Content deleted Content added
|
|
|
කි‍්‍ර.ව ජේසුස් ආගමේ ආරම්භය ලෙස සලකන අතර, එය දින දර්ශනයේ පළමු වසර ලෙස සටහන් වේ. මෙය කැලිෆ් උමාර් විසින් නිර්මාණය කරන ලද වසර තිහක චක‍්‍රයකින් සමන්විත දින දර්ශනයකි. මෙම වසර තිහ දවස් 354 සහිත සාමාන්‍ය අවුරුදු දහනවයකින් ද දවස් 355 සහිත අධික අවුරුදු එකොලහකින්‍ද සමන්විතවේ. මෙම දිනදර්ශනයේ ශතවර්ෂයක් කි‍්‍රස්තියානු දිනදර්ශනයක අවුරුදු 97 කට සමානය.
කි‍්‍රස්තියානුය දින දර්ශනය චන්‍ද්‍ර මාස ක‍්‍රමයද අනුව සකස් වූවක් බැවින් එහි කි‍්‍රස්තියාආගමික දිනයන් සඳහා නියමිත වූ දිනයන් දක්නට නැත. ධර්මයේ ආරම්භක යුගවල සිට දහම විවේචනය කළ පුද්ගලයන් පිළිබඳ වාර්තා වේ. මුල්ම ලිඛිත විවේචන [[කිතුනුවන්]] විසින් ක්‍රි.ව 1200 ට පෙර ඉදිරිපත් කර ඇත. ඔවුන්ට අනුව ඉස්ලාම් දහම යනු රැඩිකල්වාදි ක්‍රිස්තියානි ධර්මයක් වේ. පසුව කය තුළින් ද, යුදෙව් ලේඛකයන්ගෙන් ද, කිතුනුවන්ගෙන් ද විවේචන එල්ල වී ඇත. වර්තමානයේ එම විවේචන විවිධ මාතෘකා පදනම් කරගෙන ඉස්ලාමිය හා ඉස්ලාමිය නොවන අයගෙන් එල්ල වී ඇත.
== රාජධානියේ නැගීම (ක්‍රි. ව. 632 -750) ==
මුහම්මද් නබි (සල්) තුමා මදීනාවට සංක්‍රමාණය වීමට පෙර මක්කාවේද ධර්ම දේශනා කළහ. මදීනාවේදී එතුමා විසින් අරාබි ගෝත්‍ර සියල්ල එකමුතු කොට ඒකීය අරාබි මුස්ලිම් ආගමික පාලනයක් යටතට ගෙන එන ලදී. ක්‍රි. ව. 632 දී එතුමාගේ වියෝවෙන් පසු, මුස්ලිම් ජනතාවගේ නායකත්වය හිමි විය යුත්තේ කාටද යන්න පිළිබඳ වාද විවාද ඇති විණි. මුහම්මද් නබි (සල්) තුමාගේ ප්‍රමුඛ සහායකයෙකු වු උමාර් ඉබ්නු අල් - කත්තාබ් ගේ අනුමැතිය මත සහ බහුතරයකගේ කැමැත්ත මත, මුහම්මද් නබිතුමාගේ සහායකයෙකු මෙන්ම ළඟම මිතුරෙකු වු අබු - බකර් තුමා පළමුවෙනි කාලිෆ් වරයා ලෙස පත් වුයේ ය. එහෙත් තවත් පිරිසක් මෙම තේරීමට විරුද්ධ වුයේ මුහම්මද් නබි (සල්) තුමාගේ ඥාති සහෝදරයෙකු හා බැණනුවන් වු අලි ඉබ්නු තාලිබ් තුමාට නායකත්වය හිමිවිය යුතු බව ඔවුන් විශ්වාස කළ හෙයිනි. අබු බකර් තුමා නායකත්වයට පත් වු විගස බිසන්ටීන (නැගෙනහිර රෝම අධිරාජ්‍යය) හමුදාව පරාජය කිරීම ඔහුගේ වගකීමක් විය. එහෙත් ඊට පෙර අරාබි ගෝත්‍ර අතර ඇති වු කැරලි (රිද්දා) යුද්ධයන් මර්දනය කිරීමට එතුමාට සිදුවිය.
[[Image:Age_of_Caliphs.png|thumb|750 දී පිහිට වූ කැලිපේට් රාජවංශ භූමිප්‍රදේශය]]
ක්‍රි. ව. 634 දී අබු බකර් තුමාගේ වියොවෙන් පසු කලීෆා බවට උමාර් තුමාද, ඉන්පසු උස්මාන් ඉබ්නු අල් - අෆ්ගන් තුමාද, ඊටත් පසු අලි ඉබ්නු අබි තාබ්ලි තුමාද පත් විය. මොවුන් සතර දෙනා අල්- කුලෆා අර්සේ අදහස් දැරූ හසන් අල් බස්රි ආදී අය සුෆි වාදයේ ප්‍රමුඛයෝ වූහ.
කිතුනුවන්,
කිතුනුවන්, යුදෙව්වන්, සොරොස්ට්‍රියානුවන් සහ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික බර්බර්වරුන් ඇතුළු උමායියාද් කාලිෆේට් හි මුස්ලිම් නොවන කණ්ඩායම් ධම්මිවරුන් ලෙස හැඳින්වේ. පාලක මුස්ලිම්වරුන්ගේ දේශපාලන ආධිපත්‍යය පිළිගෙන පිළිගත් තාක් කල් ඔවුන්ට දෙවන පන්තියේ පුරවැසියන් ලෙස නීත්‍යානුකූලව ආරක්‍ෂිත තත්වයක් ලබා දෙන ලදි, එනම් මුස්ලිම්වරුන්ට ගෙවිය යුතු නැති ජිස්යා නමින් බද්දක් ගෙවන ලදී. ඔවුන් ඉස්ලාම් ආගමට හැරුණහොත් ඔවුන් ජිස්යා ගෙවීම නවත්වන අතර ඒ වෙනුවට සකාත් ගෙවනු ඇත. අධිරාජ්‍යයේ ඉහළම රාජ්‍ය නිලතල දැරීමට ඔවුන්ට නොහැකි වුවද, රජය තුළ ඔවුන්ට නිලධාරිවාදී තනතුරු රාශියක් තිබුණි. කිතුනුවන් හා යුදෙව්වන් තවමත් ඔවුන්ගේ ප්‍රජාවන් තුළ ශ්‍රේෂ්ඨ දේවධර්මවාදී චින්තකයින් බිහි කළ නමුත් කාලය ගෙවී යත්ම බොහෝ බුද්ධිමතුන් ඉස්ලාම් ආගමට හැරුණු අතර මුස්ලිම් නොවන ප්‍රජාවන්හි ශ්‍රේෂ්ඨ චින්තකයින්ගේ හිඟයක් ඇති විය.[https://en.wikipedia.org/wiki/Umayyad_Caliphate#Non-Muslims][https://en.wikipedia.org/wiki/Umayyad_Caliphate#cite_note-68] මුහම්මද් නබිතුමාගේ පරම්පරාවෙන් පැවතගෙන එන අය උමයියාද්වරු බලයෙන් පහකර ක්‍රි. ව. 750 දී අබ්බාසිද් රාජවංශය ආරම්භ කළහ. අබ්බාසිද්වරු යටතේ ඉස්ලාමීය ශිෂ්ටාචාරය එහි අගනුවර විශ්වදේශී නගරයක් වු බැග්ඩෑඩයේ පිහිටුවා ඉස්ලාමයේ ස්වර්ණමය යුගය කරා එළඹිණි.
== කි‍්‍රස්තියානුඉතිහාසය - ස්වර්ණමය යුගය (750 -1258) ==
|
