අනුරාධපුර කෞතුකාගාරය
පිහිටීම
සංස්කරණයඅනුරාධපුර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු මැද පළාතේ, අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ, රුවන්වැලිසෑය අසල අනුරාධපුර ජනාධිපති මන්දිරයට යාබදව පිහිටා ඇත.
ඉතිහාසය
සංස්කරණයඅනුරාධපුර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය (පුරවිදු භාවන ලෙස ද හැඳින්වේ) ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් කෞතුකාගාරවලින් එකකි. එය අනුරාධපුර පූජනීය නගරයේ පැරණි පරිපාලන ගොඩනැගිල්ලේ (පරණ කච්චේරි ගොඩනැගිල්ල) පිහිටා ඇත.
මීට පෙර පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සතුව ඉතිරිව තිබූ පුරාවස්තු එකතුවක් තිබූ අතර ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතා මෙම පුරාවස්තු පටිගත කිරීම ආරම්භ කළේ ඔහුගේ උත්තරීතර එච.ඒ.හෝකාර්ට් මහතාගේ නියෝගයකට අනුවය. මෙම කෞතුකාගාරය මුලින් පවත්වාගෙන යනු ලැබුවේ අනුරාධපුර ශ්‍රී මහා බෝදිය හා රුවන්වැලිසෑයට ආසන්නව පිහිටි රෝහලක කොටසකය. එහෙත් පසුකාලීනව පහසුකම් නොමැතිකම හේතුවෙන් සෙනරත් පරණවිතාන මහතා කෞතුකාගාරය නව ස්ථානයක පිහිටුවීමේ අවශ්‍යතාව නිරන්තරයෙන් අවධාරණය කළේය.
වාර්තාවලට අනුව 1948 දී අනුරාධපුර දෙපාර්තමේන්තු ගොඩනැගිල්ලේ දකුණු පැත්තේ තබා තිබූ මෙම භාණ්ඩ එකතුව එස්.ෂාන් මුගනාදන් සහ ජී.ඩී.රණසිංහ යන අයගේ දායකත්වයෙන් කෞතුකාගාරයක් ලෙස සංවිධානය කරන ලදී.
මෙම ඉල්ලීමට අනුව රජය විසින් පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය පිහිටුවීම සඳහා අනුරාධපුර පැරණි පරිපාලන ගොඩනැගිල්ල (පරණ කච්චේරි ගොඩනැගිල්ල) ලබා දෙන ලදී. 1940 ගණන්වල අනුරාධපුර ගංවතුරෙන් විපතට පත් වූවන්ට නවාතැන් පහසුකම් සැලසීමේ මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස ගොඩනැගිල්ල ක්‍රියාත්මක වූ නිසා කෞතුකාගාරය පිහිටුවීම ප්‍රමාද විය.
ඒ අනුව එවකට අනුරාධපුර ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස කටයුතු කළ නිශ්ශංක විජේරත්න මහතාගේ සහය ඇතිව මෙම ප්‍රදාන ගොඩනැගිල්ලෙන් සහ ඊට යාබද දෙමහල් පටිගත කිරීමේ ගොඩනැගිල්ලෙන් ගොඩනැගිලි දෙකක් කෞතුකාගාරයට පවරා ගැනීමට හැකි විය. නිල වශයෙන්, අනුරාධපුර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය පිහිටුවන ලද්දේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතාගේ මූලික උත්සාහය යටතේය.
අනුරාධපුර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් පැරණිතම සහ විශාලතම කෞතුකාගාරය වේ.
කෞතුක වස්තු එකතුව
සංස්කරණයබුද්ධ ප්‍රතිමා, ධාතු කරඬු, චිත්‍ර, රූකඩ, කාසි, ස්වර්ණාභරණ, පබළු සහ වෙනත් විවිධ දේ වැනි ශ්‍රී ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශවලින් සොයා ගන්නා ලද පුරාවස්තු ප්‍රදර්ශනය කිරීම සඳහා මෙම කෞතුකාගාරය භාවිතා කරනු ලැබේ.] මෙම පුරාවස්තු අතර අභයගිරි ස්ථූපය, ජන්තාඝර සහ පංචාවාස ගොඩනැඟිල්ල ආදියෙහි ආකෘතියක් ඇත. එසේ ම අනුරාධපුර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම ශිලා ලේඛන එකතුවේ ද භාරකාරිත්වය දරයි.