"දළදා වහන්සේ" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Content deleted Content added
සුළු r2.7.1) (රොබෝ එකතු කරමින්: ta:புனிதப்பல் |
සුළු r2.7.2) (රොබෝ එකතු කරමින්: my:စွယ်တော်; cosmetic changes |
||
1 පේළිය:
4 වෙනි සියවසේදි දන්ත ධාතුව ලංකාවට වැඩම කළ තැන් සිට අනුරාධපුර රාජධානිය පොළොන්නරුවට ගෙන ගිය 10 වෙනි ශත වර්ෂය දක්වා අතර තුර කාලය දක්වා
දකුණු ඉන්දියාවෙන් පැමිණි චෝල ආක්‍රමණ සහ රට අභ්‍යන්තරයේ තිබුණු භේදකාරි තත්වයන් නිසා දන්තධාතුවේ ආරක්ෂාවට විටින් විට තර්ජන එල්ල විය. එසේ වුවත් ෙඑතිහාසික වාර්තා වලට අනුව අනුරාධපුර රාජධානියේ 11 වැනි සියවසේදී 1 වැනි විජයබාහු රජු විසින් පොළොන්නරුවට ගෙන යන තෙක් දන්තධාතුවේ ආරක්ෂාව සෑම විටම අනුරාධපුර රජවරුන් මගින් සිදු විය.
5 පේළිය:
පුරාණ පොළොන්නරුව නගරයේ පූජනීය චතුරස්‍රයේ (දළදා මලුව) තිබෙන අටදාගෙයි දැනට ඉතිරිව තිබෙන නටබුන් විජයබාහු රජු විසින් තනවන ලද දළදා විහාරයට සමාන වෙයි. මෙම මන්දිරය පසෙක තිබෙන වේලෙයික්කාර සෙල්ලිපියෙහි දළදාවේ ඉතිහාසය ගැන බොහෝ විස්තර සඳහන් වේ. දළදාව සහ පාත්‍ර ධාතුව අභයගිරි විහාරයේ උත්තර මූල - ආයතන ආශ්‍රමයේ සිට ගෙනවුත් අටදාගෙයි විහාරයේ තැන්පත් කරන ලද බව පෙනී යයි. වේලයික්කාර සෙල්ලිපියට අනුව මෙම මන්දිරය රජු යටතේ සේවය කළ වෙලෙයික්කාරන් කුලී හමුදාවකට පවරා තිබුනේය.
නේත්‍ර මංගල්‍යය නමැති පූජා
ශාසන වංශයට අනුව පළමුවැනි විජයබාහු රජතුමා සමකාලිනයෙකු වූ බුරුමයේ අනුරුද්ධ රජු සමග මිතුරු සම්බන්ධතාවයක් පවත්වාගෙන ගොස් ඇත. එය කෙතරම් දැයි කිවහොත් ශ්‍රී ලංකාවේ රජුගෙන් දන්ත ධාතුව ඉල්ලා එවීමට තරම් බුරුමයේ රජුගේ මිත්‍රත්වය දැඩි එකක් වී ඇත. එහෙත් ඤාණවන්ත රජු බුරුම රජුගේ වුවමනාව සංසිඳවූයේ දළදාවෙහි අනුරුවක් එම රජු වෙත යැවීමෙනි. මෙයට බුරුම ජනතාව විසින් මහත් භක්තියෙන් ගෞරවාදර දක්වා තිබේ.
විජයබාහු රජුගේ මරණයෙන් පසුව එළඹි කාලය දේශපාලන ක්ෂේත්‍රයේ ඛේදජනක යුගයක් විය. රට වෙනස් වෙනස් පාලකයින්ගේ පාලනයට නතුවූ
පළමුවැනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා දන්ත ධාතුවෙහි සහ පාත්‍රා ධාතුවේ භාරකාරත්වය තහවුරු කරමින් එකි පූජනීය වස්තුවල ආරක්ෂාව පිණිස නගර මධ්‍යයෙහි නව මන්දිරයක් කරවූයේය. ජේතවන ආශ්‍රමයේ කවාකාර සිද්ධස්ථානයක් තුළ දන්ත ධාතුව ප්‍රදර්ශනය කරවූ පුද්ගලයා මෙම රජතුමා යයි කියනු ලැබේ. මෙම මන්දිරය පුරාණ නගරයේ උතුරු අන්තයේ තිවංක පිළිම ගෙයට ආසන්නයේ තිබෙන නටබුන් වූ මන්දිරය විය හැක.
17 පේළිය:
13 වැනි සියවසේද දෙවැනි කාර්තුව ආරම්භයේදී පොළොන්නරුවේ කීර්තිය පිරිහුනේය. කාලිංග මාඝගේ ආක්‍රමණය සමග රාජධානිය තෙත් කලාපයේ ගිණිකොන දෙසට ගෙන යන ලදී. ඒ අනුව දඹදෙනි යුගය ආරම්භ විය. මෙම යුගය ශාස්ත්‍රීය හා සාහිත්‍ය කටයුතු අතින් ප්‍රබෝධමත් වූ කාලයක් විය.
මෙම කාලයේදී දන්ත ධාතුව හා පාත්‍රධාතුව නැවත වරක් ආරක්ෂාව පිණිස බෞද්ධ භික්ෂුණ් වහන්සේලා විසින් මධ්‍ය කඳුකරයේ කොත්මලයට ගෙන යන ලදී. පසුව තුන්
මෙම දෙවැනි පරාක්‍රමබාහු රජතුමා ධාතුන් වහන්සේලා බෙලිගලෙන් නැවත ගෙන්වා ගෙන දඹදෙනිය පර්වතය අසල රජ මාළිගාව කිට්ටුවෙන් මන්දිරයක් සාදා එම ධාතු තැන්පත් කළේය. දළදා පූජාවලිය ග්‍රන්ථයට අනුව රජතුමා ධාතුන් වහන්සේලා ශ්‍රී වර්ධනපුර නම් ඔහුගේ උපන් නගරයට ගෙන ගියේය. එහිදී අති උත්කර්ෂවත් ලෙස පුද පූජා පවත්වන ලදී. ඔහු දඹදෙනියේ විජයසුන්දරාරාමයෙහි දළදා මන්දිරයක් තැනුවේය. එහි දළදාව තැන් පත් කර උත්සවාකාරයෙන් පුද පූජා පැවැත්වූයේය.
27 පේළිය:
මෙම කාලයේදී යාපහුව (පුරාණ සුභ - පබ්බත) ප්‍රසිද්ධ ස්ථානයක් බවට පත් වූයේ ඔහුගේ සහෝදරයා වූ බුවනෙකබාහු එම පළාතේ උප පාලකයා ලෙස පත් කිරීමත් සමගය. මෙම ස්ථානය සීගිරිය බලකොටුවට සමාන ස්ථානයක් වූ බැවින් දළදා වහන්සේට ආරක්ෂා සහිත තැනක් ලෙස හඳුනා ගන්නා ලදී. ජාවා රටෙන් පැමිණි චන්ද්‍රබානු මේ අතරේ දෙවැනි වතාවටත් රට ආක්‍රමණය කළේය. ඔහු යාපහුවේ යුව රජු පරාජය කරමින් දඹදෙනියේ රජු වූ විජයබාහුගෙන් දන්ත ධාතුව ඉල්ලා සිටියේය. එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවේ රජු චන්ද්‍රබානු පරාජය කොට නැවත ශ්‍රී ලංකාවේ සාමය උදා කළේය.
බුවනෙකබාහු දන්ත ධාතුව වෙනුවෙන් යාපහුවේ මන්දිරයක් තැනුවේය. එයට පිවිසීමට තනවා ඇති ගාම්භීර වූ පියගැට පෙළෙහි නටබුන් 14
ඔහුගේ පාලන කාලය අවසන් වීමත් සමග වාගේ ශ්‍රී ලංකාව නැවතත් දරුණු නියඟයකට මුහුණ පෑවේය. ඒ අතරම ආර්යචක්‍රවර්තී නම් රණ කාමියෙකු යටතේ දකුණු ඉන්දියාවේ පාන්ඩ්‍ය දේශයෙන් එල්ල වූ ආක්‍රමණයට ද ගොදුරු විය. ඔහු රට විනාශ කොට දන්ත ධාතුව සහ පාත්‍ර ධාතුව ද සමගින් ධනයද කොල්ලකා පාත්‍ර ධාතුව හා දන්ත ධාතුව පාණ්ඩ්‍ය රජු වූ කුලසේකරට භාර දුන්නේය. ඊළඟට රජ පැමිණි තුන් වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු පාන්ඩ්‍ය දේශයේ අගනුවරට ගොස් එහි රජු සමග සුහදව සාකච්ඡා කොට ධාතුන් වහන්සේලා ආපසු ලංකාවට රැගෙන අවුත් නැවතත් පුද පූජා පැවැත්වීමේ කටයුතු ආරම්භ කළේය. සඳහන් කළ යුතු සිත් ගන්නා කාරණයක් නම් මෙතරම් කල් ගත වුණු පසුව වුවද පොළොන්නරුවේ දළදා මන්දිරය හොඳින් පැවැතීමයි. රජු ඉන්දියාවේ සිට ධාතුන් වහන්සේලා ලංකාවට වැඩම කර එම ධාතුන් වහන්සේලා පැරණි නගරය වූ පොළොන්නරුවේ පිහිටි ඉහත සඳහන් දළදා මන්දිරයේ තැන්පත් කළේය. ඒ වන විට එය අතහැර දමා තිබුනේය. මාර්කො පෝලෝ නම් සුප්‍රසිද්ධ සංචාරකයාගේ සටහන් වලට අනුව චීන අධිරාජ්‍යයෙකු වූ කුබ්ලයි ඛාන් ද දන්ත ධාතුව පාත්‍ර සහ කේශධාතු ඉල්ලා රජු වෙත දූතයෙකු එවා ඇත. කෙසේ නමුත් රජතුමා සැබැ දන්ත ධාතුව වෙනුවට ව්‍යාජ දත් දෙකක් යවා කුබ්ලයි ඛාන් සෑහීමට පත් කළේය. කුබ්ලයි ඛාන් අධිරජයා ඒවා මහත් හරසරින් පිළිගෙන පුද පූජා වන්දනා මාන කිරීමට කටයුතු යෙදුවේය.
37 පේළිය:
දළදා වහන්සේට අදාළ කථා ප්‍රවෘත්ති සමග සම්බන්ධවන තවත් රජකෙනෙකු නම් සිව්වැනි බුවනෙකබාහු රජතුමාය. ඔහු මධ්‍යම කඳුකරයේ ගම්පොල නම් නගරය අභිනව අගනුවර ලෙස තෝරා ගත්තේය. එතෙකුදු වුවත් දළදා වහන්සේ මෙම අගනුවරට ගෙනයාම පිළිබඳ කිසිදු සඳහනක් දැක ගැනීමට නැත. සමහර විට තුන් වැනි විජයබාහු රජු දන්ත ධාතුව මෙම කඳුකර අගනගරයට ගෙන ගොස් එයට ගරු කිරීම් වස් උත්සව පැවැත්වූවා වන්නට පිළිවන. ගම්පොල, නියංගම්පාය නම් ස්ථානයෙහි දළදා මන්දිරයක් තැනවීම සම්බන්ධයෙන් මෙම රජතුමා ගෞරවයට පාත්‍ර වන අතර මෙම මන්දිරය 14 වැනි සියවසේ ගඩලාදෙනිය විහාරයේ ඉදිකිරීම් ශිල්පයට නෑකම් කියන ස්ථානයකි.
මෙයින් පසුව පස්වැනි බුවනෙකබාහු (1372-1408) රජු තම අග නගරය කොළඹට ආසන්න ජයවර්ධපුරයට ගෙන ගියේය. ඔහු දළදාව තම අග නගරයට ගෙන නොගිය නමුදු දළදා වහන්සේ වෙත බොහෝ පුද පූජා පැවැත්වූ බව වාර්තාවේ. දළදා වහන්සේ ගම්පොල සිට ජයවර්ධනපුරයට රැගෙන ආවේ ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූ වීරබාහු රජතුමාය. මෙම පාලන සමයේදි චීනය ලංකාවේ දේශපාලන කටයුතු කෙරෙහි මැදිහත් විය. චීන සෙනෙවියෙකු වූ චෙන් හෝ දිවයින ආක්‍රමණය කර රජු අල්ලා ගත්තේය. ඔහු රජු සහ දන්ත ධාතුව චීනයට රැගෙන ගොස් එවකට චීන අධිරාජය‍ාට ඉදිරිපත් කළේය. කෙසේ වුවද විවාදයට බඳුන් වුවද වඩාත් විශ්වාසයෙන් යුතු
මෙම කාලයෙන් පසුව පළමු යටත් විජිත බලවේගය වූ පෘතුග්‍රීසීන් 1505 දී පැමිණි අතර බෞද්ධ ක්‍රියා කාරකම් වල පිරිහීමක් දක්නට ලැබුනි. වැඩි විස්තර කියන්නේ නම් රාජ්‍ය පාලනයේ ඇති වූ වියවුල් තත්වයන්, පෘතුග්‍රීසි සහ ලන්දේසින්ගේ මිෂනාරී ක්‍රියා කාරකම්, සහ වෙනත් ව්‍යවසනකාරි හේතූන් නිසා දළදාවෙහි ආරක්ෂාව පිණිස බෞද්ධ භික්ෂූණ් වහන්සේලා විසින් දළදාව ආරක්ෂිත ස්ථානයට ගෙන යන ලද බව සඳහන් කළ යුතුය. මෙපරිදි දන්ත ධාතුව රැගෙන යන ලද්දේ ඊළඟ රාජධානිය වූ සීතාවකටයි. සීතාවක රාජ්‍යය පාලනය කරන ලද්දේ මායාදුන්නේ රජු විසිනි. දාඨාදාතු වංශ කෘතියට අනුව දන්ත ධාතුව රත්නපුරයට ගෙන යාමට ප්‍රථම එය මුල්ගිරිගල තරම් ඈත දකුණේ ප්‍රදේශයකට ද අනතුරුව කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ රිදී විහාරයට ද ගෙන යන ලදී. අවසානයේ දන්ත ධාතුව සඟවන ලද්දේ රත්නපුරයේ දෙල්ගමුව විහාරයේය. 1592 සිට 1603 දක්වා මහනුවර රජ වූ විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසින් ඉහත කී දෙල්ගමුව විහාරයේ සිට දැනට දන්ත ධාතුව තැන්පත් කර තිබෙන මහනුවරට දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ගෙන එන ලදී.
== තවද බලන්න ==
* [[ශ්‍රී දළදා මාලිගාව]]
* [[දළදා පෙරහැර මංගල්‍යය]]
48 පේළිය:
[[en:Relic of the tooth of the Buddha]]
[[my:စွယ်တော်]]
[[sr:Будин зуб као реликвија]]
[[ta:புனிதப்பல்]]
| |||