"මගධ" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Content deleted Content added
සුළු r2.7.2) (රොබෝ එකතු කරමින්: eu:Magadha |
No edit summary |
||
1 පේළිය:
[[Image:Ancient_india.png|thumb|"සර්කා" මගධ රාජ්‍ය ක්‍රි.පු 600 දී.]]
මගධ යනු මහා ජනපද 16ක් අතුරින් එකක් හෙවත් පුරාණ ඉන්දියාවේ කලාප වලින් එකකි. රාජධානියේ හරවත් ප්‍රදේශය ගන්ජෙස් වලට දකුණින් පිහිටි බිහාරයයි. එහි අග නගරය රජගහ වේ. (වර්තමානයේ රාජ්ගීර්) පිලිවෙලින් ලිච්චවී සහ අග යන රජ දරුවන් ජය ගැනීමත් සමග ජනපදය නැගෙනහිර උත්තර ප්‍රදේශය, බිහාරයේ වැඩි ප්‍රදේශයක් (ගංගා නදිය) සහ බෙන්ගෝල් යන ප්‍රදේශද ඇතුලත් වන පරිදි ව්‍යාප්ත විය. එය පුරාණ මගධ රාජධානිය පිළිබද විස්තර රාමායනය, මහා භාරත, පුරාන යන ග්‍රාන්තයන්හි ඇතුලත් වේ. එසේම බෞද්ධ හා ජෛන ප්රිකාශන වල රාජධානිය පිළිබදව බොහෝ තැන් වල සදහන් කර ඇත. මගධ ජනයා සම්බන්ධයෙන් මුල්ම සදහනක් කෙරෙනුයේ අතර්වා-වේදයෙහි වන අතර ඔවුන් ඇන්ගා, ගාන්ධාරි, සහ මුජාවත් ජනයා සමග පහත් කොට සලකන ලද පිරිසක් ලෙස පෙන්වා තිබේ.
ඉන්දියාවේ ප්‍රධාන ආගම් දෙකක් ආරම්භ වූයේ මගධ ප්‍රදේශයෙනි. ඉන්දියාවේ බලවත් රාජ්‍ය දෙකක් වූ මෞර්ය අධිරාජ්ය් සහ ගුප්ත අධිරාජ්යකය ආරම්භ වූයේ මගධයෙනි. මෙම අධිරාජ්යයන් පුරාණ ඉන්දියාවේ විද්‍යාව, ගණිතය, තාරකා විද්‍යාව ආගම සහ දර්ශන යන අංශයන්හි දියුණූව ගැන සලකා බලන ලද අතර එම කාල සීමාව ඉන්දියාවේ ස්වර්ණමය යුගය වශයෙන් සලකන ලදී. මගධ රාජධානියට රාජකුමාර වැනි සමූහාණ්ඩු ප්‍රජාව ඇතුලත් විය. ග්‍රාම වාසීන් ඔවුන්ගේ ප්‍රාදේශීය ප්‍රධානීන් වූ ග්‍රාමක වරුන් යටතේ රැස් වූහ.ඔවුන් පරිපාදනය විධායක, නෛතික සහ හමුදා කාණ්ඩ වලට බෙදා තිබින.
==පිහිටිම==
අලුත් දිස්ත්‍රික්ක වන දකුණු බිහාරියේ පිහිටා ඇති පට්නා සහ ගයා යන දිස්ත්‍රික්ක සහ නැගෙනහිර පිහිටි බෙංගාලයේ කොටසක් ද බිහිවීම කෙරෙහි මගධ රාජධානියේ පිහිටීම ප්‍රබල ලෙස බලපෑවේය. එම රාජධානිය උතුරින් ගංගා නදියෙන් ද, නැගෙනහිරින් චම්පා නදියෙන් ද, දකුණු දෙසින් විදන්‍යා කදු වැටියෙන් ද, බටහිරින් සෝන් නදියෙන් ද වටවී ඇත. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයේ සිට මේ දක්වා එහි සීමාවන් තුළට අන්ගා ඇතුළත් විය.
== ඉතිහාසය ==
මගධ රාජ්‍යයේ මුල් පාලකයින් සම්බන්ධයෙන් ඇති තොරතුරු අල්පය. ඉතා වැදගත් මූලාශ්ර වන්නේ පුරාණ ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ වංශ කථා, සහ පාලි රීතිය වැනි අනෙකුත් ජෛන හා බෞද්ධ ග්‍රන්ථයන්ය. මෙම මූලාශ්ර වලට අනුව ක්‍රි.පූ. 684-424 දක්වා අවූ:200ක පමණ කාලයක් මගධ රාජ්‍ය ශ්‍රී නාග රාජපෙළපත විසින් පාලනය කල බව පෙනේ.
සිද්ධාර්ථ ගෞතමයාණන් වහන්සේ ක්‍රි.පූ. 563දී පමණ කෝසල නුවර කපිලවස්තු කුමාරයකු ලෙස උප්පත්තිය ලැබුවේ සීඝ්‍රනාග රාජපෙලපත පාලනය කරන සමයේය. බුද්ධත්වයට පත් වීම ඇතුළුව උන්වහන්සේගේ ජීවිතයේ බොහෝ අවස්ථා සිදු වීම නිසා මගධ දේශය ආශිර්වාද ලත් ප්‍රදේශයක් ලෙස සැලකේ. සීඝුනාග පෙළපතෙහි බිම්බිසාර රාජතුමා වර්තමානයේ බටහිර බෙංගාලය නමින් හදුන්වන අංග ප්‍රදේශයද ජය ගනිමින් රාජ්‍ය ව්‍යාප්ත කිරීම සදහා ක්‍රියා කරන ලදී.
බිම්බිසාර රජතුමාගේ මරණය ඔහුගේ පුත්‍රයා වූ ආජාසත්ත කුමරු නිසා සිදුවිය. අසල්වැසි කෝසල රාජ්‍යයේ රජ වූ බිම්බිසාර රජගේ මාමණ්ඩිය වූ පසේනදී රජු විසින් තෑගි කරන ලද කාසි ප්‍රදේශය ආපසු රැගෙන කොසල හා මගධ රාජ්‍යයන් අතර යුද්ධයක් දියත් කරන ලදී. සැගවී සිට පහර දුන් සේනාව විසින් අජාසත්ත රජු සහ ඔහුගේ සේනාව අල්ලාගත් නමුත් පසේනදී රජු විසින් අජාසත්ත හා ඔහුගේ සේනාවට ආපසු මගධ දේශයට යාමට අවසර දුනි. පසුව කාසි ප්‍රදේශය යථා තත්ත්වයට පත් කර කරුණු රජකු හට සිය දූ කුමරියද සරණපාවා දෙන ලදී.
ගන්ජි (ගංගා නදිය) ගංගාවට උතුරින් පිහිටි ලිච්චවි රාජධානිය සමග අජාසත්ත රජු යුද වැදීම හේතුව තරමක් වෙනස් වේ. අජාසත්ත රජු සිය අමාත්ය වරයෙකු ලිච්චවි රාජ්‍යයට යවා ලිච්චවි රජ දරුවන්ගේ එක්සත් භාවයට හානි කිරීමට ක්රිජයා කරන ලද බව පෙනේ. සිය ප්‍රහාරය ගංගා නදිය හරහා දියත් කිරීම සදහා අජාසත්ත රජු විසින් පාටලීපුත්රත නගරයේ බලකොටුවක් ඉදි කරවන ලදී. එකිනෙකා හා එකග නොවූ එක්සත්කම බිදී ගිය ලිච්චවි රජදරුවන් බලකොටුව ඉදි කිරීමෙන් පසු පරාජයට පත් විය. අජාසත්ත රජු විසින් නව පන්නයේ ගිනි අවි දෙවර්ගයක් එනම් කැටපොලය හා නවීන යුදටැංකියක් හා සමානව පැද්දෙන යගදාවක් සහිතව වසන ලද අශ්ව කරත්තයක් භාවිතා කළ අයුරු ජෛන පොත්පත් වල සදහන් වේ. පාටලීපුත්ර නගරය වෙළද මධ්යකස්තානයක් ලෙද සකස් වීමට පටන් ගත් අතර අජාසත්ත රජුගේ මරණයෙන් පසු එය මගධ රාජ්‍යයේ අගනුවර බවට පත් විය.
ක්‍රි.පූ 424දී සීඝුනාග රජවංශය නන්දරජවරුන් නම දෙනා යැයි කියනු ලබන මහා පද්ම නන්ද (මහා පද්ම රජු හා පුතුන් අටදෙනා) රජපෙළපත විසින් යටත් කරගන්නා ලදී. නන්ද රජ පෙළපතේ පාලනය අවුරුදු 100ක් පමණ විය.
ක්‍රි.පූ. 326දී මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජුගේ සේනාව විසින් මගධ රාජ්‍යයේ දේශසීමා ආක්‍රමණය කරන ලදී. ගංගා නදියේදී මෙම සේනාව තවත් ශක්තිමත් ඉන්දියානු හමුදාවකට මුහුණදීම‍ට බිය වී නැගෙණ බලා ඉදිරියට යාම ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.
==නන්ද රාජ වංශය==
| |||