ටැන්සානියාවේ දේශපාලනය
ආණ්ඩුව
සංස්කරණයටැන්සානියාව යනු Chama Cha Mapinduzi (CCM) පක්ෂය බලයේ සිටින තනි පක්ෂ ආධිපත්‍ය සහිත රාජ්‍යයකි. එය පිහිටුවීමේ සිට 1992 දක්වා, එය රටේ නීත්‍යානුකූලව අවසර ලත් එකම පක්ෂය විය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කරන ලද 1992 ජූලි 1 දින මෙය වෙනස් විය.[1] එය 1961 නිදහසින් පසු බලය හොබවා ඇති අතර අප්‍රිකාවේ දීර්ඝතම පාලන පක්ෂය වේ.[2]
ජෝන් මගුෆුලි 2015 ඔක්තෝම්බර් ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයග්‍රහණය කළ අතර පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයක් ලබා ගත්තේය.[3][4] 1992 බහු පක්ෂ දේශපාලනයේ සිට ටැන්සානියාවේ ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්ෂය Chama cha Demokrasia na Maendeleo (Chadema) ("ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ ප්‍රගතිය සඳහා වූ පක්ෂය" සඳහා ස්වහීලී) ලෙස හැඳින්වේ. චදේමා කණ්ඩායමේ නායකයා ෆ්‍රීමන් එම්බෝව් වේ.[5]
රටේ අර්ධ ස්වාධීන රාජ්‍යය වන සැන්සිබාර්හි, වෙනස්වීම් සහ විනිවිදභාවය සඳහා වූ සන්ධානය (ACT-Wazalendo) ප්‍රධාන විරුද්ධ දේශපාලන පක්ෂය ලෙස සැලකේ. සැන්සිබාර් ව්‍යවස්ථාවට අනුව ඡන්ද විමසීමේ දී දෙවන ස්ථානයට පත්වන පක්ෂය ජයග්‍රාහී පක්ෂය සමඟ සභාගයකට සම්බන්ධ විය යුතුය. ACT-Wazalendo 2020 දෙසැම්බරයේ දී සැන්සිබාර් මැතිවරණයෙන් පසු දිවයිනේ පාලක පක්ෂය වන චාමා ච මාපිණ්ඩුසි සමඟ සභාග රජයකට එක් විය.[6]
2020 නොවැම්බරයේදී, මගුෆුලි නැවත වරක් ඔහුගේ දෙවන ධුර කාලය සඳහා ජනාධිපති ලෙස ජයග්‍රාහකයා ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. මැතිවරණ වංචාවක් සිදුවී ඇතැයි සැක කෙරේ. ජාතික මැතිවරණ කොමිසම නිවේදනය කළේ මගුෆුලිට ඡන්ද 84%ක් හෙවත් මිලියන 12.5ක් පමණ ලැබුණු බවත් විපක්ෂයේ ඉහළම අපේක්ෂකයා වූ තුන්ඩු ලිසුට ඡන්ද මිලියන 1.9ක් පමණ ලැබුණු 13%ක් බවත්ය.[7]
2021 මාර්තු මාසයේදී, මගුෆුලි නිලයේ සේවය කරමින් සිටියදී මිය ගිය බව නිවේදනය කරන ලදී, එනම් ඔහුගේ උප ජනාධිපති, සමියා සුලුහු හසන්, රටේ ජනාධිපති බවට පත් වූ බවයි.[8]
විධායකය
සංස්කරණය
ටැන්සානියාවේ ජනාධිපතිවරයා සහ ජාතික සභාවෙහි සාමාජිකයන් වසර පහක ධුර කාලයක් සඳහා සෘජු මහජන ඡන්දයෙන් සමගාමීව තේරී පත් වේ.[1] උප සභාපතිවරයා වසර පහක ධුර කාලයක් සඳහා තේරී පත් වේ. ජනාධිපතිවරයා සහ එකම ප්‍රවේශ පත්‍රය මත.[1] ජනාධිපතිවරයා හෝ උප සභාපතිවරයා ජාතික සභාවේ සාමාජිකයෙකු නොවිය හැක.[1] රැස්වීමේ රජයේ නායකයා ලෙස කටයුතු කිරීම සඳහා, සභාව විසින් තහවුරු කිරීමට යටත්ව, ජාතික සභාවෙහි සාමාජිකයින් අතරින් අගමැතිවරයෙකු ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරයි.[1] ජනාධිපතිවරයා ඇගේ කැබිනට් මණ්ඩලය තෝරා ගන්නේ එකලස් කිරීමේ සාමාජිකයින්ගෙන්.[1] ටැන්සානියාවේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම රජයේ විධායක ශාඛාව යටතේ පවතින අතර ටැන්සානියා පොලිස් බලකාය මගින් පරිපාලනය කෙරේ.[9]
ව්‍යවස්ථාදායකය
සංස්කරණයටැන්සානියාවේ ප්‍රධාන භූමිය හා වෘත්තීය සමිති කටයුතු සම්බන්ධ සියලුම ව්‍යවස්ථාදායක බලය ජාතික සභාව වෙත පැවරී ඇත,[1] එය ඒකමණ්ඩල වන අතර සාමාජිකයින් 393ක් ඇත.[10] මැතිවරණ කොට්ඨාශ නියෝජනය කිරීමට තේරී පත් වූ සාමාජිකයින්, නීතිපතිවරයා, සැන්සිබාර් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය විසින් තමන්ගේම සාමාජිකයින් අතරින් තේරී පත් වූ සාමාජිකයින් පස් දෙනෙකු, ඕනෑම පක්ෂයකට සභාවේ ඇති ආසනවලින් අවම වශයෙන් 30% ක් නියෝජනය කරන විශේෂ කාන්තා ආසන, කථානායක සභාවෙහි (වෙනත් ආකාරයකින් සභාවෙහි සාමාජිකයෙකු නොවේ නම්), සහ ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද පුද්ගලයින් (දස දෙනෙකුට වඩා වැඩි නොවේ).[1] ටැන්සානියා මැතිවරණ කොමිසම තීරණය කරන ලද සංඛ්‍යාවෙන් ප්‍රධාන භූමිය මැතිවරණ කොට්ඨාශවලට වෙන් කරයි. ජනාධිපතිවරයාගේ අනුමැතිය ඇතිව කොමිසම විසින්.[1]
අධිකරණය
සංස්කරණයටැන්සානියාවේ නීති පද්ධතිය ඉංග්‍රීසි පොදු නීතිය මත පදනම් වේ.[11]
ටැන්සානියාවට මට්ටම් හතරක අධිකරණ පද්ධතියක් ඇත.[11] ටැන්සානියානු ප්‍රධාන භූමියේ පහළම මට්ටමේ අධිකරණ වන්නේ ප්‍රාථමික උසාවි වේ.[11] සැන්සිබාර්හි, පහළම මට්ටමේ උසාවි වන්නේ ඉස්ලාමීය පවුල් කටයුතු සඳහා වන කාඩිගේ උසාවි සහ අනෙකුත් සියලුම නඩු සඳහා ප්‍රාථමික උසාවි වේ.[11] ප්‍රධාන භූමියේ, අභියාචනය දිස්ත්‍රික් උසාවි හෝ නේවාසික මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණ වෙත වේ.[11] සැන්සිබාර්හි, ඉස්ලාමීය පවුල් කටයුතු සඳහා කාඩිගේ අභියාචනාධිකරණයට සහ අනෙකුත් සියලුම නඩු සඳහා මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයට අභියාචනය කරනු ලැබේ.[11] එතැන් සිට, අභියාචනය වන්නේ මේන්ලන්ඩ් ටැන්සානියාවේ හෝ සැන්සිබාර්හි මහාධිකරණයටය.[11] සැන්සිබාර් හි මහාධිකරණයෙන් ඉස්ලාමීය පවුල් කාරණා සම්බන්ධයෙන් කිසිදු අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කළ නොහැක.[11][12] එසේ නොමැතිනම්, අවසාන අභියාචනය ටැන්සානියාවේ අභියාචනාධිකරණය වෙත වේ.[11]
ටැන්සානියාවේ මහාධිකරණයට වාණිජ, කම්කරු, සහ ඉඩම්[11] - සහ භූගෝලීය කලාප 15 ක් ඇත.[13] සැන්සිබාර් හි මහාධිකරණයට කාර්මික අංශයක් ඇත, එය කම්කරු ආරවුල් පමණක් විභාග කරයි.[14]
මේන්ලන්ඩ් සහ යූනියන් විනිසුරුවන් පත් කරනු ලබන්නේ ටැන්සානියාවේ ප්‍රධාන විනිසුරුවරයා විසිනි,[15] අභියාචනාධිකරණයේ සහ මහාධිකරණයේ හැර, ටැන්සානියාවේ ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ.[1]
ටැන්සානියාව ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ රෝම ප්‍රඥප්තියේ පාර්ශ්වයකි.[16]
නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම
සංස්කරණයමහජන ආරක්ෂාව සහ දේශසීමා පාලනය ටැන්සානියා පොලිස් බලකායේ වගකීමයි. බලකායේ අධීක්‍ෂණය පොලිස් අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රධාන ලේකම් සහ පොලිස්පතිවරයා විසින් බෙදාගනු ලැබේ.[17]
සැන්සිබාර්
සංස්කරණය_sv.svg)
සියලුම වෘත්තීය සමිති නොවන කාරණා සම්බන්ධයෙන් සැන්සිබාර් හි ව්‍යවස්ථාදායක අධිකාරිය නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට (ටැන්සානියා ව්‍යවස්ථාවට අනුව)[1] හෝ ව්‍යවස්ථාදායක සභාවට (සැන්සිබාර් ව්‍යවස්ථාව අනුව) පවරා ඇත.
ව්‍යවස්ථාදායක සභාවට කොටස් දෙකක් ඇත: සැන්සිබාර්හි සභාපති සහ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය.[1][12] ජනාධිපතිවරයා සැන්සිබාර්හි රජයේ ප්‍රධානියා වන අතර එහි සභාපතිවරයා වේ. සැන්සිබාර්හි විධායක අධිකාරිය ආයෝජනය කර ඇති විප්ලවවාදී කවුන්සිලයේ.[12] සැන්සිබාර්ට උප සභාපතිවරු දෙදෙනෙක් සිටින අතර, පළමුවැන්නා නිවසේ සිටින ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්ෂයෙන්ය.[18][19] දෙවැන්න බලයේ සිටින පක්ෂයෙන් වන අතර ඔහු සභාවේ රජයේ කටයුතුවල නායකයා වේ.[19]
ජනාධිපතිවරයාට සහ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින්ට වසර පහක ධුර කාලයක් ඇති අතර දෙවන වාරයක් සඳහා තේරී පත් විය හැකිය.[12]
ජනාධිපතිවරයා විසින් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින්ගෙන් අමාත්‍යවරුන් තෝරා ගනී,[12] දේශපාලන පක්ෂ විසින් දිනා ගන්නා මන්ත්‍රී ආසන සංඛ්‍යාව අනුව අමාත්‍යවරුන් වෙන් කරනු ලැබේ.[18] විප්ලවවාදී කවුන්සිලය සමන්විත වන්නේ ජනාධිපතිවරයා, උප සභාපතිවරුන් දෙදෙනාම, සියලුම අමාත්‍යවරුන්, සැන්සිබාර්හි නීතිපතිවරයා සහ ජනාධිපතිවරයා විසින් සුදුසු යැයි සැලකෙන අනෙකුත් ගෘහ සාමාජිකයන්ගෙන්ය.[18]
නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය සමන්විත වන්නේ තේරී පත් වූ සාමාජිකයින්ගෙන්, ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද සාමාජිකයින් දස දෙනෙකුගෙන්, සැන්සිබාර්හි සියලුම ප්‍රාදේශීය කොමසාරිස්වරුන්, නීතිපතිවරයා සහ පත් කරන ලද කාන්තා සාමාජිකයින්ගේ සංඛ්‍යාව තේරී පත් වූ සාමාජිකයින්ගෙන් සියයට 30 ට සමාන විය යුතුය.[12] සභාව එහි තේරී පත් වූ සාමාජිකයින් සංඛ්‍යාව තීරණය කරයි.[12] සැන්සිබාර් මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව සමඟ එක් එක් මැතිවරණ කොට්ඨාශයේ මායිම් තීරණය කරයි.[12] 2013 දී, සභාවට සාමාජිකයින් 81 ක් සිටියහ: තේරී පත් වූ සාමාජිකයින් පනස් දෙනෙකු, ප්‍රාදේශීය කොමසාරිස්වරුන් පස් දෙනෙකු, නීතිපතිවරයා, ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරන ලද සාමාජිකයින් දස දෙනෙකු සහ පත් කරන ලද කාන්තා සාමාජිකයින් පහළොස් දෙනෙකු.[10]
ලෝක පාලන මුල පිරීම්වල නායකත්වය
සංස්කරණයටැන්සානියාව ලෝක ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කිරීමේ සම්මුතියක් කැඳවීමේ ගිවිසුමට අත්සන් කළ රටකි.[20][21] එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, 1968 දී, මානව ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වතාවට, පෘථිවි සම්මේලනය සඳහා වූ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කිරීම සහ සම්මත කිරීම සඳහා ලෝක ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක් රැස් විය.[22] එවකට ටැන්සානියාවේ ජනාධිපති වූ ජුලියස් නියරේරේ ලෝක ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක් කැඳවීමේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.[23]
පරිපාලන උප අංශ
සංස්කරණය.svg)
1972 දී, ප්‍රධාන භූමියේ පළාත් පාලන ක්‍රමය අහෝසි කර මධ්‍යම රජයෙන් සෘජු පාලනයක් ඇති කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, ග්‍රාමීය සභා සහ ග්‍රාමීය අධිකාරීන් යලි ස්ථාපිත කරන ලද 1980 දශකයේ මුල් භාගයේ දී පළාත් පාලන ආයතන නැවත හඳුන්වා දෙන ලදී. පළාත් පාලන මැතිවරණය 1983 දී සිදු වූ අතර 1984 දී ක්‍රියාකාරී සභා ආරම්භ විය. 1999 දී ජාතික සභාව විසින් "පුළුල් සහ අභිලාෂකාමී න්‍යාය පත්‍රයක් ... [ආවරණ] ක්ෂේත්‍ර හතරක් සකස් කරමින් පළාත් පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. විමධ්‍යගත කිරීම, පරිපාලනමය විමධ්‍යගත කිරීම සහ වෙනස් වූ මධ්‍යම-ප්‍රාදේශීය සබඳතා, ප්‍රධාන භූමි රජයට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ රාමුව තුළ අභිබවා යන බලතල ඇත."[24]
2016 වන විට, ටැන්සානියාව ප්‍රදේශ තිස් එකකට (එම්කෝවා),[25][26] ප්‍රධාන භූමියේ විසි හයකට සහ සැන්සිබාර්හි පහකට (උංගුජාහි තුනක්, පෙම්බාවේ දෙකක්) බෙදා ඇත.[27] 2012 දී, කලින් පැවති ප්‍රදේශ තිහ දිස්ත්‍රික්ක 169කට (විලය) බෙදී ඇති අතර එය පළාත් පාලන ආයතන ලෙසද හැඳින්වේ. එම දිස්ත්‍රික්කවලින් 34ක් නාගරික ඒකක වූ අතර, ඒවා තවදුරටත් නගර සභා තුනක් (අරුෂා, ඹේයා සහ මුවන්සා), මහ නගර සභා දහනවයක් සහ නගර සභා දොළහක් ලෙස වර්ගීකරණය කරන ලදී.[28]
නාගරික ඒකකවලට ස්වාධීන නගරයක්, මහ නගර සභාවක් හෝ නගර සභාවක් ඇති අතර ඒවා වාට්ටු සහ ම්ටා ලෙස බෙදා ඇත. නාගරික නොවන ඒකකවලට ස්වයං පාලන දිස්ත්‍රික් සභාවක් ඇත, නමුත් ඒවා ගම් සභා හෝ නගර අධිකාරීන් (පළමු මට්ටම) සහ පසුව විටොන්ගෝජි ලෙස බෙදා ඇත.[24]
ඩාර් එස් සලාම් නගරය සුවිශේෂී වන්නේ එහි බල ප්‍රදේශය මහ නගර සභා තුනක් අතිච්ඡාදනය වන නගර සභාවක් ඇති බැවිනි. නගර සභාවේ නගරාධිපතිවරයා තේරී පත්වන්නේ එම සභාව මගිනි. විසි දෙනෙකුගෙන් යුත් නගර සභාව සමන්විත වන්නේ මහ නගර සභා මගින් තේරී පත් වූ පුද්ගලයන් එකොළොස් දෙනෙකුගෙන්, ජාතික සභාවේ මන්ත්‍රීවරුන් හත් දෙනෙකුගෙන් සහ "කාන්තාවන් සඳහා 'විශේෂ ආසන' යටතේ නම් කරන ලද මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන්" ය. සෑම නගර සභාවකටම නගරාධිපතිවරයෙක් ද සිටී. "නගර සභාව සම්බන්ධීකරණ කාර්ය භාරයක් ඉටු කරන අතර ආරක්ෂක සහ හදිසි සේවා ඇතුළුව මහ නගර සභා තුන පුරා ඇති ගැටළු වලට සහභාගී වේ".[29][30] මුවන්සා නගරයට නගර සභාවක් ඇත, එහි ප්‍රාදේශීය බල ප්‍රදේශය මහ නගර සභා දෙකක් අතිච්ඡාදනය වේ.
විදේශ ප්‍රතිපත්ති සහ හවුල්කාරිත්වය
සංස්කරණය
ටැන්සානියාවේ පළමු නිල විදේශ ප්‍රතිපත්තිය වූ 2001 වත්මන් නව විදේශ ප්‍රතිපත්තිය වෙනුවට ටැන්සානියාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති සමාලෝචනය කරමින් පවතී.[31][32] 2001 ට පෙර, ටැන්සානියානු විදේශ ප්‍රතිපත්තිය මුවාලිමු නියරේරේ විසින් විශේෂයෙන් 1964 අංක 2 දරන චක්‍රලේඛය,[33] අරූෂා ප්‍රකාශනය,[34] සහ 1967 විදේශ කටයුතු පිළිබඳ ප්‍රතිපත්තිය මගින් විවිධ ජනාධිපති ප්‍රකාශන මගින් නියම කරන ලදී.[35] මෙම ප්‍රකාශන විදේශ ප්‍රතිපත්තිය මූලික වශයෙන් ස්වාධීනත්වය සහ ස්වෛරීත්වය, මානව හිමිකම් සහ අප්‍රිකානු එකමුතුව කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇත.[36][37] 2001 වත්මන් නව විදේශ ප්‍රතිපත්තිය පිහිටුවන ලද්දේ යටත් විජිතවාදයේ අවසානය සහ සීතල යුද්ධය, ගෝලීයකරණය, වෙළඳපල ආර්ථික විද්‍යාව සහ ලිබරල්කරණය සහ ටැන්සානියාවේ බහු-පක්ෂ රාජ්‍යය වඩා හොඳින් ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා ය. එහි මූලික අවධානය යොමු වන්නේ ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය සහ සංවර්ධනයයි.[38]
අදටත් භාවිතා වන 2001 නව විදේශ ප්‍රතිපත්තියට මූලධර්ම 7 ක පදනමක් ඇත; ස්වෛරීත්වය, ලිබරල්වාදය, යහපත් අසල්වැසිභාවය, අප්‍රිකානු එකමුතුව, නොබැඳි බව, ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය සහ ආර්ථික සංවර්ධනය සහ සාමය සඳහා ගෝලීය සහයෝගීතාව.[39] සංස්කෘතික හා ආර්ථික අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීම සහ ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ආර්ථික අවශ්‍යතා මත පදනම් වූ අනෙකුත් ජාතීන් සමඟ සබඳතා ඇති කර ගැනීම, ආර්ථික ස්වයංපෝෂිතභාවය, අභ්‍යන්තර හා ගෝලීය සාමය සහ කලාපීය දේශපාලන හා ආර්ථික ඒකාබද්ධතාවය මූලික අරමුණු ලෙස දක්වා ඇත.[38][39]
2001 වත්මන් නව විදේශ ප්‍රතිපත්තිය වෙනුවට හයවන අදියර රජය විසින් වත්මන් විදේශ ප්‍රතිපත්ති සමාලෝචනයක් සිදු කරනු ලැබේ.[31] විදේශ කටයුතු අමාත්‍ය ලිබරට මුලමුල ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ නව ප්‍රතිපත්ති 2001 ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රමුඛතාවය සහ නොබැඳි බව පවත්වා ගෙන යන අතර අමතර ප්‍රමුඛතාවයන් දේශගුණික විපර්යාස කරමින් සහ අගය එකතු කළ අපනයන සහ ඩිජිටල් ආර්ථිකය කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරමින් ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය නැවත යොමු කරන බවයි.[32]
ජාත්‍යන්තර හවුල්කාරිත්වය
සංස්කරණය
ටැන්සානියාව එක්සත් ජාතීන්ගේ (UN), අප්‍රිකානු සංගමය (AU), නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාව (EAC), සහ දකුණු අප්‍රිකානු සංවර්ධන ප්‍රජාව (SADC) වැනි බොහෝ ජාත්‍යන්තර සංවිධානවල සාමාජිකයෙකි.[40] මීට අමතරව, නිදහසින් පසු ටැන්සානියාවේ නොබැඳී සිටීම, එකමුතුකම සහ අභ්‍යන්තර සාමයේ ශක්තිය හේතුවෙන්, ටැන්සානියාව යුරෝපය සමඟ අරූෂා ගිවිසුම මෙන්ම අරුෂා ගිවිසුම් වැනි අනෙකුත් ජාතීන් අතර ගිවිසුම් සහ ගිවිසුම්වල මැදිහත්කරුවෙකු සහ ස්ථානය ලෙස නිතර ක්‍රියා කරයි. ඒ රුවන්ඩාව (1993) සහ බුරුන්ඩි (2000) ය.[41][42]
එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට ටැන්සානියාවේ විශාල වත්මන් සහ ඓතිහාසික පැවැත්මක් ඇති අතර, රටේ බොහෝ කාර්යයන් සඳහා මෙන්ම, ටැන්සානියාව පදනම් කරගත් සහ මහා විල් සහ අප්‍රිකාව පුරා ක්‍රියාත්මක වන ක්‍රියාකාරකම් වලදී, සහ ඒ ආශ්‍රිත IGO සහ රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවල වැදගත් හවුල්කරුවෙකු ලෙස ක්‍රියා කරයි. සමස්තයක්.[43] බොහෝ කාර්යයන් අතුරින්, UN සහ ටැන්සානියා සහකරු හෝ UN බාහිර රටවල් සමඟ වැඩ කරයි, විශේෂයෙන් මානව හිමිකම් සහ අධිකරණ අධිකරණ සහ වාර්තා කිරීම, අධ්‍යාපනය, සංවර්ධනය, දේශගුණික විපර්යාස, සෞඛ්‍යය සහ වනජීවී සංරක්ෂණය.[44] එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රාථමික කාර්යාල ඔයිස්ටර්බේ, ඩාර් එස් සලාම් හි පවතින අතර, තවත් බොහෝ කාර්යාල, උසාවි සහ රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන අරුෂා, ටැන්සානියා හි පිහිටා ඇත. වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ උදාහරණය වන්නේ රුවන්ඩා ජන සංහාරය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයයි.[45]
අප්‍රිකානු සංගමය අප්‍රිකාවේ ජාතීන් 55 කින් සමන්විත වේ.[46] ටැන්සානියාව 2001 දී AU හි ආරම්භක සාමාජිකයෙකු වන අතර, 1963 දී ටැන්සානියාව, ටැන්ගානිකා සහ සැන්සිබාර් හි පූර්වගාමීන් විසින් එහි පූර්වගාමියා වූ අප්‍රිකානු එකමුතුවේ සංවිධානය (OAU) වේ. AU හි අධිකරණ ශාඛාව සහ එහි උසාවි ටැන්සානියාවේ පිහිටා ඇත.[47] මුලින් අප්‍රිකානු සංගමයේ අධිකරණ උසාවිය, එය අරුෂා හි පිහිටා ඇති අප්‍රිකානු අධිකරණය සහ මානව හිමිකම් (ACJHR) පිහිටුවීම සඳහා මානව සහ ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ අප්‍රිකානු අධිකරණය සමඟ ඒකාබද්ධ කර ඇත.[47] ටැන්සානියාව 2022 ජනවාරි 17 වන දින ලෝකයේ විශාලතම නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශය වන AU තැරැව්කාර අප්‍රිකානු මහාද්වීපික නිදහස් වෙළඳ ප්‍රදේශයට (AfCFTA) එකඟ වී සම්බන්ධ විය.[48]
ටැන්සානියාව, උගන්ඩාව, කෙන්යාව, රුවන්ඩා, බුරුන්ඩි, දකුණු සුඩානය, සහ කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය (DRC) වලින් සමන්විත නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාවේ මූලස්ථානය අරුෂා හි පිහිටා ඇත.[49][50] ටැන්සානියාව, කෙන්යාව සහ උගන්ඩාව, 2000 දී EAC හි ආරම්භක සාමාජිකයෙකි.[51] පළමුවන ලෝක සංග්‍රාමයේදී ජර්මානු පරාජයෙන් පසුව ටැන්සානියාව 1919 සිට 1948 දක්වා ටැන්සානියාව, උගන්ඩාව සහ කෙන්යාව සඳහා රේගු සංගමයක් සහ මුදල් සපයන්නෙකු වූ ලන්ඩන් පදනම් කරගත් නැගෙනහිර අප්‍රිකානු මුදල් මණ්ඩලයට (EACB) සම්බන්ධ විය, නැගෙනහිර අප්‍රිකානු මහ කොමසාරිස් (EAHC) 1948 සිට 1961 දක්වා, සහ නැගෙනහිර අප්‍රිකානු පොදු සේවා සංවිධානය (EACSO) 1961 සිට 1966 දක්වා. 1966 දී රටවල් තුනම පළමු නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාව පිහිටුවා ගත් අතර එය 1976 දක්වා පැවති අතර පසුව නැගෙනහිර අප්‍රිකානු සහයෝගීතාව 1993 සිට 2000 දක්වා නැවත ස්ථාපිත විය. ඒ 2000 දී නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාව ලෙසය.[51][52]
සාමාජික රාජ්‍යයන් අතර නිදහස් වෙළඳ කලාපයක් සහ සාමාජික නොවන රාජ්‍යයන් සහ බහුජාතික සංවිධාන සමඟ ඒකාබද්ධ තීරුබදු සහ වෙළඳ ගිවිසුම් ඇතිව, 2005 සිට EAC සතුව රේගු සංගමයක් ඇත.[49] රේගු සංගමය සාමාජික රාජ්‍යයන් තුළ, තුළට සහ ඒ හරහා ගමන් කරන සියලුම වෙළඳාම් සඳහා මූලාරම්භයේ නීති වැනි ඒකාබද්ධ සංවිධානයක් සහ නීති මාලාවක් ද පිහිටුවන ලදී. 2010 දී EAC තුළ ශ්‍රමය, භාණ්ඩ, මිනිසුන්, ප්‍රාග්ධනය සහ සේවා නිදහස් සංචලනය සඳහා මෙන්ම ස්ථාපිත අයිතිවාසිකම් සඳහා පොදු වෙළඳපොලක් ස්ථාපිත කරන ලදී.[49] නැගෙනහිර අප්‍රිකානු මූල්‍ය සංගමය (EAMU) නැගෙනහිර අප්‍රිකානු මහ බැංකුව විසින් තනි පොදු මුදල් ඒකකයක් නිර්මාණය කරනු ලබන 2024 දී පිහිටුවීමට යෝජිතය.[53] නැගෙනහිර අප්‍රිකානු ප්‍රජාව පිහිටුවීම සඳහා වූ ගිවිසුමේ 5(2) වගන්තියේ දක්වා ඇති පරිදි EAC නැවත පිහිටුවීමේ සිට, EAC හි අවසාන ඉලක්කය සෑම විටම සියලුම සාමාජික රටවල දේශපාලන සම්මේලනයයි. 2017 දී සියලුම සාමාජික රාජ්‍යයන් අවසාන සම්මේලනයේ සංක්‍රාන්ති පූර්වගාමියා ලෙස EAC සම්මේලනය සම්මත කර ගත්හ.[49][52]
දකුණු අප්‍රිකානු සංවර්ධන ප්‍රජාව ජාතීන් 16 කින් සමන්විත වන අතර, දකුණු අප්‍රිකාවේ සියලුම රටවල් සහ ටැන්සානියාව සහ මහා විල් වලින් DRC ඇතුළුව.[54] ටැන්සානියාව 1994 දී SADC හි ආරම්භක සාමාජිකයෙකි, මෙන්ම එහි පූර්වගාමියා වූ පෙරටුගාමී රාජ්‍යයන් (FLS), 1960 සිට 1994 දක්වා. FLS වර්ණභේදවාදය අවසන් කිරීම අරමුණු කරගත් අතර, එහි අනුප්‍රාප්තික SADC සාමාජික රටවල ආර්ථික හා දේශපාලන ඒකාබද්ධතාවය සමඟ සාමය සහ ආරක්ෂාව තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙන යාමේ අරමුණු ඇත..[54]
යුද
සංස්කරණය.jpg)
ටැන්සානියා මහජන ආරක්ෂක බලකාය (TPDF) (කිස්හිහිලි: Jeshi la Wananchi wa Tanzania (JWTZ)) යනු සිවිල් පාලනය යටතේ මහජන බලවේගයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන ටැන්සානියාවේ සන්නද්ධ හමුදාවයි. එය ශාඛා පහකින් හෝ විධානයන්ගෙන් සමන්විත වේ: ගොඩබිම් (හමුදාව), ගුවන් හමුදාව, නාවික විධානය, ජාතික සේවය, මූලස්ථානය (MMJ).[55] උසස් ද්විතීයික පාසලෙන් උපාධිය ලැබීමෙන් පසු වයස අවුරුදු 15 සිට සහ වයස අවුරුදු 18 සිට අනිවාර්ය ජාතික හමුදා සේවය සඳහා ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වීමට ටැන්සානියානු පුරවැසියන්ට හැකිය. බලහත්කාර සේවා වගකීම 2004 වන විට වසර 2ක් විය.[යාවත්කාලීන කිරීම අවශ්‍ය වේ]
මානව හිමිකම්
සංස්කරණයටැන්සානියාව පුරා, පිරිමින් අතර සිදුවන ලිංගික ක්‍රියා නීතිවිරෝධී වන අතර ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම් දක්වා උපරිම දඬුවම් ලැබිය හැකිය.[56] 2007 Pew Research Center සමීක්ෂණයකට අනුව, ටැන්සානියානුවන්ගෙන් සියයට 95ක් විශ්වාස කළේ සමලිංගිකත්වය සමාජය විසින් පිළිගත යුතු නැති බවයි.[57]
ටැන්සානියාවේ වෙසෙන ඇල්බිනිස්වාදයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන්ට බොහෝ විට පහර දීම, මරා දැමීම හෝ විකෘති කිරීම සිදු කරනු ලබන්නේ, ඇල්බිනෝස්ගේ ශරීර කොටස්වලට ඉන්ද්‍රජාලික ගුණ ඇති බව පවසන මුටි ලෙස හඳුන්වන කළු-මැජික් භාවිතයට සම්බන්ධ මිථ්‍යා විශ්වාසයන් නිසාය.[58] අප්‍රිකානු රටවල් 27ක් අතුරින් මෙම මානව හිමිකම් කඩකිරීමේ වැඩිම සිදුවීමක් ඇත්තේ ටැන්සානියාවේය.[59]
2019 දෙසැම්බරයේදී, ඇම්නෙස්ටි ඉන්ටර්නැෂනල් වාර්තා කළේ, ටැන්සානියානු රජය විසින් රාජ්‍ය නොවන සංවිධානවලට මෙන්ම පුද්ගලයන්ට එයට එරෙහිව ඕනෑම නඩුවක් සෘජුවම මානව සහ මහජන අයිතිවාසිකම් සඳහා වන අප්‍රිකානු අධිකරණයේ ගොනු කිරීමට ඇති අයිතිය අවලංගු කළ බවයි.[60]
යොමු කිරීම්
සංස්කරණය- ^ a b c d e f g h i j k l "Constitution of the United Republic of Tanzania" (PDF). Judiciary of Tanzania. 17 December 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 February 2014.
- ^ "Magufuli is Transforming Tanzania's Ruling Party From a 'Benign Hegemon' Into a Malevolent One". Council on Foreign Relations (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2021-06-02.
- ^ "Tanzania's ruling party secures the presidency and a two-thirds majority in parliament". Quartz. 29 October 2015. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2015.
- ^ "Tanzania poll: John Magufuli of CCM defeats Edward Lowassa". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2015-10-29. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-02.
- ^ "Tanzania police arrest main opposition party leader ahead of protests". CNN. 2020-11-02. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-02.
- ^ Sultan, Ali (6 December 2020). "Zanzibar's opposition party to join coalition government". Associated Press. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2021.
- ^ "Tanzania elections: Main opposition parties demand fresh vote". BBC News. 31 October 2020. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2021.
- ^ "Samia Suluhu Hassan becomes President following death of John Magufuli". BBC News. 18 March 2021. සම්ප්‍රවේශය 18 March 2021.
- ^ "Tanzania Police Force". African Policing Civilian Oversight Forum. 2 February 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2023.
- ^ a b "Tanzania: Government". Broad College of Business, Michigan State University. සම්ප්‍රවේශය 19 February 2014.
- ^ a b c d e f g h i j Manning, Christabel; Kasera, Seka. "UPDATE: Tanzanian Legal System and Legal Research". GlobaLex. සම්ප්‍රවේශය 16 October 2014.
- ^ a b c d e f g h The Constitution of Zanzibar. zltb.go.tz. 2006.
- ^ "Commercial Division — High Court of Tanzania". 23 December 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 17 October 2014.
- ^ "Welcome to High Court of Zanzibar". judiciaryzanzibar.go.tz. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 මාර්තු 2015 at the Wayback Machine
- ^ "UNITED REPUBLIC OF TANZANIA Public Administration Country Profile" (PDF). January 2004. 16 May 2018 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 1 February 2019.
- ^ "African States, State Parties to the Rome Statute, International Criminal Court. Retrieved 21 October 2014". 11 October 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Tanzania – Tanzania Police Force". African Policing Civilian Oversight Forum. 2 February 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 May 2023.
- ^ a b "Zanzibar: Constitution". Electoral Institute for Sustainable Democracy in Africa. 25 පෙබරවාරි 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 පෙබරවාරි 2014.
- ^ a b Suksi, Markku (2011). Sub-State Governance through Territorial Autonomy: A Comparative Study in Constitutional Law of Powers, Procedures and Institutions. Springer Science & Business Media. p. 467. ISBN 978-3-642-20048-9.
- ^ "Letters from Thane Read asking Helen Keller to sign the World Constitution for world peace. 1961". Helen Keller Archive. American Foundation for the Blind. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-01.
- ^ "Letter from World Constitution Coordinating Committee to Helen, enclosing current materials". Helen Keller Archive. American Foundation for the Blind. සම්ප්‍රවේශය 2023-07-03.
- ^ "Preparing earth constitution | Global Strategies & Solutions | The Encyclopedia of World Problems". The Encyclopedia of World Problems | Union of International Associations (UIA). සම්ප්‍රවේශය 2023-07-15.
- ^ Amerasinghe, Terence P. (2009). Emerging World Law, Volume 1 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Institute for Economic Democracy. p. 50. ISBN 978-1-933567-16-7.
- ^ a b "Local government system in tanzania" (PDF). 31 May 2006. 18 April 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ Kilyinga, Nasongelya (10 July 2015). "Enter Songwe Region as Six Districts Created". Daily News. සම්ප්‍රවේශය 21 February 2017.
- ^ Mwakyusa, Alvar (4 February 2016). "Songwe is new region – with four districts". Daily News. 5 February 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 February 2017.
- ^ Regions. tanzania.go.tz
- ^ "Population Distribution by Administrative Areas, 2012 Population and Housing Census, National Bureau of Statistics, United Republic of Tanzania, 2013".
- ^ "City Status". Dar Es Salaam City Council. 22 November 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Local Government (Urban Authorities) Act, 1982, amended 1999" (PDF). Parliamentary On-line Information System. 1999. 7A and 69A. 22 October 2013 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 February 2014.
- ^ a b Buhohela, Emmanuel; Bulu, Sheiba (2021-04-01). Tanzania, kufanya mageuzi ya Kidiplomasia [In Tanzania, to carry out Diplomatic reforms] (Report) (ස්වාහිලි බසින්). Dodoma, Tanzania: Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-21.
- ^ a b Kanyabwoya, Damas (13 January 2022). "Tanzania's key focus areas in the new Foreign Policy". The Citizen (English බසින්). Dar es Salaam, Tanzania. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ "ABOUT THE MINISTRY". The United Republic of Tanzania Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation (ඉංග්‍රීසි and ස්වාහිලි බසින්). Dodoma, Tanzania: Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
- ^ Nyerere, Julius K (1967). "The Policy of Self-Reliance". The Arusha Declaration and Tanu's policy on socialism and self-reliance (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්) (1 ed.). Dar es Salaam, Tanzania: TANU, Publicity Section. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
- ^ Nyerere, Julius K. (1967-10-16). Tanzania policy on foreign affairs (PDF) (Presidential Address). Tanganyika African National Union National Conference. Dar es Salaam: Ministry of Information and Tourism.
- ^ Nzomo, Maria (1999). "The Foreign Policy of Tanzania: From Cold War to Post–Cold War". In Wright, Stephen (ed.). African Foreign Policies. New York, NY: Routledge. pp. 184–187. doi:10.4324/9780429502521-10. ISBN 978-0-429-50252-1. S2CID 155717453.
- ^ MAGOMA, Suleiman Masegesa (2020-02-22). The Significant role of Tanzania's diplomacy towards economic development (Public Policy thesis) (ඉංග්‍රීසි බසින්). Sejong City, South Korea: KDI School of Public Policy and Management.
- ^ a b "Tanzania Foreign Policy the Case of Economic Diplomacy". The United Republic of Tanzania Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation (ඉංග්‍රීසි and ස්වාහිලි බසින්). Dodoma, Tanzania: Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
- ^ a b "The New Foreign Policy". Foreign Policy of 2001 (PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). Ministry of Foreign Affairs and East African Cooperation.
- ^ Hirschler, Kurt; Hofmeier, Rolf (2019). A decade of Tanzania: politics, economy and society 2005-2017 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Leiden, Netherlands, Boston: Brill Publishers. ISBN 978-90-04-40786-2.
- ^ Chachage, Chambi S. (2004). "Nyerere: Nationalism and Post-Colonial Developmentalism". African Sociological Review (ඉංග්‍රීසි බසින්). 8 (2). Dakar, Senegal: CODESRIA: 158–179. ISSN 1027-4332. JSTOR 24487453. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
- ^ Waters, Tony (2006). "Markets and Morality: American Relations with Tanzania" (PDF). African Studies Quarterly (ඉංග්‍රීසි බසින්). 8 (3). Gainesville, Florida: 46–53. 4 August 2019 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 June 2022.
- ^ "The United Nations in Tanzania". United Nations (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ "UN Entities in Tanzania". United Nations (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ සැකිල්ල:UN document
- ^ "Member States". African Union (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ a b "Host Agreement Between the Government of the United Republic of Tanzania and the African Union on the Seat of the African Court on Human and Peoples' Right". HOST AGREEMENT of Error: the
dateoryearparameters are either empty or in an invalid format, please use a valid year foryear, and use DMY, MDY, MY, or Y date formats fordate(PDF) (ඉංග්‍රීසි බසින්). African Union. සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022. - ^ Agarwal, Prachi; Kweka, Josaphat; Willem te Velde, Dirk (2022-03-11). Tanzania and the African Continental Free Trade Area: possible impacts, policy priorities and scoping of future support (Briefing, policy papers) (ඉංග්‍රීසි බසින්). London, UK: Overseas Development Institute, Foreign, Commonwealth and Development Office. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-22.
- ^ a b c d Ugirashebuja, Emmanuel; Ruhangisa, John Eudes; Ottervanger, Tom; Cuyvers, Armin, eds. (2017). East African Community Law: Institutional, Substantive and Comparative EU Aspects (ඉංග්‍රීසි බසින්). Leiden, Netherlands, Boston: Brill Nijhoff. ISBN 978-90-04-32207-3.
- ^ "Overview of EAC". East African Community (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ a b "History of the EAC". East African Community (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ a b Kadaga, Rebecca (2022-06-16). The Strategic need for EAC Integration (Keynote Address). Ministry of East African Community Affairs (ඉංග්‍රීසි බසින්). Makerere University. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-21.
- ^ Adam, Christopher; Collier, Paul; Ndulu, B. J., eds. (2017). Tanzania: the path to prosperity (ඉංග්‍රීසි බසින්). Oxford, UK; New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-870481-2.
- ^ a b Muntschick, Johannes (2017-10-09). The Southern African Development Community (SADC) and the European Union (EU): Regionalism and External Influence (ඉංග්‍රීසි බසින්). Cham, Switzerland: Springer Nature. ISBN 978-3-319-45330-9. සම්ප්‍රවේශය 22 June 2022.
- ^ "Mwanzo-Jeshi la Ulinzi la Wananchi wa Tanzania". Tpdf.mil.tz. සම්ප්‍රවේශය 2022-02-10.
- ^ "State Sponsored Homophobia 2016: A world survey of sexual orientation laws: criminalisation, protection and recognition" (PDF). International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association. 17 මැයි 2016. 10 ඔක්තෝබර් 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
- ^ "Pew Global Attitudes Project" (PDF). Pew Research Centre. pp. 35, 84, and 117. 14 February 2010 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 15 July 2017.
- ^ "Tanzania albino murders: 'More than 200 witchdoctors' arrested". BBC News. 12 March 2015.
- ^ Charlotte Baker (22 September 2017) "The trade in body parts of people with albinism is driven by myths and international inaction". The Independent
- ^ "Tanzania: Withdrawal of individual rights to African Court will deepen repression". Amnesty International. 2 December 2019. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2019.