ජාතීන්ගේ සංගමය
පළමුවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු ලෝකයේ සාමය ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර සංගමයක අවශ්‍යතාව බලවත්ව දැනෙන්නට විය. ඊට ප්‍රධාන වශයෙන් ම දායකත්‍වය සැපැයූයේ එවකට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ජනපතිවූ වුඩ්රෝ විල්සන් මහතා ය.
ජාතීන්ගේ සංගමය (සිංහල) Societé des Nations (ප්‍රංශ) Sociedad de Naciones (ස්පාඤ්ඤ) League of Nations (ඉංග්‍රීසි) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1919–1946 | |||||||
 1939–1941 අර්ධ-නිල ලාංඡනය
| |||||||
 ජාතීන්ගේ සංගමය හා ලෝකය විදහා දක්වන 1920–1945 කාල-විරෝධී ලෝක සිතියමක් | |||||||
| තත්ත්වය | ජාත්‍යන්තර සංවිධානය | ||||||
| අගනුවර | ජිනීවා | ||||||
| පොදු භාෂාවන් | ඉංග්‍රීසි, ප්‍රංශ සහ ස්පාඤ්ඤ | ||||||
| මහා-ලේකම් | |||||||
• 1920–1933 | ශ්‍රීමත් ජේම්ස් එරික් ඩ්‍රමන්ඩ් | ||||||
• 1933–1940 | ජෝසෆ් ඇවෙනෝල් | ||||||
• 1940–1946 | සෝන් ලෙස්ටර් | ||||||
| ඓතිහාසික යුගය | අන්තර්-යුද්ධ කාලසීමාව | ||||||
| 28 ජූනි 1919 | |||||||
• පළමු රැස්වීම | 16 ජනවාරි1920 | ||||||
| 20 අප්‍රේල් 1946 | |||||||
| |||||||
ජාතීන්ගේ සංගමය පිහිටුවීමේ අරමුණු
සංස්කරණය- ජාතීන් අතර ඇතිවන ආරවුල් සාකච්ඡා මඟින් විසඳාගැනීම.
- ආර්ථික සම්බාධක පැනවීම මඟින් ආක්‍රමණ වැළැක්වීමට කටයුතු කිරීම.
- මානව වර්ගයාගේ සාමකාමී පැවැත්ම සඳහා අවශ්‍ය වෙනත් පියවර ගැනීම.
- ජාත්‍යන්තර සහයෝගය සහ අවබෝධය ගොඩනැංවීම.
- කුඩා රාජ්‍යයන්ගේ නිදහස හා ස්වාධීනත්‍වය ආරක්‍ෂා කරගැනීම.
සාමය සඳහා දැරූ ප්‍රයත්න
සංස්කරණය- සංගමය පිහිටුවීමෙන් පසු ඉදිරියට වසර 20ක් පමණ කාලයක් යුඬ ඇතිවීම වළක්වා ගැනීම.
- ග්‍රීසිය හා ඉතාලිය අතර ඇතිවූ මතභේද විසඳීමට මැදිහත්වීම.
- ජාතික සංගමයේ භාරකාරත්‍වයට පත්කොට තිබූ යටත්විජිතවල පරිපාලන කටයුතු සාර්ථකව අධීක්‍ෂණය කිරීම.
- ඔස්ට්‍රියාව, හන්ගේරියාව හා ග්‍රීසිය යන රටවලට ආර්ථික ආධාර ලබාදුන් අතර සරණාගතයන් පුනුරුත්ථාපනය කෙරිණි.
- ලෝක යුඬයෙන් පසු පැතිරුණු ලෙඩරෝග මර්දනය හා නීති විරෝධී හා මත්ද්‍රව්‍ය වෙළඳාම මර්දනය කිරීම.
ජාතීන්ගේ සංගමය අසාර්ථකවීමට හේතු
සංස්කරණය- මෙම සංගමය නිමැවීමට මුල්වූ ඇමරිකාව පවා මෙහි සමාජිකයෙකු නොවිණි.
- රටවල් 55ක් පමණ මීට අයත්ව තිබුණ ද පළමු ලෝක යුඬයේ වැරදිකරුවූ ජර්මනියට ද රුසියාවට ද සාමාජිකත්‍වය අහිමිවිය.
- සාමාජික රටවල ආක්‍රමණික කටයුතු වැළැකීමට අවශ්‍ය හමුදා ශක්තියක් සංගමය සතු නොවීය.
- ඉතාලිය ඇබිසීනියාව ආක්‍රමය කළ අවස්ථාවේ සංගමය සම්බාධක පැනැවූව ද ඉතාලියට විරුඬව ඇබිසීනියාවට ආධාර කිරීමට සංගමය අපොහොසත් විය.
- ව්‍යවස්ථාව අනුව තීරණ ගැනීමේදී ඒකමතික තීරණයන්ට එළඹීමේදී අපොහොසත් වීම.
- අභ්‍යන්තර ආරක්‍ෂාවට පමණක් ආයුධ පවත්‍වා ගැනීමට රටවලට අවසර දුන්න ද එය ක්‍රියාත්මක කිරීමට අවැසි නිරායුධ කොමිසමක් කිසිදිනෙක පත් නොකෙරුණි.