ඡනසංඛ්‍යා වර්ධනය
ජනසංඛ්‍යාව පිළිබඳව පැහැදිලිව හඳුනාගැනීම සඳහා විවිධ පුද්ගලයින් හා ආයතන විසින් අර්ථකතන රැසක් ඉදිරිපත්කර ඇත. එවැනි අර්ථකතන කිහිපයක් පහත දැක්වේ.
"යම් කාල පරිච්‍‍‍‍‍ජේදයක් තුළ යම් ප්‍රදේශයක ඡිවත්වන මිනිසුන් ප්‍රමාණය"
— කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ ප්‍රඡාවිද්‍යා අධ්‍යනාංශයේ මහාචාර්ය ඉන්ද්‍රලාල් ද සිල්වා වර්ෂ 2004 දි තම ජනගහන අධ්‍යන කෘතියෙන්
"යම් ප්‍රදේශයක සථීර හෝ අර්ධ ස්ථීර වශයෙන් සිටින පුද්ගලයින් සංඛ්‍යාව"
— ජේ.ඩොනල්ඩ් බර්ග් විසින් 1969දි තම Principels of Demography කෘතියෙන්
ඉහත දක්වා ඇති නිර්වචන පිළිබඳව සලකාබැලීමේදි පැහැදිලි වන්නේ "නිශ්චිත කාල පරාසයක් තුළ තෝරාගන්නා ප්‍රදේශයක ජීවත් වන සියළුම මිනිසුන් සංඛ්‍යාව " ජනසංඛ්‍යාව වශයෙනි.
| Years passed |
Year | Pop. (billions) |
|---|---|---|
| – | 1800 | 1 |
| 127 | 1927 | 2 |
| 33 | 1960 | 3 |
| 14 | 1974 | 4 |
| 13 | 1987 | 5 |
| 12 | 1999 | 6 |
| 12 | 2011 | 7 |
| 11 | 2022 | 8 |
| 14 | 2037* | 9 |
| 18 | 2055* | 10 |
| 33 | 2088* | 11 |
| *World Population Prospects 2017 (United Nations Population Division) | ||
ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය
සංස්කරණයජනසංඛ්යාව යනු ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වන ප්‍රපංචයකි. මේ නිසා ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය යනු ’දිනක් සතියක් මාසයක් අවුරුද්දක් හෝ අවුරුදූ කිහිපයක් තුළ ජනසංඛ්‍යාවේ සිදූවන වැඩිවීම, බව 1969 දි Donald J Berg විසින් ප්‍රකාශකර ඇත. කාලයත් සමඟ ජනසංඛ්‍යාවේ වර්ධනය කෙරෙහි සඵළතාවය මර්ත්‍යතාවය හා සංක්‍රමණය බලපා ඇත. මර්ත්‍යතාවය අභිබවා සඵළතාවය ඉහළ යයි නම් හෝ සඵළතාවය හා මර්ත්‍යතාවය එක් මට්ටමක පවතින විට අභ්‍යන්තර ආගමනය ධන අගයක් ගන්නාවිට ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනයවේ. මේ අයුරින් සිදූවන ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය හාඳුනාගැනීම සඳහා තොරාගන්නාලද කාල පරාසයේ ජනසංඛ්‍යාවෙ වෙනස පළමු අවස්ථාවේ ජනසංඛ්‍යාවෙන් ඛෙදා එය සියයෙන් වැඩිකිරීම තූළින් ජනසංඛ්‍යාවෙ වර්ධන වේගය හඳුනාගත හැක. ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය ගණනයකරණ ආකාරය පහත දැක්වෙන ආකාරයෙන් සිදූනරණු ලබයි.
X හා Yකාලය තූළ ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය= (X හා Y ජනසංඛ්‍යා වෙනස / X වර්ෂයේ ජනසංඛ්‍යාව) *100
ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයට හේතු
සංස්කරණය
- සාක්ෂරතාවය අඩු මටිටමක පැවතීමග
- දුප්පත්කම ඉහළයාමග
- සංස්කෘතිකමය සාධක.
- ආගමික බලපෑම.
- උපත්පාලන ක්‍රම භාවිතය නොකිරීමග
ලෝක ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය
සංස්කරණයපහත සඳහන් අංක 1 වගුවේ දැක්වෙන ආකාරයෙන් ලෝක ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනයවි ඇත. එහි සඳහන් පරිදි ක්‍රි.පු 8000 දි ලෝක ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය 0.0015% ක් වු අතර වර්ෂ 2000 වන විට 1% දක්වා වැඩිවී ඇත. 2007 වන විට ලෝක ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය 1.2% කි. මේ අනුව ලෝක ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය වැඩි වෙත්ම ජනසංඛ්‍යාවෙ ප්‍රමාණයද වර්ධනයවේ.
| කාලය | ජනසංඛ්‍යාව මිලියන | වාර්ෂික වර්ධන අනුපාතය % | |
|---|---|---|---|
| ක්‍රි . පු 8000 | 10 | 0.0015 | |
| ක්‍රි . ව 1 | 120 | 0.015 | |
| ක්‍රි . ව 1500 | 280 | 0.006 | |
| ක්‍රි . ව 1650 | 520 | 0.04 | |
| ක්‍රි . ව 1750 | 730 | 0.03 | |
| ක්‍රි . ව 1800 | 890 | 0.04 | |
| ක්‍රි . ව 1850 | 1170 | 0.05 | |
| ක්‍රි . ව 1900 | 1670 | 0.07 | |
| ක්‍රි . ව 1950 | 2500 | 0.7 | |
| ක්‍රි . ව 1975 | 4150 | 1.9 | |
| ක්‍රි . ව 1995 | 5800 | 1.7 | |
| ක්‍රි . ව 2000 | 6100 | 1 | |
| ක්‍රි . ව 2005 | 6500 | 1.2 | |
| ලෝක ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනය වු ආකාරය | |||
ඉහත අංක 1 වගුව මඟින් ලෝක ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනය වු ආකාරය හඳුනාගත හැක. එහි දැක්වෙන පරිදි 1900 සිට 2000 දක්වා ජනසංඛ්‍යාවේ ප්‍රමාණය වේගවත් ලෙස වර්ධනයවී ඇත.
සිතියම ලොක ජනසංණ්‍යා වර්ධනය
සංස්කරණය
නමුත් ලෝකයේ රටවල් අනුව ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයේ වෙනස්කම් හඳුනාගත හැක. පහත අංක 2 වගුවේ දැක්වෙන ආකාරයට පකිස්ථානයේ ඉහළ ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනයක් පවතින අතර කසකස්ථානයේ අඩු ජනසංඛ්‍යාව වර්ධනයක් දක්නට ලැබේ. ශ්‍රි ලංකාවේ 1.2% ප්‍රසස්ත ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයක් දක්නට ලැබේ.
| රට | 1980 | 1985 | 1990 | 1994 | 1995 | 1996 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ච්නය | 1.3 | 1.5 | 1.7 | 1 | 1.1 | 0.9 |
| මොංගෝලියාව | 2.5 | 2.5 | 1.8 | 1.7 | 1.5 | 1.8 |
| පකිස්ථානය | 3 | 3.2 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| තායිලන්තය | 2.8 | 1.9 | 1.1 | 1.2 | 1.2 | 1.1 |
| ශ්‍රී ලංකාව | 1.9 | 1.8 | 1 | 1.4 | 1.4 | 1.2 |
| කසකස්තානය | - 1.1 | 0.8 | -0.5 | -0.2 | -0.1 | |
| රටවල් කිහිපයක ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයන් (1980-1996)[3] | ||||||
ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය
සංස්කරණයශ්රි ලංකාවේ 1871 පවත්වන ලඳ පළවන ජනසංගනනයෙන් පසුව ජනසංඛ්‍යා වර්ධන පිළිබඳ දත්ත ලබාගතහැකිවේ. පහත අංක 1 ප්‍රස්තාරයේ දැක්වෙන ආකාරයට 1881 සිට 1963 දක්වා ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය ක්‍රමිකව සිදූවී ඇත. නමුත් 1963 න් පසුව ජනසංඛ්‍යා වර්ධන අනුපාතය ක්‍රමයෙන් අඩුවී 2001 වනවිට 1.2% දක්වා අඩුවී ඇත.
වර්ෂ 2001 වනවිට සමස්ත ශ්‍රි ලංකාවේම ජනසංඛ්‍යා වර්ධන අනුපාතය 1.2 ක් වුවද එය දිස්ත්‍රික්ක අනුව වෙනස් වන ආකාරය පහත අංක 3.2 ප්‍රස්තාරය මඟින් දක්වා ඇත. එහි දැක්වෙන ආකාරයට ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ 1.9% ක ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගයක් හඳුනාගත හැක. සෙසු දස්ත්‍රික්කවලට සාපේක්ෂව ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ අභ්‍යන්තර ශුද්ධ සංක්‍රමණය +12.1 වීම ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයට හේතුවේ.[4]
ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය පිළිබඳව මහා චාර්ය ඉන්ද්‍රලාල් ද සිල්වා විසින් වර්ෂ 2004 දි ශ්‍රි ලංකාවේ ප්‍රඡාවිද්‍යා උපනතීන් හා දේශපාලන ප්‍රචන්ඩත්වය යනුවෙන් කර ඇති අධ්‍යනය තුළින් ජනසංඛ්‍යාවේ ව්‍යුහය හා ව්‍යාප්තිය සොයාබැලීම ප්‍රධාන අරමුණු විය. ද්විතීක දත්ත භාවිතයෙන් සිදූකරණු ලැබු මෙම අධ්‍යනයේදි ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය අඩුවී ඇති බව මොහු පෙන්වාදි ඇත.
1960 දි බී.ටී පණඩිතරත්න විසින් ශ්‍රි ලංකාවේ 1824-1954 කාලය තුළ ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය හා ජනඝනත්වය පිළිිබඳව සිදූකරණුලැබු අධ්‍යනය මඟින් ජනසංඛ්‍යාවේ ප්‍රමාණාත්මක වර්ධනයක් සිදූව පවතින බව පෙන්වාදි ඇත.
වර්ෂ 2002 ඡුලි මස නිකූත්කළ Sri Lanka Journal of population studies කෘතියේ Demography Trends and Political violence in Sri Lanka ලිපියෙහි අංක 31-37 පිටුවල ගාමිණි සමරණායක විසින් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය පිළිබඳ විස්තරාත්මකව විමර්ෂණයක් සිදූකර ඇත. ඒ තුළින් පෙන්වාදි ඇත්තේ ශ්‍රි ලංකාවේ සංක්‍රමණ රටාව හා ඡාතීන් අනුව ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයවි ඇති ආකාරයයි. එසේම 1940 සිට 1970 අතර කාලය තුළ ජනසංඛ්‍යාවේ සිදූව ඇති වර්ධනය පිළිබඳව සවිස්තරාත්මකව කරුණු දක්වා ඇත.
නිමල් දෙනුගල විසින් 1998 පෙබරරවාරි මස නිකුත් කළ Lanka Journal of population studies කෘතියේ Controlling Population Growth in Sri Lanka ලිපිය මඟින් ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය පාලනය හා ඊට ගත යුතු පියවරයන් පිළිබඳව සඳහන්කර ඇත. ඒ.ටී.පී එල් අබේකෝන් විසින් වර්ෂ 2001දි Lanka Journal of population studies කෘතියේ පළ කළ Demography Trends Among Major Ethnic Groups in Sri Lanka යනුවෙන් ඉදිරිපත් කළ ලිපියෙහි ශ්‍රි ලංකාවේ ප්‍රඡාවිද්‍යා උපනතීන් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය පිළිබඳ වැඩි අවධානයක් යොමුකර ඇත.ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය පිළිබද වැඩි දුර තොරතුරැ මෙම ලිපි මගින් හදුනාගත හැක. මේතෙක් කථා කළ කරුණු අනුව ලෝකයේ හා ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයන් හා ඒ පිළිබඳව සිදූකර ඇති අධ්‍යනයන් මඟින් ජනසංඛ්‍යාව ක්‍රමිකව වර්ධනය වන බව හඳුනාගත හැක.
ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය හඳුනාගැනීමට යොදාගතහැකි ආකෘති න්‍යායන් හා ආදර්ශක
සංස්කරණයකාලීනව සිදූවන ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය හඳුනාගැනීම සඳහා මහාචාර්ය ඉන්ද්‍රලාල් ද සිලවා විසින් 2004 දි ප්‍රකාශනය කළ ජනගහන අධ්‍යනය කෘතිය මඟින් පෙන්වාදි ඇත. එහි දැක්වෙන ආකාරයට ජනසංඛ්‍යා වර්ධන ආකෘතීන් තුනක් ඇසුරින් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය හා ප්‍රමාණය හඳුනාගතහැක.
ආකෘති
සංස්කරණයසමාන්තර වර්ධන ආකෘතිය
සංස්කරණයයම් කාල සීමාවක ඇරබුමේ සිට එහි අවසානය දක්වා සෑම වර්ෂයකදීම නියත සංඛ්‍යාවක් යටතේ සමාන්තර ශ්‍රෙණියක ආකාරයෙන් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය වීමය. පහත සුතය මඟින් එය ගණනය කරණු ලබයි.
PT = PO (1+r n)
ගූණෝත්තර වර්ධන ආකෘතිය
සංස්කරණයයම් කාලසීමාවක ඇරබුමේ සිට එහි අවසානය දක්වා සෑම වර්ෂයකදීම නියත සංඛ්‍යාවක් යටතේ ගූණෝත්තර ශ්‍රෙණියක ආකාරයෙන් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය වීමය. පහත සුතය මඟින් එය ගණනය කරණු ලබයි.
PT = PO (1+r n)n ඉහත සුත්‍රයට අනුව ජන ගහනය ක්‍රමයෙන් විශාලවශයෙන් වර්ධනයවේ.
ඝාතීය වර්ධන ආකෘතිය
සංස්කරණයයම් කාලසීමාවක ඇරබුමේ සිට එහි අවසානය දක්වා සෑම වර්ෂයකදීම නියත සංඛ්‍යාවක් යටතේ ඝාතීය ආකාරයෙන් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය වීමය. පහත සුත්‍රය මගින් එය ගණනය කරණු ලබයි.
Pt = Poern
- Po= අදාළ කාල පරිච්ඡෙදයේ ආරම්භයේ සිටින ජනසංඛ්‍යාව
- Pt= අදාළ කාල පරිච්ඡෙදය අවසානයේ සිටියයුතු ජනසංඛ්‍යාව
- r= ජනගහන වර්ධන වේගය.
- n=අදාල කාලය.(වර්ෂවලින්)
- e= නියතයකි (ස්වාභාවික ලඝුවල පාද අගය)
මෙම ආකෘතීන් මඟින් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනයවන ආකාරය හඳුනාගතහැක. එය රටේ සංවර්ධන සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා වැඳගත්වේ.
න්‍යායන්
සංස්කරණයරටක හො ප්‍රදේශයක ජනසංඛ්‍යාව වෙනස්වන ආකාරය 1945 දි ෆ්‍රෑන්ක් නොටෙස්ට්න් විසින් ප්‍රඡාවිද්‍යා සංක්‍රාන්ති න්‍යාය මඟින් පෙන්වාදි ඇත. එහිදි ජනසංඛ්‍යා වෙනසට බලපානුලබන සඵළතාවය හා මර්ත්‍යතිවය පාදකකරගනිමින් මෙය නිර්මාණයකර ඇත. "ඉදූවර" භුගෝල විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ ලේඛන සංග්‍රයට පුෂපිකා මාසකෝරාල විසින් "ජනගහන සම්බන්ධයෙන් ඉදිරිපත්ව ඇති න්‍යායන් හා ආකෘතීන් පිළිකඳව විවේචනාත්මක විග්‍රහයක් " ලිපිය මඟින් ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය ප්‍රඡාවිද්‍යා සංක්‍රාන්ති න්‍යාය මඟින් පෙන්වාදි ඇත.
ඉහත අංක රූපසටහනින් දැක්වෙන ආකාරයට තුන්වන අවස්ථාවේ A කාණ්ඩයට ශ්‍රි ලංකාව අයත්වේ. ඒ අනුව 1871 සිට 2000 වන විට උපත් අනුපාතය 30 සිට 17 දක්වාද මරණ අනුපාතය 37 සිට 5.8 දක්වා අඩුවී ඇත. මේ ආකාරයේ සිදූවු වෙනස සංවර්ධිත රටවල සිදූවු ආකාරයෙන් සිදූවී ඇත. මානව සංවර්ධන දර්ශකයේ 81 වන ස්ථානයේ පසුවන ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය සතූටුදායක මට්ටමක පවතින බව පෙන්වාදි ඇත. මෙවැනි අවස්ථාවක රටේ සංවර්ධන සැළසුම් ක්‍රියාත්ම කිරීමට යෝග්‍යවේ. නමුත් රටේ පළාත් අනුව දිස්ත්‍රික්ක අනුව හෝ ප්‍රදේශීය ලේකම් කෙට්ඨාස අනුව මෙම රටාවේ වෙනසක් හඳුනාගතහැකිවේ.
ආදර්ශක
සංස්කරණයආදර්ශක් යනු යමක් පහසුවෙන් හඳුනාගැනීම සඳහා සංකීර්ණ සැලැස්ම සරල ආකාරයට ගෙන නිර්මාණය කරණු ලබන අනුරුවකි. යථා ලෝකයේ සංකීර්ණත්වය තේරුම්ගැනීම සඳහා එය සරල මට්ටමට ගෙනආ යුතුය. උදා : ශ්‍රි ලංකාවේ දැවැන්ත ව්‍යාපාරයක් වන මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ඉතාම සරළ මට්ටමින් ගෙන කිසියම් සැළසුමකට අනුව ආදර්ශකයක් ගොඩනගා ඒ අනුව සංකීර්ණ මට්ටම දක්වා නිර්මාණය කර ඇත. මෙය තර්කානුකූලව ඉදිරිපත්කිරීම සඳහා සරළ මට්ටමට උපකල්පන රාශියක් අන්තර්ගතකර අක අතර එම උපකල්පන ලිහිල් කිරීම තූළ සැබෑ ලෝකයේ සංකීර්ණත්වය අවබොධකරගත හැක. භුගෝල විද්‍යාවේ හරය වශයෙන් ක්ෂත්‍රය වැදගත්වේ. ක්ෂත්‍රයේ යම් යම් සංරචක අධ්‍යනය කිරීම පිහිටීම් ආදර්ශක වශයෙන් සරළව අදහස්වේ.
බර්ගස් ආදර්ශකය
සංස්කරණයපහත රූපසටහනින් පෙන්වා දෙන අකාරයට මධ්‍ය ව්‍යාපාරික දිස්ත්‍රික්කයේ සිට ජනසංඛ්‍යාව ක්‍රමයේන් අඩුවන බව පෙන්වාදි ඇත.
පින්තුර එකතුව
සංස්කරණය-
සාමාජිකයින් වැඩි පවුලක් -
ශ්‍රී ලංකාවෙ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය -
ලෝක ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය -
යුක්රේනයේ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය -
ඉන්දියාවෙ ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය -
පින්ලන්තයේ පුමිතිරි ව්‍යුහය. -
ජනසංඛ්‍යාව -
අධික ජනසංඛ්‍යාවක් සහිත නාගරික කලාපයක් -
දිල්ලියේ දුප්පත් ජනසංඛ්‍යා වර්ධනය -
-
-
වැඩි දුර කියවීම සදහා
සංස්කරණය- ශ්‍රි ලංකාවේ ප්‍රඡා ව්ද්‍යා උපනතීන් හා දෙශපාලන ප්‍රචන්ඩත්වය මහාචාර්ය ඉන්ද්‍රලාල් ද සිල්වා 2004 (ශ්‍රි ලංකාවේ ජනසංඛ්‍යාවේ ව්‍යාප්තිය හා ව්‍යුහය හඳුනාගැනීම)
- Population Growth and Increase බී.ටි පණ්ඩිතරත්න 1960 "ශ්‍රි ලංකාවේ 1824-1954 කාලය තුල ජනසංඛ්‍යා වර්ධන වේගය හා ව්‍යාප්තිය හමීනාගැනීම"
යොමු කිරීම්
සංස්කරණය- ^ "Absolute increase in global population per year". Our World in Data. 28 February 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 15 February 2020.
- ^ "United Nations - World Population Prospects 2017". 22 March 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 July 2017.
- ^ Statistical Indicators for Asia and The Pacific United Nation 1998
- ^ Statistical Abstract , Department of Sensus and Statistice.1997
- ^ ද සිල්වා ඉන්ද්‍රලාල්. ජනගහන අධ්‍යනය 2004 පිටු 183.
- ^ භූගොල විද්‍යා තොරතුරු සඟරාව 1998 ඡුනි
මුලාශ්‍ර
සංස්කරණය- ද සිල්වා අයි 2004 ජනගහන අධ්‍යානය
- දික්වැල්ල රංජිත් 2003 ශ්‍රි ලංකාවි ප්‍රාදේශීය සංවර්ධනයේ පරිපාලනය,අිරිය ප්‍රකාශකයෝ වරකාපොළ.
- Peterson W. 1995, Population Co.lnc.New York.