විකිපීඩියා

මොරොක්කෝවේ ජනවිකාසය

ජනගහනය (දහස් ගණනින්)
වසරජනගහණ.±% p.a.
19508,986—    
196012,329+3.21%
197016,040+2.67%
198020,072+2.27%
199024,950+2.20%
200028,951+1.50%
201032,108+1.04%
202035,952+1.14%
source: [1]

මොරොක්කෝවේ ජනගහනය 37,076,584 (2021 ඇස්තමේන්තු) පමණ වේ.[2][3] නිවැසියන්ගෙන් 44%[4] සහ 67%[5] අතර ප්‍රමාණයක් අරාබි ජාතිකයන් වන අතර 31%[5] සහ 41%[6] අතර ප්‍රමාණයක් බර්බර් ජාතිකයන් බව ගණන් බලා ඇත. ජනගහනයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් හරටින් සහ ග්නාවා (හෝ ග්නෝවා), බටහිර අප්‍රිකානු හෝ මිශ්‍ර-ජාති වහලුන්ගෙන් පැවත එන්නන් සහ 17 වන සියවසේදී ස්පාඤ්ඤයෙන් සහ පෘතුගාලයෙන් නෙරපා හරින ලද යුරෝපීය මුස්ලිම්වරුන් වන මොරිස්කොස් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.[7] 7 වන ශතවර්ෂයේ සිට මග්‍රෙබ් වෙත සියවස් ගණනාවක අරාබි සංක්‍රමණය මොරොක්කෝවේ ජන විකාශන විෂය පථය වෙනස් කළේය.

2014 මොරොක්කෝ ජන සංගණනයට අනුව, රට තුළ සංක්‍රමණිකයන් 84,000 ක් පමණ සිටියහ. මෙම විදේශික-උපත පදිංචිකරුවන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රංශ සම්භවයක් ඇති අය වූ අතර, පසුව බටහිර අප්‍රිකාවේ සහ ඇල්ජීරියාවේ විවිධ ජාතීන්ගෙන් පසුව පුද්ගලයන් වේ.[8] ස්පාඤ්ඤ සම්භවයක් ඇති විදේශීය පදිංචිකරුවන් ගණනාවක් ද ඇත. ඔවුන්ගෙන් සමහරක් යටත් විජිත පදිංචිකරුවන්ගෙන් පැවත එන්නන් වන අතර ඔවුන් මූලික වශයෙන් යුරෝපීය බහුජාතික සමාගම් සඳහා වැඩ කරන අතර අනෙක් අය මොරොක්කෝ ජාතිකයන් සමඟ විවාහ වී හෝ විශ්‍රාමිකයන් වේ. නිදහසට පෙර මොරොක්කෝව යුරෝපීයයන් මිලියන භාගයක් වාසය කළේය; වැඩි වශයෙන් කිතුනුවන් වූ අය.[9] එසේම, නිදහසට පෙර, මොරොක්කෝව ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් 250,000 ක් වාසය කළේය.[10] මොරොක්කෝවේ කලක් ප්‍රකට යුදෙව් සුළුතරය 1948 දී එහි උච්චතම 265,000 සිට සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වී ඇති අතර අද වන විට 2,500 පමණ දක්වා පහත වැටී ඇත.[11]

මොරොක්කෝවේ විශාල ඩයස්පෝරාවක් සිටින අතර, ඉන් වැඩි කොටසක් ප්‍රංශයේ පිහිටා ඇති අතර, තුන්වන පරම්පරාව දක්වා මිලියනයකට අධික මොරොක්කෝ වැසියන් සිටින බව වාර්තා වේ. ස්පාඤ්ඤයේ (මොරොක්කානුවන් 700,000ක් පමණ),[12] නෙදර්ලන්තයේ (360,000) සහ බෙල්ජියමෙහි (300,000) විශාල මොරොක්කෝ ප්‍රජාවන් ද ඇත.[13] අනෙකුත් විශාල ප්‍රජාවන් ඉතාලියේ, කැනඩාවේ, එක්සත් ජනපදයේ සහ ඊශ්‍රායලයේ සොයා ගත හැකි අතර, මොරොක්කෝ යුදෙව්වන් දෙවන විශාලතම යුදෙව් ජනවාර්ගික උප සමූහය ලෙස සැලකේ.[14]

ආගම්

සංස්කරණය

2010 දී Pew Forum විසින් රටේ ආගමික අනුබද්ධය 99% මුස්ලිම් ලෙස ඇස්තමේන්තු කරන ලද අතර, ඉතිරි සියලුම කණ්ඩායම් ජනගහනයෙන් 1% ට වඩා අඩු අගයක් ගනී.[15] ඉස්ලාම් ආගමට සම්බන්ධ අයගෙන්, සියල්ලෝම පාහේ සුන්නි මුස්ලිම්වරුන් වන අතර, ෂියා මුස්ලිම්වරුන් 0.1% ට වඩා අඩුය.[16] කෙසේ වෙතත්, පර්යේෂණ ජාලයක් වන අරාබි බැරෝමීටරය විසින් කරන ලද 2018 සමීක්ෂණයකට අනුව මොරොක්කෝ වැසියන්ගෙන් 15% කට ආසන්න පිරිසක් තමන් ආගමික නොවන අය ලෙස විස්තර කරති; එම සමීක්ෂණයේදීම ප්‍රතිචාර දැක්වූවන්ගෙන් සියයට 100කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් මුස්ලිම්වරුන් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.[17] තවත් 2021 අරාබි බැරෝමීටර සමීක්ෂණයකින් හෙළි වූයේ මොරොක්කෝ ජාතිකයින්ගෙන් 67.8% ක් ආගමික, 29.1% තරමක් ආගමික සහ 3.1% ආගමික නොවන අය ලෙස හඳුනාගෙන ඇති බවයි.[18] 2015 Gallup International මත විමසුම වාර්තා කළේ මොරොක්කෝ වැසියන්ගෙන් 93%ක් තමන් ආගමික ලෙස සලකන බවයි.[19]

ෆෙස් හි මුස්ලිම් පල්ලියක අභ්යන්තරය

නිදහසට පෙර මොරොක්කෝවේ 500,000 ක්‍රිස්තියානීන් (බොහෝ විට ස්පාඤ්ඤ සහ ප්‍රංශ පරම්පරාවේ) වාසය කළේය. බොහෝ ක්‍රිස්තියානි පදිංචිකරුවන් 1956 නිදහසෙන් පසු ස්පාඤ්ඤයට හෝ ප්‍රංශයට පිටත්ව ගියහ.[20] ප්‍රධාන වශයෙන් කතෝලික සහ ප්‍රොතෙස්තන්ත විදේශ-නේවාසික ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජාව ආසන්න වශයෙන් 40,000 ප්‍රායෝගික සාමාජිකයින්ගෙන් සමන්විත වේ. බොහෝ විදේශීය නේවාසික කිතුනුවන් කැසබ්ලැන්කා, ටැන්ජියර් සහ රබාත් නාගරික ප්‍රදේශවල වාසය කරති. විවිධ ප්‍රාදේශීය ක්‍රිස්තියානි නායකයන් ඇස්තමේන්තු කරන්නේ 2005 සහ 2010 අතර 5,000ක් පුරවැසි බවට පරිවර්තනය වූ ක්‍රිස්තියානුවන් (බොහෝ වාර්ගික වශයෙන් බර්බර්) ඔවුන් නිතිපතා "ගෙදර" පල්ලිවලට ගොස් ප්‍රධාන වශයෙන් දකුණේ ජීවත් වන බවයි.[21] සමහර ප්‍රාදේශීය ක්‍රිස්තියානි නායකයන් ඇස්තමේන්තු කරන්නේ රට පුරා ක්‍රිස්තියානි පුරවැසියන් 8,000ක් පමණ සිටිය හැකි නමුත් රජයේ නිරීක්ෂණ සහ සමාජ තාඩන පීඩනවලට ඇති බිය නිසා බොහෝ දෙනෙක් නිතිපතා හමු නොවන බවයි.[22] ක්‍රිස්තියානි ආගමට හැරුණු මොරොක්කෝ ජාතිකයින් සංඛ්‍යාව (ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් රහසිගත වන්දනාකරුවන්) 8,000 සහ 50,000 අතර ඇස්තමේන්තු කර ඇත.[23][24][25][26][27][28]

වඩාත්ම මෑත ඇස්තමේන්තු අනුව ඓතිහාසික කැසබ්ලැන්කා යුදෙව් ප්‍රජාවේ ප්‍රමාණය 2,500,[29][30] සහ රබාත් සහ මරකේෂ් යුදෙව් ප්‍රජාවන් සාමාජිකයින් 100 බැගින් වේ. යුදෙව් ජනගහනයේ ඉතිරි කොටස රට පුරා විසිරී ඇත. මෙම ජනගහනය වැඩි වශයෙන් වයස්ගත වන අතර තරුණයින් සංඛ්‍යාව අඩු වේ.[22] නාගරික ප්‍රදේශවල පිහිටා ඇති බහායි ඇදහිලි ප්‍රජාව පුද්ගලයන් 350 සිට 400 දක්වා සංඛ්‍යාවකි.[22]

භාෂා

සංස්කරණය
මොරොක්කෝවේ භාෂාමය සිතියම

මොරොක්කෝවේ නිල භාෂා අරාබි සහ බර්බර් වේ.[31] රටේ සුවිශේෂී මොරොක්කෝ අරාබි උපභාෂා සමූහය ඩාරිජා ලෙස හැඳින්වේ. මුළු ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 89.8% කට මොරොක්කෝ අරාබි භාෂාවෙන් යම් ප්‍රමාණයකට සන්නිවේදනය කළ හැකිය.[32] බර්බර් භාෂාව උපභාෂා තුනකින් කථා කරයි (ටාරිෆිට්, ටෂෙල්හිත් සහ මධ්‍යම ඇට්ලස් ටමාසයිට්).[33] 2008 දී ෆ්‍රෙඩ්රික් ඩෙරොචේ ඇස්තමේන්තු කළේ බර්බර් කථිකයන් මිලියන 12ක් සිටි බවත්, එය ජනගහනයෙන් 40%ක් පමණ වන බවත්ය.[34] 2004 ජන සංගණනය වාර්තා කළේ ජනගහනයෙන් 28.1% බර්බර් භාෂාව කතා කරන බවයි.[32]

ප්‍රංශ භාෂාව රාජ්‍ය ආයතන, මාධ්‍ය, මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ සහ විශාල සමාගම්, ප්‍රංශ කතා කරන රටවල් සමඟ ජාත්‍යන්තර වාණිජ්‍යය සහ බොහෝ විට ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කටයුතුවල බහුලව භාවිතා වේ. සියලුම පාසල්වල ප්‍රංශ අනිවාර්ය භාෂාවක් ලෙස උගන්වනු ලැබේ. 2010 දී, මොරොක්කෝවේ ප්‍රංශ කතා කරන්නන් 10,366,000 ක් හෝ ජනගහනයෙන් 32% ක් පමණ සිටියහ.[35]

2004 සංගණනයට අනුව, මොරොක්කෝ ජාතිකයන් මිලියන 2.19ක් ප්‍රංශ භාෂාව හැර වෙනත් විදේශීය භාෂාවක් කතා කළහ.[32] ඉංග්‍රීසි, කථිකයන් සංඛ්‍යාව අනුව ප්‍රංශයට වඩා බොහෝ පිටුපසින් සිටියද, උගත් තරුණයින් සහ වෘත්තිකයන් අතර ප්‍රංශ අනිවාර්ය බැවින් තෝරා ගැනීමේ පළමු විදේශීය භාෂාව වේ.

ජනවාර්ගික විද්‍යාව ට අනුව, 2016 වන විට, ස්පාඤ්ඤ භාෂාව කතා කරන පුද්ගලයින් 1,536,590 (හෝ ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 4.5%) මොරොක්කෝවේ සිටිති.[36] ස්පාඤ්ඤ භාෂාව වැඩිපුරම කතා කරන්නේ උතුරු මොරොක්කෝවේ සහ පැරණි ස්පාඤ්ඤ සහරා ප්‍රදේශයේ ස්පාඤ්ඤය මීට පෙර එම ප්‍රදේශ අත්පත් කරගෙන සිටි බැවිනි.[37] මේ අතර, ඉන්ස්ටිටියුටෝ සර්වන්ටෙස් විසින් කරන ලද 2018 අධ්‍යයනයකින් අවම වශයෙන් ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ප්‍රවීණ වූ මොරොක්කෝ ජාතිකයින් මිලියන 1.7 ක් සොයාගෙන ඇති අතර, හිස්පැනෝෆෝන් ලෝකයෙන් පිටත වැඩිපුරම ස්පාඤ්ඤ කථිකයන් සිටින රට ලෙස මොරොක්කෝව ස්ථානගත කරයි (එක්සත් ජනපදය ස්පාඤ්ඤ භාෂාව කතා කරන රටවලින් බැහැර කර නොමැති නම්).[38] උතුරු මොරොක්කෝවේ සැලකිය යුතු කොටසක් ස්පාඤ්ඤ මාධ්‍ය, රූපවාහිනී සංඥා සහ ගුවන් විදුලි තරංග ලබා ගන්නා අතර, එම කලාපයේ භාෂාව පිළිබඳ නිපුණතාවයට පහසුකම් සපයන බව වාර්තා වේ.[39]

1956 දී මොරොක්කෝව නිදහස ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසුව, ප්‍රංශ සහ අරාබි, පරිපාලනයේ සහ අධ්‍යාපනයේ ප්‍රධාන භාෂා බවට පත් වූ අතර, ස්පාඤ්ඤ භාෂාවේ භූමිකාව පිරිහීමට හේතු විය.[39]

අධ්‍යාපනය

සංස්කරණය
ඉෆ්රාන්හි අල් අකාවේන් විශ්ව විද්‍යාලය

ප්‍රාථමික පාසල හරහා මොරොක්කෝවේ අධ්‍යාපනය නොමිලේ සහ අනිවාර්ය වේ. 2012 වසරේ රටේ ඇස්තමේන්තුගත සාක්ෂරතා අනුපාතය 72%ක් විය.[40] 2006 සැප්තැම්බර් මාසයේදී යුනෙස්කෝව විසින් කියුබාව, පකිස්ථානය, ඉන්දියාව සහ තුර්කිය වැනි අනෙකුත් රටවල් අතරින් මොරොක්කෝවට "UNESCO 2006 සාක්ෂරතා ත්‍යාගය" පිරිනමන ලදී.[41]

මොරොක්කෝවේ විශ්ව විද්‍යාල දුසිම් හතරකට වඩා ඇත, උසස් අධ්‍යාපන ආයතන, සහ බහු තාක්ෂණ රට පුරා නාගරික මධ්‍යස්ථානවල විසිරී ඇත. එහි ප්‍රමුඛ ආයතන අතරට කැසබ්ලැන්කා සහ ෆෙස් හි ශාඛා ඇති රටේ විශාලතම විශ්ව විද්‍යාලය වන රබාත් හි V වන මොහොමඩ් විශ්ව විද්‍යාලය ඇතුළත් වේ; එහි කෘෂිකාර්මික විශේෂතාවලට අමතරව ප්‍රමුඛ සමාජ විද්‍යා පර්යේෂණ පවත්වන රබාත්හි II වන හසන් කෘෂිකර්ම හා පශු වෛද්‍ය ආයතනය; සහ වයඹදිග අප්‍රිකාවේ ප්‍රථම ඉංග්‍රීසි භාෂා විශ්ව විද්‍යාලය වන ඉෆ්‍රාන්හි අල්-අකාවේන් විශ්ව විද්‍යාලය,[42] සෞදි අරාබියේ සහ එක්සත් ජනපදයේ දායකත්වයෙන් 1995 දී ආරම්භ කරන ලදී.

UIS සාක්ෂරතා අනුපාතය වයස අවුරුදු 15 ට වැඩි මොරොක්කෝ ජනගහනය 1980-2015

859 දී ෆෙස් නගරයේ ෆාතිමා අල්-ෆිහ්රි විසින් මද්‍රාසාවක් ලෙස ආරම්භ කරන ලද අල්-කරාවියින් විශ්ව විද්‍යාලය,[43] යුනෙස්කෝව ඇතුළු සමහර මූලාශ්‍ර විසින් "ලෝකයේ පැරණිතම විශ්ව විද්‍යාලය" ලෙස සලකනු ලැබේ.[44] මොරොක්කෝවේ කීර්තිමත් පශ්චාත් උපාධි පාසල් කිහිපයක් ද ඇත, ඒවා ඇතුළුව: VI වන මොහොමඩ් පොලිටෙක්නික් විශ්ව විද්‍යාලය, ලින්ස්ටිටියු නැෂනල් ඩෙස් පොස්ටෙස් එට් ටෙලිකොමියුනිකේෂන්, ඉකෝල් නැෂනල් සුපිරියර් ඩි'ඉලෙක්ට්‍රිකිට් එට් ඩි මෙකානික් (ENSEM), EMI, නැෂනල්, ඉන්සයිස් ඛනිජ කර්මාන්ත පාසල, ඉකෝල් හසානියා ඩෙස් ට්රැවෝක්ස් පබ්ලික්, ලෙස් ඉකෝල්ස් නැෂනලීස් ඩි කොමර්ස් එට් ඩි ගෙස්ටියන්, ඉකෝල් සුපීරියර් ඩි ටෙක්නොලොජි ඩි කැසබ්ලැන්කා.[45][46]

සෞඛ්‍ය

සංස්කරණය
ටැන්ජියර් හි VI වන මොහොමඩ් විශ්ව විද්‍යාල රෝහල් මධ්‍යස්ථානය

සෞඛ්‍ය ගැටලු විසඳීමට සහ රෝග තුරන් කිරීමට ලොව පුරා රටවල් බොහෝ උත්සාහයන් දරයි, මොරොක්කෝව ද ඇතුළත් ය. ළමා සෞඛ්‍යය, මාතෘ සෞඛ්‍යය සහ රෝග සෞඛ්‍යයේ සහ යහපැවැත්මේ අංගයන් වේ. මොරොක්කෝව මෙම කාණ්ඩ වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා බොහෝ ප්‍රගතියක් ලබා ඇති සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටකි. කෙසේ වෙතත්, මොරොක්කෝවට තවමත් වැඩිදියුණු කිරීමට බොහෝ සෞඛ්‍ය ගැටලු තිබේ. ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද පර්යේෂණයට අනුව, 2005 දී මොරොක්කෝවේ පුරවැසියන්ගෙන් 16%ක් පමණක් සෞඛ්‍ය රක්‍ෂණයක් හෝ ආවරණයක් ලබාගෙන ඇත.[47] ලෝක බැංකුවේ දත්ත අනුව, මොරොක්කෝව උපත් 1,000කට මරණ 20ක් (2017) ලෙස ඉහළ ළදරු මරණ අනුපාතිකයක් අත්විඳියි (2017)[48] සහ ඉහළ මාතෘ මරණ අනුපාතිකය උපත් 100,000කට මරණ 121ක් (2015).[49]

මොරොක්කෝ රජය දත්ත නිරීක්ෂණය කිරීම සහ රැස් කිරීම සඳහා දැනටමත් පවතින සෞඛ්‍ය සේවා පද්ධතිය තුළ නිරීක්ෂණ පද්ධති පිහිටුවයි. සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ මහා අධ්‍යාපනය මොරොක්කෝවේ පදිංචිකරුවන් සඳහා නොමිලේ ප්‍රාථමික අධ්‍යාපන පාසල්වල ක්‍රියාත්මක වේ. 2005 දී මොරොක්කෝ රජය සෞඛ්‍ය රක්‍ෂණ ආවරණය පුළුල් කිරීම සඳහා ප්‍රතිසංස්කරණ දෙකක් අනුමත කළේය.[47] පළමු ප්‍රතිසංස්කරණය වූයේ ජනගහනයෙන් සියයට 16 සිට සියයට 30 දක්වා ආවරණය පුළුල් කිරීම සඳහා රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින් සඳහා අනිවාර්ය සෞඛ්‍ය රක්‍ෂණ සැලැස්මකි. දෙවන ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් දුප්පතුන් සඳහා සේවා ආවරණය කිරීම සඳහා අරමුදලක් නිර්මාණය කරන ලදී. ප්‍රතිසංස්කරණ දෙකම උසස් තත්ත්වයේ සත්කාර සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි දියුණු කළේය. ළදරු මරණ අනුපාතය 1960 සිට සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි වී ඇති අතර සජීවී උපත් 1,000කට මරණ 144ක්, 2000දී, සජීවී උපත් 1,000කට 42ක්, දැන් එය සජීවී උපත් 1,000කට 20ක් වේ.[48] 1990 සිට 2011 දක්වා කාලය තුළ රටේ වයස අවුරුදු පහට අඩු මරණ අනුපාතය 60% කින් පහත වැටී ඇත.

ලෝක බැංකුවේ දත්ත වලට අනුව,[48] වර්තමාන මරණ අනුපාතය තවමත් ඉතා ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර එය අසල්වැසි රට වන ස්පාඤ්ඤයට වඩා හත් ගුණයකින් වැඩිය. 2014 දී මොරොක්කෝව මාතෘ සහ ළමා සෞඛ්‍ය පිළිබඳ ප්‍රගතිය වැඩි කිරීමට ජාතික සැලැස්මක් සම්මත කර ගත්තේය.[50] මොරොක්කෝ සැලැස්ම මොරොක්කෝවේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය එල් හවුසේන් ලුවාර්ඩි සහ නැගෙනහිර මධ්‍යධරණී කලාපය සඳහා WHO කලාපීය අධ්‍යක්ෂ ඇල අල්වාන් විසින් 2013 නොවැම්බර් 13 දින රබාත්හිදී ආරම්භ කරන ලදී.[50] දරුවන් සහ මව්වරුන් යන දෙඅංශයේම මරණ අවම කිරීම සම්බන්ධයෙන් මොරොක්කෝව සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. ලෝක බැංකු දත්ත මත පදනම්ව, ජාතියේ මාතෘ මරණ අනුපාතය 1990 සහ 2010 අතර 67% කින් පහත වැටී ඇත.[49] 2014 දී සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා වියදම් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 5.9% ක් විය.[51] 2014 සිට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ කොටසක් ලෙස සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා වියදම් අඩු වී ඇත. කෙසේ වෙතත්, 2000 වසරේ සිට ඒක පුද්ගල සෞඛ්‍ය වියදම් (PPP) ක්‍රමයෙන් වැඩි වී ඇත. 2015 දී මොරොක්කෝ සෞඛ්‍ය වියදම ඒක පුද්ගල $435.29 විය.[52] 2016 වසරේ උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව පිරිමින් සඳහා 74.3 ක් හෝ 73.3 ක් සහ කාන්තාවන් සඳහා 75.4 ක් වූ අතර ජනගහනයෙන් 10,000 කට වෛද්‍යවරුන් 6.3 ක් සහ හෙදියන් සහ වින්නඹු මාතාවන් 8.9 ක් සිටියහ.[53] 2017 දී මොරොක්කෝව ගෝලීය තරුණ සුභසාධන දර්ශකයේ රටවල් 29 න් 16 වැනි ස්ථානයට පත් විය.[54] මොරොක්කෝ තරුණයන් වසරකට සාමාන්‍ය හමුවීම් 4 කින් ගෝලීය දර්ශකයට වඩා අඩු ස්වයං-හානි අනුපාතයක් අත්විඳිති.[54]

යොමු කිරීම්

සංස්කරණය
  1. ^ "Population du Maroc par année civile (en milliers et au milieu de l'année) par milieu de résidence : 1960 – 2050". Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc. 27 December 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 January 2013.
  2. ^ "World Population Prospects 2022". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. සම්ප්‍රවේශය July 17, 2022.
  3. ^ "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" (XSLX). population.un.org ("Total Population, as of 1 July (thousands)"). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. සම්ප්‍රවේශය July 17, 2022.
  4. ^ "Morocco - Climate | Britannica". www.britannica.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 20 December 2022.
  5. ^ a b The Report: Morocco 2012 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Oxford Business Group. 2012. ISBN 978-1-907065-54-5.
  6. ^ "Berber people". සම්ප්‍රවේශය 30 August 2017.; 14 million estimate or ~41% of CIA's estimated national population of 33,986,655 inhabitants
  7. ^ "Haratin (social class)". Britannica Online Encyclopedia.
  8. ^ OECD (2017). Talent Abroad: A Review of Moroccan Emigrants. OECD Publishing. p. 167. ISBN 978-9264264281. සම්ප්‍රවේශය 31 August 2017.
  9. ^ De Azevedo, Raimondo Cagiano (1994) Migration and development co-operation. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 1 නොවැම්බර් 2022 at the Wayback Machine. Council of Europe. p. 25. ISBN 92-871-2611-9.
  10. ^ Spain: Forging an Immigration Policy සංරක්ෂණය කළ පිටපත 21 ජනවාරි 2014 at the Wayback Machine, Migration Information Source
  11. ^ "The Jews of Morocco". Jewishvirtuallibrary.org. සම්ප්‍රවේශය 1 August 2011.
  12. ^ "Población extranjera por sexo, país de nacionalidad y edad (hasta 85 y más).". Avance del Padrón a 1 de enero de 2009. Datos provisionales. Spain: Instituto Nacional de Estadística. 2009. 10 July 2019 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 June 2009.
  13. ^ "Morocco: From Emigration Country to Africa's Migration Passage to Europe". Migrationinformation.org. October 2005. සම්ප්‍රවේශය 1 August 2011.
  14. ^ "Table 2.8 – Jews, by country of origin and age" (PDF). Israel Central Bureau of Statistics. 2015.
  15. ^ "Religious Composition by Country" (PDF). Global Religious Landscape. Pew Forum. 9 මාර්තු 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 ජූලි 2013.
  16. ^ "Morocco". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 12 September 2022. සම්ප්‍රවේශය 18 September 2022.
  17. ^ "Survey Shows Faith in Decline in Morocco, in the Arab World". Arab Barometer. සම්ප්‍රවේශය 9 August 2020.
  18. ^ "Data Analysis Tool – Arab Barometer" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 11 November 2022.
  19. ^ "Losing Our Religion? Two Thirds of People Still Claim to Be Religious". Gallup International (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 8 June 2015. සම්ප්‍රවේශය 11 November 2022.
  20. ^ F. Nyrop, Richard (1972). Area Handbook for Morocc. University of Illinois Urbana-Champaign. p. 97. ISBN 9780810884939.
  21. ^ United Nations High Commissioner for Refugees. "Refworld – Morocco: General situation of Muslims who converted to Christianity, and specifically those who converted to Catholicism; their treatment by Islamists and the authorities, including state protection (2008–2011)". Refworld.
  22. ^ a b c "International Religious Freedom Report for 2011 – Morocco". Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor.
  23. ^ "Christian Converts in Morocco Fear Fatwa Calling for Their Execution". Christianity Today. Morning Star News. 9 June 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  24. ^ "'House-Churches' and Silent Masses —The Converted Christians of Morocco Are Praying in Secret – VICE News". 23 March 2015.
  25. ^ "Christians want marriages recognized in Morocco". reuters. 8 June 2018.
  26. ^ "Pope Francis' Visit to Morocco Raises Hopes for Its Christians". The New York Times. 29 March 2019.
  27. ^ Carnes, Nat (2012). Al-Maghred, the Barbary Lion: A Look at Islam. University of Cambridge Press. p. 253. ISBN 9781475903423. . In all an estimated 40,000 Moroccans have converted to Christianity
  28. ^ "Morocco's 'hidden' Christians to push for religious freedom". AfricanNews. 30 January 2017. There are no official statistics, but leaders say there are about 50,000 Moroccan Christians, most of them from the Protestant Evangelical tradition.
  29. ^ Sergio DellaPergola, World Jewish population සංරක්ෂණය කළ පිටපත 3 දෙසැම්බර් 2013 at the Wayback Machine, 2012, p. 62.
  30. ^ "The Jews of Morocco". The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot. 10 August 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 October 2022.
  31. ^ Government of Morocco. "BO_5964-Bis_Ar.pdf" (PDF). 16 March 2012 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  32. ^ a b c Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc සංරක්ෂණය කළ පිටපත 29 සැප්තැම්බර් 2011 at the Wayback Machine. Hcp.ma. Retrieved 23 July 2011.
  33. ^ "Berber" Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2006. 1 November 2009.
  34. ^ Deroche, Frédéric (2008). Les peuples autochtones et leur relation originale à la terre: un questionnement pour l'ordre mondial. L'Harmattan. p. 14. ISBN 978-2-296-05585-8.
  35. ^ "Le dénombrement des francophones" (PDF). Organisation internationale de la Francophonie. 12 October 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 January 2013.
  36. ^ "Spanish". Ethnologue. සම්ප්‍රවේශය 28 January 2018.
  37. ^ Leyre Gil Perdomingo and Jaime Otero Roth (2008) "Enseñanza y uso de la lengua española en el Sáhara Occidental" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 24 සැප්තැම්බර් 2015 at the Wayback Machine, in Analysis of the Real Instituto Elcano nº 116
  38. ^ Saga, Ahlam Ben. Instituto Cervantes: 1.7 Million Moroccans Speak Spanish සංරක්ෂණය කළ පිටපත 15 අප්‍රේල් 2021 at the Wayback Machine, Morocco World News, 29 Nov 2018. Retrieved 11 Apr 2022.
  39. ^ a b Rouchdy, Aleya (2002). Language Contact and Language Conflict in Arabic: Variations on a Sociolinguistic Theme. Psychology Press. p. 71. ISBN 978-0-7007-1379-0.
  40. ^ Baisse du taux d'analphabétisme au Maroc à 28% සංරක්ෂණය කළ පිටපත 1 අගෝස්තු 2014 at the Wayback Machine. Lavieeco.com (6 September 2013). Retrieved 17 April 2015.
  41. ^ "2006 UNESCO Literacy Prize winners announced". UNESCO.
  42. ^ "CCIS Ifrane Morocco Summer Study Abroad Program". Ccisabroad.org. 1 April 2010. 26 February 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2 June 2010.
  43. ^ Meri, Josef W. (ed.): Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, Vol. 1, A–K, Routledge, 2006, ISBN 978-0-415-96691-7, p. 257 (entry "Fez")
  44. ^ "Qarawiyin". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/EBchecked/topic/485494/Qarawiyin. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 8 December 2011. 
  45. ^ The Guinness Book Of Records, 1998, p. 242, ISBN 0-553-57895-2.
  46. ^ "Classement meilleurs école d'études supérieures au Maroc". Etudes superieures au Maroc (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-12-23. සම්ප්‍රවේශය 2023-01-17.
  47. ^ a b Ruger JP, Kress D (July 2007). "Health financing and insurance reform in Morocco". Health Affairs. 26 (4): 1009–16. doi:10.1377/hlthaff.26.4.1009. PMC 2898512. PMID 17630444.
  48. ^ a b c "Mortality rate, infant (per 1,000 live births)". data.worldbank.org. සම්ප්‍රවේශය 10 December 2018.
  49. ^ a b "Maternal mortality ratio (modeled estimate, per 100,000 live births)". data.worldbank.org. සම්ප්‍රවේශය 10 December 2018.
  50. ^ a b "WHO | Morocco takes a stride forward for mothers and children". WHO. 2 March 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 December 2018.
  51. ^ "Current health expenditure (% of GDP) | Data". data.worldbank.org (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2 October 2018.
  52. ^ "Current health expenditure per capita, PPP (current international $) | Data". data.worldbank.org (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2 October 2018.
  53. ^ "World Health Organization". සම්ප්‍රවේශය 29 September 2018.
  54. ^ a b "Morocco | The Global Youth Wellbeing Index". www.youthindex.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2 October 2018.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=මොරොක්කෝවේ_ජනවිකාසය&oldid=679104" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි