ඇපලෝ 14
ඇපලෝ 14 (ජනවාරි 31 – පෙබරවාරි 9, 1971) යනු එක්සත් ජනපදයේ ඇපලෝ වැඩසටහනේ අටවන මිනිසුන් සහිත මෙහෙයුම, සඳ මත ගොඩ බැස්ස වූ තුන්වන මෙහෙයුම සහ චන්ද්‍ර කඳුකරයට ගොඩ බැස්ස වූ පළමු මෙහෙයුමයි. එය සඳ මත විද්‍යාත්මක වැදගත්කමක් ඇති ස්ථානවලට EVA දෙකක් (EVAs හෝ moonwalks) සමඟ දින දෙකක් සඳ මත රැඳී සිටීම සඳහා සිදුකල මෙම ගොඩබෑම "H මෙහෙයුමේ" අවසාන මෙහෙයුම විය.
 ඇලන් ෂෙපර්ඩ් සහ සඳ මත ඇමරිකානු ධජය, ඇපලෝ 14, 1971 පෙබරවාරි (ඡායාරූපය එඩ්ගර් මිචෙල්) | |
| මෙහෙයුම් වර්ගය | මිනිසුන් සහිත සඳ ගොඩබෑම (H) |
|---|---|
| මෙහෙයවන ලද්දේ | NASA[1] |
| COSPAR ID | |
| SATCAT no. | |
| මෙහෙයුමේ කාලසීමාව | දින 9, මිනිත්තු 1, තප්පර 58 |
| අභ්‍යවකාශ යානා ගුණාංග | |
| අභ්‍යවකාශ යානය |
|
| නිෂ්පාදක | CSM: North American Rockwell LM: Grumman |
| දියත් කිරීමේදී ස්කන්ධය | 102,084 pounds (46,305 kg) |
| ගොඩබෑමේදී ස්කන්ධය | 11,481 pounds (5,208 kg) |
| කාර්ය මණ්ඩලය | |
| කාර්ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමාණය | 3 |
| සාමාජිකයින් | |
| ඇමතුම් සංඥාව |
|
| මෙහෙයුමේ ආරම්භය | |
| දියත් කිරීමේ දිනය | ජනවාරි 31, 1971, 21:03:02 UTC |
| රොකට් | Saturn V SA-509 |
| දියත් කරන ස්ථානය | Kennedy LC-39A |
| මෙහෙයුමේ අවසානය | |
| Recovered by | USS New Orleans |
| ගොඩබෑමේ දිනය | Not recognized as a date. Years must have 4 digits (use leading zeros for years < 1000). UTC |
| ගොඩබෑමේ ස්ථානය | දකුණු පැසිෆික් සාගරය 27°1′S 172°39′W / 27.017°S 172.650°W |
| කක්ෂීය පරාමිතීන් | |
| යොමු පද්ධතිය | Selenocentric |
| Periselene altitude | 16.9 කිලෝමීටරs (9.1 nmi) |
| Aposelene altitude | 108.9 කිලෝමීටරs (58.8 nmi) |
| කක්ෂීය කාලය | මිනිත්තු 120 |
| සඳ වටා කක්ෂගත විම | |
| යානයේ කොටස | විධාන සහ සේවා මොඩියුලය |
| කක්ෂයට ඇතුල්වීම | පෙබරවාරි 4, 1971, 06:59:42 UTC |
| කක්ෂයෙන් පිටත්වීම | පෙබරවාරි 7, 1971, 01:39:04 UTC |
| සම්පූර්ණ කළ කක්ෂ ගණන | 34 |
| සඳ මත ගොඩබැස්වීම | |
| යානයේ කොටස | චන්ද්‍ර මොඩියුලය |
| ගොඩබැසීම් දිනය | පෙබරවාරි 5, 1971, 09:18:11 UTC |
| ආපසු පැමිණීම සඳහා දියත්කිරීම | පෙබරවාරි 6, 1971, 18:48:42 UTC |
| ගොඩබැසුම් ප්‍රදේශය | Fra Mauro 3°38′43″S 17°28′17″W / 3.64530°S 17.47136°Wඅක්ෂර දෝෂය: සැබෑ මොඩියුලක් නොමැත. |
| නියැදි ස්කන්ධය | 42.80 කිලෝග්‍රෑම් (94.35 lb) |
| මතුපිට සිදු කළ ඊවීඒ | 2 |
| ඊවීඒ කාලය |
|
| Docking with LM | |
| Docking date | පෙබරවාරි 1, 1971, 01:57:58 UTC |
| Undocking date | පෙබරවාරි 5, 1971, 04:50:43 UTC |
| Docking with LM ascent stage | |
| Docking date | පෙබරවාරි 6, 1971, 20:35:52 UTC |
| Undocking date | පෙබරවාරි 6, 1971, 22:48:00 UTC |
 ස්ටුවර්ට් රූසා, ඇලන් ෂෙපර්ඩ්, එඩ්ගර් මිචෙල් | |
මෙහෙයුම මුලින් සැලසුම් කර තිබුණේ 1970 ටය, නමුත් ඇපලෝ 13 සඳ මතුපිටට ළඟා වීමට අසමත් වීමෙන් පසුව සිදු කරන ලද විමර්ශනය සහ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අභ්‍යවකාශ යානයේ වෙනස් කිරීම් අවශ්‍ය වීම හේතුවෙන් එය කල් දමන ලදී. කමාන්ඩර් ඇලන් ෂෙපර්ඩ්, අණදෙන මොඩියුල නියමු ස්ටුවර්ට් රූසා සහ චන්ද්‍ර මොඩියුලයේ නියමු එඩ්ගර් මිචෙල් 1971 ජනවාරි 31 ඉරිදා සවස 4:03:02 EST ට ඔවුන්ගේ දින නවයේ මෙහෙයුම දියත් කළහ. . චන්ද්‍ර ගොඩබෑම වෙත යන අතරමගදී, ගගනගාමීන් තිදෙනා අඛණ්ඩව දෙවන මෙහෙයුම අත්හැරීමට හේතු විය හැකි දෝෂ මඟහරවා ගත් අතර සමහර විට ඇපලෝ වැඩසටහනේ අකල් අවසානය විය හැකිය.
ෂෙපර්ඩ් සහ මිචෙල් පෙබරවාරි 5 වන දින මුලින් ඇපලෝ 13 හි ඉලක්කය වූ Fra Mauro හි ඔවුන්ගේ චන්ද්‍ර ගොඩබෑම සිදු කරන ලදී. ඔවුන් මතුපිට ඇවිදීමේදී, ඔවුන් සඳ පාෂාණ කිලෝග්‍රෑම් 42.80 (රාත්තල් 94.35) එකතු කර විද්‍යාත්මක අත්හදා බැලීම් කිහිපයක් යොදවා ඇත. ෂෙපර්ඩ් සහ මිචෙල් සැලසුම් කර තිබූ පරිදි ඔවුන් කේතු ආවාටයේ සමීපයට පැමිණියද සමහර භූ විද්‍යාඥයින් බලාපොරොත්තු සුන් කරවමින් දාරයට නොපැමිණියේය. ඇපලෝ 14 හි වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ඉසව්ව වූයේ, ෂෙපර්ඩ් ඔහු සමඟ ගෙන ආ ගොල්ෆ් බෝල දෙකකට තාවකාලික ක්ලබ් එකකින් පහර දීමයි.
ෂෙපර්ඩ් සහ මිචෙල් මතුපිට සිටියදී, රූසා විධාන සහ සේවා මොඩියුලයේ චන්ද්‍ර කක්ෂයේ රැඳී සිටිමින්, විද්‍යාත්මක අත්හදා බැලීම් කරමින් සහ අනාගත ඇපලෝ 16 මෙහෙයුමේ ගොඩබෑමේ ස්ථානය ඇතුළුව සඳ ඡායාරූප ගත කළේය. ඔහු මෙහෙයුම සඳහා බීජ සිය ගණනක් රැගෙන ගිය අතර, ඒවායින් බොහොමයක් ආපසු ප්‍රරෝහණය වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සඳ ගස් ඇති විය, ඒවා ඊළඟ වසරවල බෙදා හරින ලදී. චන්ද්‍ර පෘෂ්ඨයෙන් එසවීම සහ සාර්ථක dock කිරීමකින් පසුව, අභ්‍යවකාශ යානය නැවත පෘථිවියට පියාසර කරන ලද අතර එහිදී අභ්‍යවකාශගාමීන් තිදෙනා පෙබරවාරි 9 වන දින පැසිෆික් සාගරයේ ආරක්ෂිතව ගොඩබෑම සිදු කළහ.
ගගනගාමීන් සහ ප්‍රධාන මෙහෙයුම් පාලන පුද්ගලයින්
සංස්කරණය| තනතුර | ගගනගාමීයා | |
|---|---|---|
| අණ දෙන නිලධාරියා | ඇලන් ෂෙපර්ඩ් දෙවන සහ අවසාන අභ්‍යාවකාශ චාරිකාව | |
| විධාන මොඩියුල නියමු | ස්ටුවර්ට් රූසා එකම අභ්‍යාවකාශ චාරිකාව | |
| චන්ද්‍ර මොඩියුල නියමු | එඩ්ගර් මිචෙල් එකම අභ්‍යාවකාශ චාරිකාව | |
Apollo 14 හි මෙහෙයුම් අණදෙන නිලධාරියා වන ඇලන් ෂෙපර්ඩ්, මුල් Mercury Seven ගගනගාමීන්ගෙන් කෙනෙක්, 1961 මැයි 5 වන දින උප කක්ෂීය ගුවන් ගමනක් සමඟ අභ්‍යවකාශයට ඇතුළු වූ පළමු ඇමරිකානුවා බවට පත් විය.[5] ඉන්පසුව, කනේ ආබාධයක් වූ Ménière's රෝගයෙන් ඔහු පදනම් වූ අතර, ගගනගාමී කාර්යාලයේ පරිපාලන ප්‍රධානියා වූ ප්‍රධාන ගගනගාමී ලෙස සේවය කළේය. ඔහු 1968 දී පර්යේෂණාත්මක ශල්‍යකර්මයකට භාජනය වූ අතර එය සාර්ථක වූ අතර ඔහුට නැවත පියාසර තත්ත්වයට පැමිණීමට ඉඩ සැලසීය.[6] වයස අවුරුදු 47 දී ෂෙපර්ඩ් ඇපලෝ 14 යානයේ සංචාරය කරන විට පියාසර කළ වයස්ගතම එක්සත් ජනපද ගගනගාමියා වූ අතර ඔහු සඳ මත ඇවිද ගිය වයස්ගතම පුද්ගලයා වේ.[7][8][9]
ඇපලෝ 14 හි විධාන මොඩියුල නියමු (CMP), ස්ටුවර්ට් රූසා, මෙහෙයුම පියාසර කරන විට වයස අවුරුදු 37 යි, ඔහු 1953 දී ගුවන් හමුදාවට බැඳීමට පෙර දුම් පනින්නෙකු විය. ඔහු ප්‍රහාරක ගුවන් නියමුවෙකු බවට පත් වූ අතර පසුව 1965 දී අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ නියමු පාසල (ඉංග්‍රීසි: Aerospace Research Pilot School) (ARPS) සාර්ථකව නිම කළේය. කැලිෆෝනියාවේ එඩ්වර්ඩ්ස් ගුවන් හමුදා කඳවුරේදී ඔහු ඊළඟ වසරේ 5 වන කණ්ඩායමේ ගගනගාමියෙකු ලෙස තෝරා ගැනීමට පෙර.[10] ඔහු ඇපලෝ 9 සඳහා කැප්සියුල සන්නිවේදකයෙකු (CAPCOM) ලෙස සේවය කළේය.[11]
ඇපලෝ 14 වන විට 40 හැවිරිදි වියේ පසුවූ චන්ද්‍ර මොඩියුල නියමු (LMP), එඩ්ගාර් මිචෙල් 1952 දී නාවික හමුදාවට බැඳුණු අතර 1954 සිට ප්‍රහාරක ගුවන් නියමුවෙකු ලෙස සේවය කළේය. ඔහු නැවත එක්සත් ජනපදයට යාමට පෙර නාවික හමුදාවේ සිටියදී ඔහුගේ අධ්‍යාපන කටයුතු ඉදිරියට ගෙන යාමට ගුවන් යානා ප්‍රවාහන නෞකාවල බලඝණවලට අනුයුක්ත කරන ලදී. ඔහු 5 වැනි කණ්ඩායමේ ගගනගාමියෙකු ලෙස තෝරා ගැනීමට පෙර ARPS ද සම්පූර්ණ කළේය.[12] ඔහු ඇපලෝ 9 සඳහා සහායක කාර්ය මණ්ඩලයේ සේවය කළ අතර ඇපලෝ 10 සඳහා උපස්ථ කණ්ඩායමේ චන්ද්‍ර මොඩියුල නියමු විය.[13]
මූලාශ්‍ර
සංස්කරණය- ^ Orloff, Richard W. (September 2004) [First published 2000]. "Table of Contents". Apollo by the Numbers: A Statistical Reference. NASA History Series. Washington, D.C.: NASA. ISBN 0-16-050631-X. LCCN 00061677. NASA SP-2000-4029. September 6, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 17, 2013.
- ^ a b Orloff & Harland 2006, පිටු අංකය: 396.
- ^ "Apollo 14 Command and Service Module (CSM)". NASA Space Science Data Coordinated Archive. සම්ප්‍රවේශය November 20, 2019.
- ^ "Apollo 14 Lunar Module /ALSEP". NASA Space Science Data Coordinated Archive. සම්ප්‍රවේශය November 20, 2019.
- ^ Press Kit, පිටු අංක: 72–73.
- ^ Chaikin 1995, පිටු අංක: 341–343, 346.
- ^ Rincon, Paul (February 3, 2011). "Apollo 14 Moon shot: Alan Shepard 'told he was too old'". BBC News. London. February 4, 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය February 3, 2011.
- ^ "1971 Year in Review: Apollo 14 and 15". UPI.com. United Press International. 1971. සම්ප්‍රවේශය May 3, 2009.
- ^ Orloff & Harland 2006, පිටු අංකය: 394.
- ^ Shayler & Burgess 2017, පිටු අංක: 61–62.
- ^ Moseley 2011, පිටු අංක: 112–114.
- ^ Shayler & Burgess 2017, පිටු අංක: 58–59.
- ^ Press Kit, පිටු අංකය: 78.