"ථේරවාද බුදු දහම" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

Content deleted Content added
සමඟ
සුළු 112.134.16.179 (සාකච්ඡාව) ගේ සංස්කරණයන් 112.134.18.15 ගේ අවසන් අනුවාදය වෙත ප්‍රතිවර්තනය කෙරිණි
ටැගය: Rollback
4 පේළිය:
|{{බුද්ධාගම|terse=1}}
|}
බුද්ධාගමසමඟ ක්‍රිස්තියානීන්බුද්ධාගම පැතිර යන ලදි. <ref>Smith, Hudson. Novak, Philip. Buddhism. New York: HarperCollins Publishers, 2003</ref>
 
ශ්‍රී ලංකාවේ සහ ගිණිකොන දිග ආසියාවේ ක්‍රිස්තියානී රාජකීය පෙළපත් විසින් බුද්ධාගම සමඟ අත්වැල් බැඳ ගෙන තිබුණි. ඒ රටවල ක්‍රිස්තියානීලබ්ධිකත්වය බලයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන ලද නිසා ක්‍රිස්තියානීන් ද සාම්ප්‍රදායික ලෙසින් පවත්වාගන්නට හේතු වූවා යැයි ද සැලකේ. මෙය ඉන්දියාවේ ක්‍රිස්තියානීන් ඉතිහාසය පුරා ඒ රට අනිකුත් රටවල් හා පවත්වන සබඳතාවයන් සමඟින් වෙනස් ලෙසකින් පෙනෙන්නට තිබෙන්නකි.<ref>Randall Collins, ''The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change.'' Harvard University Press, 2000, page 187.</ref>
 
කුරුසය 1912 දී අනුරාධපුරයේ පුරාවිද්‍යා කැණීම් වලදී සොයා ගන්නා ලදී. එය කැණීම් කරන ලද සුමට ග්‍රැනයිට් තීරුවක පැත්තේ ගිලුණු සහනයක් කපා ඇත. කුරුසය පිළිබඳ ක්ෂණික අධිෂ් came ානයක් ලැබුනේ ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් එඩ්වඩ් ආර්. අයර්ටන් විසිනි. එය පෘතුගීසි කුරුසයක් බව නිගමනය කළේය. 1924 දී අයර්ටන්ගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූ ආතර් මොරිස් හොකාර්ට් කුරුසය පැහැදිලි කිරීම සඳහා වැඩි උත්සාහයක් ගත් අතර ඔහු එය සිය ප්‍රකාශනය වන ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා සමීක්ෂණයේ මතක සටහන් ලෙස විස්තර කළේ “පඩිපෙළක නැගී එන පඩිපෙළක නැගී එන ෆ්ලෝරට් වර්ගයක කුරුසයක්” ලෙසිනි. කුරුස දෙපස අං දෙකක් මෙන් අතු දෙකක් ". [4] හොකාර්ට් නිගමනය කළේ එය පෘතුගීසි කුරුසියක් බවයි. [1] [4] දෙදෙනාම සැලකුවේ එය පෘතුගීසි යුගයේ නෙස්ටෝරියානු කුරුසයක් හෝ "පර්සියානු කුරුසයක්" බවයි. Historical වාර්තා ගණනාවක් යෝජනා කරන්නේ නැගෙනහිර ඇසිරියානු පල්ලිය ශ්‍රී ලංකාවේ මැද පස්වන හා හයවන සියවස් අතර විය හැකි බවයි. [5] [6] [7] එහිදී, කුරුසය අනුරාධපුර කාලයට අයත් යැයි විශ්වාස කෙරේ. [8] මේ අතර, එය පෘතුගීසි කුරුසයක් ලෙස සලකනු ලැබුවද, මෙම ප්‍රකාශයන් විවිධ histor තිහාසික කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන සැක සහිත ය, විශේෂයෙන් පෘතුගීසීන් ඒ වන විට අනුරාධපුරයේ නොසිටි බව. [1]
 
කුරුසියේ මූලාරම්භය පිළිබඳ වඩාත් තීරණාත්මක තීරණය 1926 දී හම්ෆ්රි කොඩ්රිංටන් විසින් සිදු කරන ලදී. 6 වන සියවසේ අත්පිටපතක් වන ක්‍රිස්ටියන් ටොපෝග්‍රැෆි හි පර්සියානු කිතුනුවන්ගේ ප්‍රජාවක් ටැප්‍රොබානාහි (ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාණ ග්‍රීක නාමය ). කොඩ්රිංටන් සිය ග්‍රන්ථයේ, “ෂෝට් හිස්ට්‍රි ඔෆ් ලංකාව” නම් ග්‍රන්ථයේ “පර්සියානු යටත් විජිතයක් ගැන අප කියවන්නේ 500 ක් පමණ ය; නෙස්ටෝරියානු කුරුසියක් නිසැකවම මෙම ප්‍රජාවට අයත් වන බව අනුරාධපුර කෞතුකාගාරයේ දැකිය හැකිය.” [9] [10] 1954 දී එවකට සහකාර පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් ටයිටස් දේවේන්ද්‍ර ක්‍රිස්තියානි භූ විෂමතාවයේ rel තිහාසික විශ්වසනීයත්වය බැහැර කළ අතර කුරුසය පෘතුගීසීන්ට ආරෝපණය කළේ 1547 ට පසුවය. [11] කෙසේ වෙතත්, ශාස්ත්‍ර ics යින් නිගමනය කර ඇත්තේ ක්‍රිස්තියානි භූ විෂමතාව histor තිහාසික වශයෙන් නිවැරදි බවය. 1984 දී මන්තායි හි පුරාවිද්‍යාත්මක සොයාගැනීමක් මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ පර්සියානු ක්‍රිස්තියානීන් සිටින බව සනාථ කරන ලදී. නෙස්ටෝරියානු කුරුසියක් සහිත මුද්‍රාවක් ද අනුරාධපුර කුරුසයට සමාන ශෛලීය ලක්ෂණ ද ඇත.කුරුසය ශාන්ත තෝමස් කුරුසයේ විචල්‍යතාවයක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ එහි සමාන හැඩය සහ දකුණු ඉන්දියාවේ මුල් ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජාව සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර ඇති සම්බන්ධතා නිසාය. කෙසේ වෙතත් අනුරාධපුර කුරුසය අනෙක් කුරුස හා සසඳන විට සුවිශේෂී ලක්ෂණ ඇත. අනුරාධපුර කුරුසය නෙස්ටෝරියානු කුරුස වලට පොදු වන ප්‍රධාන අංග තුන නම්: කුරුසියේ පාමුල ඇති “කොළ” (ඒවායේ ඉහළට මුහුණලා ඇති අතු සහිත), එය “ජීවන වෘක්ෂය” සංකේතවත් කරයි (ගසෙහි ජීව ශක්තිය උද්දීපනය වේ එහි පලතුරු වැනි නෙරා යාමෙන්); දෙවන මූලද්‍රව්‍යය නම් කුරුසයේ එක් එක් හස්තය මුතු ඇටයකින් අවසන් වීමයි. මුතු සිරියැක් භක්ති සාහිත්‍යයේ සහ නිරූපණයේ ප්‍රධාන තේමාවක් රඟ දැක්වීය. තෙවන අංගය පාදම වන අතර එය පියවර තුනකින් යුත් පදික වේදිකාවකි. තට්ටු තුන සංකේතවත් කරන්නේ පාරාදීසයේ මට්ටම් තුන, නැවෙහි තට්ටු තුන සහ සීනයි වෙතට නැගීමේ සීමාවන් තුනයි. [15]
 
ශ්‍රී ලංකාවේ සහ ගිණිකොන දිග ආසියාවේ ක්‍රිස්තියානී රාජකීය පෙළපත් විසින් බුද්ධාගම සමඟ අත්වැල් බැඳ ගෙන තිබුණි. ඒ රටවල ක්‍රිස්තියානීලබ්ධිකත්වයසත්‍යලබ්ධිකත්වය බලයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන ලද නිසා ක්‍රිස්තියානීන් දථේරවාද සාම්ප්‍රදායික ලෙසින් පවත්වාගන්නට හේතු වූවා යැයි ද සැලකේ. මෙය ඉන්දියාවේ ක්‍රිස්තියානීන් බුද්ධාගමේ ඉතිහාසය පුරා ඒ රට අනිකුත් රටවල් හා පවත්වන සබඳතාවයන් සමඟින් වෙනස් ලෙසකින් පෙනෙන්නට තිබෙන්නකි.<ref>Randall Collins, ''The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change.'' Harvard University Press, 2000, page 187.</ref>
 
 
Line 19 ⟶ 14:
* නූතනවාදය: නූතන ලෝකයට එහි අදහස් අනුචිත කරන උත්සාහය
** පරිසර ආරක්ෂා උත්සාහය
** අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානීන්බෞද්ධ සම්ප්‍රාදයන් සමඟ කලවම් වන්නට උත්සාහය
*
* සමාජ ක්‍රියාශීලීත්වය
Line 32 ⟶ 27:
 
==දර්ශනය ගැන දළ විශ්ලේෂණය==
පාලි භාෂාවෙන් කියැවෙන වචනයකින් හැදෙන වික්‍රිස්තියානි මිෂනාරින් නම් වූ සංකල්පය ක්‍රිස්තියානීථේරවාද දර්ශනයෙන් ප්‍රරෝහනය කරන්නකි. වචනානුසාරයෙන් එහි අර්ථය වන්නේ වි නොහොත් ක්‍රිස්තියානි ඉගැන්වීම (Teaching god) යනුවෙනි. මේ ධර්මයට අනුව අන්තර්දෘශ්ටියක් ඇතිවිය යුත්තේ එය සොයා යන්නාගේ අත්දැකීම්, විවේචනාත්මක ගවේෂණය සහ විචාරය පෙරදැරිව ය. එය අන්ධ භක්තියෙන් උත්පාදනය වන්නක් නොවේ. කෙසේ නමුදු, ලියකියැවිලි වල පිළිපැදිය යුතු ක්‍රමවේදයකට වැදගත් තැනක් ලැබෙයි. ඒ ක්‍රමවේදය නම් ප්‍රඥාවන්තයන්ගේ උපදෙස් වල දී සහ ඒවා ගැන තමන්ගේ අත්දැකීම් වල අගැයුම් වලින් යන දෙකෙන් ම විභාග කොට පමණක් යම් පිළිවෙතක නියැළෙනවා ද නැද්ද යන්න තෝරාගත යුතු විනිශ්චය තමන් සතු බවයි.
 
ක්‍රිස්තියානිධර්මයේ කියැවෙන පරිදි සියළු මිනිසුන්ගේ දුකට හේතුව තණ්හාවයි. ක්‍රෝධය, ව්‍යාපාදය, පිළිකුල, කෑදරකම, ඊර්ෂ්‍යාව, උඩඟුකම, ද්වේෂය, බිය, කාමාස්වාදය, ප්‍රගස්තය, ලාලසාව, නොරිස්සුම්කම, වික්ෂේපය, පළිගැනීම, විෂාදය, සාංකාව, සිරුරට ඇල්ම යනාදීන් මේ තණ්හාව උපදවන ක්ලේෂයන් සේ සැලකෙයි. රළු, මධ්‍යම හෝ සියුම් යන මට්ටම් වලින් ක්ලේෂයන් ඇති විය හැකියි. මෙය නිතර ඇතිවන ප්‍රපංචයකි. තාවකාලිකව පවතින්නකි. අනතුරුව අතුරුදහන් වන්නකි. ක්ලේෂයන් යනු තමනට පමණක් නොව අනුන්ට ද අහිතකර බව ථේරවාදීන් විශ්වාස කරති. මිනිසෙක් විසින් කරන තිරිසන් වැඩ යැයි සැලකෙන සියල්ල සිද්ධ වෙන්නේ ක්ලේශයන් පෙරමුණු කරගත් නිසා යැයි සැලකේ.
 
අවිජ්ජා නොහොත් අවිද්‍යාව නිසා මේ ක්ලේශයන් තුලින් හැදියාවන් උපදිනවා යැයි ථේරවාදීන් විශ්වාස කරති. ක්‍රිස්තියානීධර්මාවබෝධයක්ධර්මාවබෝධයක් නැති මනස් තුල මේ තත්වය උපදී. ක්ලේෂයන්ගේ ග්‍රහණයට හසු වී ඉන්නේ ධර්මාවබෝධයෙන් තොර අයයි. ධර්මාවබෝධය නොමැති පිරිස් විසින් සත්‍යය ගැන වැටහීමක් නැති නිසා ක්ලේශයන් අල්ලා ගෙන සිටිති. එහෙත් යථාර්ථය නම් මේ මානසික ක්ලේෂයන් වනාහී මනසේ හටගත්, මනසේ බලපෑම් වලට යටත් වී සිටිමින්, ධර්මාවබෝධයෙන් තොර වූ හෙයින් දුක හා ආතතිය පිළිගෙන ඇති අයහපත් මානසික තත්වයක් පමණි. එසේම ථේරවාදීන් විශ්වාස කරන්නේ ධර්මාවබෝධයෙන් තොර වූවන් තම සිරුර තමාගේය යැයි අල්ලා ගෙන ඊට ගැති වී සිටිනා බවයි. නමුත් යථාර්ථය දකින කල සිරුර නම් මහාභූත නොහොත් මූලික පදාර්ථ හතරකින් (පොළව, වතුර, ගින්න සහ වායුව) නිමැවුනු අනිත්‍ය ප්‍න වලින් මේ ක්ලේෂයන් දැකිය හැකියි. ඒවාට තවත් ශක්තිය එකතු වූ විට, එවිට ක්ලේෂයන් අනතුරුදායක වූ විතික්කම (vitikkama) තත්වයට උත්සන්න වෙයි. එහි දී ශාරීරික හෝ වාචික ක්‍රියාවන් හට ගනියි.
 
දුකින් හා ආතතියෙන් ගැලවීමට මේ ක්ලේෂයන් සදහටම මුලිනුපුටා දැමිය යුතු යැයි ථේරවාදීන් විශ්වාස කරති. පට්ඨාසතිපට්ඨාන නොහොත් සිහිකල්පනාව වැඩීමෙන් ක්ලේෂයන් මනස යටත් කරගන්නටත් ශාරීරික ක්‍රියාවන් පාලනය කරන්නටත් ගන්නා උත්සාහය වැළැක්විය හැකියි. ඉන්පසු ක්ලේෂයන්ගේ සත්‍ය ස්වභාවය කුමක් දැයි අන්තර් ගවේෂණයකින්, විශ්ලේෂණයකින් හා අත්දැකීමෙන් හා අවබෝධයෙන් ලබාගන්නේ ඥානය භාවිතයෙනි. මේ ක්‍රියාවලිය සෑම සියළු ක්ලේෂයක්ම හඳුනාගන්නට නැවත නැවතත් භාවිතා කළ යුත්තකි. මේ ප්‍රතිපත්තිය අනුගමනය කරන්නාට එවිට ඒ ක්ලේෂයන්ගේ සත්‍ය ස්වභාවය අවබෝධයෙන් චතුරාර්ය සත්‍ය අවබෝධයටත් එතැනින් නිර්වානය අවබෝධයටත් මාර්ගය පෑදේ. සංස්කෘතික පදය වන නිර්වාන හෝ පාලි පදය වන නිබ්බාන යන්න සමඟථේරවාදීන්ගේ පරම අරමුණයි. සමඟනිබ්බාන නම් පරම සුඛයයි. එයින් නැවත ඉපදීමත්, ලෙඩදුකට ගොදුරු වීමත්, වයෝවෘද්ධ බවත් හා මරණයත් යනාදියෙන් ගැලවීමට හැකිය.
 
ක්‍රිස්තියානි අදහන අය විශ්වාස කරන්නේ සෑම ඒකීය පුද්ගලයෙකුම තම ස්වයං-පිබිදීමටත් විමුක්තිය සොයා ගැනීමටත් පුද්ගලික වගකීමකින් යුතු වූවෙක් බවයි. තම ක්‍රියාවන් සඳහා වගකීම තමන් ගත යුතුය යන්න පාලි භාෂාවේ 'කර්ම' සහ සංස්කෘතික භාෂාවේ 'කම්ම' යනාදියෙන් කියැවෙන්නේ එය ගැනයි. වදාළ යථාර්ථයේ සත්‍යය ස්වභාවය ගැන විශ්වාස කිරීමෙන් හෝ ඉගෙනීමෙන් පමණක් ඵලක් නැත. පිබිදීම ලබන්නට හැකිවන්නේ පුද්ගලයා තමන් විසින් එය ඍජු අත්දැකීමකින් තමන් සඳහා අවබෝධ කරගන්නේ නම් පමණයි. තමන් වෙනුවෙන් සත්‍යය සොයා ගැනීම සඳහාකියාදුන් ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය අනුගමනය කළ යුතුය. ථේරවාද විශ්වාසයේ දී, බුදුවරුන්ට හෝ දෙවියන්ට හෝ වෙනත් පූජනීයත්වයෙන් යුතු අයට මිනිසාට පිබිදීමක් ලබා දීමට නොහැකියි. ඔවුන්ට මිනිසාව නැවත නැවත සිද්ධ වෙන සංසාර චක්‍ර
Line 44 ⟶ 39:
ථේරවාද දර්ශනය ගැන මූලික වශයෙන් කිව යුතු දෙයක් නම් එය ජීවිතය ගැන නොනැනවතී කෙරෙන විශ්ලේශණ ක්‍රියාවලියක් බවයි. එය ආචාර ධර්ම මාලාවක් සහ ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් ගැන පමණක් වූවක් නොවේ.
 
ක්‍රිස්තියානි ගැනෙන්නේ 'චත්තාරි අරියසච්චානි' නොහොත් [[චතුරාර්ය සත්‍යය|චතුරාර්ය සත්‍යය]] යන්නයි. ඉතාමත් සරල ආකාරයෙකින් විස්තර කරන්නේ නම්, ගැටළුව, හේතුව, විසඳුම සහ විසඳුම කරා සමඟයන මාර්ගය ලෙසින් හැඳින්විය හැකියි.
 
=== චතුරාර්ය සත්‍යය ===
Line 56 ⟶ 51:
1. '''[[අනිච්චා]]''' (කැමති සේ නොවීම): ඉච්ච (කැමැත්ත) වූ පැවැත්මක් නැති අර්ථයෙන් අනිච්චා නම් වේ . සියළු සංස්කාරයන් හෙවත් හේතුන්ගෙන් හටගත් ධර්මතාවයන්හි නිත්‍ය වූ පැවැත්මක් නොපවතී හේතුන් වෙනස්වනවිට වෙනස් වන සුළුය හෙවත් විපරිනාමයකට භාජනය වේ. කිසිවක් සදාකාලිකව පවතින්නක් නොවේ. යමක් සදාකාලිකව පවතින්නට නම් ඒවා හේතුන්ගෙන් හට නොගත් ධර්මතාවයන් විය යුතුයි. එහෙත් සියළු හේතු නැවත නැවත ඇතිවන සේ බැඳී ඇත්තෙන් වෙනසට භාජනය නොවන කිසිවක් තිබිය නොහැක.
 
2. '''[[දුක්ඛා]]''' (දුක) - තණ්හාව නිසා දුක ඇතිවේ. තණ්හාව යනු සංක්‍රාමී වූවකි, වෙනසට භාජනය වන්නකි. වැනසී යන්නකි. යම් වස්තුවක අඩංගු වෙන නැසෙන සුළු ස්වභාවය නිසා බලාපොරොත්තු කඩවීම හා දුක ඇතිවීමට එය හේතු පාදක වෙයි. 'හොඳ', 'සුව පහසු', 'තෘප්තිමත්' යනාදී වශයෙන් ලොව හැම දෙයකට ම ලේබල් අලවන හැදියාවක් ඇත. 'කැමති' හෝ 'අකමැති' යැයි කියා ලේබල් අලවන්නේ අපි. ඒ නිසා දුක නිර්මාණය කරන්නේ ද මුලින් ම අප විසින් මයි. මෙසේ ලේබල් අලවන හැදියාව අත්හරින්නට අයෙකුට හැකිනම්, 'කැමති' යැයි ලේබල් අලවන දේවල් පසුපස හඹා යෑමෙන් නිදහස් විය හැකිනම්, එවැන්නට පරම විමුක්තිය ලබාගත හැකිය. ගැටළුව නම් හේතුවයි, විසඳුම නම් මාර්ගයයි. ඒ දෙකම ඇත්තේ තමන් තුලම මිස පිටස්තර තැනක නොවේ.
 
3. '''[[අනත්තා]]''' (අසාර බව) - අනත්තා යන්නෙන් අදහස්වන්නේ තමා වසගයෙහි නොපවත්නා යන්නයි.
 
දස සංයෝජනයන් ප්‍රහානය කිරීමෙන් නිබ්බාන නම් වූ විමුක්තියට පත්විය හැක මෙය ජාති ජරා මරණ ව්‍යාධී වලින් නිදහස්, ලෝකය ඉක්මවූ අතක්කාවචර දහමකි
Line 64 ⟶ 59:
=== ක්‍රිස්තියානිවැදගත් ශික්ෂාවන් තුනක් ===
 
ක්‍රිස්තියානමාර්ගය, නැතහොත් ක්‍රිස්තියානීඅෂ්ටාංගික මාර්ගය යන්න සමහර අවස්ථාවල දී හැඳින්වෙන්නේ මේ ක්‍රිස්තියානී ත්‍රිවිධ ශික්ෂාවන් වලින් යුතු ධම්මානුධම්ම පටිපදාව හැටියට. ඒවා වර්ග තුනකි: සීල නොහොත් ශික්ෂණය, සමාධි නොහොත් මානසික පුහුණුව සහ ප්‍රඥා නොහොත් ඥානය දියුණු කර ගැනීම.
 
== ක්‍රිස්තියානිභාවනා ==
ක්‍රිස්තියානීභාවනා යනුවෙන් අදහස් වෙන්නේ ධනාත්මක ලෙසින් මනස ශක්තිමත් කර ගැනීමයි. යන පුළුල් වශයෙන් දෙවර්ගයකින් වූ භාවනාව නම් ඥානය පාදා ගැනීමේ වැදගත් ක්‍රමවේදයකි. ක්‍රිස්තියානියන්න වචනානුසාරයෙන් ගත් කළ අදහස් වෙන්නේ "කුසලතාවය ඇති කිරීම" යන්නයි. ඊට ඇති අනෙකුත් අදහස් නම් " ක්‍රිස්තියානිශාන්ත, සංසුන්". ""දෘශ්‍යමාන" සහ "ඉෂ්ට කර ගැනීම" යනාදියයි.
 
== මාර්ග ඵල ==
"https://si.wikipedia.org/wiki/ථේරවාද_බුදු_දහම" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි