චන්ද්ර දින දසුන්
චන්ද්ර දින දසුන් යනු (ඉංග්‍රීසි: lunar calendar) වාර්ෂික චක්‍ර සූර්ය වර්ෂය මත පදනම් වන සූර්ය දින දර්ශනවලට ප්‍රතිවිරුද්ධව, චන්ද්‍රයාගේ අදියරවල (සිනොඩික් මාස, චන්ද්ර කාල) මාසික චක්‍ර මත පදනම් වූ දින දසුන් වර්ගයක් වෙයි. වඩාත් පුළුල් ලෙස නිරීක්ෂණය කරන ලද තනිකරම චන්ද්ර දින දර්ශනය ඉස්ලාමීය දින දර්ශනය වේ. තනිකරම චන්ද්ර දින දර්ශනයක් චන්ද්‍රසූර්‍ය දින දර්ශනයකින් වෙන්කර හඳුනාගත හැකි අතර, එහි චන්ද්ර මාස සූර්ය වර්ෂය සමඟ පෙළගැස්වීමේ යම් අන්තර් ක්‍රියාවලියක් හරහා - අධික මාසයක් ඇතුළත් කිරීම වැනි. මාස ආරම්භ වන්නේ කවදා ද යන්න පිළිබඳ විස්තර දින දර්ශනයෙන් දින දර්ශනයට වෙනස් වේ, සමහරක් නව, පූර්ණ හෝ අඩ සඳ භාවිතා කරන අතර තවත් අය සවිස්තරාත්මක ගණනය කිරීම් භාවිතා කරයි.
සෑම චන්ද්ර කාලයක්ම දළ වශයෙන් දින 29+1⁄2 ක් වන බැවින්,[1] චන්ද්ර දින දර්ශනයක මාස දින 29 සහ 30 අතර ප්‍රත්‍යාවර්ත වීම සාමාන්ය දෙයකි. චන්ද්ර වර්ෂයක් වන එවැනි චන්ද්ර වර්ෂ 12ක කාලසීමාව දින 354, පැය 8, මිනිත්තු 48, තත්පර 34 (දින 354.36707 ),[1] සම්පූර්ණයෙන්ම චන්ද්ර දින දර්ශන සූර්ය වර්ෂයට වඩා දින 11 සිට 12 දක්වා කෙටි වේ. සම්පූර්ණයෙන්ම චන්ද්ර දින දර්ශන තුළ, අන්තර් ක්‍රම භාවිතා නොකරන අතර, චන්ද්ර මාස 33-34 චන්ද්ර වර්ෂ චක්‍රයක් තුළ සූර්ය වර්ෂයක සියලුම කාලවල චක්‍රය (උදා: ඉස්ලාමීය වසර ලැයිස්තුව බලන්න).
ඉතිහාසය
සංස්කරණයස්කොට්ලන්තයේ වොරන් ෆීල්ඩ්හි දී චන්ද්ර සූර්ය දින දර්ශනයක් හමු වූ අතර එය ක්‍රි.ව. ක්‍රිපූ 8000, මෙසොලිතික යුගයේ දී.[2][3] සමහර විද්වතුන් තවමත් චන්ද්ර දින දර්ශන සඳහා තර්ක කරති - සී හි ලකුණු වල රැපෙන්ග්ලුක්.වසර 17,000 ක් පැරණි ලෙන් චිත්‍රය ලැස්කොක්ස් සහ මාර්ෂැක් හි ලකුණුවසර 27,000 ක් පැරණි අස්ථි බැටන්-නමුත් ඔවුන්ගේ සොයාගැනීම් මතභේදාත්මකව පවතී.[4][5] විද්වතුන් තර්ක කර ඇත්තේ පැරණි දඩයම්කරුවන් ඉහළ පැලියොලිතික් යුගයේ චන්ද්‍රයාගේ නිරන්තර තාරකා විද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණ සිදු කළ බව යි.[6] සැමුවෙල් එල්. මැසි කාලය මැනීමේ උපකරණයක් ලෙස චන්ද්‍රයාගේ මුල්ම භාවිතය වසර 28,000-30,000 දක්වා ඈතට දිව යයි.[7]
චන්ද්ර මාසයේ ආරම්භය
සංස්කරණයචන්ද්ර සහ චන්ද්ර සූර්ය දින දර්ශන මාසයේ පළමු දිනය කුමන දිනය ද යන්න වෙනස් වේ. සමහරක් ඉස්ලාමයේ බොහෝ අය විසින් නිරීක්ෂණය කරන ලද හිජ්රි දින දර්ශනය වැනි චන්ද්ර චන්ද්‍රයාගේ පළමු දර්ශනය මත පදනම් වේ. විකල්පයක් ලෙස, හෙබ්‍රෙව් දින දර්ශනය සහ චීන දින දර්ශනය වැනි සමහර චන්ද්ර සූර්ය දින දර්ශනවල, මාසයක පළමු දිනය යනු යම් කාල කලාපයක තාරකා විද්‍යාත්මක නව සඳක් සිදුවන දිනය යි. සමහර හින්දු දින දර්ශන වැනි තවත් සමහරක් වල දී, සෑම මාසයකම පුර පසළොස්වක පොහොයට පසු දින ආරම්භ වේ.
චන්ද්ර මාසයේ දිග
සංස්කරණයඑක් එක් චන්ද්ර චක්රයේ දිග සාමාන්ය අගයට වඩා තරමක් වෙනස් වේ. මීට අමතරව, නිරීක්ෂණ අවිනිශ්චිතතාවයට සහ කාලගුණික තත්ත්වයන්ට යටත් වේ. මේ අනුව, අවිනිශ්චිතතාවය අවම කිරීම සඳහා, සෑම දින දර්ශන මාසයකම ආරම්භය තීරණය කිරීම සඳහා ස්ථාවර අංක ගණිත රීති නිර්මාණය කිරීමට උත්සාහ කර ඇත. මේවායින් වඩාත් ප්‍රචලිත වන්නේ ටැබුලර් ඉස්ලාමීය දින දර්ශනය යි: කෙටියෙන් කිවහොත්, එයට අධික වර්ෂ 11ක් දින 355ක් සහ අවුරුදු 19ක් දින 354ක් සහිත වසර 30ක චක්‍රයක් ඇත. දිගු කාලීනව, එය සූර්ය වර්ෂ 2,500 කින් හෝ චන්ද්ර වර්ෂ 2,570 කින් පමණ එක් දිනකට නිවැරදි වේ. එය කෙටි කාලීනව දින එකක් හෝ දෙකක් පමණ නිරීක්ෂණයෙන් බැහැර වේ. ඉස්ලාමීය චන්ද්ර දින දර්ශනයේ සෑම මසකම පළමු දිනය තීරණය කිරීමට භාවිතා කරන පළමු චන්ද්ර චන්ද්‍රයාගේ ආසන්න දිනය පුරෝකථනය කිරීම සඳහා 8 වන සියවසේදී මුස්ලිම් තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් මෙම ඇල්ගොරිතම හඳුන්වා දෙන ලදී.[8]
අමතර අවධානයට
සංස්කරණය
සටහන්
සංස්කරණයමූලාශ්ර
සංස්කරණය- ^ a b P. Kenneth Seidelmann, ed. (1992). Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac. p. 577.
For convenience, it is common to speak of a lunar year of twelve synodic months, or 354.36707 days.
(which gives a mean synodic month as 29.53059 days or 29 days 12 hours 44 minutes and 3 seconds) - ^ Nancy Owano, Scotland lunar-calendar find sparks Stone Age rethink, Phys.org, 27 July 2013 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 9 අගෝස්තු 2013 at the Wayback Machine
- ^ Gaffney, V.; et al. (2013). "Time and a Place: A luni-solar 'time-reckoner' from 8th millennium BC Scotland". Internet Archaeology (34). doi:10.11141/ia.34.1. 18 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 July 2013.
In doing so the monument anticipates problems associated with simple lunar calendars by providing an annual astronomic correction in order to maintain the link between the passage of time indicated by the Moon, the asynchronous solar year, and the associated seasons.
- ^ James Elkins, Our beautiful, dry, and distant texts (1998) 63ff.
- ^ "Oldest lunar calendar identified". BBC News. 2000-10-16. සම්ප්‍රවේශය 2013-03-14.
- ^ Gurshtein, Alex (2005-01-01). "Did the Pre-Indo-Europeans Influence the Formation of the Western Zodiac?". Journal of Indo-European Studies. 33: 106.
- ^ Macey, Samuel L. (1994). Encyclopedia of Time (ඉංග්‍රීසි බසින්). Taylor & Francis. p. 75. ISBN 9780815306153.
- ^ van Gent, R. H. (October 2023). "The Arithmetical or Tabular Islamic Calendar". Mathematical Institute, Utrecht University. සම්ප්‍රවේශය 4 January 2024.