"ඔපෙරා" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
6 පේළිය:
මෙහිදී ගායකයන් හා ඔවුන් රඟන චරිත වර්ගීකරණය කරන්නේ ඔවුන්ගේ කට හෙඬ් ආකාරය අනුවය. එනම්, ශ‍්‍රැති මට්ටම, වේගවත් බව, ස්වර ගුණය අනුව ය. පිරිමි ගායකයින්, මන්ද්‍ර, අති මන්ද්‍ර, තාර ස්වර මත පදනම් වූ හඬ පරාසයන් අනුව ද, ගායිකාවන් උච්ච, අති තාර සහ අති උච්ච ස්වර අනුවද වර්ගීකරණය කෙර්. (පිරිමි ගායකයින් ද සමහර අවස්ථාවල දී කාන්තා හඬ පරාසයන්ට අනුව ගායනා කරනු ලැබේ.* එසේම, හඬ වර්ගය අනුව ද ගායකයින් වර්ග කෙරේ. නිදසුනක් ලෙස, අති- උච්ච ස්වර සහිත ගායිකාවක් තනු ගායනය, හෙඬ් වර්ණවත් බව, නර්තනය සඳහා හඬ යනුවෙන් කොටස් කළ හැකිය. මෙම වර්ගීකරණයන් හඬෙහි ලක්ෂණ සම්පූර්ණයෙන්ම විග‍්‍රහ නොකළ ද, ගායකයා අදාළ චරිතයට ගැලපෙන ආකාරය විග‍්‍රහ කරයි. සාමාන්‍යයෙන් ගායකයකුගේ කටහඬ ඔහුගේ/ ඇයගේ ඡීවිත කාලය තුළ වෙනස් විය හැකි අතර, තුන්වන දශකයේ හෝ මැදි වියේදී කටහඬ පරිණත බවට පත් වේ.
==ආරම්භය==
=== හඬ කොටස්වල ඓතිහාසික භාවිතය === ▼
‘ඔපෙරා’ යන්න ඉතාලි බසින් ‘වැඩ’ යන අර්ථය ගෙන දෙන අතරිදචමි’ යන ලතින් වචනය ද ‘වැඩ’ හෝ ‘ශ‍්‍රමය’ යන්න හඟවයි. ඒ අනුව, එය වේදිකාව මත ඒකාංගික කලාව, ස්වරානුකූල ගායනය, උච්චාරණය, රංගනය හා නැටුම් යන සියල්ලෙහි එකතුවකි. මෙය බිහි වූයේ ඉතාලියේ විවිධාකාර විනෝදාස්වාද ක‍්‍රියා පවත්නා පසුබිමක වන අතර, අනෙකුත් ගීතමය නාට්‍ය සමග ප‍්‍රදර්ශනය කෙරිණි. මෙම නාට්‍යවලට වඩා බොහෝ කාලයක් ඔපෙරා පැවතුණු අතර, ඉතා අලංකාරවත් ලෙස මහජන ප‍්‍රදර්ශනයන් පවත්වන ලදී.
අද වන විට හඳුනාගෙන ඇති පැරණිම ඔපෙරාව වන්නේ, ජේකොබ් පෙරී ගේිෘ්බෙැ’ (ඩැෆ්නි* ඔපෙරාවයි. එය 1597 දීික්‍්පැර්ඒ’ යන නමින් රැුස්වූ ෆ්ලොරන්ස් හි මානවවාදීන් පිරිසකගේ බලපෑම මත ලියන ලද්දකි. ඩැෆ්නි ඔපෙරාව වනාහී සම්භාව්‍ය ග‍්‍රීක නාට්‍ය පුනර්ඡීවනය කිරීමේ අරමුණින් ලියණු ලැබුවක් වන අතර, පුනර්ඡීවනයේ කොටසක් විය. කැමරාටා හි සාමාජිකයන් සිතුවේ ග‍්‍රීක නාට්‍යවල ගායන කොටස් මෙන්, සෑම චරිතයක්ම සම්පූර්ණයෙන්ම ගායනා කළ යුතු බවයි. ඒ අනුව ඔපෙරා යනු එම තත්ත්වය නැවත ඇති කිරීමක් විය. නමුත්, අවාසනාවන්ත ලෙස ඩැෆ්නි සොයා ගැනීමට නොහැකි විය. පසුව 1600 දී පෙරී විසින් ලියන ලද යුරිඩිස් :ෑමරසාසජැ* පැරණිම ඔපෙරාව ලෙස අද වන තෙක් පවතී.
වේදිකාවේ රඟන ගීතමය නාට්‍ය සම්ප‍්‍රදායන්ට මධ්‍යතන යුගයේ ලෞකික හා ආගමික බලපෑම ඇත. එම යුගයේ පැවති මුල්ම ඉතාලි ඔපෙරා බොහෝ රටවල නාට්‍ය සම්ප‍්‍රදායන්ට සමානකමක් දක්වයි.
==ඔපෙරාමය කටහඬ==
=== හඬ වර්ගීකරණයන් ===
මෙහිදී ගායකයන් හා ඔවුන් රඟන චරිත වර්ගීකරණය කරන්නේ ඔවුන්ගේ කට හෙඬ් ආකාරය අනුවය. එනම්, ශ‍්‍රැති මට්ටම, වේගවත් බව, ස්වර ගුණය අනුව ය. පිරිමි ගායකයින්, මන්ද්‍ර, අති මන්ද්‍ර, තාර ස්වර මත පදනම් වූ හඬ පරාසයන් අනුව ද, ගායිකාවන් උච්ච, අති තාර සහ අති උච්ච ස්වර අනුවද වර්ගීකරණය කෙර්. (පිරිමි ගායකයින් ද සමහර අවස්ථාවල දී කාන්තා හඬ පරාසයන්ට අනුව ගායනා කරනු ලැබේ.* එසේම, හඬ වර්ගය අනුව ද ගායකයින් වර්ග කෙරේ. නිදසුනක් ලෙස, අති- උච්ච ස්වර සහිත ගායිකාවක් තනු ගායනය, හෙඬ් වර්ණවත් බව, නර්තනය සඳහා හඬ යනුවෙන් කොටස් කළ හැකිය. මෙම වර්ගීකරණයන් හඬෙහි ලක්ෂණ සම්පූර්ණයෙන්ම විග‍්‍රහ නොකළ ද, ගායකයා අදාළ චරිතයට ගැලපෙන ආකාරය විග‍්‍රහ කරයි. සාමාන්‍යයෙන් ගායකයකුගේ කටහඬ ඔහුගේ/ ඇයගේ ඡීවිත කාලය තුළ වෙනස් විය හැකි අතර, තුන්වන දශකයේ හෝ මැදි වියේදී කටහඬ පරිණත බවට පත් වේ.
කාන්තා චරිත රඟ දැක්වීමේදී ඔපෙරා ඉතිහාසය පුරාම යොදා ගනු ලැබ ඇත්තේ අති - උච්ච ස්වරයන් ය. දැනට භාවිත වන හඬ පරාසයන් වර්ගීකරණය කරන ලද්දේ සම්භාව්‍ය යුගයේ දී ය. ඊට පෙර සලකා බලන ලද්දේ හඬ පරාසය නොව දක්ෂතාවයයි. නිදසුනක් ලෙස උච්ච ි්’ ස්වරයට වඩා ඉහළ ස්වර දක්නට ලැබුණේ ඉතා අඩුවෙනි. මධ්‍ය උච්ච ස්වර සාපේක්ෂව අලූත් වර්ගීකරණයක් වන අතර, විශාල පරාසයක් දක්වා දිවේ. (උදාහරණ : පර්සෙල්ගේ ‘ඩිඩෝ සහ ඒනිස්’ඔපෙරාවේ ප‍්‍රධාන කාන්තා චරිතය මෙන්ම, වැග්නර්ගේ ‘ටි‍්‍රස්ටන් සහ අයිසෝල්ඞ්’ ඔපෙරාවේ ‘බ‍්‍රැන්ගේන්’ නම් බර උසුලන්නාගේ චරිතය* මෑතකාලීන බැරොක් යුගයේ සිට එන බොහෝ පිරිමි චරිත කාන්තාවන් සඳහා රචනා කරනු ලැබූ ඒවා වන අතර, කාන්තා හඬ සහිත පිරිමි ගායකයින් විසින් ගායනා කොට තිබේ.
| |||