මලාවි හි රජය සහ දේශපාලනය
මලාවි යනු ජනාධිපති ලාසරස් චක්වේරා ගේ නායකත්වය යටතේ ඒකීය ජනාධිපති ජනරජයකි.[1] වත්මන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව 1995 මැයි 18 දින ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. රජයේ ශාඛා විධායක, ව්‍යවස්ථාදායක සහ අධිකරණ වලින් සමන්විත වේ. විධායකයට රාජ්‍ය නායකයා සහ රජයේ ප්‍රධානියා වන ජනාධිපතිවරයෙකු, පළමු සහ දෙවන උප ජනාධිපතිවරුන් සහ මලාවි කැබිනට් මණ්ඩලය ඇතුළත් වේ. සෑම වසර පහකට වරක් ජනාධිපති සහ උප සභාපති එකට තේරී පත් වේ. ඔවුන් වෙනත් පක්ෂයකින් විය යුතු වුවත්, එසේ තෝරා ගන්නේ නම්, ජනාධිපතිවරයා විසින් දෙවන උප සභාපතිවරයෙකු පත් කළ හැකිය. මලාවි කැබිනට් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලබන අතර, ව්‍යවස්ථාදායකය තුළ හෝ ඉන් පිටත හෝ විය හැකිය.[2]
ව්‍යවස්ථාදායක ශාඛාව සෑම වසර පහකටම වරක් තේරී පත්වන සාමාජිකයින් 193 දෙනෙකුගෙන් යුත් ඒකමණ්ඩල ජාතික සභාවකින් සමන්විත වේ,[3] සහ මලාවි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ආසන 80 ක සෙනෙට් සභාවක් සඳහා විධිවිධාන සලසා ඇතත්, එකක් ප්‍රායෝගිකව නොපවතී. නිර්මාණය කළහොත්, සෙනෙට් සභාව සම්ප්‍රදායික නායකයින් සහ විවිධ භූගෝලීය දිස්ත්‍රික්ක සඳහා මෙන්ම ආබාධිතයන්, තරුණයින් සහ කාන්තාවන් ඇතුළු විශේෂ උනන්දුවක් දක්වන කණ්ඩායම් සඳහා නියෝජනයක් ලබා දෙනු ඇත. ලාසරස් චක්වේරා ගේ නායකත්වයෙන් යුත් ටෝන්ස් සන්ධානයේ තවත් පක්ෂ කිහිපයක් සමග මලාවි කොංග්‍රස් පක්ෂය ආණ්ඩු පක්ෂය වන අතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රගතිශීලී පක්ෂය ප්‍රධාන විපක්ෂය වේ. වයස අවුරුදු 18 දී ඡන්ද අයිතිය විශ්වීය වන අතර, 2021/2022 සඳහා මධ්‍යම රජයේ අයවැය 2020/2021 මූල්‍ය වර්ෂය සඳහා ඩොලර් බිලියන 2.8 සිට ඩොලර් බිලියන 2.4 කි.[2][4]
ස්වාධීන අධිකරණ ශාඛාව ඉංග්‍රීසි ආකෘතිය මත පදනම් වන අතර ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය අභියාචනාධිකරණයකින් සමන්විත වේ, මහාධිකරණයක් කොටස් තුනකට (සාමාන්‍ය, ව්‍යවස්ථාමය සහ වාණිජ), කාර්මික සම්බන්ධතා අධිකරණයක් සහ මහේස්ත්‍රාත් උසාවි ලෙස බෙදා ඇත. ශ්‍රේණි පහක් සහ ළමා අධිකරණ අධිකරණ ඇතුළත් වේ.[5] 1964 දී මලාවි නිදහස ලබා ගැනීමෙන් පසු අධිකරණ පද්ධතිය කිහිප වතාවක් වෙනස් කර ඇත. සාම්ප්‍රදායික අධිකරණ සහ සාම්ප්‍රදායික උසාවි විවිධ සාර්ථකත්වයන් සහ දූෂණය සමඟ විවිධ සංයෝජනයන් භාවිතා කර ඇත.[6]
මලාවි ප්‍රදේශ තුනකින් (උතුරු, මධ්‍යම සහ දකුණු ප්‍රදේශ) සමන්විත වේ,[7] ඒවා දිස්ත්‍රික්ක 28 කට බෙදා ඇත,[8] සහ තවදුරටත් සම්ප්‍රදායික අධිකාරීන් 250කට සහ පරිපාලන වාට්ටු 110කට බෙදා ඇත.[7] පළාත් පාලන පරිපාලනය කරනු ලබන්නේ මධ්‍යම රජය විසින් පත් කරන ලද ප්‍රාදේශීය පරිපාලකයින් සහ දිස්ත්‍රික් කොමසාරිස්වරුන් විසිනි. බහු-පක්ෂ යුගයේ ප්‍රථම වතාවට, 2000 නොවැම්බර් 21 දින පළාත් පාලන මැතිවරණය පැවැත්වුණු අතර, UDF පක්ෂය පවතින ආසනවලින් 70%ක් දිනා ගත්තේය. 2005 මැයි මාසයේදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් නියම කරන ලද පළාත් පාලන මැතිවරණයේ දෙවන වටයක් පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ නමුත් රජය විසින් ඒවා අවලංගු කරන ලදී.[2]
2005 පෙබරවාරියේදී, ජනාධිපති මුතාරිකා එක්සත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පෙරමුණ සමඟින් වෙන්වී ඔහුගේම පක්ෂයක් වන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රගතිශීලී පක්ෂයක් ආරම්භ කළේය. එය වෙනත් පක්ෂවල ප්‍රතිසංස්කරණ අදහස් ඇති නිලධාරීන් ආකර්ෂණය කර ගෙන 2006 දී රට පුරා අතුරු මැතිවරණ ජයග්‍රහණය කළේය. 2008 දී ජනාධිපති මුතාරිකා රටේ ප්‍රධාන දූෂිත ගැටලුව විසඳීම සඳහා ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවට නැංවූ අතර, අවම වශයෙන් යූඩීඑෆ් පක්ෂයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයින් පස් දෙනෙකුට අපරාධ චෝදනා එල්ල වී ඇත.[9] 2012 දී, අප්‍රිකානු රාජ්‍ය පාලනය පිළිබඳ ඊබ්‍රාහිම් දර්ශකයේ, අප්‍රිකානු රටවල පාලනය පිළිබඳ පුළුල් දැක්මක් සැපයීම සඳහා විචල්‍යයන් කිහිපයක් මනිනු ලබන දර්ශකයේ උප-සහාරා අප්‍රිකාවේ සියලුම රටවල් අතුරින් මලාවි 7 වැනි ස්ථානයට පත්විය. රටේ පාලන ලකුණු මහාද්වීපික සාමාන්‍යයට වඩා වැඩි වුවද, එය දකුණු අප්‍රිකාවේ කලාපීය සාමාන්‍යයට වඩා අඩු විය. එහි ඉහළම ලකුණු ආරක්ෂාව සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය සඳහා වූ අතර එහි අඩුම ලකුණු තිරසාර ආර්ථික අවස්ථාවන් සඳහා වූ අතර අධ්‍යාපන අවස්ථා සඳහා මහාද්වීපයේ 47 වැනි ශ්‍රේණිගත කිරීමකි. මලාවි හි පාලන ලකුණු 2000 සහ 2011 අතර වැඩි දියුණු විය.[10] 2019 මැයි මාසයේදී මලාවි මැතිවරණය පැවැත්වු අතර, ජනාධිපති පීටර් මුතාරිකා අභියෝගකරුවන් වන ලාසරස් චක්වේරා, අටුපෙලේ මුලසි සහ සවුලොස් චිලිමා අභිබවා යලි මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළේය.[11] 2020 දී මලාවි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා අධිකරණය පුලුල්ව පැතිරුනු වංචා සහ අක්‍රමිකතා හේතුවෙන් පසුගිය වසරේ ජනාධිපති පීටර් මුතාරිකාගේ පටු මැතිවරණ ජයග්‍රහණය අවලංගු කළේය. විපක්ෂ නායක ලාසරස් චක්වේරා 2020 මලාවියානු ජනාධිපතිවරනය ජයග්‍රහණය කළ අතර ඔහු නව ජනාධිපති බවට පත් විය.[12]
පරිපාලන අංශ
සංස්කරණය
මලාවි කලාප තුනක් තුළ දිස්ත්‍රික්ක 28 කට බෙදා ඇත:
| මධ්‍යම කලාපය
|
උතුරු කලාපය
|
දකුණු කලාපය
|
විදේශ සබඳතා
සංස්කරණයහිටපු ජනාධිපති හේස්ටිංස් බණ්ඩා බටහිර ගැති විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් ගොඩනැගූ අතර එය 2011 මුල් භාගය දක්වා පැවතුනි. එයට බොහෝ බටහිර රටවල් සමඟ හොඳ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා ඇතුළත් විය. ඒකපාක්ෂික රාජ්‍යයක සිට බහු-පක්ෂ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් දක්වා සංක්‍රමණය වීම එක්සත් ජනපදය සමඟ මලාවියානු සබඳතා ශක්තිමත් කළේය. මලාවි හි සිසුන් සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් පාසල් අධ්‍යාපනය සඳහා එක්සත් ජනපදයට ගමන් කරන අතර එක්සත් ජනපදයේ සාම බලකාය, රෝග පාලන හා වැළැක්වීමේ මධ්‍යස්ථාන, සෞඛ්‍ය හා මානව සේවා දෙපාර්තමේන්තුව සහ ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ නියෝජිතායතනයේ ක්‍රියාකාරී ශාඛා ඇත. වර්ණභේදවාදී යුගය පුරාම මලාවි දකුණු අප්‍රිකාව සමඟ සමීප සබඳතා පැවැත්වූ අතර, එය අනෙකුත් අප්‍රිකානු රටවල් සමඟ මලාවිගේ සබඳතා පළුදු විය. 1994 දී වර්ණභේදවාදය බිඳවැටීමෙන් පසු, මලාවි සහ අනෙකුත් සියලුම අප්‍රිකානු රටවල් අතර 2011 දක්වා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ගොඩනඟා පවත්වා ගෙන යන ලදී. කෙසේ වෙතත්, 2010 දී, සැම්බේසි ගංගාව සහ අන්තර්-රට විදුලි ජාලයක් භාවිතය පිළිබඳ ආරවුල් හේතුවෙන්, මොසැම්බික් සමඟ මලාවිගේ සම්බන්ධය අඩාල විය.[2] 2007 දී, මලාවි චීනය සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ගොඩනඟා ගත් අතර, චීන සමාගම් විසින් කම්කරුවන්ට සැලකීම සහ දේශීය සමාගම් සමඟ චීන ව්‍යාපාරයේ තරඟකාරිත්වය පිළිබඳ කනස්සල්ල නොතකා, එතැන් සිට රට තුළ චීන ආයෝජන අඛණ්ඩව වැඩි වෙමින් පවතී.[13] 2011 දී මලාවි හි බ්‍රිතාන්‍ය තානාපතිවරයා ජනාධිපති මුතාරිකා විවේචනය කරන ලද ලේඛනයක් නිකුත් කිරීමත් සමඟ මලාවි සහ එක්සත් රාජධානිය අතර සබඳතා පළුදු විය. මුතාරිකා තානාපතිවරයා මලාවි වෙතින් නෙරපා හරින ලද අතර, 2011 ජූලි මාසයේදී එක්සත් රාජධානිය නිවේදනය කළේ ඔහුගේ රජය සහ ආර්ථික අවභාවිතය පිළිබඳ විවේචනවලට මුතාරිකාගේ ප්‍රතිචාර නොමැතිකම හේතුවෙන් තමන් සියලු අයවැය ආධාර අත්හිටුවන බවයි.[14] 2011 ජුලි 26 දින, එක්සත් ජනපදය එය අනුගමනය කරමින්, උද්ඝෝෂකයින් සහ සිවිල් කණ්ඩායම් මර්දනය කිරීම සහ බිය ගැන්වීම මෙන්ම පුවත්පත් සහ පොලිස් ප්‍රචණ්ඩත්වය සීමා කිරීම සම්බන්ධයෙන් උත්සුකයන් උපුටා දක්වමින් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 350 ක ප්‍රදානයක් අත්හිටුවා ඇත.[15]
1985 සිට මොසැම්බික් සහ රුවන්ඩාව ඇතුළු අනෙකුත් අප්‍රිකානු රටවල සරණාගතයින් සඳහා මලාවි තෝතැන්නක් ලෙස සැලකේ. මෙම සරණාගතයින්ගේ ගලා ඒම මලාවි ආර්ථිකයට පීඩනයක් ඇති කර ඇති නමුත් වෙනත් රටවලින් සැලකිය යුතු ආධාර ගලා එනු ඇත. මලාවි වෙත පරිත්‍යාග කරන්නන් අතර එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව, ජර්මනිය, අයිස්ලන්තය, ජපානය, නෙදර්ලන්තය, නෝර්වේ, ස්වීඩනය, අයර්ලන්තය, එක්සත් රාජධානිය සහ ෆ්ලැන්ඩර්ස් (බෙල්ජියම) මෙන්ම ලෝක බැංකුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල, යුරෝපා සංගමය, අප්‍රිකානු සංවර්ධන බැංකුව සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වැනි ජාත්‍යන්තර ආයතන ඇතුළත් වේ.
මලාවි යනු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය, UN සහ එහි ළමා නියෝජිතායතන, IMF, ලෝක බැංකුව, අප්‍රිකානු සංගමය සහ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය ඇතුළු ජාත්‍යන්තර සංවිධාන කිහිපයක සාමාජිකයෙකි. මලාවි දකුණු අප්‍රිකාවේ ආර්ථික හා දේශපාලන ස්ථාවරත්වය අවශ්‍යතාවයක් ලෙස සැලකීමට නැඹුරු වන අතර සාකච්ඡා මාර්ගයෙන් සාමකාමී විසඳුම් යෝජනා කරයි. අප්‍රිකානු අර්බුද ප්‍රතිචාර මුලපිරීම යටතේ සාම සාධක පුහුණුව ලැබූ දකුණු අප්‍රිකාවේ පළමු රට විය.[2]
මානව හිමිකම්
සංස්කරණය2017 වන විට, ජාත්‍යන්තර නිරීක්ෂකයින් මානව හිමිකම් ක්ෂේත්‍ර කිහිපයක ගැටළු සටහන් කර ඇත. පොලිස් භටයන් විසින් අධික බලය යෙදවීම, ආරක්ෂක අංශවලට දඬුවම් විරහිතව ක්‍රියා කිරීමට හැකිවීම, මැර ප්‍රචණ්ඩත්වය ඉඳහිට දැකගත හැකි වීම, සිරගෙදර තත්ත්වයන් දරුණු වූ අතර ඇතැම් විට ජීවිතයට තර්ජනයක් විය. කෙසේ වෙතත්, අධික බලය යෙදවූ ආරක්ෂක අංශවලට එරෙහිව නඩු පැවරීමට රජය යම් උත්සාහයක් දරනු දක්නට ලැබිණි. අනෙකුත් නීතිමය ගැටළු අතරට කතා කිරීමේ නිදහස සහ මාධ්‍ය නිදහස සීමා කිරීම, දීර්ඝ නඩු විභාගයකට පෙර රඳවා තබා ගැනීම සහ අත්තනෝමතික ලෙස අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ රඳවා තබා ගැනීම් ඇතුළත් විය. සොයාගත් සමාජ ගැටලු අතර කාන්තාවන්ට එරෙහි හිංසනය, මිනිස් ජාවාරම සහ ළමා ශ්‍රමය ඇතුළත් විය. මලාවි දූෂණ මර්දන කාර්යාංශය (ACB) එය අඩු කිරීමට උත්සාහ කළද රජය තුළ දූෂණය ප්‍රධාන ගැටලුවක් ලෙස සැලකේ. පහත් මට්ටමේ දූෂණ සෙවීමට සහ නඩු පැවරීමට ACB සාර්ථක බව පෙනේ, නමුත් ඉහළ මට්ටමේ නිලධාරීන්ට දඬුවම් විරහිතව කටයුතු කිරීමට හැකි බව පෙනේ. ආරක්ෂක අංශ තුළ පවතින දූෂණය ද ප්‍රශ්නයකි.[16] මලාවි ලෝකයේ ළමා විවාහ ඉහළම අනුපාතවලින් එකක් විය.[17] 2015 දී මලාවි විවාහ සඳහා නීත්‍යානුකූල වයස අවුරුදු 15 සිට 18 දක්වා වැඩි කළේය.[18] ලිංගික අපයෝජන සහ හිරිහැර වලින් කාන්තාවන්ට ප්‍රමාණවත් නීතිමය ආරක්ෂාවක් නොමැතිකම, ඉතා ඉහළ මාතෘ මරණ අනුපාතිකය සහ මායා බන්ධන චෝදනාවලට අදාළ අපයෝජනයන් මතු කර ඇති අනෙකුත් ගැටළු වේ.[19][20][21]
2010 වන විට, මලාවි හි සමලිංගිකත්වය නීති විරෝධී ය. 2010 එක් නඩුවකදී, සමලිංගික (සිස් පුරුෂයෙකු සහ සංක්‍රාන්ති කාන්තාවක්) ලෙස සැලකෙන යුවලක් වරදකරු වූ විට දීර්ඝ සිර දඬුවම්වලට මුහුණ දුන්හ.[22] එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් බෑන් කී මූන් ගේ මැදිහත් වීමෙන් සති දෙකකට පසු උපරිම වශයෙන් වසර 14 බැගින් වූ බරපතළ වැඩ සහිත සිර දඬුවම් නියම වූ වරදකරුවන් වූ යුගලයට සමාව දෙන ලදී.[23] 2012 මැයි මාසයේදී එවකට ජනාධිපති ජොයිස් බණ්ඩා සමලිංගිකත්වය සාපරාධී නීති ඉවත් කිරීමට ප්‍රතිඥා දුන්නේය.[24] ඇයගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූ පීටර් මුතාරිකා විසින් 2015 දී තහනමක් පැනවූ අතර, එම නීති තවදුරටත් සමාලෝචනය කරන තෙක් රටේ සමලිංගික විරෝධී නීති අත්හිටුවන ලදී.[25][26] 2021 ජූනි 26 දින, රටේ LGBT ප්‍රජාව විසින් ලිලොන්ග්වේ හි පළමු අභිමානවත් පෙළපාලිය පවත්වන ලදී.[25]
යොමු කිරීම්
සංස්කරණය- ^ "Chakwera declared winner of Malawi presidential election, defeats incumbent Mutharika". Nyasa Times. 27 June 2020. සම්ප්‍රවේශය 27 June 2020.
- ^ a b c d e "Background Note: Malawi". Bureau of African Affairs. U.S. Department of State. 11 January 2011. සම්ප්‍රවේශය 20 July 2011.
- ^ "Field Listing :: Legislative branch — The World Factbook – Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 11 June 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 May 2020.
- ^ "Malawi Budget revised to K2.3 trillion | Malawi 24 – Malawi news". Malawi24. 26 February 2021.
- ^ "Jurisdiction". Malawi Judiciary. 29 October 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2013.
- ^ Crouch, Megan (18 August 2011). "Improving Legal Access for Rural Malawi Villagers". Jurist. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2013.
- ^ a b Benson, Todd. "Chapter 1: An Introduction" (PDF). Malawi: An Atlas of Social Statistics. National Statistical Office, Government of Malawi. p. 2. සම්ප්‍රවේශය 24 August 2008.
- ^ "Malawi". The World Factbook. CIA. සම්ප්‍රවේශය 2 September 2019.
- ^ Dickovick, Africa 2008, p. 278
- ^ "2012 Ibrahim Index of African Governance: Malawi ranks 7th out of 12 in Southern Africa" (PDF). Mo Ibrahim Foundation. 15 October 2012. 31 March 2014 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 12 August 2013.
- ^ "Malawi Electoral Commission: 2019 Tripartite Election Results". Malawi Electoral Commission. June 2019. සම්ප්‍රවේශය 9 October 2019.
- ^ "Malawi opposition leader Lazarus Chakwera wins historic poll rerun". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2020-06-27. සම්ප්‍රවේශය 2021-05-27.
- ^ Ngozo, Claire (7 May 2011). "China puts its mark on Malawi". The Guardian. සම්ප්‍රවේශය 20 July 2011.
- ^ Nsehe, Mfonobong (17 July 2011). "U.K. Stops Budgetary Aid To Malawi". Forbes. සම්ප්‍රවේශය 20 July 2011.
- ^ Dugger, Celia W. (26 July 2011). "U.S. Freezes Grant to Malawi Over Handling of Protests". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 27 July 2011.
- ^ "2010 Human Rights Report: Malawi". US Department of State. 8 April 2011. 14 April 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 July 2011.
- ^ "WHO | Child marriages: 39,000 every day". 2013-03-14. 14 March 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2023-02-23.
- ^ Batha, Emma (16 February 2015). "Malawi bans child marriage, lifts minimum age to 18". Reuters. 24 December 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 June 2015.
- ^ "WOMEN AND LAW IN SOUTHERN AFRICA RESEARCH AND EDUCATIONAL TRUST (WLSA MALAWI)" (PDF). Ohchr.org. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2016.
- ^ "WITCHCRAFT ACCUSATIONS AND HUMAN RIGHTS: CASE STUDIES FROM MALAWI" (PDF). Ir.lawnet.fordham.edu. සම්ප්‍රවේශය 9 February 2016.
- ^ Whiting, Alex (6 July 2016). "Attacks On Albinos Grow In Malawi As Body Parts Are Sold For Witchcraft". Huffington Post. Thomson Reuters Foundation. සම්ප්‍රවේශය 10 December 2016.
- ^ Tenthani, Rafael (18 May 2010). "Gay couple convicted in Malawi faces 14-year term". Aegis. Associated Press. 3 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 22 September 2010.
- ^ "Malawi pardons jailed gay couple". Irish Times. 29 May 2010. සම්ප්‍රවේශය 29 May 2010.
- ^ David Smith; Godfrey Mapondera (18 May 2012). "Malawi president vows to legalise homosexuality". The Guardian. සම්ප්‍රවේශය 18 May 2012.
- ^ a b "Breaking: Malawi holds first Gay pride parade | Malawi 24 – Malawi news". Malawi24. 26 June 2021.
- ^ "Malawi 'suspends' anti-homosexual laws". BBC News. 21 December 2015.