විකිපීඩියා

ලයිබීරියාවේ භූගෝලය

ලයිබීරියාව පිහිටා ඇත්තේ බටහිර අප්‍රිකාවේ, රටේ නිරිත දෙසින් උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයට මායිම්ව ය. එය පිහිටා ඇත්තේ අක්ෂාංශ 4° සහ 9°N අතර දේශාංශ 7° සහ 12°W අතර ය.

ලයිබීරියාවේ සිතියමක්

භූ දර්ශනය බොහෝ දුරට සමතලා සිට පෙරළෙන වෙරළබඩ තැනිතලා වලින් සංලක්ෂිත වන අතර කඩොලාන සහ වගුරු බිම් අඩංගු වන අතර එය පෙරළෙන සානුවක් සහ ඊසානදිගින් පහත් කඳුකරයක් දක්වා නැඟී ඇත.[1]

නිවර්තන වැසි වනාන්තර කඳු ආවරණය වන අතර අලි තණකොළ සහ අර්ධ පතනශීලී වනාන්තර උතුරු කොටස්වල ප්‍රමුඛ වෘක්ෂලතා වේ.[1]

ගිනියාවේ Guinée Forestière හි අභ්‍යන්තර කඳු වැටියට ඔබ්බෙන් වනගත සානුව හරහා නව වර්ෂාපතනය පහළට ගමන් කරන විට ලයිබීරියාවේ ජල පෝෂකය නිරිතදිග රටාවකින් මුහුද දෙසට ගමන් කරයි. සියෙරා ලියොන් දේශසීමා ආසන්නයේ පිහිටි කේප් මවුන්ට් ජාතියේ වැඩිම වර්ෂාපතනයක් ලබා ගනී.[1]

ලයිබීරියාවේ ප්‍රධාන වයඹ මායිම මනෝ ගඟෙන් ගමන් කරන අතර එහි ගිනිකොන දිග සීමාවන් කැවාල්ලා ගඟෙන් මායිම් වේ.[1] ලයිබීරියාවේ විශාලතම ගංගා තුන වන්නේ මොන්රෝවියාව අසලින් පිටවන ශාන්ත පෝල්, බුකානන්හි ශාන්ත ජෝන් ගඟ සහ අත්ලාන්තික් සාගරයට ගලා යන සෙස්ටෝස් ගංගාවයි. කැවාල්ලා යනු සැතපුම් 320 (කිලෝමීටර 510)කින් යුත් ජාතියේ දිගම ගංගාවයි.[1]

සම්පුර්ණයෙන්ම ලයිබීරියාව තුළ ඇති උසම ස්ථානය වන්නේ බටහිර අප්‍රිකානු කඳුකරයේ සහ ගිනියා කඳුකරයේ වයඹදිග ලයිබීරියා පරාසයේ මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 4,724 (මීටර් 1,440) උසින් පිහිටි වුටෙව් කන්දයි. කෙසේ වෙතත්, යකෙපා අසල නිම්බා කන්ද, මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 1,752 (අඩි 5,748) උසින් පිහිටා ඇත,[1] නමුත් නිම්බා පිහිටා ඇත්තේ ලයිබීරියාව ගිනියාව සහ අයිවරි කෝස්ට් යන දෙකටම මායිම් වන ස්ථානයේ බැවින් එය සම්පූර්ණයෙන්ම ලයිබීරියාව තුළ නොවේ. නිම්බා යනු එම රටවල උසම කන්ද ද වේ.[2]

දේශගුණය සංස්කරණය

කොප්පෙන් දේශගුණික වර්ගීකරණයේ ලයිබීරියාවේ සිතියම.

රටේ දකුණේ සමක දේශගුණය වසර පුරා උණුසුම් වන අතර මැයි සිට ඔක්තෝබර් දක්වා අධික වර්ෂාපතනයක් සහ ජූලි මැද සිට අගෝස්තු දක්වා කෙටි කාල පරතරයක් ඇත.[1] නොවැම්බර් සිට මාර්තු දක්වා ශීත ඍතුවේ මාසවලදී වියළි දූවිලි සහිත හර්මට්ටන් සුළං රට අභ්‍යන්තරයට හමන අතර නිවැසියන්ට බොහෝ ගැටලු ඇති කරයි.[1] ලයිබීරියාවේ දේශගුණික විපර්යාස බොහෝ ගැටලු ඇති කරන්නේ ලයිබීරියාව විශේෂයෙන් දේශගුණික විපර්යාසවලට ගොදුරු විය හැකි බැවිනි. අප්‍රිකාවේ අනෙකුත් බොහෝ රටවල් මෙන්ම, ලයිබීරියාවද දැනට පවතින පාරිසරික ගැටලු මෙන්ම තිරසාර සංවර්ධන අභියෝගවලට මුහුණ දෙයි.[3] එය අප්‍රිකාවේ පිහිටීම නිසා, එය ආන්තික කාලගුණික තත්ත්වයන්ට, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමේ වෙරළබඩ බලපෑම්වලට සහ වෙනස් වන ජල පද්ධති සහ ජලය ලබා ගැනීමේ හැකියාවට ගොදුරු වේ.[4] දේශගුණික විපර්යාස ලයිබීරියාවේ ආර්ථිකයට, විශේෂයෙන් කෘෂිකර්මාන්තයට, ධීවර කර්මාන්තයට සහ වන වගාවට දැඩි ලෙස බලපානු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. ලයිබීරියාව දේශගුණික විපර්යාස හා සම්බන්ධ ජාත්‍යන්තර සහ දේශීය ප්‍රතිපත්ති වෙනස්වීම් සඳහා ක්‍රියාකාරී සහභාගිවන්නෙකු වී ඇත.[5]

ජෛව විවිධත්වය සහ සංරක්ෂණය සංස්කරණය

ලයිබීරියානු නිවර්තන වනාන්තරයකි
මුළු භූමි ප්‍රමාණයේ වනාන්තර ප්‍රමාණයේ කොටස, ඉහළ රටවල් (2021). ලයිබීරියාව ලෝකයේ වනාන්තර ආවරණයෙන් නවවන ඉහළම ප්‍රතිශතයක් ඇත.

වෙරළ තීරයේ වනාන්තර බොහෝ දුරට ලුණු වලට ඔරොත්තු දෙන කඩොලාන ගස් වලින් සමන්විත වන අතර, වඩා විරල ජනාකීර්ණ රට තුළ වියළි තණබිම් සානුවකට වනාන්තර විවෘත වේ. දේශගුණය සමකයට අයත් වන අතර, මැයි-ඔක්තෝබර් වැසි සමයේදී සැලකිය යුතු වර්ෂාපතනයක් සහ වසරේ ඉතිරි කාලය තුළ දැඩි හර්මැටන් සුළං ඇති වේ. ඉතිරි ඉහළ ගිනියානු වැසි වනාන්තරවලින් සියයට හතළිහක් පමණ ලයිබීරියාව සතුය. එය 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේ රබර් නිෂ්පාදනයේ වැදගත් නිෂ්පාදකයෙක් විය.[6] භූමිෂ්ඨ පරිසර කලාප හතරක් ලයිබීරියාවේ මායිම් තුළ පිහිටා ඇත: ගිනියානු කඳුකර වනාන්තර, බටහිර ගිනියානු පහත්බිම් වනාන්තර, ගිනියානු වනාන්තර-සැවානා මොසෙයික් සහ ගිනියානු කඩොලාන.[7] එහි 2019 වනාන්තර භූ දර්ශන අඛණ්ඩතා දර්ශකයේ මධ්‍යන්‍ය ලකුණු 4.79/10ක් තිබූ අතර එය රටවල් 172 කින් ගෝලීය වශයෙන් 116 වැනි ස්ථානයට ශ්‍රේණිගත කරයි.[8]

1960 ගණන්වල මුල් භාගයේ දැව කපන්නන් සහ දැව කපන ට්‍රක් රථය

ලයිබීරියාව යනු ගෝලීය ජෛව විවිධත්ව උණුසුම් ස්ථානයකි - මිනිසුන්ගෙන් තර්ජනයට ලක්ව ඇති ජෛව විවිධත්වයේ සැලකිය යුතු ජලාශයකි.[9]

ලයිබීරියාවේ ආහාර සඳහා නීතිවිරෝධී ලෙස දඩයම් කරන ලද විශේෂ අතර පිග්මි හිපෝ ද වේ.[10] ලෝක සංරක්ෂණ සංගමය ඇස්තමේන්තු කර ඇත්තේ පිග්මි හිපෝ 3,000 කට වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් වනයේ ඉතිරිව ඇති බවයි.[11]

වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂයන් ලයිබීරියාවේ බුෂ්මීට් ලෙස මිනිස් පරිභෝජනය සඳහා දඩයම් කරනු ලැබේ.[10] ලයිබීරියාවේ ආහාර සඳහා දඩයම් කරන ලද විශේෂ අතර අලි ඇතුන්, පිග්මි හිපපොටේමස්, චිම්පන්සියන්, දිවියන්, ඩියුකර් සහ අනෙකුත් වඳුරන් ඇතුළත් වේ.[10] වන සතුන් දේශසීමා හරහා විකිණීම තහනම් කර තිබියදීත්, බුෂ්මීට් බොහෝ විට අසල්වැසි සියරා ලියොන් සහ අයිවරි කෝස්ට් වෙත අපනයනය කරනු ලැබේ.[10]

බුෂ්මීට් ලයිබීරියාවේ බහුලව ආහාරයට ගන්නා අතර එය ප්‍රණීත ආහාරයක් ලෙස සැලකේ.[12] 2004 මහජන මත විමසුමකින් පෙනී ගියේ මොන්රෝවියා අගනුවර පදිංචිකරුවන් අතර ප්‍රෝටීන් ප්‍රභවයක් ලෙස බුෂ්මීට් දෙවන ස්ථානයට පත්ව ඇති බවයි.[12] බුෂ්මීට් පිරිනමන කුටුම්භවලින්, නිවැසියන්ගෙන් 80%ක් කියා සිටියේ තමන් එය "වරකට වරක්" පිසූ බවත්, 13%ක් සතියකට වරක් පිසූ බවත්, 7%ක් දිනපතා බුෂ්මට් පිසූ බවත්ය.[12] මෙම සමීක්ෂණය පසුගිය සිවිල් යුද්ධයේදී සිදු කරන ලද අතර, බුෂ්මීට් පරිභෝජනය දැන් බෙහෙවින් වැඩි බව විශ්වාස කෙරේ.[12]

ට්‍රිපනොසෝමා බෲසි ගැම්බියන්ස් මෙහි ගෘහාශ්‍රිත සහ වනජීවී යන දෙඅංශයෙන්ම සමහර සත්ව ධාරකයන්ට ආවේණික වේ.[13] මෙය නාගනා රෝගය ඇති කරයි.[13] මෙහි සහ අයිවරි කෝස්ට්හි ඌරන් තුළ, Tbg කාණ්ඩය 1 ඇතුළත් වේ. Tbg සහ එහි දෛශිකය වන Glossina palpalis gambiense මෙහි වැසි වනාන්තරවල නිරන්තර පැවැත්මකි.[13] Tbg පිළිබඳ බොහෝ පර්යේෂණ 1970 ගණන් වලදී මෙහ්ලිට්ස් සහ ගිබ්සන් විසින් සිදු කරන ලදී, ඔවුන් දෙදෙනාම බොං පතලේ වැඩ කරමින් රට පුරා සාම්පල ලබා ගත්හ.[13] බටහිර අප්‍රිකානු පරියා බල්ලා ද Tbg සඳහා සත්කාරකයෙකි.[13]

කාන්තාර පළඟැටියන් (Schistocerca gregaria) මෙහි නිරන්තර පැවැත්මකි.[14]

මෙහි මැලේරියා රෝගයෙන් පීඩා විඳිමින් සිටින්නේ කෙසඟ කැපුම් මුහුණැති වවුලා (Nycteris hispida) ය.[14]

ලයිබීරියාවේ ස්වභාවික වනාන්තර ඛාදනය කරන මිනිස් ක්‍රියාකාරකම්වලින් එකකි කපාදැමීම් කෘෂිකර්මාන්තය.[15] 2004 එක්සත් ජාතීන්ගේ වාර්තාවක් ඇස්තමේන්තු කර ඇත්තේ ලයිබීරියානුවන්ගෙන් 99% ක් ආහාර පිසීම සහ උණුසුම සඳහා ගල් අඟුරු සහ ඉන්ධන දර පුළුස්සා දැමීම නිසා වන විනාශයට හේතු වූ බවයි.[15]

2003 දෙවන සිවිල් යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු ලයිබීරියාවේ නීතිවිරෝධී දැව කැපීම වැඩි වී ඇත.[9] 2012 දී, ජනාධිපති සර්ලීෆ් ලයිබීරියාවේ ඉතිරිව ඇති සියලුම ප්‍රාථමික වැසි වනාන්තරවලින් 58%ක් කපා හැරීමට සමාගම්වලට බලපත්‍ර ලබා දුන්නේය.[9] ජාත්‍යන්තර විරෝධතාවලින් පසුව, එම දැව කැපීමේ බලපත්‍ර බොහොමයක් අවලංගු කරන ලදී.[9] 2014 සැප්තැම්බරයේදී, ලයිබීරියාව සහ නෝර්වේ ගිවිසුමකට එළැඹුණු අතර එමඟින් ලයිබීරියාව ඩොලර් මිලියන 150 ක සංවර්ධන ආධාර සඳහා ලොග් වීම නතර කළේය.[9]

මොන්රෝවියාවේ පරිසර දූෂණය සැලකිය යුතු කරුණකි.[16] 2006 වසරේ සිට, ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව විසින් මොන්රෝවියාවේ සියලුම කසළ එකතු කිරීම සහ බැහැර කිරීම සඳහා ලෝක බැංකුව හරහා මුදල් ගෙවා ඇත.[17]

පරිපාලන අංශ සංස්කරණය

A clickable map of Liberia exhibiting its fifteen counties.Bomi CountyBong CountyGbarpolu CountyGrand Bassa CountyGrand Cape Mount CountyGrand Gedeh CountyGrand Kru CountyLofa CountyMargibi CountyMaryland CountyMontserrado CountyNimba CountyRivercess CountyRiver Gee CountySinoe County
A clickable map of Liberia exhibiting its fifteen counties.
බෝමි ප්‍රාන්තයේ වැවක දසුනක්

ලයිබීරියාව ප්‍රාන්ත පහළොවකට බෙදා ඇති අතර, ඒවා සමස්ත දිස්ත්‍රික්ක 90 කට බෙදා ඇති අතර තවදුරටත් වංශවලට බෙදා ඇත. පැරණිතම ප්‍රාන්ත වන්නේ ග්‍රෑන්ඩ් බස්සා සහ මොන්ට්සෙරාඩෝ, ලයිබීරියානු නිදහසට පෙර 1839 දී ආරම්භ කරන ලදී. ගබාර්පොලු යනු 2001 දී නිර්මාණය කරන ලද නවතම ප්‍රාන්තයයි. නිම්බා යනු වර්ග කිලෝමීටර 11,551 (වර්ග සැතපුම් 4,460) ප්‍රමාණයෙන් විශාලතම ප්‍රාන්තය වන අතර, මොන්ට්සෙරාඩෝ වර්ග සැතපුම් 737.069 (වර්ග කිලෝමීටර 1,909.00) කුඩාම වේ.[18] 2008 සංගණනයට අනුව 1,144,806 පදිංචිකරුවන් සිටින මොන්ට්සෙරාඩෝ වඩාත් ජනාකීර්ණ ප්‍රාන්තය ද වේ.[18]

ප්‍රාන්ත පහළොව පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද අධිකාරීවරුන් විසිනි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ප්‍රාන්ත සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් විවිධ ප්‍රධානීන් තෝරා පත් කර ගන්නා ලෙස ඉල්ලා ඇත, නමුත් යුද්ධය සහ මූල්‍ය බාධාවන් හේතුවෙන් 1985 සිට මෙම මැතිවරණ පැවැත්වී නොමැත.[19]

රටේ පරිපාලන අංශවලට සමාන්තරව ප්‍රාදේශීය හා නාගරික කොට්ඨාස ඇත. ලයිබීරියාවේ දැනට ප්‍රාදේශීය ආන්ඩු ඇති කිරීම හෝ අවලංගු කිරීම සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන කිසිදු ව්‍යවස්ථාමය රාමුවක් හෝ ඒකාකාරී ප්‍රඥප්තියක් නොමැත.[20] පවතින සියලුම පළාත් පාලන-නගර, නගර සහ නගර-නිර්මාණය කරන ලද්දේ ලයිබීරියානු රජයේ නිශ්චිත ක්‍රියා මගිනි, එබැවින් එක් එක් පළාත් පාලන ආයතනවල ව්‍යුහය සහ යුතුකම්/වගකීම් එකින් එක වෙනස් වේ.[තහවුරු කර නොමැත]

සිතියම # ප්‍රාන්තය අගනුවර ජනගහන

(2022 සංගණනය)[21]

ප්‍රදේශය

(mi2)[18]

දිස්තික්ක සංඛ්‍යාව නිර්මාණය කළ දිනය
1 බෝමි ටබ්මන්බර්ග් 133,668 749 sq mi (1,940 km2) 4 1984
2 බොං ග්බර්න්ගා 467,502 3,386 sq mi (8,770 km2) 12 1964
3 ගබාර්පොලු බෝපොලු 95,995 3,740 sq mi (9,700 km2) 6 2001
4 ග්‍රෑන්ඩ් බස්සා බුකානන් 293,557 3,064 sq mi (7,940 km2) 8 1839
5 ග්‍රෑන්ඩ් කේප් කන්ද රොබර්ට්ස්පෝර්ට් 178,798 1,993 sq mi (5,160 km2) 5 1844
6 ග්‍රෑන්ඩ් ගෙඩේ ස්වෙද්රු 216,692 4,047 sq mi (10,480 km2) 3 1964
7 ග්‍රෑන්ඩ් කෲ බාර්ක්ලේවිල් 109,342 1,503 sq mi (3,890 km2) 18 1984
8 ලෝෆා වොයින්ජාමා 367,376 3,854 sq mi (9,980 km2) 6 1964
9 මාර්ගිබි කකටා 304,946 1,010 sq mi (2,600 km2) 4 1985
10 මේරිලන්ඩ් හාපර් 172,202 886 sq mi (2,290 km2) 2 1857
11 මොන්ට්සෙරාඩෝ බෙන්සන්විල් 1,920,914 737 sq mi (1,910 km2) 17 1839
12 නිම්බා සන්නික්විලී 621,841 4,459 sq mi (11,550 km2) 6 1964
13 රිවර්සෙස් රිවර් සෙස් 90,777 2,159 sq mi (5,590 km2) 7 1985
14 රිවර් ගී ෆිෂ් ටවුන් 124,653 1,974 sq mi (5,110 km2) 6 2000
15 සිනෝයි ග්‍රීන්විල් 150,358 3,913 sq mi (10,130 km2) 17 1843

යොමු කිරීම් සංස්කරණය

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Bateman, Graham; Victoria Egan; Fiona Gold; Philip Gardner (2000). Encyclopedia of World Geography. New York: Barnes & Noble Books. p. 161. ISBN 1566192919.
  2. ↑ "Mount Nimba Strict Nature Reserve". UNESCO World Heritage Centre (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2023-08-17.
  3. ↑ "Building effective climate governance in Liberia – Liberia". ReliefWeb (ඉංග්‍රීසි බසින්). March 8, 2018. සම්ප්‍රවේශය 2020-05-21.
  4. ↑ "Climate Risk Profile: Liberia". Climatelinks (ඉංග්‍රීසි බසින්). February 28, 2017. සම්ප්‍රවේශය 2020-05-21.
  5. ↑ Blackmore, R.D. Lorna Doone. Ryerson Press. ISBN 0665265034. OCLC 1084383140.
  6. ↑ Ghoshal, Animesh (1982). "Multinational Investment and the Development of an Export Industry: Rubber in Liberia". Transafrican Journal of History. 11: 92–111. ISSN 0251-0391. JSTOR 24328535.
  7. ↑ Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
  8. ↑ Grantham, H. S.; et al. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity – Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. PMC 7723057. PMID 33293507.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 McGrath, Matt (September 23, 2014). "Liberia in 'trees for cash' deal". BBC News.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Anne Look, "Poaching in Liberia's Forests Threatens Rare Animals" සංරක්ෂණය කළ පිටපත මාර්තු 4, 2016 at the Wayback Machine, Voice of America News, May 8, 2012.
  11. ↑ Ransom, C.; Robinson, P.T.; Collen, B. (2015). "Choeropsis liberiensis". IUCN Red List of Threatened Species. 2015: e.T10032A18567171. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-2.RLTS.T10032A18567171.en. සම්ප්‍රවේශය November 11, 2021. Database entry includes a brief justification of why this species is of endangered.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 Wynfred Russell, "Extinction is forever: A crisis that is Liberia's endangered wildlife" සංරක්ෂණය කළ පිටපත මාර්තු 3, 2016 at the Wayback Machine, Front Page Africa, January 15, 2014.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 Mehlitz, D.; Molyneux, D. H. (2019). "The elimination of Trypanosoma brucei gambiense? Challenges of reservoir hosts and transmission cycles: Expect the unexpected". Parasite Epidemiology and Control. Elsevier. 6: e00113. doi:10.1016/j.parepi.2019.e00113. ISSN 2405-6731. PMC 6742776. PMID 31528738.
  14. ↑ Manwell, Reginald D. (January 1946). "Bat Malaria". American Journal of Epidemiology. Society for Epidemiologic Research & Johns Hopkins (Oxford University Press). 43 (1): 1–12. doi:10.1093/oxfordjournals.aje.a119047. ISSN 1476-6256. PMID 21011556.
  15. ↑ 15.0 15.1 "Restoring the Battered and Broken Environment of Liberia One of the Keys to a New and Sustainable Future" සංරක්ෂණය කළ පිටපත නොවැම්බර් 8, 2014 at archive.today, United Nations Environment Program, February 13, 2014.
  16. ↑ "Monrovia's 'Never-Ending' Pollution Issues In 2013, Edwin M. Fayia III, The Liberian Observer, December 30, 2014". December 26, 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය September 1, 2019.
  17. ↑ "IDA – Liberia: Digging Out Monrovia from the Waste of War". web.worldbank.org.
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 "2008 National Population and Housing Census: Preliminary Results" (PDF). Government of the Republic of Liberia. 2008. February 13, 2012 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය October 14, 2008.
  19. ↑ "Liberia cannot afford local polls". BBC News. January 14, 2008.
  20. ↑ Kieh, Jr., George Klay. "The Model City Statute for the Liberian City" (PDF). Governance Commission of Liberia. Governance Commission of the Republic of Liberia. April 12, 2019 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 20, 2018.
  21. ↑ "Liberia: Counties, Major Cities, Towns & Urban Areas - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". www.citypopulation.de. සම්ප්‍රවේශය 2024-01-16.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=ලයිබීරියාවේ_භූගෝලය&oldid=623264" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි