විකිපීඩියා

"ඔකිනාවා දූපත" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

Browse history interactively
← පැරණි සංස්කරණනව සංස්කරණ →
Content deleted Content added
VisualWikitext
සුළුNo edit summary
No edit summary
1 පේළිය:
{{Infobox islands
| name = ඔකිනාවා
| image name = Okinawa Island-ISS042.jpg
| image caption =
| image size = 250px
| native name = 沖縄
| native name link = ඔකිනාවියානු භාෂාව
| nickname =
| location = [[පැසිපික් සාගරය]]
| coordinates = {{Coord|26|28|46|N|127|55|40|E|scale:500000|display=inline}}
| archipelago = [[ඔකිනාවා දූපත්]]
| total islands =
| major islands =
| area_km2 = 1,206.93
| area footnotes = <br/>as of 1 October 2014<ref name="GSI">{{Cite web|date=1 October 2014|url=http://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO/201410/shima.pdf|title=Island Area - 2014 Statistical reports on the land area by prefectures and municipalities in Japan |format=PDF|publisher=[[Geospatial Information Authority of Japan]]|page=100|accessdate=10 July 2015|language=ja}}</ref>
| length_km =
| width_km =
| highest mount =
| elevation_m =
| country = [[ජපානය]]
| country admin divisions title = දිස්ත්‍රික්කය
| country admin divisions = [[ඔකිනාවා දිස්ත්‍රික්කය]]
| country admin divisions title 1 =
| country admin divisions 1 =
| country admin divisions title 2 =
| country admin divisions 2 =
| country largest city = [[නාහා]]
| country largest city population = 321,077
| population = 1,301,462
| population as of = Dec. 2014
| density_km2 = 1083.6
| additional info =
}}
 
{{nihongo|'''ඔකිනාවා දිවයින''' හෝ '''ඔකිනාවා දූපත'''|沖縄本島|Okinawa-hontō|alternatively {{nihongo2|沖縄島}} යනු [[ජපානය|ජපානයේ]] [[ඔකිනාවා දූපත්]] සහ ර්යුක්යු දූපත් අතරින් විශාලතම දූපත වේ. මෙම දූපතේ භූමි ප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර 1,206.93 ක් වේ. ඔකිනාවා දූපත ජපාන ප්‍රධාන භූමියෙන් කිලෝමීටර 640ක් පමණ දකුණු දෙසින්ද, චීන වෙරළේ සිට එවැනිම දුරකින්ද, තායිවානයේ සිට සැතපුම් 300ක් උතුරින්ද පිහිටා ඇත. මෙම දූපතේ ජනගහනය වැඩිම ප්‍රදේශය වන්නේ ''නාහා'' ප්‍රදේශයයි. එය ඔකිනාවා දිස්ත්‍රික්කයේ අගනුවර වන අතර ඔකිනාවා දූපතේ නිරිතදිග ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇත. දූපතේ සමස්ථ ජනගහනය මිලියන 1.3ක් පමණ වන අතර එයින් 800,000ක් දෙනා ජීවත් වන්නේ ''නාහා'' ප්‍රදේශයේ ය. ජපානයේ කඳවුරු ලා සිටින එක්සත් ජනපද හමුදා සේනාන්කයන්ගෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් රැදී සිටින්නේ ඔකිනාවා දූපතේ ය. එම තත්වය ඔකිනාවා වාසීන්ගේ සාමාන්‍ය ජනජීවිතයට බලපෑම් එල්ල කර තිබේ.
ඔකිනාවා දිවයින (ඔකිනවා ප්රධාන දිවයින ඔකිනාවා-hontō, විකල්පයක් ඔකිනාවා දිවයින ඔකිනාවා-ජිමා, Okinawan: භූගත ඔකිනාවා / Uchina Uchinaa හා / හෝ Jiji jiji, [2] Kunigami: Fuchina Huchináa) (මෙම ඔකිනාවා දූපත් හා Ryukyu විශාලතම වේ ජපාන Nansei) දූපත්. මේ මොහොතේ දිවයින, 1,206.93 වර්ග කිලෝමීටර (466.00 වර්ග සැත) පිහිටා ඇත. එය දළ වශයෙන් 640 කිලෝමීටර (400 සැත) දකුණු ජපානය, චීනය ඔබ්බෙන් වූ මුහුදු තීරයේ දළ වශයෙන් එම දුර සහ සැතපුම් 300 ක් පමණ ඉතිරි වේ උතුරු ඔකිනවා ප්රාන්තය වන: තායිවාන්. මහ Naha ප්රදේශය, ප්රාග්ධන ගෙදර (හෝ වඩාත් නිවැරදිව-prefectural ආසන) පිළිබඳ ඔකිනාවා දිවයිනේ නිරිත දිග කොටසේ, නගරය ම ගැන ගෙදර වන අතර, දළ වශයෙන් 800,000 දිවයිනේ මිලියන 1.3 ක් පදිංචිකරුවන් ඇත .320,000. මේ මොහොතේ දිවයින, සිවිල් ජන ජීවිතය මත සැලකිය යුතු වික්රියා දමා, ජපානයේ ස්ථානගත කරන ලද එක්සත් ජනපද හමුදා බහුතරය ලබා දෙයි. [3]
 
ඔකිනාවා දූපත් වාසීන් ලොව වැඩිම ආයු කාලයක් ඇති ජනකොට්ටාශයක් ලෙස සැලකේ. එවැනි තවත් පැසිපික් දූපතක් වන්නේ සාඩීනියාවයි. [[සාඩීනියාව|සාඩීනියාවේ]] ජීවත් වන දූපත් වාසීන් 100,000 කින් 22 දෙනෙකු වයස අවුරුදු සියය ඉක්මවා ඇති අතර, ඔකිනාවා වාසීන් 100,000 කින් 34 දෙනෙකු වයස අවුරුදු සියය ඉක්මවති. එය ජපන් ප්‍රධාන භූමියේදී මෙන් තුන් ගුණයකටත් වැඩිය.
මේ මොහොතේ දිවයින, ජනගහනයෙන් [6] කාගේ දිවයින මධ්යධරණී මුහුදු (22 සියවස / 100,000 වැසියන්) පිහිටා ඇත [5] එකට Sardinians සමග [4], ලෝකයේ දීර්ඝතම ජීවත්වන ජනතාවට එකක් ලෙස හඳුන්වනු ඇත; ඇත්තෙන්ම, පවතින අර්ධද්වීපයෙන් ජපානයේ වඩා තුන් ගුණයක් අනුපාතය වන 100,000 ක් ජනයා එක් 34 සියවස.
 
==ඉතිහාසය [සංස්කරණය]==
ඔකිනාවා දූපතේ මුල්ම මිනිස් වාසයන් පිලිබඳ නිවැරදි තොරතුරු නොමැත. ඈත අතීතයේදී ජපානයෙන්, චීනයෙන් සහ ඕස්ට්‍රේලියාවෙන් මෙම දූපතට මිනිසුන් සංක්‍රමණය වන්නට ඇති සැලකේ. මුල් කාලීන ඔකිනාවා වාසීන් දඩයම් කිරීමේ සහ කුඹල් කර්මාන්තයේ යෙදුනු බවට සාක්ෂි ඇත. පසුව ඔවුන්ගේ වාසස්ථාන වඩාත් මුහුදු වෙරල දෙසට කාලයත් සමග ඇදී යාමෙන් පෙනෙන්නේ ඔවුන් පසුකාලීනව ධීවර කර්මාන්තයට හුරුවූ බවයි. යයෝයි යුගය තුලදී ඔකිනාවා දූපතේ වී වගකිරීමක් සිදුව නොමැත. එය ඇරබී ඇත්තේ පසුවය. ඔකිනාවා දූපත තුල තිබී වසර 2500කටත් වඩා පැරණි බෙලි කටු ආයුධ හමුවීමෙන් පෙනී යන්නේ මෙම දූපත තුල ගිනිකොනදිග පැසිෆික් සංස්කෘතියක් තිබූ බවයි.
ප්රධාන ලිපිය: Ryukyu දූපත් ඉතිහාසය
මිනිසුන් පළමු ඔකිනාවා පෙනී සිටි කාලය නොදන්නා පවතී. එම කාලයේ සිට, සමහර විට වෙනත් තැන්වල චීනය, ජපානය, ඕස්ට්රේලියාව සහ සංක්රමණිකයන් වී ඇත. [තහවුරු කරන්න]
 
දූපත තුල කෘෂිකර්මාන්තය ආරම්භ වී ඇත්තේ 12 වැනි සියවසේදී පමණය. ඒ වන විට දූපතේ ජනාවාස දූපත මධ්‍යට සංක්‍රමණයවීම යලි ආරම්භ වී තිබේ. මෙම යුගය, [[ගුසුකු යුගය]] ලෙස හැඳින්වේ. ඔකිනාවා දූපතටම ආවේනික මාලිගා සහ බලකොටු හැඳින්වීමට මෙම ''ගුසුකු'' යන වදන භාවිත වේ. ර්යුකු රාජධානියට අයත් මෙවැනි බලකොටු රැසක් අදටත් ඔකිනාවා දූපත් හි දැකිය හැකි අතර ඒවා [[යුනෙස්කෝ]] ලෝක උරුම ලයිස්තුවටද ඇතුලත්ව ඇත. ඔකිනාවා සහ අනෙකුත් රටවල් අතර පෝසිලෙන් නිෂ්පාදන වෙළඳාම මෙම යුගයේදී ඉතාමත් සරුවට සිදුවී ඇත. එමෙන්ම මෙම කාලයේදී, නැගෙනහිර ආසියානු වෙළඳ කටයුතුවලදී ඔකිනාවා දූපත වැදගත් භාණ්ඩ හුවමාරු ස්ථානයක් බවට පත්ව තිබුණි. [[ශුන්ටෙන්]] සහ [[එයිසෝ]] යන ර්යුකු රජවරු ඔකිනාවාහි සිටි වැදගත් ආණ්ඩුකාරවරු වූහ. එයිසෝ රජුගේ කාලයේදී, එනම් 1291 දී මොන්ගෝලියාව විසින් ඔකිනාවා දූපත ආක්‍රමණය කිරීමට උත්සහ කලද එය අසාර්ථක විය. නොරෝවරියන් හෙවත් කාන්තා ශින්ටෝ ආගමික පූජකවරියන්ද මෙම යුගයේදී ඔකිනාවා දූපතට සංක්‍රමණය වූහ.
ඔකිනාවා midden සංස්කෘතිය හෝ ෂෙල් සංච සංස්කෘතිය මුල් ෂෙල් ගොඩක් කාලය දෙකකට බෙදා ඇත. හිටපු දී, එය රැල්ල වැනි ජේ මොන් මැටි විවෘත සමග, දඩයක්කරුවෙක්-අහාර රැස් කරන සමාජයක් විය. ජේ මොන් කාලය අවසාන භාගයේදී, පුරාවිද්යාත්මක ස්ථාන ධීවර ජනතාවගේ දායකත්වය යෝජනා මුහුදු වෙරළේ අසල. ඔකිනාවා දී සහල් Yayoi කාලය තුළ වගා නොකරන ලද නමුත් ෂෙල් ගොඩක් වයස අවුරුදු අග කාලය තුළ ආරම්භ විය. මෙම Sakishima දූපත් ලබා ෂෙල් වෙඩි, එනම් Miyakojima හා Yaeyama දූපත්, සාදා ආයුධ සඳහා ෂෙල් මුදු ජපානය විසින් ආනයනය කරන ලදී. වසර 2500 කට පමණ පෙර මෙම දූපත්, කටු අක්ෂ ඉදිරියේ, දී, ගිනිකොන දිග පැසිෆික් සංස්කෘතියේ බලපෑම බවයි. [තහවුරු කරන්න] [7] [8]
 
1429 දී [[ෂෝ හාෂි]] රජු විසින් එවකට පවතී රාජධානි 3 එක්සේසත් කර නව රාජධානියක් ඔකිනාවා දූපත් හි පිහිටුවන ලදී. එම නව ර්යූක්යූ රාජධානියේ අගනුවර වූයේ ශූරී මාලිගයයි. මෙම රාජධානියේ විදේශ කටයුතු සහ අනෙකුත් සංවර්ධන කටයුතු නිරීක්ෂණය සඳහා වන නිලධාරීන් චීනයෙන් සංක්‍රමණය වූ මින්ග් රාජවංශයේ ය වූහ.
මෙම midden සංස්කෘතිය පසු, කෘෂිකර්ම මධ්යස්ථානය උසස් ස්ථාන මුහුදු වෙරළේ සිට ගමන් සමග, 12 වැනි සියවස පමණ ආරම්භ කරන ලදී. ඒ කාල පරිච්ඡේදය gusuku කාලය ලෙස හැඳින්වේ. Gusuku සදන හෝ බලකොටු ඇති එකිනෙකට වෙනස් Okinawan ආකෘති පත්රය සදහා භාවිතා වන පදයකි. බොහෝ gusukus සහ Ryukyu දූපත් ආශ්රිත සංස්කෘතික දේහය Ryukyu රාජ්යය යන ශීර්ෂය Gusuku අඩවි හා ආශ්රිත දේපළ යටතේ ලෝක උරුම ලෙස යුනෙස්කෝව විසින් නම් කර තිබේ. 1) ශුද්ධ ස්ථානයක්, ගල්, 3 විසින් වට ලනු 2) වාසස්ථාන) ජනතාවගේ නායකයෙකු වූ බලකොටුව: gusukus ස්වභාවය සම්බන්ධයෙන් තුනක් ඉදිරිදර්ශන ඇත. මෙම කාලය තුළ, ඔකිනාවා සහ අනෙකුත් රටවල් අතර පෝසිලේන් වෘත්තීය කාර්ය බහුල බවට පත් වූ අතර, ඔකිනාවා නැගෙනහිර-ආසියානු වෙළඳ වැදගත් සහය දිවීමේ ලක්ෂ්යයක් විය. එවැනි Shunten හා Eiso ලෙස Ryukyuan රජවරු, වැදගත් ආණ්ඩුකාරයන් ලෙස සලකනු ඇත. මෙම Eiso පාලන සමයේ 1291 දී උත්සාහ මොන්ගෝලියානු ආක්රමණය ව්යර්ථ විය. Hiragana (shintoism දී මෙන්) 1265. Noro, කාන්තා යකැදුරා හෝ පූජකයන් Ganjin විසින් ජපානයේ සිට මෙරටට ආනයනය කරන ලදී, පෙනී සිටියේය.
 
17 වන සියවස වන විට ඔකිනාවා දූපත චීනය සහ ජපානය යන රටවල් දෙකටම බදු ගෙවන දූපතක් බවට පත්විය. ජපානය විසින් ලන්දේසීන් හැරුනුකොට අනෙකුත් යුරෝපීය ජාතීන් සමග වෙළඳ කටයුතු කිරීම අත්හිටවූ පසු භාහිර ලෝකය සමග වෙළඳ කටයුතු සිදුකල ජපාන වරායන් වූයේ ර්යූක්යූ සහ [[නාගසාකි]]ය පමණි.
1429 දී, රජු Shō Hashi තුන රාජ්යයන් ද ඒකාබද්ධ කිරීම අවසන් කර Shuri කාසල් එහි අගනුවර සමග එක් Ryūkyū රාජධානිය පිහිටුවන ලදී. චීන මිං රාජවංශය Ryukyuan රජුගේ ඉල්ලීම ෆුජියාන් සිට පවුල් 36 කට යැවී ය. ඔවුන්ගේ රැකියා මෙම Hongwu අධිරාජයාගේ පාලන සමයේ 1392 දී රාජ්යය නාවික ගනුදෙනු කළමනාකරණය කිරීමට විය. බොහෝ Ryukyuan නිලධාරීන්, මෙම චීන සංක්රමණිකයන් පැවත ලදී චීනයේ ඉපදීමට හෝ චීන මුතුන් මිත්තන් සහිත. ඔවුන් තම තාක්ෂණය හා රාජ්ය තාන්ත්රික සබඳතා වර්ධනය කිරීම සඳහා Ryukyuans, සහාය. [තහවුරු කරන්න]
 
1879 වසරේදී ජපානය විසින් ර්යූක්යූ රාජධානියට අයත් ඔකිනාවාඅ දූපත් සමූහයම සිය රටට ඈඳා ගත්තේය. මෙයිජි රජය විසින් ර්යූක්යූ රාජධානිය [[ඔකිනාවා දිස්ත්‍රික්කය]] ලෙස පසුව නම් කරන ලදී. ශූරී රාජපරම්පරාව එමගින් අවසන් විය.
17 වන සියවසේ දී, රාජ්යය, චීනය ගංඟාවක් සහ ජපානය ගංඟාවක් දෙකම විය. රටක් අතු ගංඟාවක් රාජ්ය විය මිස චීනය විධිමත් වෙළෙඳ ගිවිසුමක් බවට පත් නොවන නිසා, රාජ්යය, චීනය සමග ජපන් වෘත්තීය සඳහා පහසු අඩු වූ විය. ජපානයේ නිල වශයෙන් ලන්දේසි හැර යුරෝපීය ජාතීන් සමග වෘත්තීය ලකුණු වසා විට, නාගසාකි හා Ryūkyū බාහිර ලෝකය සමඟ සම්බන්ධතා ඔප්පු කරන එකම ජපන් වෙළඳ වරාය බවට පත් විය.
 
[[දෙවන ලෝක යුද්ධය]] අවස්ථාවේ සිදුවූ [[ඔකිනාවා සටන]] ඔකිනාවා දූපත් හිදී සිදුවූවකි. ඇමරිකානු හමුදා විසින් ඔකිනාවා දූපත් අල්ලාගැනීමට උත්සහ කරනු ලැබූයේ එමගින් ජපානය ආක්‍රමණය කිරීමේ සැලසුම් පහසු වන නිසාය. එම සටන දින 82ක් පැවතිනි. 95,000 කට අධික ජපාන අධිරාජ්‍ය හමුදා සෙබළුන් සහ 12,510 ක් පමණ ඇමරිකානු සෙබළුන් එම සටනෙන් ජීවිතක්ෂයට පත්විය.
 
දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු, ඇමරිකානු හමුදා විසින් ජපානය අත්පත් කරගැනීමත් සමග ඔකිනාවා දූපත් ද ඇමරිකානු හමුදා පාලනය යටත් විය. ඇමරිකානු ආරක්ෂක අංශ වලට අයත් ගුවන්, නාවික හා පාබල කඳවුරු රැසක් ඒ කාලයේදී ඔකිනාවා දූපත් හි ඉදිවිය. 1972 ජූනි 17 වෙනිදා ඇමරිකානු ආරක්ෂක අංශ විසින් ඔකිනාවා දූපත් ආපසු ජපාන පාලනයට භාරදෙන ලදී.
අවසාන රජුගේ Shō තාලි යන
වර්ෂ 1879 දී, ජපානය, සමස්ත Ryukyu දූපත් අමුණා. [9] මේ අනුව, Ryūkyū han මේ මෙයිජි රජය විසින් ඔකිනවා ප්රාන්තය විසින් අහෝසි කර ආදේශ කරන ලදී. Shuri දී රාජාණ්ඩුව අහෝසි කරන ලද්දේ සහ බලයෙන් පහ කරන රජු Shō තාලි යන (1843-1901) ටෝකියෝ වෙත නැවත පදිංචි කිරීමට සිදු විය.
 
2010 වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ සිදුවූ රිච්ටර් පරිමානයේ අංශක 7.0 ක ප්‍රබලතාවයෙන් යුතු භූකම්පනයක් ඔකිනාවා දූපතට බලපාන ලදී.
අර්ධද්වීපයෙන් ජපානයට එරෙහිව වෛරය, භාෂාව, ආගම, හා සංස්කෘතික භාවිතයන් ඇතුළු නිසා Ryukyuan සංස්කෘතිය තුරන් කිරීම සඳහා අර්ධද්වීපයෙන් ජපානය පැත්තෙන් ක්රමානුකූලව උත්සාහයක් වහාම කොටසක් ජපානය සිය ඈඳා ගැනීම පසු Ryūkyūs දී ඉහළ ගොස් ඇත.
 
එය ලබන ප්රධාන ගුවන් ලෙස භාවිතා කල හැකි වන පරිදි ඇමරිකානු යුද හමුදාව හා නාවික හමුදා භට පිරිස් ඔකිනාවා අල්ලා ගැනීමට දිගු හා ලේ වැකි සටන් යුද්ධ කරන විට ඔකිනාවා දිවයිනෙන්, දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ ඔකිනාවා සටන බිම යුද්ධයේ බොහෝ වෙබ් අඩවිය වූ ජපාන සැලසුම් ආක්රමණය සඳහා බලය හා හමුදා කඳවුරක්. මෙම 82 දින-දිගු සටන තුළ ගැන .95,000 රාජකීය ජපන් යුද හමුදා භට පිරිස් සහ 12.510 ඇමරිකානුවන් මරා දමන ලදී. සිවිල් ජනතාව ආසන්න වශයෙන් හතරෙන් එකක් - - එම ඔකිනවා ප්රාන්තය අනුස්මරණ සාම උද්යානයේ දී සාම ගල Okinawan සම්භවයක් 149.193 පුද්ගලයින් ලැයිස්තුගත කරයි. ඔකිනාවා සටන සහ පැසිෆික් යුද්ධය අතරතුර දී මිය යන හෝ සියදිවි එක්කෝ කරන [10]
 
==මූලාශ්‍ර==
සැප්තැම්බර් 2, 1945 රාජකීය ජපන් යටත් අනුගමනය ජපානයේ (1945-52) ඇමරිකානු මිලිටරි වාඩිලා ගැනීම, දී, ටෝකියෝ බොක්කේ, එක්සත් ජනපදය ඔකිනාවා දිවයින සහ ළඟ පහත Ryukyu දූපත් හා දූපත් පාලනය කරයි. මේ සියළු රැසක් පවතී එක්සත් ජනපද යුද හමුදා සමග ජූනි 17, 1972, එක්සත් ජනපද නාවික බලකාය, සහ එක්සත් ජනපද ගුවන් හමුදා කඳවුරු තෙක් ඇමරිකානු මිලිටරි සතුව පැවතුනි.
 
2010 පෙබරවාරියේ දී භූමිකම්පාවක් ද, රික්ටර් මාපකයේ පරිමාණ මත 7.0, මිනුම්, දිවයිනේ පහර.
"https://si.wikipedia.org/wiki/ඔකිනාවා_දූපත" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි