, පුත්‍රයාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ සහ ශුද්ධාත්මයාණන් වහන්සේ දෙවියන් වහන්සේ ය. මෙම තිදෙනා විස්තර කර ඇත්තේ “එකම ද්‍රව්‍යයක” (μοούσιος) ලෙස ය.
ත්‍රිත්වය පිළිබඳ ඕතඩොක්ස් ක්රිස්තියානි අර්ථ දැක්වීම ලබා දෙන නිකීන් ක්‍රීඩ් (සහ වෙනත්) ආරම්භ වන පරිදි, “මම එක දෙවි කෙනෙකුව විශ්වාස කරමි” යන්න කිතුනු ඇදහිල්ලේ කේන්ද්‍රීය බව කිතුනුවන් තරයේ කියා සිටිති. ක්‍රි.ව. 325 දී නිකේන් ක්‍රීඩ්ගේ කාලයට වඩා විවිධ ක්රිස්තියානි පුද්ගලයින් [51] දෙවියන්ගේ ත්‍රිත්ව අභිරහස-ස්වභාවය ඇදහිල්ලේ සම්මත වෘත්තියක් ලෙස ඉදිරිපත් කළහ. රොජර් ඊ. ඕල්සන් සහ ක්‍රිස්ටෝපර් හෝල්ට අනුව, යාච් prayer ාව, භාවනාව, අධ්‍යයනය සහ පුහුණුව තුළින් ක්රිස්තියානි ප්‍රජාව නිගමනය කළේ “දෙවියන් වහන්සේ එකමුතුවක් හා ත්‍රිත්වයක් ලෙස පැවතිය යුතු” බවයි. 52]
බොහෝ නූතන කිතුනුවන් විශ්වාස කරන්නේ දේවත්වය ත්‍රිත්වයක් බවයි, එයින් අදහස් කරන්නේ ත්‍රිත්වයේ පුද්ගලයන් තිදෙනා එක් සමිතියකදෙවියකු තුළ සිටින අතර සෑම පුද්ගලයෙකුම මුළුමනින්ම දෙවියන් වහන්සේය. දෙවියන් වහන්සේ මවා ඇති මනුෂ්‍ය දෙවියෙකු වන ක්‍රිස්තුස් ජේසුස් වහන්සේගේ ධර්මය ද ඔවුහු දරති. මෙම කිතුනුවන් දිව්‍යමය පුද්ගලයන් තිදෙනාගෙන් එක් අයෙකු දෙවියන් පමණක් බවත් අනෙක් දෙදෙනා එසේ නොවන බවත් විශ්වාස නොකරයි. නමුත් ඔවුන් තිදෙනාම අභිරහස් ලෙස දෙවියන් සහ එක් අයෙකි. යුනියන් ඇතුළු අනෙකුත් ක්රිස්තියානි ආගම්
විශ්වීයවාදය, යෙහෝවාගේ සාක්ෂිකරුවන්, මෝමන්වාදය සහ වෙනත් අය ත්‍රිත්වය පිළිබඳ එම අදහස් බෙදා නොගනිති.
මෝමන්වාදය වැනි සමහර ක්රිස්තියානි විශ්වාසයන් තර්ක කරන්නේ දේවත්වය යනු පියාණන් වන දෙවියන් වහන්සේ, ඔහුගේ පුත් යේසුස් ක්‍රිස්තුස් සහ ශුද්ධාත්මයාණන් ඇතුළු වෙනම පුද්ගලයන් තිදෙනෙකු බවයි. [53] මානව වර්ගයාගේ උදාර පැවැත්ම සඳහා එක් එක් පුද්ගලයාට සුවිශේෂී අරමුණක් ඇත. තවද, මෝමන්වරු විශ්වාස කරන්නේ නයිසියා කවුන්සිලයට පෙර, බොහෝ මුල් කිතුනුවන් අතර ප්‍රධානතම විශ්වාසය වූයේ දේවත්වය වෙනම පුද්ගලයන් තිදෙනෙකු බවය. මෙම මතයට සහය දක්වමින්, යටත්කම පිළිබඳ විශ්වාසයේ මුල් ක්රිස්තියානි උදාහරණ ඔවුන් උපුටා දක්වයි.
ඒකීයවාදය යනු දේවධර්මවාදී ව්‍යාපාරයක් වන අතර එය ත්‍රිත්වවාදයට සෘජුවම වෙනස්ව දෙවියන් වහන්සේ එක් පුද්ගලයෙකු ලෙස වටහා ගැනීම සඳහා නම් කර ඇත.
ඉස්ලාම් සංස්කරණය
ප්‍රධාන ලිපි: ඉස්ලාමයේ දෙවියන්, තව්හිඩ් සහ හනීෆ්
අරාබි අක්ෂර වින්‍යාසය කියවීම "අල්ලාහ්, ඔහුගේ මහිමය මහිමයට පත් වේවා"
ඉස්ලාමයේ දෙවියන් (අල්ලාහ්) සර්ව බලධාරී හා සියල්ල දන්නා, විශ්වයේ මැවුම්කරු, තිරසාර, පැවිදි සහ විනිශ්චයකරු වේ. [57] [58] ඉස්ලාමයේ දෙවියන් දැඩි ලෙස ඒකීය (තව්හිඩ්) [59] අද්විතීය (වහීඩ්) සහ සහජයෙන්ම එක් (අහද්), දයානුකම්පිත හා සර්වබලධාරී ය. [60] අල්-කුර්ආනය ස්ථානයකින් තොරව පවතී [61] අල් කුර්ආනයෙහි සඳහන් වන්නේ “කිසිම දර්ශනයකට ඔහුව ග්‍රහණය කරගත නොහැකි නමුත් ඔහුගේ ග්‍රහණය සියලු දර්ශනයට වඩා ඉහළින් තිබේ. දෙවියන් වහන්සේ සියල්ලටම වඩා තේරුම් ගෙන ඇති නමුත් සියල්ල ගැන දැනුවත්ව සිටියි” (අල් කුර්ආනය 6: 103) [58]ඔහු ක්රිස්තියානි ධර්මය හා යුදෙව් ආගම තුළ වන්දනාමාන කළ එකම දෙවියන් සහ එකම දෙවියන් ය. (29:46). [62]
ක්‍රි.ව. 7 වන සියවසේදී ඉස්ලාමය බිහි වූයේ ක්රිස්තියානි ධර්මය හා යුදෙව් ආගම යන දෙකෙහිම සන්දර්භයෙනි . සමහර තේමාත්මක අංග nost ානවාදයට සමාන වේ. ඉස්ලාමීය විශ්වාසයන්ට අනුව මුහම්මද් දෙවියන් වහන්සේගෙන් නව ආගමක් ගෙන ආවේ නැත, ඒ වෙනුවට ආබ්‍රහම්, මෝසෙස්, දාවිත්, යේසුස් සහ දෙවියන් වහන්සේගේ අනෙකුත් සියලුම අනාගතවක්තෘවරුන් විසින් අනුගමනය කරන ලද ආගමයි. [71] ඉස්ලාමයේ ප්‍රකාශය නම් දෙවියන් වහන්සේගේ පණිවිඩය කාලයාගේ ඇවෑමෙන් දූෂිත, විකෘති හෝ නැතිවී ගොස් ඇති අතර තව්රාත් (ටෝරා), ඉන්ජිල් (සුවිශේෂය) සහ සාබුර්ගේ නැතිවූ පණිවිඩය නිවැරදි කිරීම සඳහා අල් කුර්ආනය මුහම්මද් වෙත යවන ලදි.ලද [72]බව යි.▼
අල් කුර්ආනය ලෝකය ඉක්මවා යන තනි හා නිරපේක්ෂ සත්‍යයක පැවැත්ම තහවුරු කරයි; මැවිල්ලෙන් ස්වාධීන වන අද්විතීය හා වෙන් කළ නොහැකි පුද්ගලයෙකි. අල් කුර්ආනය දෙවියන්ගේ ද්විත්ව ක්‍රියාව පිළිබඳ අදහස වැනි ද්විමය චින්තන ක්‍රම ප්‍රතික්ෂේප කරයි. දෙවියන් වහන්සේ ප්‍රාදේශීය, ගෝත්‍රික හෝ දේශාභිමානී දෙවියන්ට වඩා විශ්වීය දෙවියෙකි; සියලු ස්ථිරසාර සාරධර්ම ඒකාබද්ධ කොට නපුරක් නොකරන නිරපේක්ෂයෙකි. දහවන සිට දහනව වන ශතවර්ෂය දක්වා සුන්නි ඉස්ලාමයේ ආධිපත්‍යය දැරූ අෂාරි දේවධර්මය, අවසාන දිව්‍යමය අභිවෘද්ධිය සඳහා අවධාරනය කරන අතර දිව්‍ය එක්සත්කම මිනිස් තර්කනයට ප්‍රවේශ විය නොහැකි බව විශ්වාස කරයි. අෂාරිස්වාදය උගන්වන්නේ ඒ පිළිබඳ මිනිස් දැනුම අනාගතවක්තෘවරුන් තුළින් හෙළි කර ඇති දේට පමණක් සීමා වී ඇති අතර දෙවියන් වහන්සේ නපුර මැවීම වැනි විරුද්ධාභාෂයන් මත හෙළිදරව්වෙන් බිලා කයිෆා පිළිගැනීමට සිදුවිය (කෙසේ දැයි විමසීමෙන් තොරව). [75]▼▲ක්‍රි.ව. 7 වන සියවසේදී ඉස්ලාමය බිහි වූයේ ක්රිස්තියානි ධර්මය හා යුදෙව් ආගම යන දෙකෙහිම සන්දර්භයෙනි. සමහර තේමාත්මක අංග nost ානවාදයට සමාන වේ. ඉස්ලාමීය විශ්වාසයන්ට අනුව මුහම්මද් දෙවියන් වහන්සේගෙන් නව ආගමක් ගෙන ආවේ නැත, ඒ වෙනුවට ආබ්‍රහම්, මෝසෙස්, දාවිත්, යේසුස් සහ දෙවියන් වහන්සේගේ අනෙකුත් සියලුම අනාගතවක්තෘවරුන් විසින් අනුගමනය කරන ලද ආගමයි. [71] ඉස්ලාමයේ ප්‍රකාශය නම් දෙවියන් වහන්සේගේ පණිවිඩය කාලයාගේ ඇවෑමෙන් දූෂිත, විකෘති හෝ නැතිවී ගොස් ඇති අතර තව්රාත් (ටෝරා), ඉන්ජිල් (සුවිශේෂය) සහ සාබුර්ගේ නැතිවූ පණිවිඩය නිවැරදි කිරීම සඳහා අල් කුර්ආනය මුහම්මද් වෙත යවන ලදි. [72]
තව්හිඩ් යනු මුස්ලිම් ඇදහිල්ලේ ප්‍රමුඛතම ලිපියයි, “දෙවියන් හැර වෙනත් දෙවියෙකු නැත, මුහම්මද් දෙවියන්ගේ දූතයාය. [76] මැවූ ආයතනයකටමැවුමකට දේවත්වය ආරෝපණය කිරීම අල් කුර්ආනයේ සඳහන් එකම සමාව දිය නොහැකි පාපයයි. [74] ඉස්ලාමීය ඉගැන්වීම් සියල්ලම තව්හිඩ් මූලධර්මය මත රඳා පවතී. ▼▲අල් කුර්ආනය ලෝකය ඉක්මවා යන තනි හා නිරපේක්ෂ සත්‍යයක පැවැත්ම තහවුරු කරයි; මැවිල්ලෙන් ස්වාධීන වන අද්විතීය හා වෙන් කළ නොහැකි පුද්ගලයෙකි. අල් කුර්ආනය දෙවියන්ගේ ද්විත්ව ක්‍රියාව පිළිබඳ අදහස වැනි ද්විමය චින්තන ක්‍රම ප්‍රතික්ෂේප කරයි. දෙවියන් වහන්සේ ප්‍රාදේශීය, ගෝත්‍රික හෝ දේශාභිමානී දෙවියන්ට වඩා විශ්වීය දෙවියෙකි; සියලු ස්ථිරසාර සාරධර්ම ඒකාබද්ධ කොට නපුරක් නොකරන නිරපේක්ෂයෙකි. දහවන සිට දහනව වන ශතවර්ෂය දක්වා සුන්නි ඉස්ලාමයේ ආධිපත්‍යය දැරූ අෂාරි දේවධර්මය, අවසාන දිව්‍යමය අභිවෘද්ධිය සඳහා අවධාරනය කරන අතර දිව්‍ය එක්සත්කම මිනිස් තර්කනයට ප්‍රවේශ විය නොහැකි බව විශ්වාස කරයි. අෂාරිස්වාදය උගන්වන්නේ ඒ පිළිබඳ මිනිස් දැනුම අනාගතවක්තෘවරුන් තුළින් හෙළි කර ඇති දේට පමණක් සීමා වී ඇති අතර දෙවියන් වහන්සේ නපුර මැවීම වැනි විරුද්ධාභාෂයන් මත හෙළිදරව්වෙන් බිලා කයිෆා පිළිගැනීමට සිදුවිය (කෙසේ දැයි විමසීමෙන් තොරව). [75]
මධ්‍යකාලීන ඉස්ලාමීය දාර්ශනිකයෙකු වූ අල්-ගසාලි සර්වබලධාරිත්වයෙන් ඒක දේවවාදය පිළිබඳ සාක්ෂියක් ඉදිරිපත් කරමින් කියා සිටියේ එක් සර්වබලධාරී ජීවියෙකුසර්වබලධාරීයෙකු පමණක් සිටිය හැකි බවයි. මක්නිසාද යත් සර්වබලධාරී ජීවීන් දෙදෙනෙකු සිටියේ නම්, පළමුවැන්නාට දෙවැන්න කෙරෙහි බලය තිබිය යුතුය (දෙවන අර්ථය සර්වබලධාරී නොවේ) හෝ නැත (පළමු අර්ථය සර්වබලධාරී නොවේ); මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ සර්වබලධාරී ජීවියෙකු පමණක් සිටිය හැකි බවයි. ▼▲තව්හිඩ් යනු මුස්ලිම් ඇදහිල්ලේ ප්‍රමුඛතම ලිපියයි, “දෙවියන් හැර වෙනත් දෙවියෙකු නැත, මුහම්මද් දෙවියන්ගේ දූතයාය. [76] මැවූ ආයතනයකට දේවත්වය ආරෝපණය කිරීම අල් කුර්ආනයේ සඳහන් එකම සමාව දිය නොහැකි පාපයයි. [74] ඉස්ලාමීය ඉගැන්වීම් සියල්ලම තව්හිඩ් මූලධර්මය මත රඳා පවතී.
ඔවුන් සම්ප්‍රදායානුකූලව ඒක දේවවාදය පිළිබඳ සංකල්පයක් දෙවියන් ලෙස තනි පුද්ගලයෙකු සමඟ ප්‍රකාශ කරන බැවින් යුදෙව් ආගම [45] සහ ඉස්ලාමය ඒක දේවවාදය පිළිබඳ ක්රිස්තියානි අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරයි. දෙවියන්ට නමස්කාර කිරීමේ ඒක දේවවාදී නොවන ක්‍රම ගැන සඳහන් කිරීමට යුදෙව් ආගම ෂිතූෆ් යන යෙදුම භාවිතා කරයි. මුස්ලිම්වරු අනාගතවක්තෘවරයෙකු ලෙස යේසුස්වයේසුස්ට (අරාබි බසින් ඊසා) ගරු වැඳුම් පිදුම් කළත්, ඔහු දෙවියන් වහන්සේගේ උපත ලැබූ පුත්‍රයෙකු යන ධර්මය පිළිගන්නේකරයි නැත. ▼▲මධ්‍යකාලීන ඉස්ලාමීය දාර්ශනිකයෙකු වූ අල්-ගසාලි සර්වබලධාරිත්වයෙන් ඒක දේවවාදය පිළිබඳ සාක්ෂියක් ඉදිරිපත් කරමින් කියා සිටියේ එක් සර්වබලධාරී ජීවියෙකු පමණක් සිටිය හැකි බවයි. මක්නිසාද යත් සර්වබලධාරී ජීවීන් දෙදෙනෙකු සිටියේ නම්, පළමුවැන්නාට දෙවැන්න කෙරෙහි බලය තිබිය යුතුය (දෙවන අර්ථය සර්වබලධාරී නොවේ) හෝ නැත (පළමු අර්ථය සර්වබලධාරී නොවේ); මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ සර්වබලධාරී ජීවියෙකු පමණක් සිටිය හැකි බවයි.
කළත්, ඔහු දෙවියන් වහන්සේගේ උපත ලැබූ පුත්‍රයෙකු යන ධර්මය පිළිගන්නේ නැත.
▲ඔවුන් සම්ප්‍රදායානුකූලව ඒක දේවවාදය පිළිබඳ සංකල්පයක් දෙවියන් ලෙස තනි පුද්ගලයෙකු සමඟ ප්‍රකාශ කරන බැවින් යුදෙව් ආගම [45] සහ ඉස්ලාමය ඒක දේවවාදය පිළිබඳ ක්රිස්තියානි අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරයි. දෙවියන්ට නමස්කාර කිරීමේ ඒක දේවවාදී නොවන ක්‍රම ගැන සඳහන් කිරීමට යුදෙව් ආගම ෂිතූෆ් යන යෙදුම භාවිතා කරයි. මුස්ලිම්වරු අනාගතවක්තෘවරයෙකු ලෙස යේසුස්ව (අරාබි බසින් ඊසා) වැඳුම් පිදුම් කළත්, ඔහු දෙවියන් වහන්සේගේ උපත ලැබූ පුත්‍රයෙකු යන ධර්මය පිළිගන්නේ නැත.
මැන්ඩේවාදය සංස්කරණය කරන්න
ජර්මනියේ ලැන්ගන්හයින්හි බහා හවුස් ඔෆ් වන්දනා
බහා ඇදහිල්ල
බහා ඇදහිල්ලේ දෙවියන් වහන්සේ ය
පුද්ගලික දෙවියෙකු වීම, මිනිසුන්ට සම්පූර්ණයෙන් වටහා ගැනීමට නොහැකි තරම්ය. දෙවියන් පිළිබඳ මනුෂ්‍යයාගේ ප්‍රාථමික අවබෝධය ලබා ගත හැක්කේ ඔහුගේ දිව්‍ය අතරමැදි ප්‍රකාශනයන් තුළින් ඔහුගේ හෙළිදරව් කිරීම් මගිනි. [84] [85] බහායි ඇදහිල්ල තුළ, ත්‍රිත්වය වැනි ක්රිස්තියානි මූලධර්මයන් දෙවියන් වහන්සේ තනිකඩයෙක් හා සමාන නොවන බව බහාගේ මතයට පටහැනි බව පෙනේ. [86] බහායි ඇදහිල්ලේ පැවැත්ම මුහම්මද් තුමාණන්ගේ හෙළිදරව්වෙහි අවසානභාවය පිළිබඳ ඉස්ලාමීය මූලධර්මයට අභියෝගයකි.
දෙවියන්ගේ ප්‍රකාශයන් ලෙස හැඳින්වෙන දිව්‍ය අතරමැදියන් හරහා බහා ඇදහිල්ලේ දෙවියන් වහන්සේ මනුෂ්‍යත්වයට සන්නිවේදනය කරයි. මෙම ප්‍රකාශන ලෝකයේ ආගම ස්ථාපිත කරයි. මිනිසුන්ට දෙවියන් වහන්සේ වෙත ළඟා විය හැක්කේ මෙම දිව්‍ය අතරමැදියන් හරහා වන අතර, ඔවුන් තුළින් දෙවියන් වහන්සේ දිව්‍යමය එළිදරව්ව සහ නීතිය ගෙන එයි.
දෙවියන්ගේ ඒකීයභාවය බහා ඇදහිල්ලේ මූලික ඉගැන්වීම්වලින් එකකි. බහා ඇදහිල්ලේ අනිවාර්ය යාච්යාච්ඤා prayersතුළ ාවලට පැහැදිලි ඒක දේවවාදී සාක්ෂි ඇතුළත් වේ. [90] [91] දෙවියන් වහන්සේ යනු සියලු පැවැත්මේ උල්පත වන අපිරිසිදු, නිර්මානය නොකළ තැනැත්තාය. [92] ඔහුව විස්තර කර ඇත්තේ “පුද්ගලික දෙවියන්, නොදන්නා, ප්‍රවේශ කළ නොහැකි, සියලු එළිදරව්වල උල්පත, සදාකාලික, සර්ව is, සර්වබලධාරී සහ සර්වබලධාරී” යනුවෙනි. [93] [94] සීමාව ඉක්මවා හා කෙලින්ම ප්‍රවේශ විය නොහැකි වුවද, ඔහුගේ ප්‍රතිරූපය ඔහුගේ මැවිල්ලෙන් පිළිබිඹු වේ. මැවීමේ පරමාර්ථය වන්නේ මැවුම්කරුට එහි නිර්මාතෘවරයා දැන ගැනීමට හා ආදරය කිරීමට හැකියාව තිබීමයි. [95] ප්‍රාග් or තිහාසිකඉතිහාසික යුගයේ සිට වර්තමානය දක්වා ආගම් පිහිටුවා ඇති අනාගතවක්තෘවරුන් සහ පණිවිඩකරුවන් වන දෙවියන් වහන්සේගේ ප්‍රකාශයන් ලෙස හැඳින්වෙන අතරමැදියන් හරහා දෙවියන් වහන්සේ තම කැමැත්ත හා අරමුණ මානව වර්ගයාට සන්නිවේදනය කරයි. [88]යන්න උගන්වයි.
රස්තෆාරි සංස්කරණය
සමහර විට රස්තෆාරියානුවාදය ලෙස හැඳින්වෙන රස්තෆාරි නව ආගමික ව්‍යාපාරයක් සහ සමාජ ව්‍යාපාරයක් ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත. එය 1930 ගණන් වලදී ජැමෙයිකාවේ වර්ධනය විය. එයට කිසිදු මධ්‍යගත අධිකාරියක් නොමැති අතර වෘත්තිකයන් අතර බොහෝ විෂමජාතීයතාවයක් ඇත, ඔවුන් රස්තෆාරි, රස්තෆාරියන් හෝ රස්තස් ලෙස හැඳින්වේ.
රස්තෆාරි ඔවුන්ගේ විශ්වාසයන් ගැන සඳහන් කරන්නේ බයිබලයේ නිශ්චිත අර්ථකථනයක් මත පදනම් වූ ඒවා “රාස්තලොජි” ලෙසිනි. සෙන්ට්‍රල් යනු එක් එක් පුද්ගලයා තුළ අර්ධ වශයෙන් වාසය කරන ජාහ් ලෙස හැඳින්වෙන තනි දෙවියෙකු පිළිබඳ ඒක දේවවාදී විශ්වාසයකි. ඉතියෝපියාවේ හිටපු අධිරාජ්‍යයා වන හේයිල් සෙලැසිට කේන්ද්‍රීය වැදගත්කමක් ලබා දී ඇත. බොහෝ රස්තස් ඔහුව සලකන්නේ පෘථිවියේ යාහ්ගේ අවතාරයක් ලෙසත් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ දෙවන පැමිණීම ලෙසත් ය. තවත් අය ඔහුව සලකන්නේ සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම අභ්‍යන්තර දේවත්වය මුළුමනින්ම හඳුනාගත් මිනිස් අනාගතවක්තෘවරයෙකු ලෙසය.
== වෙනත් ආගම් ==
| 