බෙලීස් හි ඉතිහාසය
මුල් ඉතිහාසය
සංස්කරණයමායා ශිෂ්ටාචාරය අවම වශයෙන් වසර සහස්‍ර තුනකට පමණ පෙර යුකැටන් අර්ධද්වීපයේ පහත්බිම් ප්‍රදේශයේ සහ දකුණින් උස්බිම් වල, වර්තමාන ගිනිකොනදිග මෙක්සිකෝවේ, බෙලීස්, ග්වාතමාලාව සහ බටහිර හොන්ඩුරාස් ප්‍රදේශයේ ඇති විය. වසර 500 කට ආසන්න යුරෝපීය ආධිපත්‍යය තිබියදීත්, මෙම සංස්කෘතියේ බොහෝ අංග ප්‍රදේශයේ පවතී. ක්‍රිපූ 2500 ට පමණ පෙර, සමහර දඩයම් සහ ආහාර සෙවීමේ කණ්ඩායම් කුඩා ගොවි ගම්මානවල පදිංචි විය. ඔවුන් බඩ ඉරිඟු, බෝංචි, ස්කොෂ් සහ මිරිස් වැනි භෝග ගෘහාශ්‍රිත වගා කර ඇත.
මායා මූලික සංස්කෘතිය තුළ භාෂා සහ උප සංස්කෘතීන් බහුල විය. 2500 BC සහ 250 AD අතර කාලය තුළ මායා ශිෂ්ටාචාරයේ මූලික ආයතන බිහි විය.[1]
මායා ශිෂ්ටාචාරය
සංස්කරණයමායා ශිෂ්ටාචාරය ක්‍රි.පූ. 1500 දී පමණ වර්තමාන බෙලීස් ප්‍රදේශය පුරා ව්‍යාප්ත වූ අතර ක්‍රිස්තු වර්ෂ 900 පමණ වන තෙක් එය සමෘද්ධිමත් විය. මධ්‍යම සහ දකුණු ප්‍රදේශ වල වාර්තාගත ඉතිහාසය අවධානය යොමු කරන්නේ 140,000 කට වැඩි පිරිසකට සහාය දුන් නාගරික දේශපාලන මධ්‍යස්ථානයක් වන කැරකෝල් වෙතය.[2][3] මායා කඳුකරයට උතුරින්, වැදගත්ම දේශපාලන මධ්‍යස්ථානය වූයේ ලමනයි.[4] මායා ශිෂ්ටාචාරයේ සම්භාව්‍ය යුගයේ අගභාගයේදී (ක්‍රි.ව. 600-1000), වර්තමාන බෙලීස් ප්‍රදේශයේ මිනිසුන් 400,000 සිට 1,000,000 දක්වා ජනාවාස විය.[1][5]
16 වැනි සියවසේදී ස්පාඤ්ඤ ගවේෂකයන් පැමිණි විට, වර්තමාන බෙලීස් ප්‍රදේශයට අවම වශයෙන් වෙනස් මායා ප්‍රදේශ තුනක්වත් ඇතුළත් විය:[6]
- කොරොසාල් බොක්ක අවට ප්‍රදේශය ආවරණය වන චෙතුමාල් පළාත
- ඩුලුයිනිකොබ් පළාත, පහළ නව ගඟ සහ සිබුන් ගඟ අතර ප්‍රදේශය, බටහිරින් ටිපු වෙත ආවරණය කරයි[7][8]
- වඳුරු ගඟ සහ සර්ස්ටූන් ගඟ අතර ප්‍රදේශය වටකරමින් මැන්චේ චොල් මායා විසින් පාලනය කරනු ලබන දකුණු ප්‍රදේශයකි.
මුල් යටත් විජිත යුගය (1506-1862)
සංස්කරණයස්පාඤ්ඤ ආක්‍රමණිකයන් භූමිය ගවේෂණය කර එය ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යයේ කොටසක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කළ නමුත් එහි සම්පත් හිඟකම සහ යුකැටන්හි ගෝත්‍රිකයන් ඔවුන්ගේ භූමිය ආරක්ෂා කිරීම නිසා භූමිය පදිංචි කිරීමට ඔවුහු අසමත් වූහ.
ඉංග්‍රීසි මුහුදු කොල්ලකරුවන් ස්පාඤ්ඤ නැව්වලට පහර දිය හැකි (බෙලීස් හි ඉංග්‍රීසි ජනාවාස බලන්න) සහ ලොග්වුඩ් (හේමැටොක්සිලම් කැම්පෙචියානම්) ගස් කැපීමට හැකි ආරක්ෂිත කලාපයක් සොයමින්, දැන් බෙලීස් වෙරළ තීරයට වරින් වර සංචාරය කළහ. පළමු බ්‍රිතාන්‍ය ස්ථිර ජනාවාස 1716 දී පමණ ආරම්භ කරන ලද අතර, එය බෙලීස් දිස්ත්‍රික්කය බවට පත් වූ අතර,[9] 18 වන සියවසේදී, වහල්භාවයට පත් අප්‍රිකානුවන් යොදා ගනිමින් ලොග්වුඩ් ගස් කැපීම සඳහා ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කරන ලදී. මෙය ඇඳුම් සායම් සඳහා වටිනා සවි කිරීමේ කාරකයක් ලබා දුන්නේය,[10] සහ කෘතිම ඩයි වර්ග පැමිණීමට පෙර වේගවත් කළු පැහැයක් ලබා ගැනීමේ පළමු ක්‍රමවලින් එකකි. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් බ්‍රිතාන්‍ය පදිංචිකරුවන්ට ප්‍රදේශය අත්පත් කර ගැනීමට සහ මුහුදු කොල්ලකෑම් මැඩපැවැත්වීමට ඔවුන්ගේ උපකාරය සඳහා දර කැපීමට අයිතිය ලබා දුන්නේය.[1]
බ්‍රිතාන්‍ය රජය ස්පාඤ්ඤ ප්‍රහාරයක් ඇවිලේ යැයි බියෙන් ජනාවාස යටත් විජිතයක් ලෙස පිළිගත්තේ නැත. රජයේ අධීක්‍ෂණයේ මෙම ප්‍රමාදය නිසා පදිංචිකරුවන්ට තමන්ගේම නීති සහ පාලන ක්‍රම ස්ථාපිත කිරීමට හැකි විය. මෙම කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළ පදිංචිකරුවන් කිහිප දෙනෙකු මහජන රැස්වීම ලෙස හැඳින්වෙන ප්‍රාදේශීය ව්‍යවස්ථාදායකයේ පාලනය මෙන්ම ජනාවාසයේ බොහෝ ඉඩම් සහ දැවවල පාලනය ලබා ගත්හ. 1786 වන තෙක් බ්‍රිතාන්‍යයන් ඔවුන්ගේ පළමු අධිකාරීවරයා බෙලීස් ප්‍රදේශයට පත් කළේ නැත.
18 වන ශතවර්ෂය පුරාවටම, බ්‍රිතාන්‍යය සමඟ යුද්ධයක් ආරම්භ වූ සෑම අවස්ථාවකම ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් බෙලීස් වෙත පහර දුන්හ. 1798 දී ස්පාඤ්ඤ බලඇණියක් සහ බේමන්ගේ හමුදාවක් සහ ඔවුන්ගේ වහලුන් අතර සිදු වූ එවැනි හමුදාමය මැදිහත්වීම්වල අවසාන අවස්ථාව වූයේ ශාන්ත ජෝර්ජ් කේයේ සටනයි. සැප්තැම්බර් 3 සිට 5 දක්වා ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් මොන්ටෙගෝ කේ ෂෝල් හරහා බලහත්කාරයෙන් ගමන් කිරීමට උත්සාහ කළ නමුත් ආරක්ෂකයින් විසින් එය අවහිර කරන ලදී. ස්පාඤ්ඤයේ අවසන් උත්සාහය සැප්තැම්බර් 10 වන දින සිදු වූ අතර, බේමන් විසින් ස්පාඤ්ඤ බලඇණිය ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, දෙපාර්ශ්වයේම කිසිදු හානියක් සිදු නොවීය. සටනේ සංවත්සරය බෙලීස් හි ජාතික නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති අතර එය "පළමු බෙලිසියානුවන්" සහ ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යයෙන් ලබා ගත් ඔවුන්ගේ භූමි ප්‍රදේශය ආරක්ෂා කිරීම සැමරීම සඳහා සමරනු ලැබේ.[11]
බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ කොටසක් ලෙස (1862-1981)
සංස්කරණය.svg)
19 වන ශතවර්ෂයේ මුල් භාගයේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් පදිංචිකරුවන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට උත්සාහ කළ අතර වහල්භාවය මුළුමනින්ම තුරන් කිරීම සඳහා රජයේ උපදෙස් පිළිපදින්නේ නම් මිස මහජන රැස්වීම අත්හිටුවන බවට තර්ජනය කළේය. පරම්පරා ගණනාවක පොර බැදීමකින් පසුව, 1833 දී බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ වහල්භාවය අහෝසි කරන ලදී.[12] මැහෝගනී නිස්සාරණය කිරීමේ කාර්යයේ ඔවුන්ගේ වහල්භාවයට පත් අප්‍රිකානුවන්ගේ හැකියාවන් හේතුවෙන්, බ්‍රිතාන්‍ය හොන්ඩුරාස් හි අයිතිකරුවන්ට සාමාන්‍යයෙන් වහල්භාවයට පත් අප්‍රිකානුවෙකුට පවුම් 53.69 බැගින් වන්දි ගෙවන ලදී, එය ඕනෑම බ්‍රිතාන්‍ය ප්‍රදේශයක ගෙවන ලද ඉහළම මුදල වේ. මෙය වහල්භාවයේ සිටි අප්‍රිකානුවන්ට එකල හෝ එතැන් සිට ලබා නොදුන් වන්දියක් විය.[9]
වහල්භාවයේ අවසානය, කලින් වහල්භාවයේ සිටි අප්‍රිකානුවන් ඔවුන්ගේ වෙළඳාමේ රැඳී සිටියහොත් ඔවුන්ගේ සේවා කොන්දේසි වෙනස් කිරීමට එතරම් දෙයක් කළේ නැත. ආයතන මාලාවක් නිදහස් අප්‍රිකානු පුද්ගලයින්ට debt-peonage පද්ධතියක් තුළ ඉඩම් මිලදී ගැනීමේ හැකියාව සීමා කළේය. හිටපු "අතිරේක" මහෝගනී හෝ ලොග්වුඩ් කපනයන් යටත් විජිතයේ අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති පුද්ගලයින්ගේ හැකියාවන් (සහ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සීමාවන්) කලින් නියම කිරීමට යටත් විය. කුඩා ප්‍රභූ පැලැන්තියක් ජනාවාසයේ ඉඩම් සහ වාණිජ්‍යය පාලනය කළ නිසා, කලින් වහල්භාවයේ සිටි අප්‍රිකානුවන්ට දැව කැපීමේ වැඩ දිගටම කරගෙන යාම හැර වෙනත් විකල්පයක් තිබුණේ නැත.[9]
In 1836, after the emancipation of Central America from Spanish rule, the British claimed the right to administer the region. In 1862, the United Kingdom formally declared it a British Crown Colony, subordinate to Jamaica, and named it British Honduras.[13] Since 1854, the richest inhabitants elected an assembly of notables by censal vote, which was replaced by a legislative council appointed by the British government.[14]
As a colony, Belize began to attract British investors. Among the British firms that dominated the colony in the late 19th century was the Belize Estate and Produce Company, which eventually acquired half of all privately held land and eventually eliminated peonage. Belize Estate's influence accounts in part for the colony's reliance on the mahogany trade throughout the rest of the 19th century and the first half of the 20th century.
The Great Depression of the 1930s caused a near-collapse of the colony's economy as British demand for timber plummeted. The effects of widespread unemployment were worsened by a devastating hurricane that struck the colony in 1931. Perceptions of the government's relief effort as inadequate were aggravated by its refusal to legalize labour unions or introduce a minimum wage. Economic conditions improved during World War II, as many Belizean men entered the armed forces or otherwise contributed to the war effort.
1836 දී මධ්‍යම ඇමරිකාව ස්පාඤ්ඤ පාලනයෙන් නිදහස් වීමෙන් පසුව, බ්‍රිතාන්‍යයන් එම ප්‍රදේශය පරිපාලනය කිරීමේ අයිතිය ඉල්ලා සිටියේය. 1862 දී, එක්සත් රාජධානිය එය ජැමෙයිකාවට යටත් බ්‍රිතාන්‍ය කිරීට යටත් විජිතයක් ලෙස නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කර එය බ්‍රිතාන්‍ය හොන්ඩුරාස් ලෙස නම් කරන ලදී.[13] 1854 සිට, ධනවත්ම වැසියන් සංගණන ඡන්දයෙන් කැපී පෙනෙන පුද්ගලයින්ගේ සභාවක් තෝරා පත් කර ගත් අතර, එය බ්‍රිතාන්‍ය රජය විසින් පත් කරන ලද ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී.[14]
යටත් විජිතයක් ලෙස බෙලීස් බ්‍රිතාන්‍ය ආයෝජකයින් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට පටන් ගත්තේය. 19 වන ශතවර්ෂයේ අග භාගයේ යටත් විජිතයේ ආධිපත්‍යය දැරූ බ්‍රිතාන්‍ය සමාගම් අතර බෙලීස් වතු සහ නිෂ්පාදන සමාගම ද විය, එය අවසානයේ පුද්ගලිකව සන්තකයේ තිබූ ඉඩම්වලින් අඩක් අත්පත් කර ගත් අතර අවසානයේ peonage ඉවත් කරන ලදී. 19 වන සියවසේ ඉතිරි කාලය සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගය පුරාවට යටත් විජිතය මහෝගනී වෙළඳාම මත රඳා පැවතීම සඳහා බෙලීස් වතුයායේ බලපෑම අර්ධ වශයෙන් හේතු වේ.
1930 ගනන්වල ඇති වූ මහා අවපාතය, දැව සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය ඉල්ලුම පහත වැටීම නිසා යටත් විජිතයේ ආර්ථිකය කඩා වැටීමට ආසන්න විය. 1931 දී යටත් විජිතයට පහර දුන් විනාශකාරී සුළි කුණාටුවකින් පුලුල්ව පැතිරුනු විරැකියාවේ ප්‍රතිවිපාක වඩාත් නරක අතට හැරුනි. කම්කරු සංගම් නීත්‍යානුකූල කිරීම හෝ අවම වැටුපක් හඳුන්වා දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හේතුවෙන් ආන්ඩුවේ සහන ප්‍රයත්නයන් ප්‍රමාණවත් නොවන බව පිලිබඳ සංජානනය උග්‍ර විය. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේදී බොහෝ බෙලිසියානු පිරිමින් සන්නද්ධ හමුදාවට ඇතුළු වීම හෝ වෙනත් ආකාරයකින් යුද ප්‍රයත්නයන්ට දායක වීම නිසා ආර්ථික තත්ත්වය වැඩිදියුණු විය.
Following the war, the colony's economy stagnated. Britain's decision to devalue the British Honduras dollar in 1949 worsened economic conditions and led to the creation of the People's Committee, which demanded independence. The People's Committee's successor, the People's United Party (PUP), sought constitutional reforms that expanded voting rights to all adults. The first election under universal suffrage was held in 1954 and was decisively won by the PUP, beginning a three-decade period in which the PUP dominated the country's politics. Pro-independence activist George Cadle Price became PUP's leader in 1956 and the effective head of government in 1961, a post he would hold under various titles until 1984.
Progress toward independence was hampered by a Guatemalan claim to sovereignty over Belizean territory. In 1964 Britain granted British Honduras self-government under a new constitution. On 1 June 1973, British Honduras was officially renamed Belize.[15]
යුද්ධයෙන් පසු යටත් විජිතයේ ආර්ථිකය එකතැන පල් විය. 1949 දී බ්‍රිතාන්‍ය හොන්ඩුරාස් ඩොලරය අවප්‍රමාණය කිරීමට බ්‍රිතාන්‍ය ගත් තීරණය ආර්ථික තත්ත්වයන් නරක අතට හැරුණු අතර නිදහස ඉල්ලා සිටි මහජන කමිටුව නිර්මාණය කිරීමට හේතු විය. මහජන කමිටුවේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූ මහජන එක්සත් පක්ෂය (PUP) සියලු වැඩිහිටියන්ට ඡන්ද අයිතිය පුළුල් කරන ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රතිසංස්කරණයන් අපේක්ෂා කළේය. සර්වජන ඡන්ද බලය යටතේ පළමු මැතිවරණය 1954 දී පවත්වන ලද අතර එය PUP විසින් තීරණාත්මක ලෙස ජයග්‍රහණය කරන ලද අතර, PUP විසින් රටේ දේශපාලනයේ ආධිපත්‍යය දැරූ දශක තුනක කාල පරිච්ඡේදයක් ආරම්භ විය. නිදහසට පක්ෂ ක්‍රියාකාරිකයෙකු වන ජෝර්ජ් කැඩ්ල් ප්‍රයිස් 1956 දී PUP හි නායකයා බවට පත් වූ අතර 1961 දී ඵලදායී රජයේ ප්‍රධානියා බවට පත් විය, ඔහු 1984 දක්වා විවිධ මාතෘකා යටතේ එම තනතුර දැරීය.
බෙලිසියානු භූමිය මත ස්වෛරීත්වය සඳහා ගෝතමාලාවේ හිමිකම් පෑම නිසා නිදහස කරා යන ප්‍රගතිය අඩාල විය. 1964 දී බ්‍රිතාන්‍යය නව ව්‍යවස්ථාවක් යටතේ බ්‍රිතාන්‍ය හොන්ඩුරාස් වෙත ස්වයං පාලනයක් ලබා දුන්නේය. 1973 ජුනි 1 වන දින බ්‍රිතාන්‍ය හොන්ඩුරාස් නිල වශයෙන් බෙලීස් ලෙස නම් කරන ලදී.[15]
ස්වාධීන බෙලීස් (1981 සිට)
සංස්කරණයBelize was granted independence on 21 September 1981. Guatemala refused to recognize the new nation because of its longstanding territorial dispute, claiming that Belize belonged to Guatemala. After independence about 1,500 British troops remained in Belize to deter any possible Guatemalan incursions.[16]
With George Cadle Price at the helm, the PUP won all national elections until 1984. In that election, the first national election after independence, the PUP was defeated by the United Democratic Party (UDP). UDP leader Manuel Esquivel replaced Price as prime minister, with Price himself unexpectedly losing his own House seat to a UDP challenger. The PUP under Price returned to power after elections in 1989. The following year the United Kingdom announced that it would end its military involvement in Belize, and the RAF Harrier detachment was withdrawn the same year, having remained stationed in the country continuously since its deployment had become permanent there in 1980. British soldiers were withdrawn in 1994, but the United Kingdom left behind a military training unit to assist with the newly created Belize Defence Force.
බෙලීස් 1981 සැප්තැම්බර් 21 දින නිදහස ලබා දෙන ලදී. බෙලීස් ග්වාතමාලාවට අයත් බව පවසමින් දිගුකාලීන භෞමික ආරවුලක් හේතුවෙන් ග්වාතමාලාව නව ජාතිය පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. නිදහසින් පසු බ්‍රිතාන්‍ය භටයන් 1,500ක් පමණ ග්වාතමාලා ආක්‍රමණයක් වැලැක්වීම සඳහා බෙලීස් හි රැඳී සිටියහ.
ජෝර්ජ් කැඩ්ල් ප්‍රයිස් සමඟින්, 1984 දක්වා සියලුම ජාතික මැතිවරණ ජයග්‍රහණය කළේය. නිදහසින් පසු පැවති පළමු ජාතික මැතිවරණයේදී, එක්සත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (UDP) විසින් PUP පරාජය කරන ලදී. UDP නායක Manuel Esquivel විසින් ප්‍රයිස් වෙනුවට අගමැති ලෙස පත් කරන ලදී, ප්‍රයිස් විසින්ම UDP අභියෝගකරුවෙකුට අනපේක්ෂිත ලෙස ඔහුගේම මන්ත්‍රී ආසනය අහිමි විය. ප්‍රයිස් යටතේ ඇති PUP 1989 මැතිවරණයෙන් පසු නැවත බලයට පත් විය. ඊළඟ වසරේ එක්සත් රාජධානිය බෙලීස් හි සිය හමුදා මැදිහත්වීම අවසන් කරන බව නිවේදනය කළ අතර, RAF හැරියර් භට කණ්ඩායම එම වසරේම ඉවත් කර ගන්නා ලදී. 1980 දී එහි ස්ථීර විය. 1994 දී බ්‍රිතාන්‍ය සොල්දාදුවන් ඉවත් කරන ලදී, නමුත් එක්සත් රාජධානිය අලුතින් නිර්මාණය කරන ලද බෙලීස් සඳහා සහාය වීමට හමුදා පුහුණු ඒකකයක් ඉතිරි කළේය. ආරක්ෂක බලකාය.
The UDP regained power in the 1993 national election, and Esquivel became prime minister for a second time. Soon afterwards, Esquivel announced the suspension of a pact reached with Guatemala during Price's tenure, claiming Price had made too many concessions to gain Guatemalan recognition. The pact may have curtailed the 130-year-old border dispute between the two countries. Border tensions continued into the early 2000s, although the two countries cooperated in other areas.
In 1996, the Belize Barrier Reef, one of the Western Hemisphere's most pristine ecosystems, was designated as a UNESCO World Heritage Site.
The PUP won a landslide victory in the 1998 national elections, and PUP leader Said Musa was sworn in as prime minister. In the 2003 elections the PUP maintained its majority, and Musa continued as prime minister. He pledged to improve conditions in the underdeveloped and largely inaccessible southern part of Belize.
1993 ජාතික මැතිවරණයෙන් UDP නැවත බලය ලබා ගත් අතර, Esquivel දෙවන වරටත් අගමැති විය. වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන්, ප්‍රයිස් ග්වාතමාලාවේ පිළිගැනීම ලබා ගැනීම සඳහා ප්‍රයිස් ඕනෑවට වඩා සහන ලබා දී ඇති බව පවසමින් ප්‍රයිස්ගේ පාලන සමයේදී ග්වාතමාලාව සමඟ ඇති කර ගත් ගිවිසුමක් අත්හිටුවන බව එස්කිවෙල් නිවේදනය කළේය. මෙම ගිවිසුම මගින් දෙරට අතර වසර 130ක් පැරණි දේශසීමා ආරවුල සමනය වන්නට ඇත. රටවල් දෙක වෙනත් ක්ෂේත්‍රවල සහයෝගයෙන් කටයුතු කළද දේශසීමා ආතතීන් 2000 ගණන්වල මුල් භාගය දක්වා පැවතුනි.
1996 දී, බටහිර අර්ධගෝලයේ වඩාත්ම නිර්මල පරිසර පද්ධතියක් වන බෙලීස් බාධක පරය, යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස නම් කරන ලදී.
1998 ජාතික මැතිවරණයෙන් PUP විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයක් ලබා ගත් අතර PUP නායක Said Musa අගමැති ලෙස දිවුරුම් දුන්නේය. 2003 මැතිවරනයේදී PUP සිය බහුතරය පවත්වා ගත් අතර, Musa දිගටම අගමැති විය. බෙලීස් හි ඌන සංවර්ධිත සහ බොහෝ දුරට ප්‍රවේශ විය නොහැකි දකුණු ප්‍රදේශයේ තත්වයන් වැඩිදියුණු කිරීමට ඔහු පොරොන්දු විය.
In 2005, Belize was the site of unrest caused by discontent with the PUP government, including tax increases in the national budget. On 8 February 2008, Dean Barrow was sworn in as prime minister after his UDP won a landslide victory in general elections. Barrow and the UDP were re-elected in 2012 with a considerably smaller majority. Barrow led the UDP to a third consecutive general election victory in November 2015, increasing the party's number of seats from 17 to 19. He said the election would be his last as party leader and preparations are under way for the party to elect his successor.
On 11 November 2020, the People's United Party (PUP), led by Johnny Briceño, defeated the United Democratic Party (UDP) for the first time since 2003, having won 26 seats out of 31 to form the new government of Belize. Briceño took office as Prime Minister on 12 November.[17]
In 2023, Belize became the second Central American country to be awarded certification for the elimination of malaria by the WHO.
2005 දී, ජාතික අයවැයේ බදු වැඩිකිරීම් ඇතුළුව, PUP ආන්ඩුව සමඟ ඇති වූ අතෘප්තිය හේතුවෙන් බෙලීස් නොසන්සුන්තාවයේ ස්ථානය විය. 2008 පෙබරවාරි 8 වන දින, ඔහුගේ UDP මහ මැතිවරණයෙන් විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයක් ලබා ගැනීමෙන් පසු ඩීන් බැරෝ අගමැති ලෙස දිවුරුම් දුන්නේය. බැරෝ සහ UDP 2012 දී සැලකිය යුතු තරම් කුඩා බහුතරයකින් නැවත තේරී පත් විය. බැරෝ 2015 නොවැම්බරයේ දී UDP අඛණ්ඩව තුන්වන මහා මැතිවරණ ජයග්‍රහණයක් කරා ගෙන ගිය අතර, පක්ෂයේ ආසන සංඛ්‍යාව 17 සිට 19 දක්වා වැඩි කළේය. මෙම මැතිවරණය පක්ෂ නායකයා ලෙස ඔහුගේ අවසාන මැතිවරණය බවත් පක්ෂය ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයා තෝරා ගැනීමට පක්ෂයට සූදානම් වෙමින් පවතින බවත් ඔහු පැවසීය.
2020 නොවැම්බර් 11 වන දින, ජොනී බ්‍රිසිනෝගේ නායකත්වයෙන් යුත් මහජන එක්සත් පක්ෂය (PUP), 2003 න් පසු ප්‍රථම වරට එක්සත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (UDP) පරාජය කරන ලද අතර, බෙලීස් හි නව රජය පිහිටුවීම සඳහා ආසන 31 න් 26 ක් දිනා ගත්තේය. බ්‍රිසෙනෝ නොවැම්බර් 12 දින අගමැති ලෙස වැඩ භාර ගත්තේය.[17]
2023 දී, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් මැලේරියාව තුරන් කිරීම සඳහා සහතිකය පිරිනැමූ දෙවන මධ්‍යම ඇමරිකානු රට බවට බෙලීස් පත් විය.
යොමු කිරීම්
සංස්කරණය- ^ a b c Bolland, Nigel (1993). "Belize: Historical Setting" (PDF). In Tim Merrill (ed.). Guyana and Belize: Country Studies. Library of Congress Federal Research Division. 2022-10-09 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF).
- ^ Houston, Stephen D.; Robertson, J; Stuart, D (2000). "The Language of Classic Maya Inscriptions". Current Anthropology. 41 (3): 321–356. doi:10.1086/300142. ISSN 0011-3204. PMID 10768879. S2CID 741601.
- ^ "History: Site Overview". Caracol Archaeological Project. Department of Anthropology, University of Central Florida. 3 May 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 February 2014.
- ^ Scarborough, Vernon L.; Clark, John E. (2007). The Political Economy of Ancient Mesoamerica: Transformations During the Formative and Classic Periods. Albuquerque: University of New Mexico Press. p. 160. ISBN 978-0826342980.
- ^ Shoman, Assad (1995). Thirteen chapters of a history of Belize. Belize City, Belize: Angelus Press. p. 4. ISBN 978-9768052193.
- ^ Shoman, Assad (1995). Thirteen chapters of a history of Belize. Belize City, Belize: Angelus Press. pp. 5–6. ISBN 978-9768052193.
- ^ "Belizean studies maya resistance". 21 November 2021 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 November 2021.
- ^ Jones, Grant D. (1989). Maya Resistance to Spanish Rule: Time and History on a Colonial Frontier. Albuquerque, New Mexico: University of New Mexico Press. p. 98. hdl:2027/mdp.39015015491791. ISBN 9780826311610. OCLC 20012099.
- ^ a b c Johnson, Melissa A. (October 2003). "The Making of Race and Place in Nineteenth-Century British Honduras" (PDF). Environmental History. 8 (4): 598–617. doi:10.2307/3985885. hdl:11214/203. JSTOR 3985885. S2CID 144161630.[permanent dead link]
- ^ Hofenk de Graff, Judith H. (2004). The Colourful Past: Origins, Chemistry and Identification of Natural Dyestuffs. London: Archetype Books. p. 235. ISBN 978-1873132135.
- ^ Swift, Keith (1 September 2009). "St. George's Caye Declared a Historic Site". News 7 Belize. 17 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 21 May 2013.
- ^ "3° & 4° Gulielmi IV, cap. LXXIII An Act for the Abolition of Slavery throughout the British Colonies; for promoting the Industry of the manumitted Slaves; and for compensating the Persons hitherto entitled to the Services of such Slaves". 24 May 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 August 2015.
- ^ Greenspan (2007). Frommer's Belize. John Wiley & Sons. pp. 279–. ISBN 978-0-471-92261-2. 3 July 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 August 2012.
- ^ "L'Amérique centrale – Une Amérique indienne et latine" (PDF). clio.fr (ප්‍රංශ බසින්). 11 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 22 December 2021.
- ^ "Belize". CARICOM (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 February 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2021-11-23.
- ^ Merrill, Tim, ed. (1992). "Relations with Britain". Belize: A Country Study. GPO for the Library of Congress. 7 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 July 2016.
- ^ Sanchez, Jose (12 November 2020). "Belize elects opposition leader to succeed retiring leader". Reuters India. 12 April 2023 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 November 2020.