තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව, ශ්‍රී ලංකා
ශ්‍රී ලංකා තැපැල් (Sri Lanka Post) යන නාමය යටතේ ශ්‍රී ලාංකික රජයේ තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව ක්‍රියාත්මක වේ.තැපැල් මූලස්ථානය කොළඹ පිහිටා ඇති මහා තැපැල් කාර්යාලයයි. එම දෙපාර්තමේන්තුවම තොරතුරු හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතට පත් වේ. එය කලින් ලංකා තැපැල් හා විදුලි සංදේශ දෙපාර්තමේන්තුව ලෙස හැඳින්වූ අතර වර්තමානයේ පවතින පැරණිතම රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවකි.
| තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව | |
|---|---|
 ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුවේ දෙපාර්තමේන්තුව | |
| අයත්වන අමාත්‍යංශය | සන්නිවේදන සහ තොරතුරුතාක්‍ෂණ |
| දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානියාගේ තනතුර | තැපැල්පති |
| [http://www.slpost.gov.lk වෙබ් අඩවිය] | |
ශ්‍රී ලංකා තැපැල් ප්‍රධානියා වන්නේ තැපැල්පතිවරයා වන අතර දැනට රංජිත් ආරියරත්න මහතාය. පරිපාලනයට සහාය වීමට සෑම පළාතකම නියෝජ්‍ය තැපැල්පතිවරයෙක් සිටී. දිවයින පුරා පිහිටි තැපැල් කාර්යාල 4738 ක් සඳහා ශ්‍රී ලංකා තැපැල් සේවකයින් 22,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සේවයේ යෙදී සිටී.
ඉතිහාසය
සංස්කරණය
යටත් විජිත ලන්දේසි පාලකයන් තම පාලනය යටතේ තිබූ සමුද්‍රීය දිස්ත්‍රික්කවල තැපැල් කාර්යාල පහක් ආරම්භ කළ 1798 දක්වා දිවෙන ශ්‍රී ලංකා තැපැල් සේවයට වසර 222ක දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇත. 1799 දී ඔවුන් පළමු තැපැල් රෙගුලාසි සහ තැපැල් ගාස්තු ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දීය සමාගම තැපැල් සේවය ක්‍රියාත්මක කරන ලද අතර එය මහජනතාව සඳහා නොව නිල භාවිතය සඳහා විය.
1815 දී බ්‍රිතාන්‍යයන් රට පාලනය කර ගත් අතර, එග්බර්ට් බ්ලෙටර්මන් මුළු දිවයිනේම තැපැල්පතිවරයා විය. 1817 දී බ්ලෙටර්මන්ගෙන් පසු දෙවන තැපැල්පතිවරයා ලෙස ලුවී සන්සෝනි පත් විය. තෙවැනි තැපැල්පතිවරයා වූයේ රටේ ප්‍රධාන නගරවලට තැපැල් සේවා ව්‍යාප්ත කළ මේජර් ජී. ස්ටුවර්ට් ය. ඔවුන් තැපැල් සේවය ප්‍රතිසංවිධානය කළ අතර අනෙක් අය අවසානයේ 1882 දී කොළඹ ස්ථිර තැපැල් කාර්යාලයක් පිහිටුවන ලදී.
2024 අගෝස්තු 20 වැනි දින මහනුවර ශ්‍රී දළදා පෙරහැර මංගල්‍යය සැමරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ලොව දිගම මුද්දරය නිකුත් කරන ලද අතර එය මිලිමීටර් 205 මිලිමීටර (8.1 in).[1][2].
තැපැල් මුද්දර
සංස්කරණය1815 ට පෙර බ්‍රිතාන්‍ය තැපැල් සේවාවක් පැවති බවට ඇති එකම සාක්ෂිය වන්නේ 1809 දී බ්‍රිතාන්‍ය රාජකීය කාලතුවක්කු භටයින් මහනුවර රජු (1798-1815) යටත් කර ගැනීමට කටයුතු කරන විට සොල්දාදුවෙකුගේ ලිපියක භාවිතා කරන ලද "කොළඹ පෝස්ට් ෆ්‍රී" අත් මුද්‍රාවයි. රට අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශය කිසිවිටෙක ලන්දේසීන්ගේ බලපෑමට යටත් වී නොතිබුණි.[4]
පළමු ඇලවුම් මුද්දර (නිල් කඩදාසි මත පැන්ස හයේ දම්-දුඹුරු මුද්දර) නිකුත් කරන ලද්දේ 1857 අප්‍රේල් 1 වන දින, බ්‍රිතාන්‍යය විසින් ඇලවුම් තැපැල් මුද්දරය ලොවට හඳුන්වා දී වසර 17කට පසුවය. රුපියල් සහ ශත යන දේශීය වටිනාකමින් යුත් පළමු මුද්දර නිකුත් කරන ලද්දේ 1892 පෙබරවාරි 1 වැනිදාය.
පොදු තැපැල් කාර්යාලය
සංස්කරණයමහා තැපැල් කන්තෝරුව කොළඹ විවිධ ස්ථානවල පවත්වාගෙන ගියා. 1895 වන විට එය ආණ්ඩුකාරවරයාගේ නිවස ඉදිරිපිට පිහිටි තමන්ගේම ගොඩනැගිල්ලක් අත්පත් කර ගත්තේය - ක්වීන්ස් වීදියේ ක්වීන්ස් හවුස්, දැනට ජනාධිපති මාවත (ජනාධිපති වීදිය). රට තුළ ඇති වූ කැළඹීම් අතරතුර, GPO එහි පැරණි ගොඩනැගිල්ලෙන් ඉවත් කර වත්මන් තැපැල් මූලස්ථානයට ගෙන යන ලදී. නවීන පහසුකම් සහිත මහල් 9 කින් සමන්විත නව ගොඩනැගිල්ල මෙහෙයුම් සහ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය වේ. තැපැල් කෞතුකාගාරය ද මෙම ගොඩනැගිල්ලේ පිහිටා ඇත.
ප්රවාහන
සංස්කරණයවසර ගණනාවක් පුරා, තැපැල් ප්‍රවාහනය සහ බෙදා හැරීම සඳහා විවිධ ප්රවාහන ක්‍රම භාවිතා කර ඇත. අතීතයේ දී, බෙදා හැරීම මුලින්ම සිදු වූයේ පයින් ය (කඳුකරයේ සහ දුෂ්කර ස්ථානවල තැපැල්කරුවන් පයින් ලිපි බෙදා හරිනු දක්නට ලැබීම සාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ, අද පවා!), පසුව බයිසිකල් එකතු විය. ශ්‍රී ලංකා තැපෑල ආසියාවේ මුලින්ම තැපැල් පුහුණුකරු සේවාවක් ආරම්භ කළේය. තැපැල් පුහුණුකරු සේවාව 1832 දී කොළඹ සහ මහනුවර අතර මෙහෙයුම් ආරම්භ කරන ලදී. මෙය 1838 දී ගාල්ල සහ කොළඹ අතර දීර්ඝ කරන ලදී. 1892 වසරේ පළමු "සංචාරක තැපැල් කාර්යාලය" කොළඹ සහ මහනුවර උප නගරයක් වන පේරාදෙණිය අතර ධාවනය කරන ලදී.
70 ගණන්වලදී පවා එංගලන්තයේ නිෂ්පාදිත "Bedford" වෑන් භාවිතා කරන ලදී. අද ශ්‍රී ලංකා තැපෑල භාවිත කරන්නේ සම්ප්‍රදායික රතු පැහැයෙන් වර්ණ ගැන්වූ ජපන් වාහන පෙළකි. 50 සහ 60 ගණන් වලදී බ්‍රිතාන්‍ය නිෂ්පාදිත BSA - Bantam යතුරුපැදිවල තැපැල්කරුවන් හුරුපුරුදු දසුනක් විය. නගරවල තැපැල්කරුගේ පහර කුඩා වන විට යතුරුපැදි බයිසිකල්වලට ඉඩ දුන්නේය. අද තැපැල් ගෙන යනු ලබන්නේ දුම්රිය, පොදු සහ පෞද්ගලික ඔම්නි බස් රථ සහ දෙපාර්තමේන්තුවේ වාහන සමූහය මගිනි.