මැඩගස්කරයේ ආණ්ඩුව
ව්‍යුහය සංස්කරණය
මැඩගස්කරය යනු අර්ධ-ජනාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බහු-පක්ෂ ජනරජයක් වන අතර, එහි මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වූ ජනාධිපතිවරයා රාජ්‍ය නායකයා වන අතර අගමැතිවරයෙකු තෝරා ගන්නා අතර, ඔහු සිය අමාත්‍ය මණ්ඩලය පිහිටුවීමට අපේක්ෂකයින් ජනාධිපතිවරයාට නිර්දේශ කරයි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව, විධායක බලය රජය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන අතර ව්‍යවස්ථාදායක බලය අමාත්‍ය කැබිනට්,[1] සෙනෙට් සභාව සහ ජාතික සභාව වෙත පැවරී ඇත, නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම මෙම අවසාන ආයතන දෙකට ඇත්තේ ඉතා කුඩා බලයක් හෝ ව්‍යවස්ථාදායක භූමිකාවකි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ස්වාධීන විධායක, ව්‍යවස්ථාදායක සහ අධිකරණ ශාඛා පිහිටුවා ඇති අතර, වසර පහක ධුර කාල තුනකට සීමා වූ මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වූ ජනාධිපතිවරයෙකු බලයට පත් කරයි.[2]
මහජනයා සෘජුවම ජනාධිපතිවරයා සහ ජාතික සභාවේ සාමාජිකයින් 127 වසර පහක ධුර කාලය සඳහා තෝරා පත් කර ගනී. සෙනෙට් සභිකයින් 33 දෙනාම වසර හයක කාලයක් සේවය කරන අතර, සෙනෙට් සභිකයින් 22 දෙනෙකු ප්‍රාදේශීය නිලධාරීන් විසින් තෝරා පත් කර ගන්නා අතර 11 දෙනෙකු ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ. අවසන් ජාතික සභා මැතිවරණය 2013 දෙසැම්බර් 20[2] වන අතර අවසන් සෙනෙට් මැතිවරණය 2015 දෙසැම්බර් 30 දින පැවැත්විණි.[3]
ප්‍රාදේශීය මට්ටමින්, දිවයිනේ පළාත් 22 පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ ආණ්ඩුකාරවරයෙකු සහ පළාත් සභාවක් මගිනි. පළාත් තවදුරටත් කලාප සහ කොමියූන් වලට බෙදා ඇත. අධිකරණය ප්‍රංශ ක්‍රමයට ආදර්ශයට ගෙන ඇති අතර, ඉහළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා අධිකරණයක්, මහාධිකරණයක්, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයක්, අභියාචනාධිකරණයක්, අපරාධ අධිකරණ සහ ප්‍රථම අවස්ථාවෙහි විනිශ්චය සභා ඇත.[4] සිවිල් නීතියට අනුගත වන උසාවි, අධිකරණ පද්ධතියේ නඩු කඩිනමින් සහ විනිවිදභාවයෙන් විභාග කිරීමට හැකියාවක් නොමැති අතර, බොහෝ විට විත්තිකරුවන්ට අපිරිසිදු සහ තදබදයෙන් පිරුණු සිරගෙවල්වල දීර්ඝ නඩු විභාගයකට පෙර රඳවා තබා ගැනීමට බල කරයි.[5]
ඇන්ටනානාරිවෝ යනු මැඩගස්කරයේ පරිපාලන අගනුවර සහ විශාලතම නගරයයි.[2] එය දිවයිනේ භූගෝලීය මධ්‍යස්ථානයට ආසන්නව උස්බිම් කලාපයේ පිහිටා ඇත. ඇන්ඩ්‍රියන්ජකා රජු අනලමංග කඳු මුදුනේ අල්ලා වසිම්බා අගනුවර අඩවිය මත 1610 හෝ 1625 දී පමණ ඔහුගේ ඉමරිනා රාජධානියේ අගනුවර ලෙස ඇන්ටනානාරිවෝ ආරම්භ කරන ලදී.[6] මැඩගස්කර රාජධානිය පිහිටුවීම සඳහා 19 වන සියවසේ මුල් භාගයේ අසල්වැසි මැලගසි ජනයා මත මෙරිනා ආධිපත්‍යය ව්‍යාප්ත වීමත් සමඟ ඇන්ටනානාරිවෝ මුළු දිවයිනේම පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය බවට පත්විය. 1896 දී මැඩගස්කරයේ ප්‍රංශ යටත් විජිතවාදීන් මෙරිනා අගනුවර ඔවුන්ගේ යටත් විජිත පරිපාලනයේ මධ්‍යස්ථානය ලෙස පිළිගත්තේය. 1960 දී නිදහස ලැබීමෙන් පසු නගරය මැඩගස්කරයේ අගනුවර ලෙස පැවතුනි. 2017 දී අගනුවර ජනගහනය 1,391,433 ක් ලෙස ගණන් බලා ඇත.[7] ඊළඟ විශාලතම නගර වන්නේ ඇන්සිරබේ (500,000), ටොමාසිනා (450,000) සහ මහාජංග (400,000).[2]
දේශපාලනය සංස්කරණය
1960 දී මැඩගස්කරය ප්‍රංශයෙන් නිදහස ලැබූ දා සිට දිවයිනේ දේශපාලන සංක්‍රාන්ති බොහෝ මහජන විරෝධතා, මතභේදාත්මක මැතිවරණ කිහිපයක්, දෝෂාභියෝගයක්, හමුදා කුමන්ත්‍රණ දෙකක් සහ එක් ඝාතනයක් මගින් සනිටුහන් විය. දිවයිනේ පුනරාවර්තන දේශපාලන අර්බුද බොහෝ විට දිගු වන අතර දේශීය ආර්ථිකය, ජාත්‍යන්තර සබඳතා සහ මැලගසි ජීවන තත්ත්වය කෙරෙහි අහිතකර බලපෑම් ඇති කරයි. 2001 ජනාධිපතිවරණයෙන් පසුව වත්මන් ජනාධිපති රත්සිරක සහ අභියෝගකරු මාර්ක් රවාලෝමනනා අතර මාස අටක ගැටුම නිසා මැඩගස්කරයට ඩොලර් මිලියන ගණනක සංචාරක හා වෙළඳ ආදායමක් අහිමි වූ අතර බෝම්බ දැමූ පාලම් සහ ගිනි තැබීමෙන් හානි වූ ගොඩනැගිලි වැනි යටිතල පහසුකම්වලට හානි සිදු විය.[8] 2009 මුල් භාගයේදී රවලෝමනානාට එරෙහිව ඇන්ඩ්‍රි රාජෝලිනා විසින් මෙහෙයවන ලද විරෝධතා මාලාවක් ප්‍රචණ්ඩත්වයට පත් වූ අතර, 170 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගියහ.[9] මැඩගස්කරයේ නූතන දේශපාලනය 19 වැනි සියවසේ දී ඔවුන්ගේ පාලනය යටතේ වෙරළබඩ ප්‍රජාවන් මෙරිනා යටත් කර ගැනීමේ ඉතිහාසයෙන් වර්ණවත් වේ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උස්බිම් සහ වෙරළබඩ ජනතාව අතර ඇති වූ ආතතිය වරින් වර ප්‍රචණ්ඩත්වයේ හුදකලා සිදුවීම් දක්වා ඇවිළී ඇත.[10]
1963 දී පිහිටුවන ලද සහ අප්‍රිකානු සංගමය විසින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම සඳහා 2002 දී විසුරුවා හරින ලද අප්‍රිකානු එකමුතු සංවිධානයේ ආරම්භක සාමාජිකයෙකු වුවද මැඩගස්කරය ප්‍රධාන ධාරාවේ අප්‍රිකානු කටයුතුවල මායිමේ සිටින බව ඓතිහාසිකව වටහාගෙන ඇත. 2001 ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵල පිළිබඳ මතභේදයක් හේතුවෙන් මැඩගස්කරයට පළමු අප්‍රිකානු සංගමයේ සමුළුවට සහභාගි වීමට අවසර නොලැබුණ නමුත් මාස 14ක විරාමයකින් පසුව 2003 ජූලි මාසයේදී අප්‍රිකානු සංගමයට නැවත එක් විය. 2009 මාර්තු මාසයේදී අප්‍රිකානු සංගමය විසින් මැඩගස්කරය නැවත වරක් අත්හිටුවන ලද්දේ ව්‍යවස්ථා විරෝධී ලෙස විධායක බලය රජෝලිනා වෙත පැවරීමෙන් පසුවය.[11] මැඩගස්කරය එක්සත් ජනපද හමුදාවට ආරක්ෂාව පිළිබඳ ද්විපාර්ශ්වික ප්‍රතිශක්තිකරණ ගිවිසුමක් ඇති ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ සාමාජිකයෙකි.[2] ප්‍රංශය, එක්සත් රාජධානිය, එක්සත් ජනපදය, චීනය සහ ඉන්දියාව ඇතුළු රටවල් එකොළහක් මැඩගස්කරයේ තානාපති කාර්යාල පිහිටුවා ඇත,[12] මැඩගස්කරයේ තවත් රටවල් දහසයක තානාපති කාර්යාල ඇත.
මැඩගස්කරයේ මානව හිමිකම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ ආරක්ෂා කර ඇති අතර, මානව හිමිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශනය සහ ළමා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතිය ඇතුළු ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් රාශියකට රාජ්‍යය අත්සන් කර ඇත.[13] ආගමික, වාර්ගික සහ ලිංගික සුළුතරයන් නීතිය යටතේ ආරක්ෂා කර ඇත. ප්‍රායෝගිකව මහජන රැස්වීම සඳහා බලපත්‍ර ප්‍රතික්ෂේප කිරීම දේශපාලන පෙලපාලිවලට බාධා කිරීම සඳහා ඉඳහිට භාවිතා කර ඇතත්, සංගමයේ සහ රැස්වීමේ නිදහස ද නීතිය යටතේ සහතික කෙරේ.[14][13] අත්තනෝමතික ලෙස අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ හමුදා සහ පොලිස් නිලධාරීන්ගේ දූෂණ ගැටළු ලෙස පවතින නමුත්, ආරක්ෂක අංශ විසින් වධහිංසා පැමිණවීම දුර්ලභ වන අතර රාජ්‍ය මර්දනය සාපේක්ෂව අඩු නෛතික ආරක්ෂාවක් ඇති අනෙකුත් රටවලට සාපේක්ෂව අඩුය. රවාලෝමනනා විසින් 2004 වසරේ නිර්මාණය කරන ලද BIANCO, දූෂණ විරෝධී කාර්යාංශය, විශේෂයෙන්ම ඇන්ටනානාරිවෝ හි පහළ මට්ටමේ නිලධාරීන් අතර දූෂණය අඩු කිරීමට හේතු විය, නමුත් කාර්යාංශය විසින් ඉහළ මට්ටමේ නිලධාරීන්ට එරෙහිව නඩු පවරා නොමැත.[14] මාධ්‍ය වාරණය පිළිබඳ චෝදනා ඉහළ ගොස් ඇත්තේ ආන්ඩුවේ විරුද්ධත්වය ආවරණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඇති චෝදනා සීමා කිරීම් හේතුවෙනි.[15] සමහර මාධ්‍යවේදීන් ව්‍යාජ පුවත් පතුරුවා හැරීමේ චෝදනාව මත අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත.[16]
හමුදා සහ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සංස්කරණය
සකලවා, මෙරිනා සහ අනෙකුත් ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් අතර මධ්‍යගත රාජධානි නැගීම නිසා 16 වන සියවස වන විට දිවයිනේ ප්‍රථම ස්ථාවර හමුදාවන් බිහි විය, මුලින් හෙල්ල වලින් සන්නද්ධ වූ නමුත් පසුව මස්කට්, කාලතුවක්කු සහ අනෙකුත් ගිනි අවි වලින් සමන්විත විය.[17] 19 වැනි සියවසේ මුල් භාගය වන විට, මැඩගස්කර රාජධානියේ මෙරිනා ස්වෛරීවරුන් 30,000ක් තරම් ඉහළ පුහුණු සහ සන්නද්ධ සොල්දාදුවන්ගෙන් යුත් හමුදාවක් බලමුලු ගැන්වීමෙන් දිවයිනේ වැඩි ප්‍රදේශයක් ඔවුන්ගේ පාලනයට නතු කර ගත්හ.[18] ශතවර්ෂයේ අග භාගයේ වෙරළබඩ නගරවලට ප්‍රංශ ප්‍රහාර එල්ල කිරීම, මෙරිනා රාජාණ්ඩුවේ හමුදාවට පුහුණුව ලබා දීම සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය සහය ඉල්ලා සිටීමට එවකට අගමැති රයිනිලයියාරිවෝනි පොළඹවන ලදී. බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා උපදේශකයින් විසින් ලබා දුන් පුහුණුව සහ නායකත්වය නොතකා, මැලගාසි හමුදාවට ප්‍රංශ ආයුධවලට ඔරොත්තු දීමට නොහැකි වූ අතර ඇන්ටනානාරිවෝහි රාජකීය මාලිගාවට එල්ල වූ ප්‍රහාරයකින් පසු යටත් වීමට සිදුවිය. මැඩගස්කරය 1897 දී ප්‍රංශයේ යටත් විජිතයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.[19]
හමුදාව, නාවික සහ ගුවන් හමුදාවන්ගෙන් සමන්විත මැලගාසි සන්නද්ධ හමුදාවන්ගේ දේශපාලන ස්වාධීනත්වය සහ ස්වෛරීභාවය 1960 දී ප්‍රංශයෙන් නිදහස ලැබීමත් සමඟ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය විය.[20] මෙතැන් සිට මැලගාසි හමුදාව වෙනත් රාජ්‍යයක් සමඟ හෝ තමන්ගේම දේශසීමා තුළ සන්නද්ධ ගැටුමක නිරත වී නැති නමුත් දේශපාලන නොසන්සුන්තා ඇති කාල පරිච්ඡේදවලදී යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට ඉඳහිට මැදිහත් වී ඇත. සමාජවාදී දෙවන ජනරජය යටතේ, අද්මිරාල් ඩිඩියර් රත්සිරාකා 1976 සිට 1991 දක්වා ක්‍රියාත්මක වූ ප්‍රතිපත්තියක් වන ලිංගිකත්වය නොතකා සියලුම තරුණ පුරවැසියන් සඳහා අනිවාර්ය ජාතික සන්නද්ධ හෝ සිවිල් සේවයක් ස්ථාපිත කරන ලදී.[21][22] 2001 මතභේදයට තුඩු දුන් ජනාධිපතිවරණයේදී වත්මන් රත්සිරක සහ අභියෝගකරු මාක් රවාලෝමානාන අතර දිග්ගැස්සුනු මතභේදය අතරතුර, හමුදාව පක්ෂව මැදිහත් වීම ප්‍රතික්ෂේප කළ විට, සන්නද්ධ හමුදා ආරක්ෂක අමාත්‍යවරයාගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ වන අතර දේශපාලන අර්බුදකාරී කාලවලදී බොහෝ දුරට මධ්‍යස්ථව සිටියහ. මෙම සම්ප්‍රදාය 2009 දී බිඳ දමන ලදී, හමුදාවේ කොටසක් එවකට ඇන්ටනානාරිවෝ හි නගරාධිපති ඇන්ඩ්‍රි රාජොයිලිනාගේ පැත්තට පැමිනියේ, ජනාධිපති රාවලෝමනානාට බලයෙන් බල කිරීමට ඔහු දැරූ උත්සාහයට සහාය දැක්වීමෙනි.[14]
අභ්‍යන්තර කටයුතු අමාත්‍යවරයා ජාතික පොලිස් බලකාය, පැරාමිලිටරි බලකාය (gendarmerie) සහ රහස් පොලිසිය සඳහා වගකිව යුතුය.[4] පොලිසිය සහ පැරාමිලිටරි බලකාය ස්ථානගත කර පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් ය. කෙසේ වෙතත්, 2009 දී සියලුම කොමියුනවලින් තුනෙන් එකකට වඩා අඩු ප්‍රමාණයකට මෙම ආරක්ෂක හමුදාවන්ගේ සේවාවන් සඳහා ප්‍රවේශය ලැබී තිබූ අතර, බොහෝ සේනාංක සඳහා ප්‍රාදේශීය මට්ටමේ මූලස්ථානයක් නොතිබුණි.[23] සාම්ප්‍රදායික ප්‍රජා අධිකරණ, දින නම්, වැඩිහිටියන් සහ අනෙකුත් ගෞරවනීය පුද්ගලයින් විසින් මෙහෙයවනු ලබන අතර, රාජ්‍ය පැවැත්ම දුර්වල ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල යුක්තිය ඉටු කරන ප්‍රධාන මාධ්‍යයක් ලෙස පවතී. ඓතිහාසික වශයෙන්, දිවයින පුරා ආරක්ෂාව සාපේක්ෂ වශයෙන් ඉහළ මට්ටමක පවතී.[14] ප්‍රචණ්ඩ අපරාධ අනුපාත අඩු වන අතර අපරාධ ක්‍රියාකාරකම් ප්‍රධාන වශයෙන් පික්පොකට් කිරීම සහ සුළු සොරකම් වැනි අවස්ථා අපරාධ වේ, නමුත් ළමා ගණිකා වෘත්තිය, මිනිස් ජාවාරම සහ මරිජුවානා සහ වෙනත් නීති විරෝධී මත්ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනය සහ විකිණීම වැඩි වෙමින් පවතී.[4] 2009 සිට අයවැය කප්පාදු ජාතික පොලිස් බලකායට දැඩි ලෙස බලපා ඇති අතර, මෑත වසරවල අපරාධ ක්‍රියාකාරකම්වල දැඩි වර්ධනයක් ඇති කරයි.[14]
පරිපාලන අංශ සංස්කරණය
මැඩගස්කරය කලාප 22 කට බෙදා ඇත (ෆරිට්‍රා).[2] කලාප තවදුරටත් දිස්ත්‍රික්ක 119කට, කොමියුනිස්ට් 1,579කට සහ ෆොකොන්ටනි 17,485කට බෙදා ඇත.[23]
| නව කලාප | කළින්
පළාත් |
ප්‍රදේශය
km2 |
ජනගහන
2018[25] |
|---|---|---|---|
| ඩයනා | ඇන්ටිසිරනනා | 19,993 | 889,962 |
| සාවා | ඇන්ටිසිරනනා | 23,794 | 1,123,772 |
| ඉටසි | ඇන්ටනානාරිවෝ | 6,579 | 898,549 |
| අනලමංග | ඇන්ටනානාරිවෝ | 17,346 | 3,623,925 |
| වාකිනංකරත්‍රා | ඇන්ටනානාරිවෝ | 17,884 | 2,079,659 |
| බොන්ගෝලාව | ඇන්ටනානාරිවෝ | 18,096 | 670,993 |
| සොෆියා (7) | මහාජංග | 50,973 | 1,507,591 |
| බෝනි | මහාජංග | 31,250 | 929,312 |
| බෙට්සිබෝකා | මහාජංග | 28,964 | 393,278 |
| මෙලකි | මහාජංග | 40,863 | 308,944 |
| අලෝත්‍රා මැංගෝරෝ | ටොමාසිනා | 27,846 | 1,249,931 |
| අත්සිනානනා | ටොමාසිනා | 22,031 | 1,478,472 |
| අනලංජිරෝෆෝ | ටොමාසිනා | 21,666 | 1,150,089 |
| අමෝරෝනි මේනියා | ෆියනාරන්ට්සෝවා | 16,480 | 837,116 |
| හොට්-මාට්සියාට්රා | ෆියනාරන්ට්සෝවා | 20,820 | 1,444,587 |
| වටෝවාවි-ෆිටොවිනානි | ෆියනාරන්ට්සෝවා | 20,740 | 1,440,657 |
| අත්සිමෝ-අත්සිනානනා | ෆියනාරන්ට්සෝවා | 16,632 | 1,030,404 |
| ඉහොරොම්බේ | ෆියනාරන්ට්සෝවා | 26,046 | 418,520 |
| මෙනබේ | ටොලියාරා | 48,814 | 692,463 |
| ඇට්සිමෝ-ඇන්ඩ්‍රෙෆානා | ටොලියාරා | 66,627 | 1,797,894 |
| ඇන්ඩ්‍රෝයි | ටොලියාරා | 18,949 | 900,235 |
| ඇනෝසි | ටොලියාරා | 29,505 | 809,051 |
| එකතුව | 591,896 | 25,674,196 |
එක්සත් ජාතීන්ගේ මැදිහත්වීම සංස්කරණය
මැඩගස්කරය 1960 ජූනි 26 දින නිදහස ලැබීමෙන් ටික කලකට පසු, 1960 සැප්තැම්බර් 20 දින එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රාජ්‍යයක් බවට පත් විය.[26] 2017 ජනවාරි වන විට, හයිටියේ එක්සත් ජාතීන්ගේ ස්ථායීකරණ මෙහෙයුමේ කොටසක් ලෙස මැඩගස්කරයේ සිට පොලිස් නිලධාරීන් 34ක් හයිටියේ යොදවා ඇත.[27] 2015 සිට, UN හි මඟපෙන්වීම යටතේ සහ සහාය ඇතිව, ලෝක ආහාර වැඩසටහන මැඩගස්කරයේ දකුණු ප්‍රදේශයේ ආහාර අනාරක්ෂිත ගැටළු විසඳීම සඳහා දිගුකාලීන සංවර්ධන හා ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නයන් යන ප්‍රධාන අරමුණු දෙක සමඟ මැඩගස්කර රට වැඩසටහන ආරම්භ කළේය.[28] ග්‍රාමීය හා නාගරික ප්‍රමුඛතා ප්‍රදේශවල නිශ්චිත පාසල් සඳහා ආහාර සැපයීමෙන් සහ රට පුරා පෝෂණයේ අඛණ්ඩතාව ඉහළ නැංවීම සඳහා ජාතික පාසල් පෝෂණ ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීමෙන් මෙම ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට සැලසුම් කර ඇත. කුඩා හා දේශීය ගොවීන්ට තම නිෂ්පාදනයේ ප්‍රමාණය හා ගුණාත්මක බව යන දෙකම ඉහළ නැංවීමට මෙන්ම අහිතකර කාලගුණික තත්ත්වයන් යටතේ ඔවුන්ගේ බෝග අස්වැන්න වැඩිදියුණු කිරීමට ද සහාය වී ඇත.[28] 2017 දී මැඩගස්කරය න්‍යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.[29]
යොමු කිරීම් සංස්කරණය
- ↑ "Liste des institutions gouvernementales de Madagascar (août 2021)". mofcom.gov.cn. 13 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 October 2021.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Bureau of African Affairs (3 May 2011). "Background Note: Madagascar". U.S. Department of State. 26 October 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 August 2011.
- ↑ "Madagascar finally elects Senate after 2009 coup". Business Standard India. 30 December 2015. 11 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 February 2017.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Nalla (2010), pp. 122–128
- ↑ "Madagascar Profile: Media". BBC News. 20 June 2012. 16 August 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2012.
- ↑ Domenichini, J.P. "Antehiroka et Royauté Vazimba". Express de Madagascar (ප්‍රංශ බසින්). Madatana.com. 14 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 November 2010.
- ↑ "Population of Cities in Madagascar (2017)". worldpopulationreview.com. 15 October 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 February 2017.
- ↑ "MADAGASCAR: Former president sentenced to five years in prison". Irinnews.org. 17 December 2003. 13 June 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 April 2010.
- ↑ "Madagascar: Appeal launched despite political uncertainty". Irinnews.org. 7 April 2009. 13 June 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 April 2010.
- ↑ Leithead, Alastair (14 May 2002). "Ethnic strife rocks Madagascar". BBC News. 26 March 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 January 2012.
- ↑ "Pressure grows on Madagascar coup". BBC News. 20 March 2009. 29 June 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 March 2009.
- ↑ "Numéros utiles" (ප්‍රංශ බසින්). AirMadagascar.com. 28 January 2012. 26 December 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 January 2012.
- ↑ 13.0 13.1 Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (8 April 2011). "2010 Human Rights Report: Madagascar" (PDF). U.S. Department of State. 20 March 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 10 July 2011.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 Bachelard, Jerome; Marcus, Richard (2011). "Countries at the Crossroads 2011: Madagascar" (PDF). Freedom House. 8 June 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 25 August 2012.
- ↑ "Madagascar: Media Under Attack One Month After New President Installed, allafrica.com". 13 October 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2020.
- ↑ "Madagascar journalist Arphine Helisoa jailed on false news, incitement allegation". Committee to Protect Journalists. 22 April 2020. 1 May 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 May 2020.
- ↑ Barendse (2002), pp. 259–274
- ↑ Freeman & Johns (1840), p. 25
- ↑ Chapus & Mondain (1953), p. 377
- ↑ "The Military Balance 2010" (PDF). International Institute of Strategic Studies. pp. 314–315, 467. 11 May 2011 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 April 2011.
- ↑ Sharp (2002), p. 87
- ↑ Strakes (2006), p. 86
- ↑ 23.0 23.1 "Presentation des resultats de la cartographie numerique en preparation du troisieme recensement generale de la population et de l'habitation" (PDF) (Press release) (ප්‍රංශ බසින්). Institut nationale de la statistique (INSTAT), Government of Madagascar. 2010. 26 January 2012 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 15 January 2012.
- ↑ Ralison, Eliane; Goossens, Frans (January 2006). World Food Programme (ed.). Madagascar: profile des marches pour les evaluations d'urgence de la securite alimentaire (PDF). Strengthening Emergency Needs Assessment Capacity (ප්‍රංශ බසින්). Rome, Italy: Katholieke Universiteit Leuven. p. 3. 7 February 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 14 January 2012.
- ↑ [instat.mg/madagascar-en-chiffres Madagascar en chiffres], Institut National de la Statistique, Madagascar.
- ↑ "United Nations Member States | Meetings Coverage and Press Releases". www.un.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). 5 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 February 2017.
- ↑ United Nations (31 January 2017). "UN Mission's Contributions by Country" (PDF). www.un.org. 23 February 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 27 February 2017.
- ↑ 28.0 28.1 "Madagascar Country Programme (2015–2019) | World Food Programme". www1.wfp.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). 22 February 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 22 February 2017.
- ↑ "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. 7 July 2017. 6 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.