ක්රෝන්ගේ රෝගය
ක්රෝන්ගේ රෝගය යනු මුඛයේ සිට ගුදය දක්වා ආමාශ ආන්ත්‍රික පත්‍රිකාවේ ඕනෑම කොටසකට බලපාන ගුද මාර්ගයේ ප්‍රදාහ රෝග තත්ත්ව (IBD) වර්ගයකි. [1] රෝග ලක්ෂණ බොහෝ විට උදර වේදනාව, පාචනය (ප්‍රදාහය දරුණු නම් ලේ වැගිරීමක් විය හැක), උණ සහ බර අඩු වීම ඇතුළත් වේ. [2] [1] ආමාශ ආන්ත්‍රයික පත්‍රිකාවෙන් පිටත අනෙකුත් සංකූලතා රක්තහීනතාවය, සමේ කුෂ්ඨ, ආතරයිටිස්, ඇසේ දැවිල්ල සහ තෙහෙට්ටුව ඇතුළත් විය හැක. [2] සමේ කුෂ්ඨ ආසාදන මෙන්ම pyoderma gangrenosum හෝ erythema nodosum මේ නිසා ඇති විය හැක. [2] නිදන්ගත ප්‍රදාහයක සංකූලතාවයක් ලෙස බඩවැල් අවහිරතා ඇති විය හැකි අතර, රෝගය ඇති අයට මහා බඩවැලේ පිළිකා සහ කුඩා අන්ත්‍ර පිළිකා ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත. [2]
ක්රෝන්ගේ රෝගය (CD) සඳහා නිශ්චිත හේතු නොදන්නා නමුත්, එය ජානමය වශයෙන් සංවේදී පුද්ගලයන්ගේ පාරිසරික, ප්‍රතිශක්තිකරණ සහ බැක්ටීරියා සාධකවල එකතුවක් නිසා ඇති වන බව විශ්වාස කෙරේ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නිදන්ගත ප්‍රදාහික ආබාධයක් ඇති වන අතර, ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය විසින් ආහාර මාර්ගය ආරක්ෂා කිරීමට, සමහරවිට ක්ෂුද්‍ර ජීවී ප්‍රතිදේහජනක ඉලක්ක කරයි. ක්රෝන්ගේ රෝගය ප්‍රතිශක්තිකරණ ආශ්‍රිත රෝගයක් වන අතර, එය ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගයක් ලෙස නොපෙනේ (ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශරීරය විසින්ම ක්‍රියාත්මක කරන ලද්දක් නොවේ). නිශ්චිතවම මෙයට හේතු සාධක වන ප්‍රතිශක්තිකරණ ගැටළුව පැහැදිලි නැත; කෙසේ වෙතත්, එය ප්‍රතිශක්ති ඌනතා තත්වයක් විය හැක.[3]
සමස්ත අවදානමෙන් අඩක් පමණ ජාන 70කට වඩා සම්බන්ධ වන ජාන විද්‍යාවට සම්බන්ධ වේ. දුම්කොළ දුම් පානය කරන්නන් අතර ක්රෝන්ගේ රෝගය වර්ධනය වීමේ සම්භාවිතාව දුම් නොබොන්නන් හා සසඳන විට තුන් ගුණයකි. එය බොහෝ විට ආරම්භ වන්නේ ආමාශ ආන්ත්‍ර ප්‍රදාහයෙන් පසුවය. සමාන රෝග ලක්ෂණ සහිත අනෙකුත් තත්වයන් වන්නේ වේදනාත්මක බඩවැල් රෝගය සහ බෙචෙට්ගේ රෝගයයි.
ක්රෝන්ගේ රෝගය සඳහා දන්නා ප්‍රතිකාරයක් නොමැත. ප්‍රතිකාර විකල්පයන් රෝග ලක්ෂණ සඳහා උපකාර කිරීමට, සමනය කිරීමට සහ නැවත ඇතිවීම වැලැක්වීමට අදහස් කෙරේ. රෝගය අලුතින් හඳුනාගත් අය තුළ, රෝග ලක්ෂණ ඉක්මනින් සමනය කිරීම සඳහා කෙටි කාලයක් සඳහා කෝටිකොස්ටෙරොයිඩ් භාවිතා කළ හැකි අතර, නැවත ඇතිවීම වැලැක්වීම සඳහා භාවිතා කරන මෙතොට්‍රෙක්සෙට් හෝ තයෝපුරින් වැනි තවත් ඖෂධයක් භාවිතා කළ හැකිය. ක්රෝන්ගේ රෝගය ඇති පුද්ගලයන් සඳහා දුම්පානය නතර කිරීම නිර්දේශ කෙරේ. සෑම වසරකම මෙම රෝගය ඇති පුද්ගලයන් පස් දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙක් රෝහලට ඇතුළත් වන අතර, රෝගය ඇති අයගෙන් අඩකට වසර දහයක කාලයක් තුළ යම් අවස්ථාවක ශල්‍යකර්මයක් අවශ්‍ය වේ. ශල්‍යකර්මය හැකිතාක් අඩුවෙන් භාවිතා කළ යුතු අතර, සමහර විවරයන්, ඇතැම් බඩවැල් අවහිරතා සහ පිළිකා සඳහා ශල්‍යකර්ම කිරීම අවශ්‍ය වේ. රෝගය ආරම්භ වී වසර අටකට පසු සහ ඉන් පසුව වසර කිහිපයකට වරක් කොලොනොස්කොපි මගින් බඩවැලේ පිළිකා සඳහා පරීක්ෂා කිරීම නිර්දේශ කෙරේ.
ක්රෝන්ගේ රෝගය යුරෝපයේ සහ උතුරු ඇමරිකාවේ පුද්ගලයන් 1000 ගෙන් 3.2කට පමණ බලපායි; එය ආසියාවේ සහ අප්‍රිකාවේ අඩු වශයෙන් දක්නට ලැබේ. එය ඓතිහාසික වශයෙන් සංවර්ධිත ලෝකයේ බහුලව දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, 1970 ගණන්වල සිට, විශේෂයෙන්ම සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ලෝකයේ රෝගීන්ගේ අනුපාත වැඩි වෙමින් පවතී. වේදනාත්මක බඩවැල් රෝගය හේතුවෙන් 2015 දී 47,400 ක් මිය ගිය අතර, ක්රෝන්ගේ රෝගය ඇති අයගේ ආයු අපේක්ෂාව තරමක් අඩු වී ඇත. එය නව යොවුන් වියේ සහ යොවුන් වියේ දී ආරම්භ වීමට නැඹුරු වන නමුත් එය ඕනෑම වයසකදී සිදු විය හැකි අතර පිරිමි සහ ගැහැණු පාර්ශව සමානව රෝගයට ගොදුරු වේ.
- ^ a b "Crohn's Disease". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). December 8, 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය December 8, 2019.
- ^ a b c d Baumgart DC, Sandborn WJ (August 2012). "Crohn's disease". Lancet. 380 (9853): 1590–605. doi:10.1016/S0140-6736(12)60026-9. PMID 22914295.
- ^ "Crohn's Disease". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Archived from the original on December 8, 2019. Retrieved December 8, 2019.