ඉන්ද්‍රිය පරිබාහිර සංජානනය (අතීන්ද්‍රිය සංජානනය)
ඉන්ද්‍රිය පරිබාහිර සංජානනය ([Extrasensory perception] Error: {{Lang-xx}}: text has italic markup (help)) හෙවත් ඊඑස්පී(ESP) යනු හඳුනාගත් භෞතික සංවේදන මගින් ලබා නොගන්නා, එ නමුත් මනසින් සංවේදන වන තොරතුරු ග්‍රහණය වීම කි. ඩ්යුක් විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂකයන් වන ජේ. ආර්. රයින් විසින් පහත සඳහන් හැකියාවන් සඳහා මෙම අර්ථ දැක්වීම යොදා ගන්නා ලදී.
ඇතැම් විට හයවන සංවේදනය, අසංඥ කෞශ්‍යලයක්, සහජ ඥානයක් ලෙස ව්‍යවහාර වෙයි. එනම් විද්‍යාව මගින් පහදා නොදුන් තොරතුරු ලබා ගැනීමේ ප්‍රභවයන් වෙයි. ඉන්ද්‍රිය පරිබාහිර සංජානනය ගැන පැතුරුණු විශ්වාසයන් පැවතිය ද විශ්වාසදායී තොරතුරු හා සෛද්ධාන්ත නොමැතිවීම නිසා ඒ පිළිබඳව ඒත්තු ගැන්වීමට නොහැකි වී ඇත. විද්‍යාත්මකව පහදා දිය හැකි තොරතුරු තවමත් නොමැති වීම නිසා ඉන්ද්‍රිය පරිබාහිර සංවේදන විවාදාත්මක මාතෘකාවකි. අධිමානසික ශක්තීන් මගින් මෙහි පැවැත්ම ගැන පර්යේෂණ කෙරෙන අතර ගැන්ස්ෂීල්ඩ් වැනි පර්යේෂණ මගින් එය හොඳ සාක්ෂි ද සපයා ඇත. නමුදු විද්‍යාත්මක පසුබිමක් තුළ ඉන්ද්‍රිය පරිබාහිර සංවේදන අවබෝධය සහමුලින්ම පිළිගෙන නැත.
ඇතැම් පුද්ගලයන් ESP පිළිබඳව විශ්වාස කිරීමට සතුටු වන අතර ඇතැමුන් එය පිළිගැනීම දැඩි ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කරති. පාර-මනෝවිද්‍යාඥයින් (Parapsychologists) මෙම විෂයය පිළිබඳව විද්‍යාත්මකව අධ්‍යනය කරමින් මෙයට එකතරා සංකීර්ණත්වයක් ලබා දී ඇත. ඔවුන් ESP හි එකිනෙකට වෙනස් ආකාර 4ක් හඳුනාගෙන ඇත. ඒවා නම්,
- දිවැස (Clairvoyance)
- පරචිත්ත ඥානය/ටෙලිපති (telepathy)
- චිත්ත ශක්තියෙන් වස්තුවක් චලනය කිරීමේ හැකියාව (psychokinesis)
- අනාගත සිද්ධි දැනගැනීමේ හැකියාව (precognition)
සමහර පුද්ගලයන් විශ්වාස කරන්නේ සියලුම මිනිසුන්ට මෙම හැකියාව යම් පමණකින් හෝ ඇති නමුත් බොහෝමයක් දෙනා එම හැකියා වර්ධනය කර ගැනීමට නොපෙළඹෙන බවයි. බොහෝ දෙනා ESP පිළිබඳව සැක පහළ කරති. මේ පිළිබඳව වාර්තාගත වූ සංසිද්ධීන් අතරින් ඇතැම් ඒවා වංචනික බව හෙළි වී තිබේ. බොහෝ දෙනා මේ පිළිබඳව පළමු-ඝනයේ අත්දැකීම් නොමැතිව මෙය විශ්වාස කිරීමට මැලි වෙති. විද්‍යාත්මක සාක්ෂි වල හිඟතාවය එම පිරිස වැඩි වීමට හේතු වී තිබේ. නමුත් බොහෝදෙනා, ඇතැම් අවස්ථාවලදී, විස්තර කිරීමට/පැහැදිලි කිරීමට අපහසු සිද්ධීන් වලට මුහුණ දී ඇත. උදාහරණ වශයෙන් දුරකථනය නාද වන හඬ ඇසෙද්දීම මෙන් අනෙක් කෙලවරේ සිටින පුද්ගලයා කවරෙක්දැයි ඉබේම මෙන් වැටහෙන/දැනෙන අවස්ථා මෙන්ම හදිසි අනතුරු ආදී අහඹු සංසිද්ධීන් කලින් හැඟීම ආදිය දැක්විය හැක.
J.B. රයින්
සංස්කරණයඩ්යුක් සරසවියේ උද්භිද විද්‍යාඥයෙකු වූ ජෝෂප් බෑන්ක්ස් රයින් 1934දි "අතීන්ද්‍රිය-සංජානනය" නමින්, ESP පිළිබඳව අතිමහත් සාක්ෂි අන්තර්ගත කෘතියක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. කෙසේවෙතත් අනෙකුත් විද්‍යාඥයන් එහි සඳහන් ප්‍රතිඵල නැවත ලබා ගැනීමට අපොහොසත් වූහ. මේ නිසා එම කෘතිය පිළිබඳව පැවති මුල් විශ්වසනීයත්වය සහ ජනප්‍රියත්වය අඩු විය.