මහානායක හිමිවරු
මහානායක හිමිවරුන් යනු ථෙරවාදී බෞද්ධ රටවල බෞද්ධ පැවිද්දන් අධීක්ෂණය හා නියාමනය කරන උසස් බෞද්ධ භික්ෂූන්ය. එය ථෙරවාදී බෞද්ධ රටක භික්ෂුවක් විසින් දරනු ලබන ඉතා වැදගත් තනතුරක් ලෙස සැලකේ. එය සාමාන්‍යයෙන් පිරිනමනු ලබන්නේ ‘‘නිකාය’’ නමින් හැඳින්වෙන පැවිදි සහෝදරත්වයේ මහ නායක හිමිවරුන් ලෙස පත් කරනු ලබන ජ්‍යෙෂ්ඨ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලාටය.
ශ්‍රී ලාංකීය සම්ප්‍රදාය
සංස්කරණයශ්රී ලාංකේය බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය තුළ “මහානායක” යන පදවිය දරන්නේ සියම් නිකාය (1753), අමරපුර නිකාය (1803) සහ රාමඤ්ඤ නිකාය (1864) යන ප්‍රධාන නිකාය තුනෙහිම ප්‍රධානීන් විසිනි. මහනුවර කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජ දවස සංඝරාජ වැලිවිට ශ්‍රී සරණංකර හිමියන්ගේ මූලිකත්වයෙන් 1753 දී උපසම්පදාව නැවත පිහිටුවීමත් සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ ජ්‍යෙෂ්ඨ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා මහානායක පදවියට පත් කිරීම ආරම්භ විය. සාමාන්‍යයෙන් විහාරාධිපති හිමිනමකගේ අපවත් වීමෙන් පසු මහානායක පදවියට පත්වන මහානායක හිමිවරුන්ගේ අනුනායක “අනුනායක හිමිවරුන්” ලෙස හැඳින්වේ.[1] ධුරාවලියේ ඊළඟට ප්‍රදේශයක, පළාතක හෝ දිස්ත්‍රික්කයක භික්ෂූන් පිළිබඳ අධිකරණ බලය ඇති ප්‍රධාන “සංඝනායක” හිමිවරු වන අතර, පන්සලක හෝ සම්බන්ධ විහාරස්ථාන සමූහයක “නායක” හිමියන්ට ප්‍රමුඛත්වය ලැබේ. දැනට වැඩ සිටින කීර්තිමත් මහානායක හිමිවරුන් සහ ඔවුන්ගේ ආසන්නතම පූර්වගාමීන් පහත දැක්වේ.
වර්තමාන මහානායක හිමිවරු
සංස්කරණය
- අතිපූජ්‍ය තිබ්බටුවාවේ ශ්‍රී සිද්ධාර්ථ සුමංගල හිමි - සියම් නිකායේ මල්වතු පාර්ශවයේ මහානායක[2]
- අතිපූජ්‍ය වරකාගොඩ ශ්‍රී ඤාණරතන ස්වාමීන් වහන්සේ - සියම් නිකායේ අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ මහානායක
- අතිපූජ්‍ය මක්කුලවේ විමල හිමි - ශ්‍රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකායේ මහානායක[3]
- අතිපූජ්‍ය කරගොඩ උයන්ගොඩ මෛත්‍රී මූර්ති ස්වාමීන් වහන්සේ - අමරපුර මහා සංඝ සභාවේ වැඩබලන මහානායක[4]
හිටපු මහානායක හිමිවරු
සංස්කරණයමෑත වසරවලදී අපවත් වූ හිටපු මහානායක හිමිවරුන් කිහිප දෙනෙකු පහත දැක්වේ.
- අතිපූජ්‍ය දොඩම්පහල චන්ද්‍රසිරි ස්වාමින් වහන්සේ - අමරපුර නිකායේ හිටපු මහානායක[5]
- අතිපූජ්‍ය කොටුගොඩ ධම්මාවාස නාහිමි - අමරපුර නිකායේ හිටපු මහානායක[6]
- අතිපූජ්‍ය නාපාන පේමසිරි හිමි - ශ්‍රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකායේ හිටපු මහානායක[7][8]
- අතිපූජ්‍ය ගලගම ශ්‍රී අත්තදස්සී මහනාහිමියෝ - සියම් නිකායේ අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ මහානායක
- අතිපූජ්‍ය උඩුගම ශ්‍රී බුද්ධරක්ඛිත ස්වාමීන් වහන්සේ - සියම් නිකායේ අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ හිටපු මහානායක[9]
- අතිපූජ්‍ය රඹුක්වැල්ලේ ශ්‍රී විපස්සි හිමිපාණන් වහන්සේ - සියම් නිකායේ මල්වතු පාර්ශ්වයේ හිටපු මහනායක[10]
- අතිපූජ්‍ය දවුල්දෙන ශ්‍රී ඤාණිස්සර හිමි - අමරපුර නිකායේ හිටපු මහානායක[11]
- අතිපූජ්‍ය වේවැල්දෙණියේ මේධාලංකාර හිමි - ශ්‍රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකායේ හිටපු මහානායක[12]
- අතිපූජ්‍ය බෙල්ලන ශ්‍රී ඤාණවිමල හිමි - සියම් නිකායේ කෝට්ටේ ශ්‍රී කල්‍යාණි සාමග්‍රී ධර්ම මහා සංඝ සභාවේ හිටපු මහානායක[13]
- අතිපූජ්‍ය වැලිගම ශ්‍රී ඤාණරතන හිමි - අමරපුර නිකායේ ධර්මරක්ෂිත පාර්ශ්වයේ හිටපු මහානායක[14]
වරප්රසාද
සංස්කරණයමල්වතු පාර්ශ්වයේ සහ අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ මහානායක හිමිවරුන් සම්ප්‍රදායිකව ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් මෙරට බෞද්ධ පූජකවරුන්ගේ ප්‍රධානියා ලෙස හඳුන්වනු ලැබීය. ඒ නිසා 1948 ශ්‍රී ලංකාව නිදහස ලැබූ දා සිට ඇතැම් රාජ්‍ය වරප්රසාද දීර්ඝ කර තිබෙනවා. නිල නිවාස (ආරාම), නිල වාහන සහ රාජ්‍ය අවමංගල්‍ය සඳහා රාජ්‍ය ප්‍රතිපාදන මේවාට ඇතුළත් වේ. 1969 අමරපුර නිකායේ උත්තරීතර මහානායක පදවිය පිහිටුවීමත් සමඟ අනෙකුත් නිකායන්හි මහානායක හිමිවරුන්ටද රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලැබී ඇත.[15][16]
මේවාද බලන්න
සංස්කරණයමූලාශ්ර
සංස්කරණය- ^ Hardy, Robert Spence (1841). The British Government and the Idolatry of Ceylon. Crofts and Blenkarn. p. 17.
- ^ Basnayake, Richard (May 29, 2014). "Saga of a blissful journey". Daily News. 11 November 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 November 2014.
- ^ "Makkulawe Wimala Nayaka Thera new Mahanayaka of Ramanna Nikaya". Themorning.lk. 22 November 2020. සම්ප්‍රවේශය 26 November 2020.
- ^ The contemporary ideas shaping the world today resonate with the Buddha’s teachings, President's Media Division
- ^ "Supreme Leader of the Sri Amarapura Maha Sangha Sabha Most Venerable Dodampahala Chandrasiri Mahanayake Thero". Department of Buddhist affairs' - Sri Lanka. සම්ප්‍රවේශය 2021-07-29.
- ^ "Kotugoda Dhammawasa Maha Nayaka Thera dedicated himself for well-being of Sasana and country". Presidential Secretariat -Sri Lanka. සම්ප්‍රවේශය 2021-07-29.
- ^ "President offers Sannas Patra to new Maha Nayaka Thera of Ramanna Nikaya". ITN. සම්ප්‍රවේශය 11 November 2014.
- ^ "Senior Sri Lankan Monk Ven. Napane Premasiri Thero Dies, Aged 98". Global Buddhist Door. සම්ප්‍රවේශය 26 November 2020.
- ^ Tribute to an erudite Mahanayake, Kumar Wettasinghe, Daily Mirror
- ^ "A person who safeguarded traditions". Daily Mirror. 12 November 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2014.
- ^ "US, China express condolences over demise of most venerable Davuldena Sri Gnanissara thero". Sunday Times. 4 April 2017. සම්ප්‍රවේශය 25 July 2017.
- ^ "True disciple of Buddha Dhamma in word and deed". The Nation. 1 September 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 November 2014.
- ^ "Most Ven. Bellana Nayaka Thera's cremation on Tuesday". The Nation. 6 October 2014. 6 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 November 2014.
- ^ Noble, dedicated monk of the Vajirarama tradition සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2015-04-28 at archive.today, Maharagama Dhammasiri Nayaka Thera, Daily News
- ^ The Work of Kings
- ^ Mahanayakes’ Aramayas to be taken over by the Govt.