විකිපීඩියා

දකුණු අප්‍රිකාවේ ජනවිකාසය

දකුණු අප්‍රිකාව යනු විවිධ සම්භවයන්, සංස්කෘතීන්, භාෂා සහ ආගම් ඇති මිලියන 62ක් පමණ (2022 වන විට) ජනතාවගෙන් සමන්විත ජාතියකි.[1] අවසාන සංගණනය 2022 දී පවත්වන ලද අතර, ඇස්තමේන්තු වාර්ෂික පදනමින් නිෂ්පාදනය කරන ලදී. එක්සත් ජාතීන්ගේ ලෝක ජනගහන අපේක්ෂාවන්ට අනුව, දකුණු අප්‍රිකාවේ මුළු ජනගහනය 2015 දී මිලියන 55.3 ක් වූ අතර එය 1950 දී මිලියන 13.6 ක් පමණි.[2] සිම්බාබ්වේ ජාතිකයන් මිලියන තුනක් පමණ ඇතුළුව මිලියන පහක පමණ නීතිවිරෝධී සංක්‍රමණිකයන්ගේ නිවහන දකුණු අප්‍රිකාව වේ.[3][4][5] සංක්‍රමණ විරෝධී කැරලි මාලාවක් 2008 මැයි මස ආරම්භ විය.[6][7]

දකුණු අප්‍රිකාවේ ජන ඝනත්වයේ සිතියම
  •   <1 /km2
  •   1–3 /km2
  •   3–10 /km2
  •   10–30 /km2
  •   30–100 /km2
  •   100–300 /km2
  •   300–1000 /km2
  •   1000–3000 /km2
  •   >3000 /km2

සංඛ්‍යාලේඛන දකුණු අප්‍රිකාව වාර්ගික ජනගහන කණ්ඩායම් පහක් අනුව සංගණනයේදී තමන් ගැන විස්තර කරන ලෙස ජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටී.[8] මෙම කණ්ඩායම් සඳහා 2022 සංගණන සංඛ්‍යා වූයේ: කළු අප්‍රිකානු 81%, වර්ණිත 8.2%, සුදු 7.3%, ඉන්දියානු හෝ ආසියානු 2.7%, සහ වෙනත්/නොනිශ්චිත 0.5%.[9] 1911 පළමු සංගණනය පෙන්නුම් කළේ සුදු ජාතිකයින් ජනගහනයෙන් 22% ක් වූ බවයි; මෙය 1980 වන විට 16% දක්වා පහත වැටී ඇත.[10]

දකුණු අප්‍රිකාව සැලකිය යුතු සරණාගතයින් සහ සරණාගත ජනගහනයකට සත්කාරකත්වය සපයයි. සරණාගතයින් සහ සංක්‍රමණිකයන් සඳහා වූ එක්සත් ජනපද කමිටුව විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ලෝක සරණාගත සමීක්ෂණ 2008 ට අනුව, මෙම ජනගහනය 2007 දී දළ වශයෙන් 144,700 ක් විය.[11] සරණාගතයින් සහ සරණාගතයින් 10,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටින කණ්ඩායම්වලට සිම්බාබ්වේ (48,400), DRC (24,800) සහ සෝමාලියාවේ (12,900) අයත් විය.[11] මෙම ජනගහන ප්‍රධාන වශයෙන් ජොහැන්නස්බර්ග්, ප්‍රිටෝරියා, ඩර්බන්, කේප් ටවුන් සහ පෝට් එලිසබෙත් යන ප්‍රදේශවල ජීවත් විය.[11]

භාෂා

සංස්කරණය
ප්‍රදේශය අනුව ප්‍රමුඛ දකුණු අප්‍රිකානු භාෂා පෙන්වන සිතියම
  •   සුලූ (24.4%)
  •   ෂෝසා (16.0%)
  •   අෆ්‍රිකන්ස් (13.5%)
  •   දකුණු අප්‍රිකානු ඉංග්‍රීසි (9.6%)
  •   පේඩි (9.1%)
  •   ස්වනා (8.0%)
  •   සෝතෝ (7.6%)
  •   සොංගා (4.5%)
  •   ස්වාසි (2.5%)
  •   වෙන්ඩ (2.4%)
  •   දකුණු එන්ඩෙබෙල් (2.1%)
  •   කිසිවෙක් ආධිපත්‍යය දරන්නේ නැත
  •   ජනගහනය අඩු හෝ නැති ප්‍රදේශ

දකුණු අප්‍රිකාවට නිල භාෂා 12ක් ඇත: සූලු, ෂෝසා, අෆ්‍රිකන්ස්, ඉංග්‍රීසි, පේඩි,[12] ස්වනා, දකුණු සෝතෝ, සොංගා, ස්වාසි, වෙන්ඩා සහ දකුණු එන්ඩෙබෙල් (පළමු භාෂාව කතා කරන අනුපිළිවෙල අනුව), මෙන්ම දකුණු අප්‍රිකානු සංඥා භාෂාව එය 2023 දී රාජ්‍ය භාෂාවක් ලෙස පිළිගැනිණි. මේ සම්බන්ධයෙන් එය හතරවන ස්ථානයේ සිටින්නේ බොලිවියාව, ඉන්දියාව සහ සිම්බාබ්වේ වෙත පමණි. සියලුම භාෂා විධිමත් ලෙස සමාන වන අතර, සමහර භාෂා අනෙක් ඒවාට වඩා වැඩි වශයෙන් කථා කරයි. 2022 සංගණනයට අනුව, වැඩිපුරම කතා කරන පළමු භාෂා තුන වන්නේ සූලු (24.4%), ෂෝසා (16.6%) සහ අෆ්‍රිකන්ස් (10.6%) ය.[9] ඉංග්‍රීසි වාණිජ හා විද්‍යාවේ භාෂාව ලෙස පිළිගනු ලැබුවද, එය 2022 දී දකුණු අප්‍රිකානුවන්ගෙන් 8.7%ක් පමණක් වන පස්වන වඩාත් පොදු ගෘහ භාෂාව පමණි. කෙසේ වෙතත්, එය ජාතියේ තථ්‍ය භාෂා භාෂාව බවට පත්ව ඇත.[9] 1991 සංගණනය මත පදනම් වූ ඇස්තමේන්තුවලින් පෙනී යන්නේ දකුණු අප්‍රිකානුවන්ගෙන් අඩකටත් අඩු පිරිසකට ඉංග්‍රීසි කතා කළ හැකි බවයි.[13] එය සූලු ට පසුව ගෘහයෙන් පිටත බහුලව කතා කරන දෙවන භාෂාව වේ.[14]

ෆනගලෝ, ඛෝ, ලෝබෙදු, නාම, උතුරු එන්ඩෙබෙල්, සහ පූති ඇතුළු වෙනත් භාෂා කතා කරයි, නැතහොත් මීට පෙර බහුලව භාවිතා විය.[15] සැන් සහ ඛෝඛෝ ජනයාගේ නිල නොවන භාෂා බොහොමයක් උතුරු දෙසට නැමීබියාව සහ බොට්ස්වානා සහ වෙනත් තැන්වල පැතිරී ඇති කලාපීය උපභාෂා ඇත. දකුණු අප්‍රිකාවේ කළු අප්‍රිකානුවන්ගෙන් බහුතරයක් සිටින බන්ටු ජනයාගෙන් භෞතිකව වෙනස් ජනගහනයක් වන මෙම පුද්ගලයින්ට ඔවුන්ගේ දඩයම් එකතු කිරීමේ සමාජ මත පදනම්ව ඔවුන්ගේම සංස්කෘතික අනන්‍යතාවයක් ඇත. ඔවුන් කොන් කර ඇති අතර, ඔවුන්ගේ ඉතිරි භාෂා වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇත.

සුදු දකුණු අප්‍රිකානුවන්ට ඉතාලි, පෘතුගීසි (කළු ඇන්ගෝලියානුවන් සහ මොසැම්බිකන්වරුන් ද කතා කරයි), ලන්දේසි, ජර්මානු සහ ග්‍රීක ඇතුළු යුරෝපීය භාෂා කතා කළ හැකි අතර සමහර ඉන්දියානු දකුණු අප්‍රිකානුවන් සහ දකුණු ආසියාවේ මෑත කාලීන සංක්‍රමණිකයන් ගුජරාටි වැනි ඉන්දියානු භාෂා කතා කරයි. හින්දි, දෙමළ, තෙළිඟු සහ උර්දු. ප්‍රංශ භාෂාව කතා කරන්නේ ෆ්‍රැන්කෝෆෝන් අප්‍රිකාවේ සිට සංක්‍රමණිකයන් විසිනි.

ආගම්

සංස්කරණය
දකුණු අප්‍රිකාවේ ආගම් (2010)[16]
ආගම ප්‍රතිශතය
ප්‍රොතෙස්තන්තවාදය
  
 73.2%
අනාගමික
  
 14.9%
කතෝලික
  
 7.4%
ඉස්ලාම්
  
 1.7%
හින්දු
  
 1.1%
වෙනත් ඇදහිලි
  
 1.7%

2001 සංගණනයට අනුව, කිතුනුවන් ජනගහනයෙන් 79.8% ක් වන අතර, ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක් විවිධ රෙපරමාදු නිකායන් (සමමුහුර්ත අප්‍රිකානු-ආරම්භක පල්ලි ඇතුළත් කිරීමට පුළුල් ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත) සහ රෝමානු කතෝලිකයන් සහ අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානීන් සුළුතරයකි. ක්‍රිස්තියානි කාණ්ඩයට සියොන් ක්‍රිස්ටියන් (11.1%), පෙන්තකොස්ත (චාරිස්මැටික්) (8.2%), රෝමානු කතෝලික (7.1%), මෙතෝදිස්ත (6.8%), ලන්දේසි ප්‍රතිසංස්කරණය (6.7%) සහ ඇංග්ලිකන් (3.8%) ඇතුළත් වේ. ඉතිරි ක්‍රිස්තියානි පල්ලිවල සාමාජිකයින් ජනගහනයෙන් තවත් 36% ක් විය. මුස්ලිම්වරුන් ජනගහනයෙන් 1.5%, හින්දු 1.2%,[17] සම්ප්‍රදායික අප්‍රිකානු ආගම් 0.3% සහ යුදෙව් ආගම 0.2%. 15.1% ට ආගමික සම්බන්ධයක් නොතිබුණි, 0.6% "වෙනත්" සහ 1.4% "නොනිශ්චිතයි."[18][17][19][20]

අප්‍රිකානු-ආරම්භක පල්ලි විශාලතම ක්‍රිස්තියානි කණ්ඩායම් සෑදී ඇත. කිසිම සංවිධානාත්මක ආගමකට සම්බන්ධ නැති බව කියන බොහෝ පුද්ගලයන් සම්ප්‍රදායික අප්‍රිකානු ආගමකට ඇලී සිටි බව විශ්වාස කෙරිණි. සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍යවරුන් 200,000 ක් පමණ සිටින අතර, දකුණු අප්‍රිකානුවන්ගෙන් 60% ක් පමණ මෙම සුව කරන්නන් වෙත උපදෙස් ලබා ගනී,[21] සාමාන්‍යයෙන් සැන්ගෝමා ('දිව්‍යවේදී') හෝ ඉයන්ගා ('ඖෂධවේදියා') ලෙස හැඳින්වේ. මෙම සුව කරන්නන් මුතුන් මිත්තන්ගේ ආධ්‍යාත්මික විශ්වාසයන් සහ දේශීය සත්ත්ව, වෘක්ෂලතා සහ දිලීර වල අධ්‍යාත්මික සහ ඖෂධීය ගුණ පිළිබඳ විශ්වාසයක් භාවිතා කරයි. බොහෝ ජනයාට ක්‍රිස්තියානි සහ ස්වදේශික බලපෑම් ඒකාබද්ධ කරමින් සමමුහුර්ත ආගමික පිළිවෙත් ඇත.[22]

දකුණු අප්‍රිකානු මුස්ලිම්වරුන් ප්‍රධාන වශයෙන් වර්ණ හා ඉන්දියානුවන් සමන්විත වේ. ඔවුන් සමඟ කළු හෝ සුදු දකුණු අප්‍රිකානු පරිවර්තනයන් මෙන්ම අප්‍රිකාවේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවලින් පැමිණි අයද එකතු වී ඇත.[23] දකුණු අප්‍රිකානු මුස්ලිම්වරු ඔවුන්ගේ ඇදහිල්ල විස්තර කරන්නේ රට තුළ වේගයෙන්ම වර්ධනය වන ආගම ලෙස පරිවර්තනය වන අතර කළු මුස්ලිම්වරුන් සංඛ්‍යාව හය ගුණයකින් වර්ධනය වන අතර, 1991 දී 12,000 සිට 2004 දී 74,700 දක්වා වැඩි විය.[23][24]

අනෙකුත් යුරෝපීය පදිංචිකරුවන් අතර සුළුතරයක් ලෙස පැමිණි යුරෝපීය යුදෙව්වන්ගෙන් පැවත එන සැලකිය යුතු යුදෙව් ජනගහනයක් ඇත. මෙම ජනගහනය 1970 ගණන්වල 118,000 දක්වා ඉහළ ගියේය, නමුත් අද ඉතිරිව ඇත්තේ 75,000 ක් පමණ වන නමුත්, ඉතිරි පිරිස බොහෝ දුරට ඊශ්‍රායලයට සංක්‍රමණය වී ඇත.[25] එසේ වුවද, මෙම සංඛ්‍යා දකුණු අප්‍රිකාවේ යුදෙව් ප්‍රජාව ලෝකයේ දොළොස්වන විශාලතම ප්‍රජාව බවට පත් කරයි.

අධ්‍යාපනය

සංස්කරණය
කේප් ටවුන් විශ්ව විද්‍යාලය

2007 දී වැඩිහිටි සාක්ෂරතා අනුපාතය 89% විය.[26] දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රාථමික පාසලෙන් ආරම්භ වන තුන්-ස්ථර අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ඇත, පසුව උසස් පාසල සහ තෘතියික අධ්‍යාපනය (ශාස්ත්‍රීය) විශ්ව විද්‍යාල සහ තාක්ෂණ විශ්ව විද්‍යාල ස්වරූපයෙන් ඇත. ඉගෙන ගන්නන්ට 1 ශ්‍රේණියේ සිට 12 ශ්‍රේණිය දක්වා වසර දොළහක විධිමත් පාසල් අධ්‍යාපනයක් ඇත. R ශ්‍රේණිය, හෝ 0 ශ්‍රේණිය, පූර්ව ප්‍රාථමික පදනම් වර්ෂයකි.[27] ප්‍රාථමික පාසල් පාසල් අධ්‍යාපනයේ පළමු වසර හත දක්වා විහිදේ.[28] උසස් පාසල් අධ්‍යාපනය තවත් වසර පහක් දක්වා විහිදේ. ජාතික ජ්‍යෙෂ්ඨ සහතික පත්‍ර විභාගය 12 ශ්‍රේණියේ අවසානයේ පැවැත්වෙන අතර දකුණු අප්‍රිකානු විශ්ව විද්‍යාලයක තෘතීයික අධ්‍යයන සඳහා අවශ්‍ය වේ.[27] රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල වර්ග තුනකට බෙදා ඇත: න්‍යායාත්මකව නැඹුරු විශ්ව විද්‍යාල උපාධි පිරිනමන සම්ප්‍රදායික විශ්ව විද්‍යාල; වෘත්තීය-නැඹුරු ඩිප්ලෝමා සහ උපාධි පිරිනමන තාක්‍ෂණ විශ්ව විද්‍යාල (කලින් ටෙක්නිකොන් ලෙස හැඳින්වේ); සහ විස්තීර්ණ විශ්ව විද්‍යාල, සුදුසුකම් වර්ග දෙකම පිරිනමයි. දකුණු අප්‍රිකාවේ පොදු විශ්ව විද්‍යාල 23ක් ඇත: සාම්ප්‍රදායික විශ්ව විද්‍යාල 11ක්, තාක්ෂණ විශ්ව විද්‍යාල 6ක් සහ විස්තීරණ විශ්ව විද්‍යාල 6ක්.

වර්ණභේදවාදය යටතේ, කළු ජාතිකයින් සඳහා වන පාසල් ප්‍රමාණවත් අරමුදල් නොමැතිකම සහ කම්කරුවන් ලෙස වැඩ කිරීමට ප්‍රමාණවත් කුසලතා පමණක් ඉගැන්වූ බන්ටු අධ්‍යාපනය නමින් වෙනම විෂය මාලාවක් මගින් වෙනස් කොට සැලකීමට ලක් විය.[29]

2004 දී, දකුණු අප්‍රිකාව එහි තෘතීයික අධ්‍යාපන ක්‍රමය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම, කුඩා විශ්ව විද්‍යාල විශාල ආයතනවලට ඒකාබද්ධ කිරීම සහ ඒකාබද්ධ කිරීම සහ සියලුම තෘතීයික අධ්‍යාපන ආයතන "විශ්වවිද්‍යාල" ලෙස නම් කිරීම ආරම්භ කළේය. 2015 වන විට, උසස් අධ්‍යාපනය ලබන සිසුන් මිලියන 1.4 කට 1999 දී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද මූල්‍ය ආධාර යෝජනා ක්‍රමයක් මගින් ආධාර ලබා දී ඇත.[30]

සෞඛ්‍ය

සංස්කරණය
කේප් ටවුන් හි පැරෝව් හි ටයිගර්බර්ග් රෝහල

දකුණු අප්‍රිකානු වාර්ගික සම්බන්ධතා ආයතනයට අනුව, 2009 දී සුදු දකුණු අප්‍රිකානුවෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 71ක් සහ කළු දකුණු අප්‍රිකානුවෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 48ක් විය.[31] රටේ සෞඛ්‍ය වියදම් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 9%ක් පමණ වේ.[32] ජනගහනයෙන් 84% ක් පමණ මහජන සෞඛ්‍ය සේවා පද්ධතිය මත රඳා පවතී,[32] එය නිදන්ගත මානව සම්පත් හිඟයන් සහ සීමිත සම්පත් වලින් පිරී ඇත.[33] ජනගහනයෙන් 20%ක් පමණ පුද්ගලික සෞඛ්‍ය සේවය භාවිතා කරයි.[34] ජනගහනයෙන් 16%ක් පමණක් වෛද්‍ය ආධාර යෝජනා ක්‍රමවලින් ආවරණය වී ඇත;[35] ඉතිරිය පුද්ගලික සත්කාර සඳහා සාක්කුවෙන් පිටත හෝ රෝහල තුළ-පමණක් සැලසුම් හරහා ගෙවනු ලැබේ.[34] Mediclinic, Life Healthcare සහ Netcare යන ප්‍රමුඛ රෝහල් කණ්ඩායම් තුන එක්ව පුද්ගලික රෝහල් වෙළඳපොලෙන් 75%ක් පාලනය කරයි.[34]

HIV/AIDS

සංස්කරණය
තෝරාගත් දකුණු අප්‍රිකානු රටවල ආයු අපේක්ෂාව, 1950-2019. HIV/AIDS නිසා ආයු අපේක්ෂාව අඩු වී ඇත.

2015 UNAIDS වෛද්‍ය වාර්තාවට අනුව, දකුණු අප්‍රිකාවේ ඇස්තමේන්තු කර ඇති HIV ආසාදිතයින් මිලියන හතක් - ලෝකයේ වෙනත් ඕනෑම රටකට වඩා වැඩිය.[36] 2018 දී, HIV ව්‍යාප්තිය - වැඩිහිටියන් (අවුරුදු 15-49) අතර HIV සමග ජීවත්වන පුද්ගලයින්ගේ ප්‍රතිශතය 20.4% ක් වූ අතර එම වසරේම AIDS ආශ්‍රිත රෝගයකින් පුද්ගලයින් 71,000 ක් මිය ගියහ.[37]

2008 අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ HIV/AIDS ආසාදනය පැහැදිලිවම වාර්ගික වශයෙන් බෙදී ඇති බවයි: කළු ජාතිකයින්ගෙන් 13.6%ක් HIV-ධනාත්මක වන අතර සුදු ජාතිකයින්ගෙන් 0.3%කට පමණක් වෛරසය ඇත.[38] බොහෝ මරණ අත්විඳිනු ලබන්නේ ආර්ථික වශයෙන් ක්‍රියාශීලී පුද්ගලයන් වන අතර, බොහෝ අවස්ථාවල ඒඩ්ස් අනාථයන් වන අතර ඔවුන් බොහෝ අවස්ථාවලදී රැකවරණය සහ මූල්‍ය ආධාර සඳහා රාජ්‍යය මත යැපේ.[39] දකුණු අප්‍රිකාවේ අනාථ දරුවන් 1,200,000ක් සිටින බවට ගණන් බලා ඇත.[39]

මූලික වශයෙන් ලිංගික සම්බන්ධතා මගින් පැතිරෙන වෛරසයක් වන HIV සහ ඒඩ්ස් අතර සම්බන්ධය ජනාධිපති තබෝ ම්බෙකි සහ ඔහුගේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය මන්තෝ ත්ශබලාල-ම්සිමං විසින් දිගු කලක් තිස්සේ ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී. HIV නොවේ.[40] 2007 දී, ජාත්‍යන්තර බලපෑම්වලට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, රජය ඒඩ්ස් මර්දනයට උත්සාහ දැරීය.[41] 2009 මහ මැතිවරණයෙන් පසුව, ජනාධිපති ජේකබ් සූමා, ආරොන් මොට්සෝලෙඩි සෞඛ්‍ය අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් කළ අතර, HIV ප්‍රතිකාර සඳහා අරමුදල් වැඩි කිරීමට සහ පුළුල් කිරීමට ඔහුගේ රජය කැප වූ අතර,[42] සහ 2015 වන විට දකුණු අප්‍රිකාව පුළුල් ලෙස පවතින අතර, සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. ප්‍රතිවෛරස් ඖෂධවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 52.1 සිට අවුරුදු 62.5 දක්වා වැඩි විය.[43]

නාගරීකරණය

සංස්කරණය

එක් මාර්ගගත දත්ත සමුදායක්[44] දකුණු අප්‍රිකාව නගර සහ නගර 12,600කට වඩා ඇති ලැයිස්තුගත කරයි. පහත දැක්වෙන්නේ දකුණු අප්‍රිකාවේ විශාලතම නගර සහ නගර වේ.


 
දකුණු අප්‍රිකාව හි විශාලතම නගර
2016 ප්‍රජා සමීක්ෂණය[45], ලෝක නාගරීකරණ අපේක්ෂාවන්: 2018 සංශෝධනය[46]
ස්ථානය පළාත ජනගහණය
ජොහැන්නස්බර්ග්
ජොහැන්නස්බර්ග්
කේප් ටවුන්
කේප් ටවුන් 		1 ජොහැන්නස්බර්ග් ගවුටෙන්ග් 9,167,045 ඩර්බන්
ඩර්බන්
ප්‍රිටෝරියා
ප්‍රිටෝරියා
2 කේප් ටවුන් බටහිර කේප් 4,004,793
3 ඩර්බන් ක්වාසුලු-නටාල් 3,661,911
4 ප්‍රිටෝරියා ගවුටෙන්ග් 2,437,000
5 ගකෙබෙර්හා නැගෙනහිර කේප් 1,263,051
6 වෙරිනිජිං ගවුටෙන්ග් 957,528
7 සොෂාංගුවේ ගවුටෙන්ග් 841,000
8 නැගෙනහිර ලන්ඩන් නැගෙනහිර කේප් 810,528
9 බ්ලූම්ෆොන්ටයින් ෆ්‍රී ස්ටේට් 759,693
10 පීටර්මරිට්ස්බර්ග් ක්වාසුලු-නටාල් 679,766

යොමු කිරීම්

සංස්කරණය
  1. ^ "2022 Census Statistical Release" (PDF). Statistics South Africa. 15 October 2023. 15 October 2023 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 15 October 2023.
  2. ^ "World Population Prospects – Population Division – United Nations". population.un.org. 17 June 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  3. ^ "Anti-immigrant violence spreads in South Africa, with attacks reported in Cape Town – The New York Times". International Herald Tribune. 23 May 2008. 21 February 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
  4. ^ "Escape From Mugabe: Zimbabwe's Exodus". 24 January 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  5. ^ "More illegals set to flood SA". Fin24. 14 February 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
  6. ^ "South African mob kills migrants". BBC. 12 May 2008. 13 March 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 May 2008.
  7. ^ Bearak, Barry (23 May 2008). "Immigrants Fleeing Fury of South African Mobs". The New York Times. 1 May 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 August 2008.
  8. ^ Lehohla, Pali (5 May 2005). "Debate over race and censuses not peculiar to SA". Business Report. 14 August 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2013. Others pointed out that the repeal of the Population Registration Act in 1991 removed any legal basis for specifying 'race'. The Identification Act of 1997 makes no mention of race. On the other hand, the Employment Equity Act speaks of 'designated groups' being 'black people, women and people with disabilities'. The Act defines 'black' as referring to 'Africans, coloureds and Indians'. Apartheid and the racial identification which underpinned it explicitly linked race with differential access to resources and power. If the post-apartheid order was committed to remedying this, race would have to be included in surveys and censuses, so that progress in eradicating the consequences of apartheid could be measured and monitored. This was the reasoning that led to a 'self-identifying' question about 'race' or 'population group' in both the 1996 and 2001 population censuses, and in Statistics SA's household survey programme.
  9. ^ a b c "Census 2022 Statistical Release" (PDF). Statistics South Africa. 15 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 15 October 2023.
  10. ^ Study Commission on U.S. Policy toward Southern Africa (U.S.) (1981). South Africa: time running out: the report of the Study Commission on U.S. Policy Toward Southern Africa. University of California Press. p. 42. ISBN 978-0-520-04547-7. 24 January 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 October 2015.
  11. ^ a b c "World Refugee Survey 2008". U.S. Committee for Refugees and Immigrants. 19 June 2008. 19 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  12. ^ "Constitution of the Republic of South Africa, 1996 – Chapter 1: Founding Provisions | South African Government". www.gov.za. 18 May 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 July 2020.
  13. ^ "South Africa's languages". 6 November 2007. 26 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 February 2020.
  14. ^ Staff Writer. "These are the most-spoken languages in South Africa in 2019". businesstech.co.za. 21 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 February 2020.
  15. ^ "The languages of South Africa". SouthAfrica.info. 4 February 1997. 4 March 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2010.
  16. ^ "Religions in South Africa – PEW-GRF". www.globalreligiousfutures.org. 10 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 December 2017.
  17. ^ a b "South Africa – Section I. Religious Demography". U.S. Department of State. 14 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 July 2006.
  18. ^ "South Africa". The World Factbook. CIA. 10 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 January 2021.
  19. ^ "South Africa". United States Department of State (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 7 December 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-12-07.
  20. ^ Bentley, Wessel; Dion Angus Forster (2008). "God's mission in our context, healing and transforming responses". Methodism in Southern Africa: A Celebration of Wesleyan Mission. AcadSA. pp. 97–98. ISBN 978-1-920212-29-2.
  21. ^ van Wyk, Ben-Erik; van Oudtshoorn, Gericke N (1999). Medicinal Plants of South Africa. Pretoria: Briza Publications. p. 10. ISBN 978-1-875093-37-3.
  22. ^ "South Africa". State.gov. 15 September 2006. 14 June 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
  23. ^ a b "In South Africa, many blacks convert to Islam / The Christian Science Monitor". The Christian Science Monitor. 10 January 2002. 30 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
  24. ^ "Muslims say their faith growing fast in Africa". Religionnewsblog.com. 15 November 2004. 1 October 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 7 November 2010.
  25. ^ SA Jewish history සංරක්ෂණය කළ පිටපත 18 දෙසැම්බර් 2023 at the Wayback Machine South African Jewish Board of Deputies
  26. ^ "National adult literacy rates (15+), youth literacy rates (15–24) and elderly literacy rates (65+)". UNESCO Institute for Statistics. 29 October 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 3 May 2013.
  27. ^ a b "A parent's guide to schooling". 22 July 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 August 2010.
  28. ^ "Education in South Africa". SouthAfrica.info. 17 June 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 20 June 2010.
  29. ^ "Bantu Education". Overcoming Apartheid. 15 August 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 June 2010.
  30. ^ Cele, S'thembile; Masondo, Sipho (18 January 2015). "Shocking cost of SA's universities". fin24.com. City Press. 19 January 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 January 2015.
  31. ^ "Peoples Budget Coalition Comments on the 2011/12 Budget". 16 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
  32. ^ a b "'Clinic-in-a-Box' seeks to improve South African healthcare". SmartPlanet. 30 July 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2013.
  33. ^ "South Africa". ICAP at Columbia University. 13 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2013.
  34. ^ a b c "Motsoaledi to reform private health care". Financial Mail. 7 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2013.
  35. ^ "What does the demand for healthcare look like in SA?" (PDF). Mediclinic Southern Africa. 2 October 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 25 August 2013.
  36. ^ "HIV and AIDS estimates (2015)". 12 February 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 December 2014.
  37. ^ "South Africa". www.unaids.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 November 2019.
  38. ^ "South Africa HIV & AIDS Statistics". AVERT.org. 16 October 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 May 2013.
  39. ^ a b "AIDS orphans". Avert. 7 July 2010 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 October 2006.
  40. ^ "Sack SA Health Minister – world's AIDS experts". afrol News. 18 October 2006 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 October 2006.
  41. ^ "Situation Analysis. HIV & AIDS and STI Strategic Plan 2007–2011" (PDF). info.gov.za. 30 May 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 26 June 2013.
  42. ^ "Zuma announces AIDS reforms". UNPAN. 27 December 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 9 March 2010.
  43. ^ Mullick, Saiqa (December 2015). "South Africa has excelled in treating HIV – prevention remains a disaster". 12 July 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 12 July 2018.
  44. ^ "South African Cities And Provinces – A Complete List". dirkstrauss.com. 27 December 2018. 7 May 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 April 2021.
  45. ^ "Community Survey 2016: Provinces at a Glance" (PDF). Statistics South Africa. සම්ප්‍රවේශය 29 April 2019.
  46. ^ United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). "World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, Online Edition". සම්ප්‍රවේශය 28 April 2019.
"https://si.wikipedia.org/w/index.php?title=දකුණු_අප්‍රිකාවේ_ජනවිකාසය&oldid=728343" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි