"සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය සහ පරිණාමය" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Content deleted Content added
No edit summary |
සංස්කරණය |
||
1 පේළිය:
{{mergewith|
[[ගොනුව:Protoplanetary-disk.jpg|thumb|300px|[[ප්‍රාක්ග්‍රහ තැටිය|ප්‍රාක්ග්‍රහ තැටියක්]] දැක්වෙන සිත්තරෙකුගේ සංකල්පයක්]]
<!-- Note: per [[WP:BOLDTITLE]], topic name should ''not'' be bold because the title of this article is descriptive -->
''' [[සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලය|සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි]] නිර්මාණය''' ඇරඹුනේ වසර 4.6 [[1000000000 (සංඛ්‍යාව)|බිලියන]] ගණනකට පෙරදී සිදුවූ යෝධ [[අණුක වලාකුළ|අණුක වලාකුළක]] කුඩා කොටසක [[ගුරුත්වාකර්ෂණ හැකිළුම]] හා සමගය. <ref name="Bouvier" /> බිඳ වැටුණු ස්කන්ධයෙන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් කේන්ද්‍රයෙහි එකතු වී එය වෙතින් [[සූර්යයා]] නිර්මාණය වූ අතර, ඉතිරිය පැතිලි වී සැදුණු [[ප්‍රාක්ග්‍රහ තැටිය]] වෙතින් [[ග්‍රහ ලෝකය|ග්‍රහ ලෝක]], [[ස්වභාවික චන්ද්‍රිකාව |චන්ද්‍රයෝ]], [[ක්ෂුද්‍ර ග්‍රහයා|ක්ෂුද්‍ර ග්‍රහයෝ]] සහ, අනෙකුත් [[කුඩා සෞර ග්‍රහ මණ්ඩල වස්තූන්]] නිර්මාණය වූහ.
[[නිහාරිකා උපකල්පිතය]] ලෙසින් හැඳින්වෙන, මහත් පිළිගැනීමකට පාත්‍රව තිබූ මෙම ආකෘතිය, 18වන සියවසෙහිදී මුලින්ම විකාසය කලේ [[ඉම්මානුවෙල් ස්වියඩන්බෝර්]], [[ඉමැනුවෙල් කාන්ට්]] සහ, [[පියර්-සිමොන් ලප්ලාස්]] විසිනි. එහි පසුකාලින විකාසය විසින්, [[තාරකා විද්‍යාව]], [[භෞතික විද්‍යාව]], [[භූ විද්‍යාව]] සහ, [[ග්‍රහ ලෝක විද්‍යාව]] යන්නද ඇතුලත් විද්‍යාත්මක ශික්ෂාවන් විවිධාංගක් එකිනෙක සම්මිශ්‍රණය කරන ලදි. 1950 ගණන් වලදී [[අභ්‍යාවකාශ යුගය]] උදා වීම සමගම හා 1990 ගණන් වලදී [[බහිෂ්-සෞර ග්‍රහ ලෝක]] සොයා ගැනීම හා සමගම, මෙම ආකෘතිය අභියෝගයට ලක් වීම සහ නව නිරීක්ෂණයන්ට සරිලන ලෙසින් ප්‍රසාදනය කිරීමට ලක් වීමද සිදු විය.
එහි මුල් නිර්මාණයෙන් පසුව, සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලය බෙහෙවින් [[පරිණාමය|පරිණාමයට]] ලක් වී ඇත. ඒවායේ පීතෘක ග්‍රහ ලෝක වටා කරකැවෙන වායු සහ ධූලි තැටි වෙතින් බොහෝ චන්ද්‍රයන් නිර්මාණය වූ අතර, අනෙකුත් චන්ද්‍රයන් ස්වාධීනව නිර්මාණය වීමෙන් පසුව ඒවායේ පීතෘක ග්‍රහ ලෝක විසින් අත්පත් කරගෙන ඇත. පෘථිවියෙහි [[චන්ද්‍රයා]] වැනි තවත් සමහර ඒවා, [[යෝධ ගැටුම් උපකල්පිතය |යෝධ ගැටුම්]] වෙතින් නිර්මාණය වී ඇත. වස්තූන් අතර ගැටුම් වර්තමානය දක්වාම නිරන්තරයෙන් සිදුවී ඇති අතර, සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි පරිණාමයට හේතු පාදක වී ඇත. ගුරුත්වාකර්ෂණ අන්තර්ක්‍රියාවන් නිසා ග්‍රහ ලෝකයන්ගේ පිහිටුම් ස්ථානයන්ගේ වෙනස් කම් සිදුවී ඇත.<ref name="Gomes" /> සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි ආදිතම පරිණාමය සඳහා මෙම [[ග්‍රහ ලෝක සංචරණය]] ඉවහල් වූයේ යැයි දැන් සිතනු ලැබේ.
දළ වශයෙන් වසර බිලියන 5 ක් ගත වෙත්ම, සූර්යයා සිසිල් වී එහි වත්මන් විෂ්කම්භය මෙන් කිහිප ගුණයක් වන තුරු පිටතට ප්‍රසාරණය වීමෙන් පසුව ([[රතු යෝධයා|රතු යෝධයෙකු]] බවට පත් වෙමින්), [[ශ්වෙත වාමනයා|ශ්වෙත වාමනයෙක්]] ලෙසින් හැඳින්වෙන තාරීය අවශිෂ්ටයක් ඉතිරි කරමින් [[ග්‍රහ නිහාරිකාව|ග්‍රහ නිහාරිකාවක්]] බවට එහි බාහිර ස්ථර පත් කරයි. ඈත අනාගතයෙහිදී, එය පසු කර යන්නාවූ තාරකාවන්ගේ ගුරුත්වාකර්ෂණය විසින් සූර්යයාගේ ග්‍රහ ලෝක කට්ටලය කෙමෙන් අඩු කර දමනු ඇත. සමහරක් ග්‍රහ ලෝක විනාශ වනු ඇති අතර, අනෙක්වා [[අන්තස්තාරීය අවකාශය]] වෙතට නෙරපා හැරෙනු ඇත. අත්‍යන්තයෙහිදී, වසර [[ඈත අනාගතයෙහි කාලානුක්‍රමය |බිලියන දස ගණනක]] කාල සීමාවකදී, පෙරදී එය වටා පරිභ්‍රමණය වූ වස්තූන්ගෙන් කිසිවක් සූර්යයා සතුව ඉතිරි වනු නොමැත.<ref name=dyson />
==ඉතිහාසය==
{{ප්‍රධාන|සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය සහ පරිණාමය පිළිබඳ උපකල්පිතයන්ගේ ඉතිහාසය }}
[[ගොනුව:Pierre-Simon Laplace.jpg|thumb| නිහාරිකා උපකල්පිතයෙහි මූලාරම්භකයන්ගෙන් කෙනෙකු වන [[පියර්-සිමොන් ලප්ලාස්]]]]
අප දන්නා පැරණිතම ලියවිලි වල පටන්, ලෝකයේ සම්භවය සහ ඉරණම පිළිබඳ අදහස් දක්නට ලැබේ; කෙසේවෙතත්, එම කාලසීමාවෙහි සමස්තය පුරාවටම පාහේ, "සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයක" පැවැත්ම පිළිබඳ එවන් මතිමතාන්තර දක්නට නොලැබෙන්නේ, අප දැනට වටහාගෙන ඇති ආකාරයේ සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයක් පැවති බවට එකල සාමාන්‍යයෙන් නොසිතූ නිසාය. සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය සහ පරිණාමය පිළිබඳ සිද්ධාන්තයක් දෙසට තැබූ පළමු පියවර ලෙසින් දැක්විය හැක්කේ, පද්ධතියේ කේන්ද්‍රයෙහි සූර්යයා තබමින් [[පෘථිවිය]] එය වටා පරිභ්‍රමණය වන බවට සැලකුනු [[සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය]] සාමාන්‍ය ලෙසින් පිළිගැනීමයි. සහස්‍රයක් පුරාවටම මෙම සංකල්පිතය ජන සමාජය තුල ගැබ් ගෙන පැවතියද ([[සැමොස් හී ඇරිස්ටාකස්]] විසින් ක්‍රිපූ 250 තරම් අතීතයෙහිදී පවා මෙය යෝජනා කර තිබුණි), එයට පුළුල් පිළිගැනීමට ලක්වූයේ 17වන සියවසෙහි අග භාගය වන විට පමණි. "සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලය " යන පදය භාවිතා වූ බවට පළමු වාර්තාව හමුවන්නේ වසර 1704 දීය.<ref>{{උපන්‍යාස වෙබ් | work=මෙරියම් වෙබ්ස්ටර් ඔන්ලයින් ඩික්ෂනරි | title=සෝලර් සිස්ටම් | url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/solar%20system | accessdate=2008-04-15 |year=2008 }}</ref>
සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලයෙහි නිර්මාණය පිළිබඳ වර්තමාන සම්මත සිද්ධාන්තය වන [[නිහාරිකා උපකල්පිතය]], 18 වන සියවසෙහිදී [[ඉම්මානුවෙල් ස්වියඩන්බෝර්]], [[ඉමැනුවෙල් කාන්ට්]] සහ, [[පියර්-සිමොන් ලප්ලාස්]] විසින් සූත්‍රායනය කිරීමෙන් පසුව ප්‍රසාදයට ලක්ව ඉන්පසු අභියෝගයට ලක් විය.
==මූලාශ්‍ර==
{{reflist}}
| |||