මානව පරිණාමය
මානව පරිණාමය යනු ප්‍රයිමේට් ඉතිහාසය තුළ ඇති පරිණාමීය ක්‍රියාවලිය වන අතර එය හෝමෝ සේපියන්ස් සියලු මහා වානරයන් ඇතුළත් වන හෝමිනිඩ් පවුලේ සුවිශේෂී විශේෂයක් ලෙස ඉස්මතු වීමට හේතු විය. මෙම ක්‍රියාවලියට මානව පරිණාමය රේඛීය නොවන නමුත් රේඛීය නොවන බව පෙන්නුම් කරමින් මානව ද්විපාර්ශ්විකත්වය, දක්ෂතාවය සහ සංකීර්ණ භාෂාව,[1][2] අනෙකුත් හොමිනින් ( අප්‍රිකානු හොමිනිඩ් උපකුලයේ ගෝත්‍රයක්) සමඟ අන්තර් අභිජනනය වැනි ගතිලක්ෂණ ක්‍රමානුකූලව වර්ධනය විය. weblike.[3][4][5][6] මානව සම්භවය පිළිබඳ අධ්‍යයනය, මානව විද්‍යාව, මානව උත්පාදනය හෝ මානව විද්‍යාව ලෙසද හැඳින්වේ, භෞතික හා පරිණාමීය මානව විද්‍යාව, පාෂාණ විද්‍යාව සහ ජාන විද්‍යාව ඇතුළු විද්‍යාත්මක විෂයයන් කිහිපයක් ඇතුළත් වේ.[7][8]
ප්‍රයිමේටස් වෙනත් ක්ෂීරපායීන්ගෙන් වසර මිලියන 85 කට පමණ පෙරදි අපසරනය විය. ක්‍රිටේසියස් යුගයේ අගභාගයේදී, ඒවායේ මුල්ම පොසිල වසර මිලියන 55කට වඩා වැඩි කාලයක් දිස් විය.පැලියෝසීන යුගයේදී ය.[9] ප්‍රයිමේට් විසින් වානර සුපිරි පවුලට මඟ පාදන අනුප්‍රාප්තික ක්ලේඩ් නිපදවන අතර එමඟින් හොමිනිඩ් සහ ගිබන් පවුල් බිහි විය. මේවා වසර මිලියන 15-20ක් පමණ අපසරනය විය. අප්‍රිකානු සහ ආසියානු හොමිනිඩ් ( ඔරංඔටන් ඇතුළුව) වසර මිලියන14ක් පමණ අපසරනය විය. Hominins ( Australopithecine සහ Panina subtribes ඇතුළුව) Gorillini ගෝත්‍රයෙන් ( gorillas ) වසර මිලියන 8-9 අතර දී වෙන් විය. ඔස්ට්‍රලෝපිතේසීන් (මිනිසුන්ගේ වඳ වී ගිය දෙපා මුතුන් මිත්තන් ) වසර මිලියන 4-7 අතර කාලයේ දි පෑන් ගණයෙන් (pan genus) වෙන් කරන ලදී .( චිම්පන්සියන් සහ බොනොබෝස් අඩංගු)[10] වසර මිලියන 2 කට පමණ ඉහතදී H.habilis මානව යින්ගේ බිහිවීමත් සමග Homo ගණය බිහිවීම ආරම්භ විය. ව්‍යුහ විද්‍යාත්මකව නූතන මානවයන් අප්‍රිකාවේ දල වශයෙන් වසර 300,000කට පෙර මත විය.
මිනිසා අයත් වෙන්නේ පෘෂ්ඨවන්ශිකයින් අතර සිටින මමාලියා ගණයට අයත් යුතේරියා නමින් හැදින්වෙන උප සත්ව වර්ගයටය. ක්ෂීරපායින් ගෝත්‍ර 15 කට බෙදේ. ඒවා අතුරින් අග්‍රේශ (මහපටැඟිල්ලක් තිබෙන) හෙවත් ප්‍රිමාටේස් ගෝත්‍රය ප්‍රධාන තැනක් ගනී. වදුරන්, වානරයන් සහ මිනිසා අයත් වන්නේ මෙම ගෝත්‍රයටයි.
ප්‍රාථමිකයෝ
සංස්කරණයමුලින්ම බිහිවූ ප්‍රාථමික ප්‍රිමාටාවන් අතර ලීමර්, ටාසියර් වඩාත් ප්‍රචලිතය. මෙම ප්‍රාථමික ප්‍රිමාටාවන් අතරින් එක් සත්වයකුගෙන් වදුරන්ගේ පූර්වජයා බිහි වී ඇත. ඒ මීට වසර මිලියන 40 කට පමණ ඉහත දීය. අනතුරුව වසර මිලියන 28ක් පමණ වනතුරු වදුරෝ ඉතා විශාල වශයෙන් ලොව පුරා ව්‍යාප්තව සිටියහ. මෙම කාලයේදී මහාද්වීප ප්ලාවිතය සිදුවිය. එනම් අප්‍රිකා හා ඇමරිකා මහාද්වීප වෙන්වීමයි. එහිදී එකල ජිවත් වූ වදුරන් ද වෙන්විය. එමගින් කලක් ගත වන විට එකිනෙකාට වෙනස්කම් දක්වන වදුරු වර්ග දෙකක් බිහිවිය. අප්‍රිකාවේ ඉතිරි වූ වදුරන්ගෙන් පැවතෙන්නන් පැරණි ලොව වදුරන් ලෙස ද, ඇමරිකා භූමියේ ඉතිරි වී විකාශනය වූ වදුරෝ නූතන ලොව වදුරන් ලෙස ද හදුන්වති. පොදුවේ මෙම වදුරන් හදුන්වන්නේ උසස් ප්‍රිමාටාවන්ගේ ආරම්භක අවධිය ලෙසය.
දියුණු ප්‍රිමාටාවෝ
සංස්කරණය.JPG)
උසස් ප්‍රිමාටාවන්ගේ ආදිතමයා වසර මිලියන 26 කට ඉහත වාසය කළ ප්‍රොකන්සල් නම් කුඩා ඒප්පයාය. අඩි දෙකක් පමණ උස මේ සතකුගේ හිස් කබලක් නැගෙනහිර අප්‍රිකාවෙන් හමු වී ඇත. මෙම ප්‍රිමාටා ඥාතීන්ගේ පොසිල යුරෝපය හා ඉන්දියාව වැනි රටවලින් ද හමු වී තිබේ. චිම්පන්සි, ගෝරිල්ලා, ඔරන්උටන් සහ ගිබන් මෙම පරපුරේ නූතන සාමාජිකයින්ය.
මයෝසීන යුගය
සංස්කරණයමයෝසීන යුගය යනුවෙන් හැදින්වෙන්නේ වසර මිලියන 24 - 25ත් අතර කාලයයි. එවකට ඉතිරි ව සිටි අප්‍රිකා වානරයෝ විශාල ලෙස ව්‍යාප්තව ගියහ. මොවුන් 'මයෝසීන වානරයින්' යනුවෙන් හදුන්වයි. මොවුන්ගෙන් එක් කොටසකින් ලොව පළමු මානවයන් බිහිවිය. ඒ අනුව මානව පවුලේ ආදිතමයා හොමිනිඩ් ය. මොවුන් මානවයන්ගේ පමණක් නොව ගොරිල්ලන්ගේ ද පූර්වජයින්ය. විශේෂ ජීවි ක්‍රියාවලියකට හැඩගැසුණු සත්ත්ව කොටසක් ලෙසට හොමිනිඩ් පවුලට වසර මිලියන 5ක පමණ ඉතිහාසයක් ඇත.
සටහන්
සංස්කරණයමූලාශ්ර
සංස්කරණය- ^ . p. 488 https://books.google.com/books?id=CrJsNQ5wX8oC&pg=PA488.
{{cite book}}: Missing or empty|title=(help) - ^ උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>ටැගය;:3නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - ^ Rogers Ackermann, Rebecca; Mackay, Alex; Arnold, Michael L (October 2015). "The Hybrid Origin of "Modern" Humans". Evolutionary Biology. 43 (1): 1–11. doi:10.1007/s11692-015-9348-1.
- ^ Antrosio, Jason (August 23, 2018). "Denisovans and Neandertals: Rethinking Species Boundaries". Living Anthropologically. August 1, 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය August 25, 2018.
- ^ Human Hybrids සංරක්ෂණය කළ පිටපත අගෝස්තු 24, 2018 at the Wayback Machine. (PDF). Michael F. Hammer. Scientific American, May 2013.
- ^ Yong, Ed (July 2011). "Mosaic humans, the hybrid species". New Scientist. 211 (2823): 34–38. Bibcode:2011NewSc.211...34Y. doi:10.1016/S0262-4079(11)61839-3.
- ^ Heng, Henry H.Q. (May 2009). "The genome-centric concept: resynthesis of evolutionary theory". BioEssays. 31 (5): 512–525. doi:10.1002/bies.200800182. ISSN 0265-9247. PMID 19334004.
- ^ Marlowe, Frank W. (2005-04-13). "Hunter-gatherers and human evolution". Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews. 14 (2): 54–67. doi:10.1002/evan.20046.
- ^ Tyson, Peter (July 1, 2008). "Meet Your Ancestors". Nova ScienceNow. PBS; WGBH Educational Foundation. March 8, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 18, 2015.
- ^ Gibbons, Ann (June 13, 2012). "Bonobos Join Chimps as Closest Human Relatives". TimeTree. September 13, 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 19, 2018.