ජැමෙයිකාව

ජැමෙයිකාව යනු කැරිබියානු මුහුදේ සහ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් දූපත් රටකි. වර්ග කිලෝමීටර් 10,990 (වර්ග සැතපුම් 4,240) ක භූමි ප්‍රමාණයකින් යුත් එය කියුබාව සහ හිස්පැනියෝලාට පසුව මහා ඇන්ටිලස් සහ කැරිබියන් දූපත් වල තුන්වන විශාලතම දූපත වේ. ජැමෙයිකාව කියුබාවට දකුණින් කිලෝමීටර් 145 ක් (නාවික සැතපුම් 78 ක්), හිස්පැනියෝලා (හයිටි සහ ඩොමිනිකන් ජනරජය අඩංගු දූපත) සිට බටහිරට කිලෝමීටර් 191 ක් (නාවික සැතපුම් 103 ක්) සහ කේමන් දූපත් (බ්‍රිතාන්‍ය විදේශීය ප්‍රදේශයක්) සිට ගිනිකොන දෙසින් කිලෝමීටර් 215 ක් (නාවික සැතපුම් 116 ක්) පිහිටා ඇත.

ජැමෙයිකාව Jumieka (Jamaican Patois)
ජාතික ධජය රාජ්‍ය ලාංඡනය
උද්යෝග පාඨය: "බොහෝ දෙනෙකුගෙන්, එක් ජනතාවක්"
ජාතික ගීය: "ජැමෙයිකාව, අපි ආදරය කරන දේශය"
අගනුවර සහ විශාලතම නගරය	කිංග්ස්ටන් 17°58′17″N 76°47′35″W
නිල භාෂා(ව)	ඉංග්‍රීසි භාෂාව
ස්වභාෂා	ජැමෙයිකානු පැටොයිස්
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්	76.3% අප්‍රිකානු-ජැමෙයිකානු 15.1% අප්‍රිකානු-යුරෝපීය 3.4% ඉන්දු-ජැමෙයිකානු හෝ ඩග්ලා 3.2% සුදු ජැමෙයිකානු 1.2% චීන ජැමෙයිකානු හෝ අප්‍රිකානු-චීන 0.8% වෙනත් අය
ආගම	68.9% ක්‍රිස්තියානි ආගම 64.8% රෙපරමාදු ආගම 4.1% වෙනත් ක්‍රිස්තියානි 21.3% ආගමක් නැත 1.1% රස්තෆාරි 6.5% වෙනත් 2.3% ප්‍රකාශ කර නැත
ජාති නාම(ය)	ජැමෙයිකානුවන්
රජය	ඒකීය පාර්ලිමේන්තු ව්‍යවස්ථාමය රාජාණ්ඩුව
• රාජාණ්ඩුව	III වන චාල්ස්
• ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල්	පැට්‍රික් ඇලන්
• අගමැති	ඇන්ඩෲ හොල්නස්
ව්‍යවස්ථාදායකය	පාර්ලිමේන්තුව
• උත්තර මන්ත්‍රී මණ්ඩලය	සෙනෙට් සභාව
• පහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය	නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය
ස්වාධීනත්වය  එක්සත් රාජධානිය වෙතින්
• ප්‍රදානය කිරීම	1962 අගෝස්තු 6
වර්ග ප්‍රමාණය
• සම්පූර්ණ	10,991 km2 (4,244 sq mi) (160 වෙනි)
• ජලය (%)	1.5
ජනගහණය
• 2019 ඇස්තමේන්තුව	2,734,092 (137 වෙනි)
• 2011 ජන සංගණනය	2,697,983
• ජන ඝණත්වය	266/km2 (688.9/sq mi)
දදේනි (ක්‍රශසා)	2024 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ	ඇ.ඩො. බිලියන 33.775 (143 වෙනි)
• ඒක පුද්ගල	ඇ.ඩො. 12,283 (134 වෙනි)
දදේනි (නාමික)	2024 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ	ඇ.ඩො. බිලියන 20.586 (119 වෙනි)
• ඒක පුද්ගල	ඇ.ඩො. 7,487 (95 වෙනි)
ගිනි (2021)	40.2 මධ්‍යම
මාසද (2022)	0.706 ඉහළ · 115 වෙනි
ව්‍යවහාර මුදල	ජැමෙයිකානු ඩොලරය (JMD)
වේලා කලාපය	UTC-5:00 (නැගෙනහිර සම්මත වේලාව)
රිය ධාවන මං තීරුව	වම
ඇමතුම් කේතය	+1-876 +1-658 (ආවරණ සැලැස්ම 876)
අන්තර්ජාල TLD	.jm

1494 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්ගේ පැමිණීමෙන් පසු දිවයිනේ ආදිවාසී ටයිනෝ ජනයා ක්‍රමයෙන් ස්පාඤ්ඤ පාලනයට යටත් විය. බොහෝ ආදිවාසී ජනතාව එක්කෝ රෝගවලින් මිය ගියහ, නැතහොත් රෝගවලින් මිය ගියහ, ඉන්පසු ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් විශාල අප්‍රිකානුවන් සංඛ්‍යාවක් වහලුන් ලෙස ජැමෙයිකාවට ගෙන එන ලදී. 1655 වන තෙක් සන්තියාගෝ නමින් මෙම දූපත ස්පාඤ්ඤයේ සන්තකයේ පැවතුනි, එංගලන්තය (මහා බ්‍රිතාන්‍ය රාජධානිය බවට පත්වන කොටස) එය යටත් කරගෙන එය ජැමෙයිකාව ලෙස නම් කළේය. එය යටත් විජිත බ්‍රිතාන්‍ය බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි වැදගත් කොටසක් බවට පත්විය. බ්‍රිතාන්‍යයේ යටත් විජිත පාලනය යටතේ, ජැමෙයිකාව ප්‍රමුඛ සීනි අපනයනකරුවෙකු බවට පත් වූ අතර, අප්‍රිකානු වහලුන් සහ ඔවුන්ගේ පරම්පරාව අඛණ්ඩව ආනයනය කිරීම මත රඳා පවතින වතු ආර්ථිකයක් තිබුණි. 1838 දී බ්‍රිතාන්‍යයන් සියලුම වහලුන් සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහස් කළ අතර, බොහෝ නිදහස් වූවන් වතුකරයේ වැඩ කිරීමට වඩා යැපුම් ගොවිපලවල් ඇති කර ගැනීමට තෝරා ගත්හ. 1840 ගණන්වල සිට, බ්‍රිතාන්‍යයන් වතුකරයේ වැඩ සඳහා චීන සහ ඉන්දියානු ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් භාවිතා කිරීමට පටන් ගත්හ. ජැමෙයිකාවන් 1962 අගෝස්තු 6 වන දින එක්සත් රාජධානියෙන් නිදහස ලබා ගත්හ.

මිලියන 2.8 ක ජනතාවක් සිටින, ජැමෙයිකාව ඇමරිකාවේ (එක්සත් ජනපදය සහ කැනඩාවෙන් පසු) තුන්වන වැඩිම ජනගහනයක් සහිත ඉංග්‍රීසි කතා කරන රට වන අතර කැරිබියන් දූපත් වල සිව්වන වැඩිම ජනගහනයක් සහිත රට වේ. කිංග්ස්ටන් යනු රටේ අගනුවර සහ විශාලතම නගරයයි. බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් උප-සහාරා අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති අය වන අතර සැලකිය යුතු යුරෝපීය, නැගෙනහිර ආසියානු (ප්‍රධාන වශයෙන් චීන), ඉන්දියානු, ලෙබනන් සහ මිශ්‍ර-ජාතික සුළුතරයන් ඇත. 1960 ගණන්වල සිට රැකියා සඳහා සංක්‍රමණය වීමේ ඉහළ අනුපාතයක් නිසා, විශේෂයෙන් කැනඩාව, එක්සත් රාජධානිය සහ එක්සත් ජනපදය තුළ විශාල ජැමෙයිකානු ඩයස්පෝරාවක් ඇත. එහි කුඩා ප්‍රමාණය ප්‍රතික්ෂේප කරන ගෝලීය බලපෑමක් රට සතුව ඇත; එය රස්තෆාරි ආගමේ සහ රෙගේ සංගීතයේ (සහ ඩබ්, ස්කා සහ නර්තන ශාලාව වැනි ආශ්‍රිත ප්‍රභේදවල) උපන් ස්ථානය විය; එය ක්‍රිකට්, කෙටි දුර ධාවන සහ මලල ක්‍රීඩා ඇතුළු ක්‍රීඩා වල ජාත්‍යන්තරව කැපී පෙනේ. ජැමෙයිකාව සමහර විට ලෝකයේ අඩුම ජනගහනයක් සහිත සංස්කෘතික සුපිරි බලවතා ලෙස සැලකේ.

ජැමෙයිකාව ඉහළ මධ්‍යම ආදායම් ලබන රටකි. එහි ආර්ථිකය සංචාරක ව්‍යාපාරය මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී; එයට වසරකට සාමාන්‍යයෙන් සංචාරකයින් මිලියන 4.3 ක් පැමිණේ. ජැමෙයිකාව යනු පාර්ලිමේන්තු ව්‍යවස්ථාමය රාජාණ්ඩුවක් වන අතර, බලය ජැමෙයිකාවේ ද්වි-මණ්ඩල පාර්ලිමේන්තුවට පවරා ඇති අතර, එය පත් කරන ලද සෙනෙට් සභාවක් සහ සෘජුවම තේරී පත් වූ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයකින් සමන්විත වේ. ඇන්ඩෲ හොල්නස් 2016 මාර්තු සිට ජැමෙයිකාවේ අගමැති ලෙස සේවය කර ඇත. ජැමෙයිකාව පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය රාජධානියක් වන අතර, එහි රජු ලෙස III වන චාල්ස් සිටී; ඔටුන්න හිමි පත් කරන ලද නියෝජිතයා ජැමෙයිකාවේ ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල් වන අතර, 2009 සිට පැට්‍රික් ඇලන් විසින් එම තනතුර දරනු ලැබේ.

නිරුක්තිය

ස්වදේශික ජනතාව වන ටයිනෝ, ඔවුන්ගේ භාෂාවෙන් දිවයින හැඳින්වූයේ ෂයිමාකා යනුවෙනි, එහි අර්ථය "ලී සහ ජලයේ දේශය" හෝ "උල්පත් දේශය" යන්නයි. ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් විසින් වාර්තා කර ඇති පරිදි, යමයේ යනු දිවයින සඳහා මුල් කාලීන ටයිනෝ නාමයක් ලෙස යෝජනා කර ඇත.

ජැමෙයිකානුවන් බොහෝ විට ඔවුන්ගේ නිජබිම වන දූපත "යාඩ්" ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ - ජැමෙයිකානු පැටොයිස් වචනයේ මිදුල සඳහා වන අතර එහි තේරුම නිවසයි. "ජැම්රොක්", "ජැම්ඩවුන්" (ජැමෙයිකානු පැටොයිස් හි "ජැම්ඩුං") හෝ කෙටියෙන් "ජා" වැනි වෙනත් වාචික නම් ද බහුලව භාවිතා වේ.

ඉතිහාසය

ප්‍රාග් ඉතිහාසය

500 පමණ වන තෙක් ජැමෙයිකාවේ කිසිදු මිනිස් පැවැත්මක් පිළිබඳ පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි නොමැත. ඔවුන්ගේ මැටි භාණ්ඩ 600 දී පමණ පැමිණි පසු "රෙඩ්වෙයාර් ජනතාව" ලෙස හැඳින්වෙන කණ්ඩායමක්, පසුව ටයිනෝ 800 පමණ, දකුණු ඇමරිකාවෙන් පැමිණි අය ලෙස සැලකේ. ඔවුන් කෘෂිකාර්මික හා ධීවර ආර්ථිකයක් අනුගමනය කළ අතර, ඔවුන්ගේ උච්චතම අවස්ථාවේ දී 60,000 ක් පමණ ජනතාවක් සිටි බව සැලකේ, කැසික් (ප්‍රධානීන්) විසින් මෙහෙයවන ලද ගම්මාන 200 ක් පමණ කණ්ඩායම් කර ඇත. ජැමෙයිකාවේ දකුණු වෙරළ තීරය වඩාත් ජනාකීර්ණ විය, විශේෂයෙන් දැන් පැරණි වරාය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශය වටා.

යුරෝපීයයන් සමඟ සම්බන්ධතා පැවැත්වීමෙන් පසු බොහෝ විට වඳ වී ගිය බව සිතුවද, 1655 දී ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් දිවයින පාලනය කරන විට ටයිනෝවරු ඇත්ත වශයෙන්ම ජැමෙයිකාවේ වාසය කළහ. සමහරු අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශවලට පලා ගොස් අප්‍රිකානු මෙරූන් ප්‍රජාවන් සමඟ ඒකාබද්ධ වූහ. ජැමෙයිකානු ජාතික උරුම භාරය ටයිනෝ පිළිබඳ ඉතිරිව ඇති සාක්ෂි සොයා ගැනීමට සහ ලේඛනගත කිරීමට උත්සාහ කරයි.

ස්පාඤ්ඤ පාලනය (1509–1655)

ශාන්ත ඈන් දේවස්ථානයේ ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්ගේ ප්‍රතිමාව

ජැමෙයිකාව දුටු පළමු යුරෝපීයයා ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් වන අතර, 1494 දී ඇමරිකාවට කළ දෙවන ගමනේදී එහි ගොඩබෑමෙන් පසු ස්පාඤ්ඤය සඳහා දූපතට හිමිකම් කීවේය. ඔහුගේ විය හැකි ගොඩබෑමේ ස්ථානය ඩිස්කවරි බේ ලෙස හැඳින්වෙන වියළි වරාය වූ අතර, එම භූමිය මුලින්ම දුටු කොලොම්බස් විසින් ශාන්ත ඈන්ස් බොක්ක "ශාන්ත ග්ලෝරියා" ලෙස නම් කරන ලදී. පසුව ඔහු 1503 දී ආපසු පැමිණියේය; කෙසේ වෙතත්, ඔහු නැව මුහුදුබත් වූ අතර, බේරා ගැනීම සඳහා බලා සිටියදී ඔහුට සහ ඔහුගේ කාර්ය මණ්ඩලයට වසරක් ජැමෙයිකාවේ ජීවත් වීමට සිදුවිය.

ශාන්ත ඈන්ස් බොක්කෙන් කිලෝමීටර් එකහමාරක් බටහිරින් පිහිටි දූපතේ පළමු ස්පාඤ්ඤ ජනාවාසය වන සෙවිල්ලා පිහිටා ඇති අතර, එය 1509 දී ජුවාන් ඩි එස්කිවෙල් විසින් පිහිටුවන ලද නමුත් එය සෞඛ්‍යයට අහිතකර යැයි සැලකූ බැවින් 1524 දී පමණ අතහැර දමන ලදී. අගනුවර 1534 දී පමණ ස්පාඤ්ඤ නගරයට ගෙන යන ලද අතර, පසුව ශාන්ත ජාගෝ ඩි ලා වේගා ලෙස හැඳින්විණි. මේ අතර, ටයිනෝවරු හඳුන්වා දුන් රෝග සහ ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් විසින් වහල්භාවයට පත් කිරීම යන දෙකින්ම විශාල වශයෙන් මිය යාමට පටන් ගත්හ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් අප්‍රිකාවේ සිට දිවයිනට වහලුන් ආනයනය කිරීමට පටන් ගත්හ.

බොහෝ වහලුන් පැන යාමට සමත් වූ අතර, ජැමෙයිකාවේ අභ්‍යන්තරයේ දුරස්ථ සහ පහසුවෙන් ආරක්ෂා කළ ප්‍රදේශවල ස්වාධීන ප්‍රජාවන් පිහිටුවා ගත් අතර, ඉතිරි ටයිනෝ සමඟ මිශ්‍ර විය; මෙම ප්‍රජාවන් මැරූන් ලෙස ප්‍රසිද්ධ විය. බොහෝ යුදෙව්වන් දිවයිනේ ජීවත් වීමට ස්පාඤ්ඤ විමර්ශනයෙන් පලා ගියහ. ඔවුන් සංවාදශීලීන් ලෙස ජීවත් වූ අතර බොහෝ විට ස්පාඤ්ඤ පාලකයින් විසින් පීඩාවට පත් කරන ලද අතර, සමහරු ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යයේ නැව්ගත කිරීමට එරෙහිව මුහුදු කොල්ලකෑම්වලට යොමු වූහ.

17 වන සියවසේ මුල් භාගය වන විට ජැමෙයිකාවේ 2,500–3,000 කට වඩා ජීවත් නොවූ බව ගණන් බලා ඇත.

මුල් බ්‍රිතාන්‍ය යුගය

හෙන්රි මෝගන් කැරිබියානු මුහුදු කොල්ලකරුවෙකු, පෞද්ගලික හිමිකරුවෙකු, වතු හිමියෙකු සහ වහල් හිමියෙකු විය; ඔහු මුලින්ම බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්වලට පැමිණියේ මුල් ඉංග්‍රීසි යටත් විජිතවාදීන් බොහෝ දෙනෙකු මෙන් ගිවිසුම්ගත සේවකයෙකු ලෙසය.

ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් දිවයින කෙරෙහි උනන්දුවක් දැක්වීමට පටන් ගත් අතර, හිස්පැනියෝලා හි සැන්ටෝ ඩොමින්ගෝ යටත් කර ගැනීමේ අසාර්ථක උත්සාහයකින් පසුව, අද්මිරාල් විලියම් පෙන් සහ ජෙනරාල් රොබට් වෙනබල්ස් 1655 දී ජැමෙයිකාව ආක්‍රමණය කිරීමට නායකත්වය දුන්හ. 1657 දී ඔචෝ රියෝස් සහ 1658 දී රියෝ නුවෙවෝ හි සටන් ස්පාඤ්ඤ පරාජයන්ට හේතු විය; 1660 දී ජුවාන් ඩි බෝලස්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් මැරූන් ප්‍රජාව ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන්ගෙන් පැති මාරු කර ඉංග්‍රීසින්ට සහාය දැක්වීමට පටන් ගත්හ. ඔවුන්ගේ උදව්වෙන් ස්පාඤ්ඤ පරාජය සුරක්ෂිත විය. 1661 දී ඉංග්‍රීසි සිවිල් රජය පිහිටුවන ලද අතර රවුන්ඩ්හෙඩ් සොල්දාදුවන් පාලනය සහ කෘෂිකාර්මික වගකීම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළහ.

ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් ජැමෙයිකාව අල්ලා ගත් විට, බොහෝ ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතවාදීන් පලා ගිය අතර, ස්පාඤ්ඤ යුදෙව්වන් හැර, ඔවුන් රැඳී සිටීමට තෝරා ගත්හ. ස්පාඤ්ඤ වහල් හිමියන් තම වහලුන් පිටව යාමට පෙර නිදහස් කළහ. බොහෝ වහලුන් කඳුකරයට විසිරී ගොස්, දැනටමත් ස්ථාපිත මැරූන් ප්‍රජාවන්ට එක් වූහ. වහල්භාවයේ සියවස් ගණනාවක් පුරා, ජැමෙයිකානු මැරූන්වරු ජැමෙයිකාවේ කඳුකර අභ්‍යන්තරයේ නිදහස් ප්‍රජාවන් ස්ථාපිත කළ අතර, එහිදී ඔවුන් ජුවාන් ඩි සේරාස් වැනි මැරූන් නායකයින්ගේ නායකත්වය යටතේ පරම්පරා ගණනාවක් තිස්සේ ඔවුන්ගේ නිදහස සහ ස්වාධීනත්වය පවත්වා ගත්හ.

මේ අතර, ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් දිවයින නැවත අල්ලා ගැනීමට කිහිප වතාවක්ම උත්සාහ කළ අතර, කැරිබියන් දූපත්වල ස්පාඤ්ඤ නැව්වලට පහර දෙන මුහුදු කොල්ලකරුවන්ට සහාය වීමට බ්‍රිතාන්‍යයන් පෙළඹවූහ; එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජැමෙයිකාවේ මුහුදු කොල්ලකෑම් බහුලව සිදු වූ අතර, පෝර්ට් රෝයල් නගරය එහි නීති විරෝධී බව සඳහා කුප්‍රකට විය. පසුව ස්පාඤ්ඤය විසින් 1670 දී මැඩ්රිඩ් ගිවිසුම මගින් දිවයිනේ ඉංග්‍රීසි අයිතිය පිළිගත්තේය. ඉන්පසුව, ඉංග්‍රීසි බලධාරීන් මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ දරුණුතම සීමාව ඉක්මවා යාම පාලනය කිරීමට උත්සාහ කළහ.

1660 දී ජැමෙයිකාවේ ජනගහනය සුදු ජාතිකයින් 4,500 ක් සහ කළු ජාතිකයින් 1,500 ක් පමණ විය. 1670 ගණන්වල මුල් භාගය වන විට, ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් විශාල වහලුන් සංඛ්‍යාවක් විසින් වැඩ කරන ලද උක් වතු සංවර්ධනය කිරීමත් සමඟ, කළු අප්‍රිකානුවන් ජනගහනයෙන් බහුතරයක් විය. ජැමෙයිකාවේ අයර්ලන්ත ජාතිකයන් ද දිවයිනේ මුල් ජනගහනයෙන් විශාල කොටසක් වූ අතර, 17 වන සියවසේ අගභාගයේදී දිවයිනේ සුදු ජනගහනයෙන් තුනෙන් දෙකක් වූ අතර එය ඉංග්‍රීසි ජනගහනය මෙන් දෙගුණයකි. 1655 යටත් කර ගැනීමෙන් පසු ඔවුන් ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් සහ සොල්දාදුවන් ලෙස ගෙන එන ලදී. තුන් රාජධානිවල අඛණ්ඩ යුද්ධවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අයර්ලන්තයෙන් බහුතරයක් අයර්ලන්තයෙන් බලහත්කාරයෙන් යුද සිරකරුවන් ලෙස ප්‍රවාහනය කරන ලදී. දිවයිනට අයර්ලන්ත ජාතිකයින් විශාල සංඛ්‍යාවක් සංක්‍රමණය වීම 18 වන සියවස දක්වාම පැවතුනි.

1664 දී ජැමෙයිකාවේ සභා මන්ත්‍රී මණ්ඩලය නිර්මාණය කිරීමත් සමඟ සීමිත පළාත් පාලන ක්‍රමයක් හඳුන්වා දෙන ලදී; කෙසේ වෙතත්, එය නියෝජනය කළේ ධනවත් වතු හිමියන්ගෙන් ඉතා සුළු සංඛ්‍යාවක් පමණි. 1692 දී, යටත් විජිතය භූමිකම්පාවකින් දෙදරුම් කෑ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දහස් ගණනක් මරණයට පත් වූ අතර පෝර්ට් රෝයල් සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ විනාශ විය.

18-19 සියවස්

1831–32 බැප්ටිස්ට් යුද්ධය අතරතුර ගිනි තැබූ වතුයායක්

1700 ගණන්වලදී ආර්ථිකය දියුණු විය, එය බොහෝ දුරට සීනි සහ කෝපි, කපු සහ ඉන්ඩිගෝ වැනි අපනයනය සඳහා වූ අනෙකුත් භෝග මත පදනම් විය. මෙම සියලු භෝග කුඩා වැවිලිකරු පන්තියක දේපළක් වූ කෙටි හා බොහෝ විට කුරිරු ජීවිත ගත කළ කළු වහලුන් විසින් වැඩ කරන ලදී. 18 වන සියවසේදී, වහලුන් පලා ගොස් වැඩි වැඩියෙන් මැරූන් සමඟ එක් වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පළමු මැරූන් යුද්ධය (1728 – 1739/40) ඇති වූ අතර එය ඇනහිටීමකින් අවසන් විය. බ්‍රිතාන්‍ය රජය සාමය සඳහා නඩු පැවරූ අතර, 1739 දී කුඩ්ජෝ සහ ඇකොම්පොන්ග් විසින් නායකත්වය දුන් ලීවර්ඩ් මැරූන්වරුන් සමඟ සහ 1740 දී ක්වාඕ සහ නැනී රැජින විසින් නායකත්වය දුන් වින්ඩ්වර්ඩ් මැරූන්වරුන් සමඟ ගිවිසුම් අත්සන් කළේය.

1760 දී ටැකීගේ යුද්ධය ලෙස හැඳින්වෙන විශාල වහල් කැරැල්ලක් ඇති වූ නමුත් බ්‍රිතාන්‍යයන් සහ ඔවුන්ගේ මැරූන් සහචරයින් විසින් එය පරාජය කරන ලදී. 1795-96 දී දෙවන ගැටුමෙන් පසු, කූඩ්ජෝගේ නගරයේ (ට්‍රෙලෝනි නගරය) මැරූන් නගරයේ සිට බොහෝ මැරූන් ජාතිකයින් නෝවා ස්කොටියා සහ පසුව සියෙරා ලියොන් වෙත පිටුවහල් කරන ලදී.

19 වන සියවස ආරම්භය වන විට, ජැමෙයිකාව වහල් ශ්‍රමය මත යැපීම සහ වතු ආර්ථිකය හේතුවෙන් කළු ජාතිකයින් සුදු ජාතිකයින්ට වඩා 20 සිට 1 දක්වා අනුපාතයකින් වැඩි විය. බ්‍රිතාන්‍යයන් වහලුන් ආනයනය කිරීම තහනම් කර තිබුණද, සමහරක් තවමත් ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතවලින් සහ අප්‍රිකාවෙන් කෙලින්ම ගෙන එන ලදී. වහල්භාවය අහෝසි කිරීම සැලසුම් කරන අතරතුර, බ්‍රිතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුව වහලුන් සඳහා කොන්දේසි වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා නීති සම්මත කළේය. ඔවුන් කෙතෙහි කස පහර භාවිතා කිරීම සහ කාන්තාවන්ට කස පහර දීම තහනම් කළහ; වහලුන්ට ආගමික ඉගැන්වීම් සඳහා අවසර දිය යුතු බවත්, වහලුන්ට තම නිෂ්පාදන අලෙවි කළ හැකි සෑම සතියකම නිදහස් දිනයක් අවශ්‍ය බවත් වැවිලිකරුවන්ට දැනුම් දුන් අතර, වහලුන්ට පල්ලියට යාමට හැකි වන පරිදි ඉරිදා වෙළඳපොළවල් තහනම් කරන ලදී. ජැමෙයිකාවේ මන්ත්‍රණ සභාව නව නීතිවලට විරුද්ධ වූ අතර විරුද්ධ විය. යුරෝපීය සම්භවයක් ඇති ජැමෙයිකානුවන්ට පමණක් සාමාජිකත්වය ලබා දුන් සාමාජිකයින් කියා සිටියේ වහලුන් සෑහීමකට පත්වන බවත්, දූපත් කටයුතුවලට පාර්ලිමේන්තුව මැදිහත් වීමට විරුද්ධ වූ බවත්ය. කොන්දේසි ලිහිල් කළහොත් කැරලි ඇති විය හැකි බවට වහල් හිමියන් බිය වූහ.

හාබර් වීදිය, කිංග්ස්ටන්, 1820

1807 දී බ්‍රිතාන්‍යයන් වහල් වෙළඳාම අහෝසි කළ නමුත් එම ආයතනයම නොවේ. 1831 දී බැප්ටිස්ට් දේශක සැමුවෙල් ෂාප්ගේ නායකත්වයෙන් බැප්ටිස්ට් යුද්ධය ලෙස හැඳින්වෙන දැවැන්ත වහල් කැරැල්ලක් ඇති විය. කැරැල්ලේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිය ගණනක් මරණ සහ බොහෝ වතු විනාශ වූ අතර, ශාක වංශික පන්තියේ දරුණු පළිගැනීම් වලට හේතු විය. මෙවැනි කැරලි මෙන්ම අහෝසි කරන්නන්ගේ උත්සාහයන් හේතුවෙන්, බ්‍රිතාන්‍යය 1834 දී තම අධිරාජ්‍යයේ වහල්භාවය තහනම් කළ අතර, 1838 දී චැටල් වහල්භාවයෙන් පූර්ණ විමුක්තිය ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. 1834 දී ජනගහනය 371,070 ක් වූ අතර, ඔවුන්ගෙන් 15,000 ක් සුදු ජාතිකයින්, 5,000 ක් නිදහස් කළු ජාතිකයින්; 40,000 ක් "වර්ණ" හෝ වර්ණයෙන් නිදහස් පුද්ගලයින් (මිශ්‍ර ජාතිය); සහ 311,070 ක් වහලුන් විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇති වූ ශ්‍රම හිඟය, ශ්‍රම සංචිතයට අතිරේකව ගිවිසුම්ගත සේවකයින් "ආනයනය" කිරීමට බ්‍රිතාන්‍යයන් පෙළඹවූ අතර, බොහෝ නිදහස් සේවකයින් වතුකරයේ වැඩ කිරීමට විරුද්ධ වූ බැවින්.[2] ඉන්දියාවෙන් බඳවා ගත් කම්කරුවන් 1845 දී ද, චීන කම්කරුවන් 1854 දී ද පැමිණීමට පටන් ගත්හ. බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් දකුණු ආසියානු සහ චීන ජනතාවගෙන් පැවත එන්නන් වේ. ඊළඟ වසර 20 තුළ, කොලරාව, තද රතු උණ සහ වසූරිය වැනි වසංගත කිහිපයක් දිවයිනට බලපෑ අතර, පුද්ගලයින් 60,000 ක් පමණ (දිනකට 10 ක් පමණ) මිය ගියහ. කෙසේ වෙතත්, 1871 දී සංගණනයේදී ජනගහනය 506,154 ක් වූ අතර, ඉන් 246,573 ක් පිරිමින් සහ 259,581 ක් කාන්තාවන් විය. ඔවුන්ගේ ජාතීන් 13,101 ක් සුදු ජාතිකයින්, 100,346 ක් (බ්‍රව්නිං පන්තිය ලෙස හැඳින්වේ) සහ 392,707 ක් කළු ජාතිකයින් ලෙස වාර්තා විය. මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ ආර්ථික පසුබෑමක් ඇති වූ අතර, බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් දරිද්‍රතාවයෙන් පෙළුණි. මේ පිළිබඳ අතෘප්තිය සහ අඛණ්ඩව වාර්ගික වෙනස්කම් කිරීම සහ කළු බහුතරය කොන් කිරීම හේතුවෙන් 1865 දී පෝල් බොග්ල් විසින් මෙහෙයවන ලද මොරන්ට් බොක්ක කැරැල්ල ඇති වූ අතර එය ආණ්ඩුකාර ජෝන් අයර් විසින් ඉතා කුරිරු ලෙස මර්දනය කරන ලද අතර ඔහුව ඔහුගේ තනතුරෙන් ආපසු කැඳවන ලදී. [2] ඔහුගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වූ ජෝන් පීටර් ග්‍රාන්ට්, 1866 දී ඔටුන්න හිමි ජනපදයක් බවට පත් වූ දිවයින පුරා ස්ථිර බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයක් පවත්වා ගැනීම අරමුණු කරගත් අතර සමාජ, මූල්‍ය සහ දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාවක් ක්‍රියාත්මක කළේය. 1872 දී අගනුවර ස්පාඤ්ඤ නගරයේ සිට කිංස්ටන් වෙත මාරු කරන ලදී.

20 වන සියවසේ මුල් භාගය

මාකස් ගාර්වේ, අප්‍රිකාවට ආපසු යාමේ ව්‍යාපාරයේ පියා සහ ජැමෙයිකාවේ පළමු ජාතික වීරයා

බොහෝ ජැමෙයිකානුවන්ට විරැකියාව සහ දරිද්‍රතාවය ගැටලුවක් ලෙස පැවතුනි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දේශපාලන වෙනසක් සොයන විවිධ ව්‍යාපාර ඇති විය, විශේෂයෙන් 1917 දී මාකස් ගාර්වේ විසින් ආරම්භ කරන ලද විශ්ව නීග්‍රෝ වැඩිදියුණු කිරීමේ සංගමය සහ අප්‍රිකානු ප්‍රජාවන්ගේ සංගමය. වැඩි දේශපාලන අයිතිවාසිකම් සහ කම්කරුවන්ගේ තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා උත්සාහ කිරීම මෙන්ම, ගාර්වේ ප්‍රමුඛ පෑන්-අප්‍රිකානුවාදියෙකු සහ අප්‍රිකාවට ආපසු යාමේ ව්‍යාපාරයේ යෝජකයෙකු ද විය. ඔහු 1930 ගණන්වල ජැමෙයිකාවේ ආරම්භ කරන ලද රස්තෆාරි පිටුපස ප්‍රධාන ආශ්වාදයක් ද විය. එය ක්‍රිස්තියානි ධර්මය ඉතියෝපියාවේ අධිරාජ්‍යයා වූ හේයිල් සෙලාසිගේ චරිතය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ අප්‍රිකානු කේන්ද්‍රීය දේවධර්මයක් සමඟ ඒකාබද්ධ කළේය. ඉඳහිට පීඩා එල්ල වුවද, රස්තෆාරි දිවයිනේ ස්ථාපිත ඇදහිල්ලක් බවට පත් වූ අතර පසුව විදේශයන්හි ව්‍යාප්ත විය.

1930 ගණන්වල මහා අවපාතය ජැමෙයිකාවට දැඩි ලෙස බලපෑවේය. 1934–39 බ්‍රිතාන්‍ය බටහිර ඉන්දීය කම්කරු නොසන්සුන්තාවයේ කොටසක් ලෙස, ජැමෙයිකාවේ වැඩවර්ජන රාශියක් සිදු වූ අතර, එය 1938 දී කෝලාහලයක් බවට පත් වූ වැඩවර්ජනයකින් අවසන් විය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, බ්‍රිතාන්‍ය රජය කැළඹීම්වලට හේතු සොයා බැලීම සඳහා කොමිසමක් පත් කළේය; ඔවුන්ගේ වාර්තාව බ්‍රිතාන්‍යයේ කැරිබියානු ජනපදවල දේශපාලන හා ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ නිර්දේශ කළේය. 1944 දී විශ්වීය වැඩිහිටි ඡන්ද අයිතියෙන් තේරී පත් වූ නව නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයක් පිහිටුවන ලදී. මෙම කාලය තුළ ජැමෙයිකාවේ ද්වි-පක්ෂ ක්‍රමය මතු වූ අතර, ඇලෙක්සැන්ඩර් බුස්ටමාන්ටේ යටතේ ජැමෙයිකානු කම්කරු පක්ෂය (JLP) සහ නෝමන් මැන්ලි යටතේ මහජන ජාතික පක්ෂය (PNP) නිර්මාණය විය.

ජැමෙයිකාව එක්සත් රාජධානියෙන් ක්‍රමයෙන් වැඩිවන ස්වයං පාලනයක් ලබා ගත්තේය. 1958 දී එය බ්‍රිතාන්‍යයේ කැරිබියානු යටත් විජිත කිහිපයක සම්මේලනයක් වන බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් සම්මේලනයේ පළාතක් බවට පත්විය. කෙසේ වෙතත්, සම්මේලනයේ සාමාජිකත්වය බෙදීමට හේතු වූ බව ඔප්පු වූ අතර, මෙම ගැටලුව පිළිබඳ ජනමත විචාරණයකින් සුළු බහුතරයක් ඉවත් වීමට ඡන්දය දුන්හ. සම්මේලනයෙන් ඉවත් වීමෙන් පසු, ජැමෙයිකාව 1962 අගෝස්තු 6 වන දින පූර්ණ නිදහස ලබා ගත්තේය. කෙසේ වෙතත්, නව රාජ්‍යය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන්ගේ සාමාජිකත්වය (බ්‍රිතාන්‍ය රජතුමා රාජ්‍ය නායකයා ලෙස) රඳවා ගත් අතර වෙස්ට්මිනිස්ටර් විලාසිතාවේ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් අනුගමනය කළේය. වයස අවුරුදු 78 දී බුස්ටමැන්ටේ රටේ පළමු අගමැති බවට පත්විය.

පශ්චාත්-නිදහස් යුගය

වසරකට ආසන්න වශයෙන් 6% ක සාමාන්‍යයක් සහිත ශක්තිමත් ආර්ථික වර්ධනය, ගතානුගතික JLP ආණ්ඩු යටතේ නිදහසේ පළමු වසර දහය සනිටුහන් කළේය; මේවා මෙහෙයවනු ලැබුවේ අනුප්‍රාප්තික අගමැතිවරුන් වන ඇලෙක්සැන්ඩර් බුස්ටමාන්ට්, ඩොනල්ඩ් සැන්ග්ස්ටර් (ධූරයෙන් මාස දෙකක් ඇතුළත ස්වාභාවික හේතූන් මත මිය ගියේය) සහ හියු ෂියරර් විසිනි. බොක්සයිට්/ඇලුමිනා, සංචාරක ව්‍යාපාරය, නිෂ්පාදන කර්මාන්තය සහ තරමක් දුරට කෘෂිකාර්මික අංශයේ පෞද්ගලික ආයෝජන ඉහළ මට්ටමක පැවතීම හේතුවෙන් මෙම වර්ධනයට හේතු විය. 1967 ජැමෙයිකානු මහ මැතිවරණයේදී, JLP නැවතත් ජයග්‍රහණය කළ අතර, ආසන 53 න් 33 ක් දිනා ගත් අතර, PNP ආසන 20 ක් ලබා ගත්තේය.

විදේශ ප්‍රතිපත්තිය අනුව ජැමෙයිකාව නොබැඳි ජාතීන්ගේ ව්‍යාපාරයේ සාමාජිකයෙකු වූ අතර, බ්‍රිතාන්‍යය සහ එක්සත් ජනපදය සමඟ ශක්තිමත් සබඳතා පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කළ අතර කියුබාව වැනි කොමියුනිස්ට් රාජ්‍යයන් සමඟ සබඳතා වර්ධනය කර ගැනීමට උත්සාහ කළේය.

මයිකල් මැන්ලි, අගමැති 1972–1980 සහ 1989–1992

පළමු දශකයේ ශුභවාදී හැඟීම සමඟ බොහෝ අප්‍රිකානු-ජැමෙයිකානුවන් අතර අසමානතාවය පිළිබඳ වැඩෙන හැඟීමක් සහ වර්ධනයේ ප්‍රතිලාභ නාගරික දුප්පතුන් විසින් බෙදා නොගන්නා බවට කනස්සල්ලක් ඇති විය, ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් අවසානයේ කිංග්ස්ටන්හි අපරාධවලින් පිරුණු පැල්පත් නගරවල ජීවත් වූහ. මෙය 1972 දී මයිකල් මැන්ලි යටතේ ඡන්දදායකයින් PNP තෝරා පත් කර ගැනීමට හේතු විය. JLP හි ආසන 16 ට PNP ආසන 37 ක් දිනා ගත්තේය.

මැන්ලිගේ රජය ඉහළ අවම වැටුපක්, ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණයක්, කාන්තා සමානාත්මතාවය සඳහා නීති සම්පාදනය, වැඩි නිවාස ඉදිකිරීමක් සහ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපාදන වැඩි කිරීම වැනි විවිධ සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කළේය.ජාත්‍යන්තරව ඔහු කොමියුනිස්ට් කන්ඩායම සමඟ සබඳතා වැඩිදියුණු කළ අතර දකුණු අප්‍රිකාවේ වර්ණභේදවාදී පාලනයට දැඩි ලෙස විරුද්ධ විය.

1976 දී, PNP තවත් දැවැන්ත ජයග්‍රහණයක් ලබා ගත් අතර, JLP හි ආසන 13 ට ආසන 47 ක් දිනා ගත්තේය. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය ඉතා ඉහළ 85% කි. කෙසේ වෙතත්, මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ අභ්‍යන්තර හා බාහිර සාධක (තෙල් කම්පන වැනි) සංයෝජනයක් හේතුවෙන් ආර්ථිකය අඩාල විය. JLP සහ PNP අතර එදිරිවාදිකම් තීව්‍ර වූ අතර, මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ දේශපාලන හා කල්ලි ආශ්‍රිත ප්‍රචණ්ඩත්වය සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය විය.

1980 වන විට, ජැමෙයිකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය 1972 මට්ටමට වඩා 25% ක් පමණ පහත වැටී තිබුණි. වෙනසක් අපේක්ෂා කරමින්, ජැමෙයිකානුවන් 1980 දී එඩ්වඩ් සීගා යටතේ JLP ට නැවත ඡන්දය දුන් අතර, JLP PNP හි ආසන නවයට ආසන 51 ක් දිනා ගත්තේය. දැඩි කොමියුනිස්ට් විරෝධී සීගා, කියුබාව සමඟ සබඳතා කපා හැර 1983 දී එක්සත් ජනපදය ග්‍රෙනාඩා ආක්‍රමණය කිරීමට සහාය දැක්වීමට හමුදා යැවීය. කෙසේ වෙතත්, ආර්ථික පිරිහීම 1980 ගණන්වල මැද භාගය දක්වාම පැවතුන අතර, එය සාධක ගණනාවකින් උග්‍ර විය. විශාලතම සහ තුන්වන විශාලතම ඇලුමිනා නිෂ්පාදකයින් වන ඇල්පාර්ට් සහ ඇල්කෝවා වසා දැමූ අතර, දෙවන විශාලතම නිෂ්පාදකයා වන ඇල්කන් විසින් නිෂ්පාදනය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කරන ලදී. රෙනෝල්ඩ්ස් ජැමෙයිකා පතල් සමාගම ජැමෙයිකානු කර්මාන්තයෙන් ඉවත් විය. ආර්ථිකයට වැදගත් වූ සංචාරක කර්මාන්තයේ ද පහත වැටීමක් ඇති විය. විශාල මූල්‍ය හිඟයන් සමඟ ඉහළ යන විදේශීය සහ දේශීය ණය හේතුවෙන්, රජය විවිධ කප්පාදු පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීම මත රඳා පවතින ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) මූල්‍යකරණය අපේක්ෂා කළේය. මේවා 1985 දී වැඩ වර්ජනවලට හේතු වූ අතර සීගා රජයට සහාය අඩු වූ අතර, 1988 දී ගිල්බට් සුළි කුණාටුවෙන් ඇති වූ විනාශයට රජයේ ප්‍රතිචාරය විවේචනය කිරීම නිසා එය උග්‍ර විය. සමාජවාදය අවධාරනය කර වඩාත් මධ්‍යස්ථ ස්ථාවරයක් අනුගමනය කරමින්, මයිකල් මැන්ලි සහ පීඑන්පී 1989 දී නැවත තේරී පත් වූ අතර, ජේඑල්පී හි ආසන 15 ට ආසන 45 ක් දිනා ගත්හ.

අගමැතිවරුන් වන මයිකල් මැන්ලි (1989–1992), පී. ජේ. පැටර්සන් (1992–2005) සහ පෝර්ටියා සිම්ප්සන්-මිලර් (2005–2007) යටතේ පීඑන්පී මැතිවරණ මාලාවක් ජයග්‍රහණය කළේය. 1993 ජැමෙයිකානු මහ මැතිවරණයේදී, පැටර්සන් පීඑන්පී ජයග්‍රහණය කරා මෙහෙයවූ අතර, ජේඑල්පී හි ආසන අටට ආසන 52 ක් දිනා ගත්තේය. පැටර්සන් 1997 ජැමෙයිකානු මහ මැතිවරණයේදී ද ජය ගත්තේ ජේඑල්පී හි ආසන 10 ට ආසන 50 ක තවත් අතිවිශාල පරතරයකින් ය. පැටර්සන්ගේ අඛණ්ඩ තුන්වන ජයග්‍රහණය 2002 ජැමෙයිකානු මහ මැතිවරණයේදී සිදු වූ අතර, එහිදී PNP බලය රඳවා ගත් නමුත් ආසන බහුතරය ආසන 34 කින් 26 දක්වා අඩු විය. පැටර්සන් 2006 පෙබරවාරි 26 වන දින ඉල්ලා අස් වූ අතර, ජැමෙයිකාවේ පළමු කාන්තා අගමැතිනිය වූ පෝර්ටියා සිම්ප්සන්-මිලර් ඇය වෙනුවට පත් කරන ලදී. මෙම කාලය තුළ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය ක්‍රමයෙන් අඩු විය, 1993 දී 67.4% සිට 2002 දී 59.1% දක්වා.

මෙම කාලය තුළ මූල්‍ය අංශය නියාමනය ඉවත් කිරීම සහ ජැමෙයිකානු ඩොලරය පාවීම මෙන්ම යටිතල පහසුකම් සඳහා වැඩි ආයෝජනයක් මෙන්ම ශක්තිමත් සමාජ ආරක්ෂණ ජාලයක් ද රඳවා ගැනීම වැනි විවිධ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ හඳුන්වා දෙන ලදී. පසුගිය දශක දෙක තුළ බහුලව පැවති දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු විය.

2007 දී PNP පක්ෂය JLP පක්ෂය විසින් ආසන 32 ට 28 ක පටු පරතරයකින් පරාජය කරන ලද අතර, ඡන්ද ප්‍රතිශතය 61.46% කි. මෙම මැතිවරණයෙන් වසර 18 ක PNP පාලනය අවසන් වූ අතර බෲස් ගෝල්ඩින් නව අගමැති බවට පත්විය. ගෝල්ඩින්ගේ ධුර කාලය (2007–2010) ගෝලීය අවපාතයේ බලපෑම් මෙන්ම 2010 දී ජැමෙයිකානු පොලිසිය සහ හමුදාව මත්ද්‍රව්‍ය අධිපති ක්‍රිස්ටෝපර් කෝක් අත්අඩංගුවට ගැනීමට ගත් උත්සාහයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් පුපුරා ගොස් 70 කට අධික සංඛ්‍යාවක් මිය ගියේය. මෙම සිදුවීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ගෝල්ඩින් ඉල්ලා අස් වූ අතර 2011 දී ඇන්ඩෲ හොල්නස් ඔහු වෙනුවට පත් කරන ලදී.

ජැමෙයිකාවේ කොතරම් පුළුල් ලෙස සමරනු ලැබුවද, 21 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී නිදහස ප්‍රශ්න කර ඇත. 2011 දී කරන ලද සමීක්ෂණයකින් හෙළි වූයේ, ජැමෙයිකානුවන්ගෙන් ආසන්න වශයෙන් 60% ක් බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් ලෙස පැවතුනේ නම් රට වඩා හොඳ වනු ඇතැයි විශ්වාස කරන බවත්, 17% ක් පමණක් එය වඩාත් නරක වනු ඇතැයි විශ්වාස කරන බවත්, රටේ සමාජ හා මූල්‍ය වැරදි කළමනාකරණයේ වසර ගණනාවක ගැටළු ලෙස සඳහන් කරමිනි. 2011 ජැමෙයිකානු මහ මැතිවරණයේදී හොල්නස් සහ ජේඑල්පී පරාජයට පත් වූ අතර, එහිදී පෝර්ටියා සිම්ප්සන්-මිලර් සහ පීඑන්පී නැවත බලයට පත් විය. ආසන සංඛ්‍යාව 63 දක්වා වැඩි කර තිබූ අතර, පීඑන්පී බලයට පත් වූයේ ජේඑල්පී හි ආසන 21 දක්වා ආසන 42 කින් දැවැන්ත ලෙස ඉහළ යාමෙනි. ඡන්ද ප්‍රතිශතය 53.17% කි.

හොල්නස්ගේ ජේඑල්පී පෙබරවාරි 25 වන දින සිම්ප්සන්-මිලර්ගේ පීඑන්පී පරාජය කරමින් 2016 මහ මැතිවරණයේදී පටු ලෙස ජයග්‍රහණය කළේය. පීඑන්පී ආසන 31 ක් දිනා ගත් අතර ජේඑල්පී හි ආසන 32 ක් දිනා ගත්තේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, සිම්ප්සන්-මිලර් දෙවන වරටත් විපක්ෂ නායක ධුරයට පත්විය. පළමු වරට ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය 50% ට වඩා පහත වැටුණු අතර එය 48.37% ක් පමණි.

2020 මහ මැතිවරණයේදී, ජැමෙයිකාවේ කම්කරු පක්ෂය සඳහා අඛණ්ඩව දෙවන ජයග්‍රහණයක් ලබා ගනිමින් ඇන්ඩෲ හොල්නස් JLP සඳහා ඉතිහාසයක් නිර්මාණය කළේය, ආසන 49 ක් දිනා ගනිමින්, මෙවර පීටර් පිලිප්ස් විසින් නායකත්වය දුන් PNP විසින් දිනා ගන්නා ලද ආසන 14 ක්. JLP සඳහා අඛණ්ඩ ජයග්‍රහණයක් අවසන් වරට සිදු වූයේ 1980 දී ය. කෙසේ වෙතත්, මෙම මැතිවරණයේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය 37% ක් පමණක් වූ අතර, එය බොහෝ විට කොරෝනා වයිරස් වසංගතයෙන් බලපෑමට ලක් විය.

රජය සහ දේශපාලනය

III වන චාල්ස් රජු

ජැමෙයිකානු පාර්ලිමේන්තුව ඇතුළත

ජැමෙයිකාව පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සහ ව්‍යවස්ථාපිත රාජාණ්ඩුවකි. රාජ්‍ය නායකයා වන්නේ ජැමෙයිකාවේ රජු (වර්තමානයේ III වන චාල්ස් රජු), ජැමෙයිකාවේ ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල් විසින් දේශීයව නියෝජනය කරනු ලැබේ. ජැමෙයිකාවේ අග්‍රාමාත්‍යවරයා සහ මුළු කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල්වරයා නම් කරනු ලබන අතර පසුව රජතුමා විසින් විධිමත් ලෙස පත් කරනු ලැබේ. කැබිනට් මණ්ඩලයේ සියලුම සාමාජිකයින් අගමැතිතුමාගේ උපදෙස් මත ආණ්ඩුකාරතුමා විසින් පත් කරනු ලැබේ. ඇතැම් ව්‍යවස්ථාමය අර්බුදකාරී අවස්ථාවන්හිදී භාවිතා කිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ සංචිත බලතල හැරුණු විට, රජතුමා සහ ආණ්ඩුකාර ජෙනරාල්වරයා බොහෝ දුරට චාරිත්‍රානුකූල භූමිකාවන් ඉටු කරයි. රජතුමාගේ තනතුර වසර ගණනාවක් තිස්සේ ජැමෙයිකාවේ අඛණ්ඩ විවාදයට භාජනය වන කාරණයක් වී ඇත; වර්තමානයේ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙකම ජනාධිපතිවරයෙකු සහිත ජනරජයකට මාරුවීමට කැපවී සිටිති.

ජැමෙයිකාවේ වත්මන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව 1962 දී ජැමෙයිකාවේ ව්‍යවස්ථාදායකයේ ද්විපාර්ශ්වික ඒකාබද්ධ කමිටුවක් විසින් කෙටුම්පත් කරන ලදී. එය 1962 දී ජැමෙයිකාවට නිදහස ලබා දුන් එක්සත් රාජධානියේ පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරන ලද ජැමෙයිකාවේ නිදහස් පනත සමඟ බලාත්මක විය.

ජැමෙයිකාවේ පාර්ලිමේන්තුව ද්වි මණ්ඩලීය වන අතර එය නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය (පහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) සහ සෙනෙට් සභාව (ඉහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලය) වලින් සමන්විත වේ. මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් (පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් හෝ මන්ත්‍රීවරුන් ලෙස හැඳින්වේ) සෘජුවම තේරී පත් වන අතර, ආණ්ඩුකාරවරයාගේ හොඳම විනිශ්චය අනුව, එම මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ බහුතර සාමාජිකයින්ගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමට හොඳම හැකියාව ඇති නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සාමාජිකයා, ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් අගමැති ධුරයට පත් කරනු ලැබේ. සෙනෙට් සභිකයින් අගමැති සහ පාර්ලිමේන්තු විපක්ෂ නායකයා විසින් ඒකාබද්ධව නම් කරනු ලබන අතර පසුව ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ.

ජැමෙයිකාවේ අධිකරණය ක්‍රියාත්මක වන්නේ ඉංග්‍රීසි නීතියෙන් සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ජාතීන්ගේ පූර්වාදර්ශයන්ගෙන් ලබාගත් පොදු නීති පද්ධතියක් මත ය. අවසාන අභියාචනාධිකරණය වන්නේ ප්‍රිවි කවුන්සිලයේ අධිකරණ කමිටුවයි, නමුත් 2000 ගණන්වලදී පාර්ලිමේන්තුව එය කැරිබියානු අධිකරණය සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට උත්සාහ කළේය.

දේශපාලන පක්ෂ සහ මැතිවරණ

ජැමෙයිකාවේ සාම්ප්‍රදායිකව ද්වි-පක්ෂ ක්‍රමයක් ඇති අතර, බලය බොහෝ විට මහජන ජාතික පක්ෂය (PNP) සහ ජැමෙයිකාවේ කම්කරු පක්ෂය (JLP) අතර මාරුවෙන් මාරුවට පවතී. 2020 ජයග්‍රහණයෙන් පසු වත්මන් පරිපාලන සහ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ඇති පක්ෂය ජැමෙයිකාවේ කම්කරු පක්ෂයයි. පාර්ලිමේන්තුවේ තවමත් ආසනයක් ලබාගෙන නොමැති සුළු පක්ෂ කිහිපයක් ද ඇත; මෙයින් විශාලතම පක්ෂය ජාතික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාරය (NDM) වේ.

හමුදා

2002 දී L1A1 ස්වයං-පූරණ රයිෆලයෙන් වෙඩි තැබීමට පුහුණු වන ජැමෙයිකානු සොල්දාදුවන්

ජැමෙයිකාවේ ආරක්ෂක බලකාය (JDF) යනු ජැමෙයිකාවේ කුඩා නමුත් වෘත්තීය හමුදා බලකායයි. JDF යනු සමාන සංවිධානය, පුහුණුව, ආයුධ සහ සම්ප්‍රදායන් සහිත බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා ආකෘතිය මත පදනම් වේ. තෝරාගත් පසු, නිලධාරීන් අපේක්ෂකයින් සේවා අංශය අනුව බ්‍රිතාන්‍ය හෝ කැනේඩියානු මූලික නිලධාරී පාඨමාලා කිහිපයකින් එකකට යවනු ලැබේ. බඳවා ගන්නා ලද සොල්දාදුවන්ට ශාන්ත ඇන්ඩෲ හි නිව්කාසල් හි අප් පාර්ක් කඳවුරේ හෝ JDF පුහුණු ඩිපෝවේ මූලික පුහුණුව ලබා දෙනු ලැබේ. බ්‍රිතාන්‍ය ආකෘතිය මෙන්, NCOවරුන්ට ඔවුන් ඉහළ යන විට වෘත්තීය පුහුණුව මට්ටම් කිහිපයක් ලබා දෙනු ලැබේ. කැනඩාව, එක්සත් ජනපදය සහ එක්සත් රාජධානියේ විශේෂ පුහුණුව සඳහා අමතර හමුදා පාසල් තිබේ.

JDF යටත් විජිත යුගයේ පිහිටුවන ලද බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවේ බටහිර ඉන්දීය රෙජිමේන්තුවෙන් සෘජුවම පැවත එන්නකි. 1795 සිට 1926 දක්වා අධිරාජ්‍යය පොලිස් කටයුතු සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යය පුරා බටහිර ඉන්දීය රෙජිමේන්තුව බහුලව භාවිතා විය. JDF උරුමයේ අනෙකුත් ඒකක අතරට මුල් යටත් විජිත ජැමෙයිකා මිලිටියාව, පළමු ලෝක යුද්ධයේ කිංග්ස්ටන් පාබල ස්වේච්ඡා සේවකයින් සහ දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ජැමෙයිකානු පාබල ස්වේච්ඡා සේවකයින් ලෙස ප්‍රතිසංවිධානය කරන ලදී. බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් රෙජිමේන්තුව 1958 දී බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් සම්මේලනයේ කොටසක් ලෙස ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද අතර, සම්මේලනය විසුරුවා හැරීමෙන් පසු JDF පිහිටුවන ලදී.

ජැමෙයිකා ආරක්ෂක බලකාය (JDF) පාබල රෙජිමේන්තුවක් සහ සංචිත බලකායක්, ගුවන් අංශයක්, වෙරළාරක්ෂක බලඇණියක් සහ සහායක ඉංජිනේරු ඒකකයකින් සමන්විත වේ. පාබල රෙජිමේන්තුවට 1 වන, 2 වන සහ 3 වන (ජාතික සංචිත) බලඇණි ඇතුළත් වේ. JDF ගුවන් අංශය පියාසර ඒකක තුනකට, පුහුණු ඒකකයක්, ආධාරක ඒකකයක් සහ JDF ගුවන් අංශය (ජාතික සංචිතය) ලෙස බෙදා ඇත. වෙරළාරක්ෂක බලකාය මුහුදු ගමන් කරන කාර්ය මණ්ඩලය සහ සමුද්‍ර ආරක්ෂාව සහ සමුද්‍ර නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම මෙන්ම ආරක්ෂක ආශ්‍රිත මෙහෙයුම් සිදු කරන සහායක කණ්ඩායම් අතර බෙදා ඇත.

සහායක බලඇණියේ කාර්යභාරය වන්නේ සටන් වලදී සංඛ්‍යාව වැඩි කිරීමට සහාය ලබා දීම සහ බලකායේ සූදානම සඳහා නිපුණතා පුහුණුව නිකුත් කිරීමයි. හමුදා ඉංජිනේරුවන් සඳහා වැඩිවන ඉල්ලුම හේතුවෙන් 1 වන ඉංජිනේරු රෙජිමේන්තුව පිහිටුවන ලද අතර ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය වන්නේ අවශ්‍ය විටෙක සහ ඕනෑම තැනක ඉංජිනේරු සේවා සැපයීමයි. JDF මූලස්ථානයේ JDF අණදෙන නිලධාරියා, අණදෙන කාර්ය මණ්ඩලය මෙන්ම බුද්ධි අංශ, විනිසුරු නීතිඥ කාර්යාලය, පරිපාලන සහ ප්‍රසම්පාදන අංශ අඩංගු වේ.

මෑත වසරවලදී, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරමට සහ ලෝකයේ ඉහළම මිනීමැරුම් අනුපාතවලින් එකක් ඇතුළුව ඉහළ යන අපරාධ අනුපාතයට එරෙහිව සටන් කිරීමේදී ජාතියේ පොලිසිය වන ජැමෙයිකාවේ පොලිස් බලකායට (JCF) සහාය වීමට JDF කැඳවා ඇත. JDF ඒකක ඉහළ අපරාධ ප්‍රදේශවල සහ දන්නා කල්ලි අසල්වැසි ප්‍රදේශවල JCF සමඟ සන්නද්ධ මුර සංචාර සක්‍රීයව පවත්වයි. මෙම JDF භූමිකාවට වාචික මතභේද මෙන්ම සහයෝගය ද ඇත. 2005 මුල් භාගයේදී, විපක්ෂ නායකයෙකු වන එඩ්වඩ් සීගා, JDF සහ JCF ඒකාබද්ධ කිරීම සඳහා ඉල්ලා සිටියේය. මෙය සංවිධානයෙන් හෝ බහුතර පුරවැසියන් අතර සහයෝගය ලබාගෙන නොමැත. 2017 දී, ජැමෙයිකාව න්‍යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් තැබීය.

පරිපාලන අංශ

ජැමෙයිකාව පැරිෂ් 14 කට බෙදා ඇති අතර, ඒවා පරිපාලනමය අදාළත්වයක් නොමැති ඓතිහාසික ප්‍රාන්ත තුනකට කාණ්ඩ කර ඇත.

පළාත් පාලන සන්දර්භය තුළ, පැරිෂ් "පළාත් පාලන අධිකාරීන්" ලෙස නම් කර ඇත. මෙම පළාත් පාලන ආයතන තවදුරටත් "නාගරික සංස්ථා" ලෙස නම් කර ඇති අතර, සිටි කවුන්සිල් හෝ ටවුන් කවුන්සිල් වේ. ඕනෑම සිටි කවුන්සිල් හි අවම වශයෙන් 50,000 ක ජනගහනයක් සහ පළාත් පාලන අමාත්‍යවරයා විසින් නියම කරන ලද සංඛ්‍යාවක් සහිත ටවුන් කවුන්සිල් තිබිය යුතුය. දැනට ටවුන් කවුන්සිල් නොමැත.

කිංග්ස්ටන් සහ ශාන්ත ඇන්ඩෲස් පැරිෂ් වල පළාත් පාලන ආයතන කිංග්ස්ටන් සහ ශාන්ත ඇන්ඩෲ සිටි කවුන්සිල් ලෙස ඒකාබද්ධ කර ඇත. නවතම සිටි කවුන්සිල් වන්නේ 2003 දී නිර්මාණය කරන ලද පෝට්මෝර් සිටි කවුන්සිල්ය. එය භූගෝලීය වශයෙන් ශාන්ත කැතරින් පැරිෂ් තුළ පිහිටා ඇති අතර, එය ස්වාධීනව පාලනය වේ.

කෝන්වෝල් ප්‍රාන්තය		අගනුවර	වර්ග කි.මී	මිඩ්ල්සෙක්ස් ප්‍රාන්තය		අගනුවර	වර්ග කි.මී	සරේ ප්‍රාන්තය		අගනුවර	වර්ග කි.මී
1	හැනෝවර්	ලුසියා	450	6	ක්ලරෙන්ඩන්	මේ පෙන්	1,196	11	කිංග්ස්ටන්	කිංග්ස්ටන්	25
2	ශාන්ත එලිසබත්	බ්ලැක් රිවර්	1,212	7	මැන්චෙස්ටර්	මැන්ඩෙවිල්	830	12	පොර්ට්ලන්ඩ්	පෝර්ට් ඇන්ටෝනියෝ	814
3	ශාන්ත ජේම්ස්	මොන්ටෙගෝ බේ	595	8	ශාන්ත ඈන්	ශාන්ත ඈන්ස් බේ	1,213	13	ශාන්ත ඇන්ඩෲ	හාෆ් වේ ට්‍රී	453
4	ට්‍රේලව්න්යි	ෆැල්මූත්	875	9	ශාන්ත කැතරීන්	ස්පැනිෂ් ටවුන්	1,192	14	ශාන්ත තෝමස්	මොරන්ට් බේ	743
5	වෙස්ට්මෝලන්ඩ්	සැවානා-ලා-මාර්	807	10	ශාන්ත මේරි	පෝර්ට් මාරියා	611

භූගෝලය සහ පරිසරය

ඩොක්ටර්ස් කේව් බීච් ක්ලබ් යනු මොන්ටෙගෝ බොක්කෙහි ජනප්‍රිය ගමනාන්තයකි.

නිල් කඳු

ජැමෙයිකාව කැරිබියන් දූපත් වල තුන්වන විශාලතම දූපතයි. එය 17° සහ 19°N අක්ෂාංශ සහ 76° සහ 79°W දේශාංශ අතර පිහිටා ඇත. අභ්‍යන්තරයේ කඳු ආධිපත්‍යය දරයි: බටහිරින් ඩොන් ෆිගුරෙරෝ, සැන්ටා කෲස් සහ මැයි දින කඳු, මධ්‍යයේ වියළි වරාය කඳු සහ නැගෙනහිරින් ජෝන් ක්‍රෝ කඳු සහ නිල් කඳු, දෙවැන්න ජැමෙයිකාවේ උසම කන්ද වන නිල් කඳු මුදුන අඩංගු වේ, මීටර් 2,256. ඒවා පටු වෙරළබඩ තැනිතලාවකින් වටවී ඇත. ජැමෙයිකාවේ නගර දෙකක් ඇත, පළමුවැන්න අගනුවර සහ ව්‍යාපාරික මධ්‍යස්ථානය වන කිංග්ස්ටන් වන අතර එය දකුණු වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති අතර දෙවැන්න උතුරු වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති සංචාරක කටයුතු සඳහා කැරිබියන් හි වඩාත් ප්‍රසිද්ධ නගරවලින් එකක් වන මොන්ටෙගෝ බොක්කයි. කිංග්ස්ටන් වරාය ලෝකයේ හත්වන විශාලතම ස්වාභාවික වරාය වන අතර, එය 1872 දී නගරය අගනුවර ලෙස නම් කිරීමට දායක විය. අනෙකුත් කැපී පෙනෙන නගර අතර පෝට්මෝර්, ස්පාඤ්ඤ නගරය, සැවානා ලා මාර්, මැන්ඩෙවිල් සහ ඕචෝ රියෝස්, පෝර්ට් ඇන්ටෝනියෝ සහ නෙග්‍රිල් යන නිවාඩු නිකේතන නගර ඇතුළත් වේ.

සංචාරක ආකර්ෂණයන් අතර ශාන්ත ඈන් හි ඩන්ස් ගංගා දිය ඇල්ල, ශාන්ත එලිසබෙත් හි වයිඑස් දිය ඇල්ල, නිද්‍රාශීලී ගිනි කන්දක ආවාටයක් වන පෝට්ලන්ඩ් හි නිල් කලපුව, සහ දිවයිනේ පලිසඩෝස් ටොම්බොලෝ සෑදීමට උපකාරී වූ 1692 දී ප්‍රධාන භූමිකම්පාවක් සිදු වූ පෝර්ට් රෝයල් ඇතුළත් වේ.

භූමිෂ්ඨ, ජලජ සහ සමුද්‍ර පරිසර පද්ධතිවල විවිධත්වය අතර වියළි හා තෙත් හුණුගල් වනාන්තර, වැසි වනාන්තර, ගංගා ආශ්‍රිත වනාන්තර, තෙත්බිම්, ගුහා, ගංගා, මුහුදු තෘණ ඇඳන් සහ කොරල් පර වේ. බලධාරීන් පරිසරයේ අතිමහත් වැදගත්කම සහ විභවය හඳුනාගෙන ඇති අතර වඩාත් "සාරවත්" ප්‍රදේශ කිහිපයක් "ආරක්ෂිත" ලෙස නම් කර ඇත. දිවයිනේ ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ අතර කොක්පිට් කන්ට්‍රි, හෙල්ෂයර් කඳු සහ ලිච්ෆීල්ඩ් වනාන්තර රක්ෂිත ඇතුළත් වේ. 1992 දී, ජැමෙයිකාවේ පළමු සමුද්‍ර උද්‍යානය, වර්ග කිලෝමීටර් 15 කට ආසන්න (වර්ග සැතපුම් 5.8) ආවරණය කරමින්, මොන්ටෙගෝ බොක්කෙහි පිහිටුවන ලදී. පෝට්ලන්ඩ් බයිට් ආරක්ෂිත ප්‍රදේශය 1999 දී නම් කරන ලදී. ඊළඟ වසරේ නිල් සහ ජෝන් ක්‍රෝ කඳු ජාතික වනෝද්‍යානය නිර්මාණය කරන ලද අතර, එය වර්ග සැතපුම් 300 (කිලෝමීටර 780) ක් පමණ වන වනාන්තර ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරයි, එය දහස් ගණනක් ගස් හා පර්ණාංග විශේෂ සහ දුර්ලභ සතුන්ට සහාය වේ.

ජැමෙයිකාවේ වෙරළට ඔබ්බෙන් කුඩා දූපත් කිහිපයක් ඇත, විශේෂයෙන් පෝට්ලන්ඩ් බයිට් හි පරෙවි දූපත, ලුණු දූපත, ඩොල්ෆින් දූපත, දිගු දූපත, මහා එළුවා දූපත සහ කුඩා එළුවා දූපත සහ තවත් නැගෙනහිරින් පිහිටි ලයිම් කේ. ඊට බොහෝ දුරින් - දකුණු වෙරළට කිලෝමීටර 50-80ක් පමණ - ඉතා කුඩා මොරන්ට් කේ සහ පේද්‍රෝ කේ පිහිටා ඇත.

දේශගුණය

ජැමෙයිකාවේ කොප්පෙන් දේශගුණික වර්ගීකරණය

ජැමෙයිකාවේ දේශගුණය නිවර්තන, උණුසුම් හා තෙතමනය සහිත කාලගුණයක් ඇත, නමුත් ඉහළ අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශ වඩාත් සෞම්‍ය වේ. ලිගුවානියා තැනිතලාව සහ පේද්‍රෝ තැනිතලාව වැනි දකුණු වෙරළ තීරයේ සමහර ප්‍රදේශ සාපේක්ෂව වියළි වැසි-සෙවණ ප්‍රදේශ වේ.

ජැමෙයිකාව අත්ලාන්තික් නිවර්තන සුළි සුළං ක්‍රියාකාරකම් සඳහා ප්‍රධාන සංවර්ධන කලාපය තුළ පිහිටා ඇති අතර, මේ නිසා, දිවයින සමහර විට සැලකිය යුතු කුණාටු හානිවලට ලක් වේ. චාලි සහ ගිල්බට් සුළි කුණාටු 1951 සහ 1988 දී පිළිවෙලින් ජැමෙයිකාවට සෘජුවම පහර දුන් අතර එමඟින් විශාල හානියක් සහ බොහෝ මරණ සිදුවිය. 2000 ගණන්වල (දශකය) අයිවන්, ඩීන් සහ ගුස්ටාව් සුළි කුණාටු ද දිවයිනට දැඩි කාලගුණයක් ගෙන ආවේය.

වෘක්ෂලතා සහ සත්ත්ව විශේෂ

ජැමෙයිකාවේ ජාතික පක්ෂියා, රතු හොට සහිත ස්ට්‍රීමර්ටේල්.

ජැමෙයිකානු බෝවා

ජැමෙයිකානු ගිරා මාළුවා

ජැමෙයිකාවේ දේශගුණය නිවර්තන කලාපීය වන අතර, ශාක හා සතුන්ගෙන් පොහොසත් විවිධ පරිසර පද්ධති සඳහා සහාය වේ. සියවස් ගණනාවක් පුරා එහි ශාක ජීවිතය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වී ඇත; 1494 දී ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් පැමිණි විට, කුඩා කෘෂිකාර්මික එළිපෙහෙළි කිරීම් හැර, රට ගැඹුරින් වනාන්තර විය. යුරෝපීය පදිංචිකරුවන් ගොඩනැගිලි සහ නැව් සැපයුම් සඳහා මහා දැව ගස් කපා, දැඩි කෘෂිකාර්මික වගාව සඳහා තැනිතලා, සැවානා සහ කඳු බෑවුම් ඉවත් කළහ. උක්, කෙසෙල් සහ පැඟිරි ගස් ඇතුළු බොහෝ නව ශාක හඳුන්වා දෙන ලදී.

ජැමෙයිකාවේ ස්වදේශික සපුෂ්ප ශාක විශේෂ 3,000 ක් පමණ (ඉන් 1,000 කට වඩා ආවේණික වන අතර ඕකිඩ් විශේෂ 200 ක්), මල් නොදැරෙන ශාක විශේෂ දහස් ගණනක් සහ උද්භිද උද්‍යාන 20 ක් පමණ ඇති අතර, ඒවායින් සමහරක් වසර සිය ගණනක් පැරණි වේ. අධික වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන ප්‍රදේශවල උණ බම්බු, පර්ණාංග, කළුවර, මහෝගනී සහ රෝස්වුඩ් ශාක ද ඇත. පතොක් සහ ඒ හා සමාන වියළි ප්‍රදේශ ශාක දකුණු සහ නිරිතදිග වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල දක්නට ලැබේ. බටහිර සහ නිරිතදිග ප්‍රදේශවල විසිරී ඇති ගස් සහිත විශාල තණකොළ බිම් ඇත. ජැමෙයිකාව භූමිෂ්ඨ පරිසර කලාප තුනකට නිවහන වේ, ජැමෙයිකානු තෙතමනය සහිත වනාන්තර, ජැමෙයිකානු වියළි වනාන්තර සහ මහා ඇන්ටිලස් කඩොලාන.

කැරිබියන් දූපත් වලට ආවේණික වූ ජැමෙයිකාවේ සත්ත්ව විශේෂයට ආවේණික විශේෂ රාශියක් සහිත ඉතා විවිධාංගීකරණය වූ වනජීවීන් ඇතුළත් වේ. අනෙකුත් සාගර දූපත් මෙන්ම, ගොඩබිම් ක්ෂීරපායින් බොහෝ දුරට වවුලන් විශේෂ කිහිපයක් වන අතර ඉන් අවම වශයෙන් ආවේණික විශේෂ තුනක් කොක්පිට් රටේ පමණක් දක්නට ලැබෙන අතර ඉන් එකක් අවදානමට ලක්ව ඇත. අනෙකුත් වවුලන් විශේෂ අතර අත්තික්කා කන සහ කෙස් සහිත වලිග සහිත වවුලන් ඇතුළත් වේ. ජැමෙයිකාවේ දැනට සිටින එකම වවුලන් නොවන දේශීය ක්ෂීරපායියා වන්නේ කෝනි ලෙස දේශීයව හැඳින්වෙන ජැමෙයිකානු හුටියා ය. වල් ඌරා සහ කුඩා ආසියානු මැංගුස් වැනි හඳුන්වා දුන් ක්ෂීරපායින් ද බහුලව දක්නට ලැබේ. ජැමෙයිකාව උරග විශේෂ 50 ක් පමණ වාසය කරයි, එයින් විශාලතම වන්නේ ඇමරිකානු කිඹුලා ය; කෙසේ වෙතත්, එය කළු ගඟ සහ තවත් ප්‍රදේශ කිහිපයක පමණක් පවතී. ඇනෝල්ස්, ඉගුවානා සහ රේසර් වැනි සර්පයන් සහ ජැමෙයිකානු බෝවා (දිවයිනේ විශාලතම සර්පයා) වැනි කටුස්සන් කොක්පිට් රට වැනි ප්‍රදේශවල බහුලව දක්නට ලැබේ. ජැමෙයිකාවේ දේශීය සර්ප විශේෂ අටෙන් එකක්වත් විෂ සහිත නොවේ.

ජැමෙයිකාවේ පක්ෂි විශේෂ 289 ක් පමණ සිටින අතර ඉන් විශේෂ 27 ක් ආවේණික වන අතර ඉන් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති කළු-බිල්ඩ් ගිරවුන් සහ ජැමෙයිකානු කළු කුරුල්ලා යන දෙකම කොක්පිට් රටේ පමණක් දක්නට ලැබේ. එය හම්මිං කුරුල්ලන් විශේෂ හතරකට (ඒවායින් තුනක් ලෝකයේ වෙනත් තැනක දක්නට නොලැබේ) ආවේණික නිවහන වේ: කළු-බිල්ඩ් ස්ට්‍රීමර්ටේල්, ජැමෙයිකානු අඹ, වර්වේන් හම්මිංබර්ඩ් සහ රතු-බිල්ඩ් ස්ට්‍රීමර්ටේල්. "ඩොක්ටර් කුරුල්ලා" ලෙස දේශීයව හැඳින්වෙන රතු-බිල්ඩ් ස්ට්‍රීමර්ටේල්, ජැමෙයිකානු ජාතික සංකේතයයි. අනෙකුත් කැපී පෙනෙන විශේෂ අතර ජැමෙයිකානු ටෝඩි සහ මහා ෆ්ලෙමින්ගෝ ඇතුළත් වේ,

මිරිදිය කැස්බෑ විශේෂයක් ජැමෙයිකාවට ආවේණික වේ, ජැමෙයිකානු ස්ලයිඩර්. එය ජැමෙයිකාවේ සහ බහමාස් හි දූපත් කිහිපයක පමණක් දක්නට ලැබේ. ඊට අමතරව, බොහෝ වර්ගවල ගෙම්බන් දිවයිනේ බහුලව දක්නට ලැබේ, විශේෂයෙන් ගස් ගෙම්බන්.

ජැමෙයිකානු ජලයේ නැවුම් සහ ලුණු වතුර මත්ස්‍යයන්ගේ සැලකිය යුතු සම්පත් අඩංගු වේ. ලුණු වතුර මත්ස්‍යයන්ගේ ප්‍රධාන ප්‍රභේද වන්නේ කිංෆිෂ්, කොස්, මැකරල්, වයිටින්, බොනිටෝ සහ ටූනා ය. ඉඳහිට මිරිදිය සහ මෝය ආශ්‍රිත පරිසරයන්ට ඇතුළු වන මත්ස්‍යයන් අතර ස්නූක්, යුදෙව් මාළු, කඩොලාන ස්නැපර් සහ මල්ලට් ඇතුළත් වේ. ජැමෙයිකාවේ මිරිදියෙහි තම ජීවිතයෙන් වැඩි කාලයක් ගත කරන මත්ස්‍යයන් අතර සජීවී දරන්නන්, කිලිෆිෂ්, මිරිදිය ගොබි, කඳු මල්ලට් සහ ඇමරිකානු ඊල් විශේෂ රාශියක් ඇතුළත් වේ. තිලාපියා අප්‍රිකාවෙන් ජලජීවී වගාව සඳහා හඳුන්වා දී ඇති අතර ඒවා ඉතා සුලභ වේ. ජැමෙයිකාව අවට ජලයේ ඩොල්ෆින්, ගිරවුන් මාළු සහ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති මැනේටි ද දක්නට ලැබේ.

ලෝකයේ විශාලතම සෙන්ටිපීඩ් වන ඇමසෝනියානු යෝධ සෙන්ටිපීඩ් ඇතුළු කෘමීන් සහ අනෙකුත් අපෘෂ්ඨවංශීන් බහුල වේ. දේශීය විශේෂ 35 ක් සහ උප විශේෂ 22 ක් ඇතුළුව සමනලුන් සහ සලබයන් විශේෂ 150 ක් පමණ ජැමෙයිකාවේ වාසය කරයි. එය බටහිර අර්ධගෝලයේ විශාලතම සමනලයා වන ජැමෙයිකානු ස්ලෝටේල්ගේ නිජබිම ද වේ.

ජලජ ජීවිතය

කොරල්පර පරිසර පද්ධති වැදගත් වන්නේ ඒවා මිනිසුන්ට ජීවනෝපාය, ආහාර, විනෝදාස්වාදය සහ ඖෂධීය සංයෝග සපයන අතර ඔවුන් ජීවත් වන භූමිය ආරක්ෂා කරන බැවිනි. ජැමෙයිකාව එහි සංවර්ධනය සඳහා සාගරය සහ එහි පරිසර පද්ධතිය මත විශ්වාසය තබයි. කෙසේ වෙතත්, ජැමෙයිකාවේ සමුද්‍ර ජීවීන්ට ද බලපෑම් එල්ල වෙමින් පවතී. සමුද්‍ර ජීවීන්ට හොඳම සෞඛ්‍යයක් නොමැති වීමට දායක වන බොහෝ සාධක තිබිය හැකිය. ජැමෙයිකාවේ භූ විද්‍යාත්මක සම්භවය, භූ විෂමතා ලක්ෂණ සහ සෘතුමය ඉහළ වර්ෂාපතනය වෙරළබඩ සහ සාගර පරිසරයන්ට බලපාන ස්වාභාවික උපද්‍රව රාශියකට එය ගොදුරු වේ. මේවාට කුණාටු රළ, බෑවුම් බිඳවැටීම් (නායයෑම්), භූමිකම්පා, ගංවතුර සහ සුළි කුණාටු ඇතුළත් වේ. ජැමෙයිකාවේ නෙග්‍රිල් සමුද්‍ර උද්‍යානයේ (NMP) කොරල්පර, ප්‍රධාන සංචාරක ගමනාන්තයක් ලෙස දශක ගණනාවක් තිස්සේ පැවති දැඩි සංවර්ධනයෙන් පසු පෝෂක දූෂණය සහ සාර්ව ඇල්ගී මල් පිපීම හේතුවෙන් වැඩි වැඩියෙන් බලපෑමට ලක්ව ඇත.

වයිට් රිවර් රාෆ්ටින්

එම සාධකවලින් තවත් එකක් සංචාරක ව්‍යාපාරයට ඇතුළත් විය හැකිය: ජැමෙයිකාව ඉතා සංචාරක ස්ථානයක් වන බැවින්, දිවයින ලොව පුරා සිට මෙහි සංචාරය කරන බොහෝ පුද්ගලයින් ආකර්ෂණය කරයි. ජැමෙයිකානු සංචාරක කර්මාන්තය මුළු රැකියා නියුක්තියෙන් 32% ක් සහ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 36% ක් වන අතර එය බොහෝ දුරට හිරු, මුහුද සහ වැලි මත පදනම් වේ, මෙම ගුණාංග දෙක සෞඛ්‍ය සම්පන්න කොරල් පර පරිසර පද්ධති මත රඳා පවතී. ජැමෙයිකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරය නිසා, ජැමෙයිකාවට පමණක් නොහැකි බැවින් සංචාරකයා තම සමුද්‍ර පරිසර පද්ධතිය කළමනාකරණය කිරීමට මූල්‍යමය වශයෙන් උදව් කිරීමට කැමති දැයි බැලීමට ඔවුන් අධ්‍යයනයක් සකස් කර ඇත. සාගරය ලොව පුරා සියලුම රටවල් සම්බන්ධ කරයි, කෙසේ වෙතත්, සෑම කෙනෙකුම සහ සෑම දෙයක්ම සාගරයේ ගලායාමට සහ ජීවිතයට බලපායි. ජැමෙයිකාව විශේෂයෙන් එහි වෙරළ තීරයන් නිසා ඉතා සංචාරක ස්ථානයකි. ඔවුන්ගේ සාගර උපරිමයෙන් ක්‍රියාත්මක නොවන්නේ නම් ජැමෙයිකාවේ සහ එහි වෙසෙන ජනතාවගේ යහපැවැත්ම පිරිහීමට පටන් ගනී. OECD ට අනුව, සාගර සමස්ත ආර්ථිකයට වාර්ෂිකව ඩොලර් ට්‍රිලියන 1.5 ක අගය එකතු කිරීමේ දායකත්වයක් සපයයි. දූපතක සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක් ඔවුන්ගේ ආදායමෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා ගන්නේ ඔවුන්ගේ සාගරයෙන් ය.

දූෂණය

දූෂණය සිදුවන්නේ අපද්‍රව්‍ය, අපද්‍රව්‍ය පද්ධති සහ කසළ මගිනි. කෙසේ වෙතත්, මේ සියල්ල සාමාන්‍යයෙන් වැසි හෝ ගංවතුරෙන් පසු සාගරයට පැමිණේ. ජලයට එකතු වන සෑම දෙයක්ම සාගරයේ ගුණාත්මකභාවය සහ සමතුලිතතාවය වෙනස් කරයි. දුර්වල වෙරළබඩ ජල ගුණාත්මකභාවය ධීවර කර්මාන්තය, සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ සමුද්‍ර වගාව මෙන්ම සාගරයේ සහ වෙරළබඩ වාසස්ථානවල ජීව සම්පත්වල ජීව විද්‍යාත්මක තිරසාරභාවය අඩපණ කර ඇත. ජැමෙයිකාව ඔවුන්ගේ ජලය හරහා බොහෝ භාණ්ඩ ආනයනය කර අපනයනය කරයි. ජැමෙයිකාවට යන සමහර ආනයන අතරට ඛනිජ තෙල් සහ ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන ඇතුළත් වේ. ගැටළු අතර මුහුදේ සිදුවන අනතුරු; ඛනිජ තෙල් සහ ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන දේශීය හා ජාත්‍යන්තර ප්‍රවාහනය හරහා කාන්දු වීමේ අවදානම ඇතුළත් වේ. තෙල් කාන්දුවීම් සාමාන්‍යයෙන් සාගරයේ දක්නට නොලැබෙන රසායනික ද්‍රව්‍ය සමඟ සාගර ජීවීන්ට බාධා කළ හැකිය. ජැමෙයිකාවේ ද වෙනත් ආකාරයේ දූෂණයක් සිදු වේ. ජැමෙයිකාවේ ඝන අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමේ යාන්ත්‍රණ දැනට ප්‍රමාණවත් නොවේ. වැසි බලයෙන් ඝන අපද්‍රව්‍ය ජලයට වැටේ. ඝන අපද්‍රව්‍ය වනජීවීන්ට, විශේෂයෙන් ජල මතුපිට පෝෂණය වන සහ පාවෙන සුන්බුන් ආහාර ලෙස වරදවා වටහා ගන්නා පක්ෂීන්, මාළු සහ කැස්බෑවන්ට ද හානිකර වේ. උදාහරණයක් ලෙස, කුරුල්ලන්ගේ සහ කැස්බෑවන්ගේ ගෙල වටා ප්ලාස්ටික් සිරවී ඇති අතර, ඒවා වර්ධනය වීමට පටන් ගන්නා විට ආහාර ගැනීමට සහ හුස්ම ගැනීමට අපහසු වන අතර, එමඟින් ප්ලාස්ටික් ඔවුන්ගේ ගෙල වටා තද වේ. ප්ලාස්ටික්, ලෝහ සහ වීදුරු කැබලි මාළු අනුභව කරන ආහාර ලෙස වරදවා වටහා ගත හැකිය. සෑම ජැමෙයිකානුවෙක්ම දිනකට අපද්‍රව්‍ය කිලෝග්‍රෑම් 1 (රාත්තල් 2) ක් ජනනය කරයි; මෙයින් 70% ක් පමණක් ජාතික ඝන අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණ අධිකාරිය (NSWMA) විසින් එකතු කරනු ලැබේ - ඉතිරි 30% පුළුස්සා හෝ ගලි/ජල මාර්ගවල බැහැර කරනු ලැබේ.

පාරිසරික ප්‍රතිපත්ති

සාගරය සහ ජලයට යටින් ඇති ජීවිතය ආරක්ෂා කිරීමට උපකාරී වන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතී. ඒකාබද්ධ වෙරළ කලාප කළමනාකරණයේ (ICZM) ඉලක්කය වන්නේ වෙරළබඩ පරිසර පද්ධතිවල ජෛව විවිධත්වය සහ ඵලදායිතාව පවත්වා ගනිමින් වෙරළබඩ සම්පත් මත යැපෙන මානව ප්‍රජාවන්ගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීමයි. රට සංවර්ධනය කිරීම සඳහා සිදු කරනු ලබන සියලුම ඉදිකිරීම් නිසා ඌන සංවර්ධිත රටක් සංවර්ධනය කිරීම සාගර පරිසර පද්ධතියට බලපෑම් කළ හැකිය. බලගතු වෙළඳපොළ බලවේග මෙන්ම ජනගහනයේ සමහර අංශ අතර දරිද්‍රතාවය හේතුවෙන් අධික ලෙස ගොඩනැගීම සහ විනාශකාරී සූරාකෑම සාගර හා වෙරළබඩ සම්පත් පරිහානියට දායක වේ. ජනතාවගේ ජීවිතවලට පමණක් නොව සාගරයේ සහ එහි පරිසර පද්ධතියේ ජීවිතයට ද දායක වන භාවිතයන් සංවර්ධනය කිරීම. මෙම භාවිතයන් සමහරක් අතරට: තිරසාර ධීවර පිළිවෙත් සංවර්ධනය කිරීම, තිරසාර සමුද්‍ර වගා ශිල්පීය ක්‍රම සහ භාවිතයන් සහතික කිරීම, නැව්ගත කිරීමේ තිරසාර කළමනාකරණය සහ තිරසාර සංචාරක පිළිවෙත් ප්‍රවර්ධනය කිරීම ඇතුළත් වේ.

ජන විකාශනය

ජනවාර්ගික සම්භවය

ජැමෙයිකාවේ දෙවන විශාලතම නගරය වන මොන්ටෙගෝ බේ

බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් විශ්ව විද්‍යාලය විසින් 2011 නිල සංගණනයේ ප්‍රථිඵල.

ජනවාර්ගික සම්භවය	ප්‍රතිශතය	ආසන්න ජනගහනය
අප්‍රිකානු සම්භවය	76.3	2,047,668
අප්‍රිකානු-යුරෝපීය	15.1	405,240
නැගෙනහිර ඉන්දියානු සහ අප්‍රිකානු-නැගෙනහිර ඉන්දියානු	3.4	91,246
සුදු	3.2	85,878
චීන	1.2	32,224
වෙනත්	0.8	21,470
එකතුව	100.0%	2,683,707

ජැමෙයිකාවේ විවිධ ජනවාර්ගික මූලයන් "Out of Money One People" යන ජාතික ආදර්ශ පාඨයෙන් පිළිබිඹු වේ. "Out of Money One People" යන ආදර්ශ පාඨය දිවයිනේ බොහෝ දෙනෙකු විසින් මතභේදයට ලක් කර ඇත - මන්ද ජැමෙයිකාව අතිමහත් ලෙස තනි ජාතියක් වන අතර ජැමෙයිකාවේ ආරම්භක පියවරුන් [රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ලේඛකයින්] බොහෝ දුරට සුදු ජාතිකයින් හෝ 'දුඹුරු හෝ දුඹුරු මිනිසා පන්තියේ' සාමාජිකයින්ගෙන් සමන්විත වූ නිසා එය එසේ වූ බව ඔවුන් සිතති - එය රටේ බහුතර කළු ජනගහනයේ අදහස් වැරදි ලෙස නිරූපණය කළේය.

2,812,000 (ජූලි 2018 ඇස්තමේන්තුගත) ජනගහනයෙන් වැඩි දෙනෙක් අප්‍රිකානු හෝ අර්ධ වශයෙන් අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති අය වන අතර, බොහෝ දෙනෙකුට ඔවුන්ගේ මූලාරම්භය වර්තමාන ඝානාව සහ නයිජීරියාව වැනි බටහිර අප්‍රිකානු රටවලට සොයා ගැනීමට හැකි වේ. අනෙකුත් ප්‍රධාන මුතුන් මිත්තන්ගේ ප්‍රදේශ වන්නේ යුරෝපය, දකුණු ආසියාව සහ නැගෙනහිර ආසියාවයි. එක්සත් ජනපදය වැනි අනෙකුත් රටවල කැපී පෙනෙන පරිදි ජැමෙයිකානුවන් ජාතිය අනුව තමන්ව හඳුනා ගැනීම අසාමාන්‍ය දෙයක් වන අතර, බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් ජැමෙයිකානු ජාතිකත්වය තමන් තුළම සහ අනන්‍යතාවයක් ලෙස සලකන අතර, ජනවාර්ගිකත්වය නොසලකා "ජැමෙයිකානු" ලෙස සරලව හඳුනා ගනී. අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ දිවයිනේ සාමාන්‍ය මිශ්‍රණය 78.3% උප-සහාරා අප්‍රිකානු, 16.0% යුරෝපීය සහ 5.7% නැගෙනහිර ආසියානු බවයි.

බටහිර ඉන්දීය කොදෙව්හි දේශීය විශ්ව විද්‍යාලය විසින් වඩාත් නිවැරදි අධ්‍යයනයක් සිදු කරන ලදී - ජැමෙයිකාවේ ජනගහනය වඩාත් නිවැරදිව 76.3% අප්‍රිකානු සම්භවයක් ඇති හෝ කළු ජාතිකයන්, 15.1% අප්‍රිකානු-යුරෝපීය (හෝ දේශීයව දුඹුරු මිනිසා හෝ බ්‍රව්නිං පන්තිය ලෙස හැඳින්වේ), 3.4% නැගෙනහිර ඉන්දියානු සහ අප්‍රිකානු-නැගෙනහිර ඉන්දියානු, 3.2% සුදු, 1.2% චීන සහ 0.8% වෙනත් ය.

ඇකොම්පොන්ග් සහ අනෙකුත් ජනාවාසවල ජැමෙයිකානු මැරූන් යනු වතුකරයෙන් පලා ගොස් අභ්‍යන්තරයට ගොස් තමන්ගේම ස්වාධීන ප්‍රජාවන් පිහිටුවා ගත් අප්‍රිකානු වහලුන්ගෙන් පැවත එන්නන් වේ. බොහෝ මැරූන්වරු තමන්ගේම සම්ප්‍රදායන් දිගටම කරගෙන යන අතර ඔවුන්ගේම භාෂාව කතා කරති, එය දේශීයව ක්‍රොමැන්ටි ලෙස හැඳින්වේ.

ආසියානුවන් තුන්වන විශාලතම කණ්ඩායම සාදයි (බ්‍රව්නිං පන්තියෙන් පසු - එනම් වහල්භාවයේ දී මුලටෝවරුන්ගෙන් පැවත එන්නන් සහ විමුක්තියෙන් පසු අනෙකුත් අන්තර් වාර්ගික මිශ්‍රණයන්) සහ ඉන්දු-ජැමෙයිකානුවන් සහ චීන ජැමෙයිකානුවන් ඇතුළත් වේ. බොහෝ දෙනෙක් පැවත එන්නේ 1838 දී වහල්භාවය අහෝසි කිරීමෙන් පසු ශ්‍රම හිඟය පිරවීම සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත රජය විසින් ගෙන එන ලද ගිවිසුම්ගත සේවකයින්ගෙනි. ඔවුන්ගේ ඉන්දියානු සගයන් සමඟ, චීන ජැමෙයිකානුවන් ද ජැමෙයිකාවේ ප්‍රජාව සහ ඉතිහාසයේ අත්‍යවශ්‍ය කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත.

ලෙබනන් සහ සිරියානු සම්භවයක් ඇති ජැමෙයිකානුවන් 20,000 ක් පමණ සිටිති. බොහෝ දෙනෙක් 19 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී ලෙබනනයේ ඔටෝමාන් ආක්‍රමණයෙන් පලා ගිය ක්‍රිස්තියානි සංක්‍රමණිකයින් වූහ. අවසානයේ ඔවුන්ගේ පරම්පරාව ඉතා සාර්ථක දේශපාලනඥයන් සහ ව්‍යාපාරිකයන් බවට පත්විය.

ඉංග්‍රීසි සංක්‍රමණිකයන්ගේ පළමු රැල්ල ස්පාඤ්ඤ යටත් කර ගැනීමෙන් පසු 1655 දී දිවයිනට පැමිණි අතර, ඔවුන් ඓතිහාසිකව ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම වී ඇත. පළමු අයර්ලන්ත සංක්‍රමණිකයන් 1600 ගණන්වල ජැමෙයිකාවට පැමිණියේ යුද සිරකරුවන් ලෙස සහ පසුව ගිවිසුම්ගත කම්කරුවන් ලෙසය. ස්කොට්ලන්ත ජාතිකයන් දිවයිනට ද සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කර ඇත. ස්කොට්ලන්ත හෙරල්ඩ් පුවත්පතට අනුව, ස්කොට්ලන්තයේ ජනගහනයට වඩා ජැමෙයිකාවේ කැම්බල් වාසගම භාවිතා කරන පුද්ගලයින් වැඩි වන අතර, ස්කොට්ලන්තයෙන් පිටත ස්කොට්ලන්ත වාසගමවල ඉහළම ප්‍රතිශතය එයයි. ජැමෙයිකානු දුරකථන නාමාවලිවල වාසගමවලින් 60% ක් පමණ ස්කොට්ලන්ත වාසගම වේ. ස්කොට්ලන්තයෙන් පැමිණි පළමු ජැමෙයිකානු වැසියන් පිටුවහල් කරන ලද "කැරලිකරුවන්" විය. පසුව ඔවුන් පසුපස හඹා ගියේ ස්කොට්ලන්තයේ සහ දිවයිනේ ඔවුන්ගේ මහා රටේ වතු අතර කාලය ගත කළ අභිලාෂකාමී ව්‍යාපාරිකයන් විසිනි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, දිවයිනේ වහල් හිමිකාරීත්වය දරන වතු බොහොමයක් ස්කොට්ලන්ත පිරිමින් සතු වූ අතර, එමඟින් ස්කොට්ලන්ත සම්භවයක් ඇති මිශ්‍ර-ජාති ජැමෙයිකානුවන් විශාල සංඛ්‍යාවක් බිහි විය. නිදහසින් පසු බොහෝ කලකට පසු ස්කොට්ලන්තයෙන් ඉහළ සංක්‍රමණයක් පැවතුනි.

ජැමෙයිකාවේ අගනුවර සහ විශාලතම නගරය වන කිංග්ස්ටන්හි උතුරු තදාසන්න ප්‍රදේශ

ප්‍රධාන වශයෙන් සෙෆාර්ඩික් යුදෙව් උරුමයෙන් පැවත එන පෘතුගීසි සම්භවයක් ඇති සැලකිය යුතු ජැමෙයිකානු ජනගහනයක් ද මෙහි සිටිති. පළමු යුදෙව්වන් 15 වන සියවසේදී ස්පාඤ්ඤයේ සිට ගවේෂකයන් ලෙස පැමිණියේ පිටුවහල් කිරීම හෝ ක්‍රිස්තියානි ආගමට හැරවීම අතර තෝරා ගැනීමට බල කිරීමෙන් පසුවය. ඔවුන්ගෙන් සුළු පිරිසක් වහල් හිමියන් හෝ මුහුදු කොල්ලකරුවන් බවට පත් වූහ. යුදෙව් ආගම අවසානයේ ජැමෙයිකාවේ ඉතා බලගතු වූ අතර අද රට පුරා බොහෝ යුදෙව් සුසාන භූමි සමඟ දැකිය හැකිය. හොලොකෝස්ට් සමයේදී ජැමෙයිකාව යුරෝපයේ හිංසා පීඩාවලින් පලා යන යුදෙව්වන්ට රැකවරණයක් විය.

2015 වන විට සංක්‍රමණ වැඩි වූ අතර, ප්‍රධාන වශයෙන් චීනය, හයිටි, කියුබාව, කොලොම්බියාව සහ ලතින් ඇමරිකාවෙන් පැමිණි සංක්‍රමණ; ලතින් ඇමරිකානුවන් 20,000 ක් ජැමෙයිකාවේ ජීවත් වූහ. 2016 දී අගමැති ඇන්ඩෲ හොල්නස් ස්පාඤ්ඤ ජැමෙයිකාවේ දෙවන නිල භාෂාව බවට පත් කිරීමට යෝජනා කළේය. ඇමරිකානුවන් 7,000ක් පමණ ජැමෙයිකාවේ ජීවත් වෙති.

භාෂා

ජැමෙයිකාව ද්විභාෂා රටක් ලෙස සලකනු ලබන අතර, ජනගහනය විසින් ප්‍රධාන භාෂා දෙකක් භාවිතා කරනු ලැබේ. නිල භාෂාව (ජැමෙයිකානු) ඉංග්‍රීසි වන අතර එය රජය, නීති පද්ධතිය, මාධ්‍ය සහ අධ්‍යාපනය ඇතුළුව "පොදු ජීවිතයේ සියලු ක්ෂේත්‍රවල භාවිතා වේ". කෙසේ වෙතත්, ප්‍රාථමික කථන භාෂාව ජැමෙයිකානු පැටොයිස් (හෝ පැට්වා) ලෙස හඳුන්වන ඉංග්‍රීසි පාදක ක්‍රියෝල් භාෂාවකි. මෙම දෙක උපභාෂා අඛණ්ඩතාවයක පවතින අතර, කථිකයන් සන්දර්භය සහ ඔවුන් කතා කරන්නේ කා සමඟද යන්න අනුව වෙනස් කථන ලේඛනයක් භාවිතා කරයි. "පිරිසිදු" පැටොයිස්, සමහර විට ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ විශේෂයෙන් අපගමන උපභාෂාවක් ලෙස දැකිය හැකි වුවද, සම්මත ඉංග්‍රීසි සමඟ අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් තේරුම්ගත නොහැකි අතර එය වෙනම භාෂාවක් ලෙස සැලකීම වඩාත් සුදුසුය. ජැමෙයිකානු භාෂා ඒකකය විසින් 2007 දී කරන ලද සමීක්ෂණයකින් හෙළි වූයේ ජනගහනයෙන් සියයට 17.1 ක් ජැමෙයිකානු සම්මත ඉංග්‍රීසි (JSE) භාෂාව ඒකභාෂා බවත්, සියයට 36.5 ක් පැටොයිස් භාෂාව ඒකභාෂා බවත්, සියයට 46.4 ක් ද්විභාෂා බවත්ය, නමුත් පෙර සමීක්ෂණ මගින් වැඩි ද්විභාෂා මට්ටමක් (සියයට 90 දක්වා) පෙන්වා දී ඇත. ජැමෙයිකානු අධ්‍යාපන ක්‍රමය 2015 දී පමණ පැටොයිස් හි විධිමත් උපදෙස් ලබා දීමට පටන් ගත් අතර, JSE "නිල ඉගැන්වීමේ භාෂාව" ලෙස රඳවා තබා ගත්තේය.

ඊට අමතරව, සමහර ජැමෙයිකානුවන් ජැමෙයිකානු සංඥා භාෂාව (JSL), ඇමරිකානු සංඥා භාෂාව (ASL) හෝ පිරිහෙමින් පවතින ස්වදේශික ජැමෙයිකානු රට සංඥා භාෂාව (කොන්ච්රි සේන්) එකක් හෝ කිහිපයක් භාවිතා කරයි. JSL සහ ASL යන දෙකම විවිධ හේතූන් මත වේගයෙන් කොන්ච්රි සේන් වෙනුවට ආදේශ කරයි.

සංක්‍රමණය

බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් වෙනත් රටවලට, විශේෂයෙන් එක්සත් රාජධානිය, එක්සත් ජනපදය සහ කැනඩාවට සංක්‍රමණය වී ඇත. එක්සත් ජනපදය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, වසරකට ජැමෙයිකානුවන් 20,000 ක් පමණ ස්ථිර පදිංචිය ලබා දෙනු ලැබේ. කියුබාව, පුවර්ටෝ රිකෝ, ගයනාව සහ බහමාස් වැනි අනෙකුත් කැරිබියන් රටවලට ජැමෙයිකානුවන් සංක්‍රමණය වී ඇත. 2004 දී ඇස්තමේන්තු කරන ලද්දේ ජැමෙයිකානුවන් සහ ජැමෙයිකානු පරම්පරාවෙන් පැවත එන්නන් මිලියන 2.5 ක් පමණ විදේශයන්හි ජීවත් වූ බවයි.

ජැමෙයිකානුවන් 800,000 ක් පමණ එක්සත් රාජධානියේ ජීවත් වන අතර, ඔවුන් මේ වන විට රටේ විශාලතම අප්‍රිකානු-කැරිබියානු කණ්ඩායම බවට පත්ව ඇත. ජැමෙයිකාවේ සිට එක්සත් රාජධානියට මහා පරිමාණ සංක්‍රමණය ප්‍රධාන වශයෙන් සිදු වූයේ 1950 සහ 1960 ගණන්වල රට තවමත් බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය යටතේ පැවති විටය. බොහෝ විශාල එක්සත් රාජධානියේ නගරවල ජැමෙයිකානු ප්‍රජාවන් ඇත. නිව් යෝර්ක් නගරය, බෆලෝ, මියාමි මෙට්‍රෝ ප්‍රදේශය, ඇට්ලන්ටා, චිකාගෝ, ඔර්ලන්ඩෝ, ටැම්පා, වොෂින්ටන්, ඩී.සී., ෆිලඩෙල්ෆියා, හාර්ට්ෆර්ඩ්, ප්‍රොවිඩන්ස් සහ ලොස් ඇන්ජලීස් ඇතුළු එක්සත් ජනපදයේ බොහෝ නගරවල විදේශගත ජැමෙයිකානුවන්ගේ සාන්ද්‍රණය තරමක් සැලකිය යුතු ය. කැනඩාවේ, ජැමෙයිකානු ජනගහනය ටොරොන්ටෝ හි කේන්ද්‍රගත වී ඇති අතර, හැමිල්ටන්, මොන්ට්‍රියල්, විනිපෙග්, වැන්කුවර් සහ ඔටාවා වැනි නගරවල කුඩා ප්‍රජාවන් ඇත. ජැමෙයිකානු කැනේඩියානුවන් මුළු කළු කැනේඩියානු ජනගහනයෙන් 30% ක් පමණ වේ. සැලකිය යුතු නමුත් ඉතා කුඩා සංක්‍රමණික කණ්ඩායමක් ඉතියෝපියාවේ ජැමෙයිකානුවන් වේ. මොවුන් බොහෝ දුරට රස්තෆාරියන්වරුන් වන අතර, ඔවුන්ගේ දේවධර්මීය ලෝක දෘෂ්ටිය තුළ අප්‍රිකාව පොරොන්දු දේශය හෝ "සියොන්" හෝ වඩාත් නිශ්චිතවම ඉතියෝපියාව වේ, හිටපු ඉතියෝපියානු අධිරාජ්‍යයා වන හේයිල් සෙලාසි රඳවා සිටින ගෞරවය නිසා. බොහෝ දෙනෙක් ජීවත් වන්නේ අඩිස් අබාබා අගනුවරට සැතපුම් 150 ක් (කිලෝමීටර් 240) දකුණින් පිහිටි ෂෂාමනේ කුඩා නගරයේ ය.

අපරාධ

1962 දී ජැමෙයිකාව නිදහස ලබා ගන්නා විට, මිනීමැරුම් අනුපාතය වැසියන් 100,000 කට 3.9 ක් වූ අතර එය ලෝකයේ අඩුම එකකි. 2009 වන විට, අනුපාතය වැසියන් 100,000 කට 62 ක් වූ අතර එය ලෝකයේ ඉහළම එකකි. සංවිධානාත්මක අපරාධ ජැමෙයිකානු හිමිකරුවන් හෝ "යාඩි" වටා කේන්ද්‍රගත වීමත් සමඟ කල්ලි ප්‍රචණ්ඩත්වය බරපතල ගැටළුවක් බවට පත්විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ ඇස්තමේන්තු වලට අනුව, වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලෝකයේ ඉහළම මිනීමැරුම් අනුපාතවලින් එකක් ජැමෙයිකාවේ පවතී. ජැමෙයිකාවේ සමහර ප්‍රදේශ, විශේෂයෙන් කිංග්ස්ටන්, මොන්ටෙගෝ බොක්ක සහ වෙනත් තැන්වල දුප්පත් ප්‍රදේශවල අපරාධ සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය ඉහළ මට්ටමක පවතී.

කෙසේ වෙතත්, 2009 දී මිනීමැරුම් 1,683 ක් සහ 2010 දී 1,447 ක් වාර්තා විය. උපායමාර්ගික වැඩසටහනක් දියත් කිරීමෙන් පසු, 2010 දී පහත වැටීමේ ප්‍රවණතාවයෙන් පසුව, 2011 න් පසු මිනීමැරුම් අනුපාතය දිගටම පහත වැටුණි. 2012 දී, ජාතික ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය මිනීමැරුම්වල සියයට 30 ක අඩුවීමක් වාර්තා කළේය. කෙසේ වෙතත්, 2017 දී මිනීමැරුම් පෙර වසරට වඩා 22% කින් ඉහළ ගියේය.

බොහෝ ජැමෙයිකානුවන් LGBT සහ අන්තර්ලිංගික පුද්ගලයින් කෙරෙහි සතුරු ය, සහ සමලිංගික පුද්ගලයින්ට එරෙහිව මැර ප්‍රහාර වාර්තා වී ඇත. බොහෝ ඉහළ පෙළේ නර්තන ශාලා සහ රාගා කලාකරුවන් විසින් පැහැදිලිවම සමලිංගික භීතික පද රචනා ඇතුළත් ගීත නිෂ්පාදනය කර ඇත. මෙය Stop Murder Music වැනි LGBT අයිතිවාසිකම් සංවිධාන පිහිටුවීමට හේතු වී ඇත. සමලිංගිකත්වය නීති විරෝධී වන අතර සිර දඬුවම් ලැබිය හැකිය

ප්‍රධාන නගර

ජැමෙයිකාව හි විශාලතම නගර ජනවිකාස සංඛ්‍යාලේඛන 2016, පිටු. 15–16 (2011 සංගණනය)
	ස්ථානය		පැරිෂ්	ජනගහණය
කිංග්ස්ටන්	1	කිංග්ස්ටන්	කිංග්ස්ටන්	661,862	මොන්ටෙගෝ බේ
	2	පෝට්මෝර්	ශාන්ත කැතරීන්	182,153
	3	ස්පැනිෂ් ටවුන්	ශාන්ත කැතරීන්	147,152
	4	මොන්ටෙගෝ බේ	ශාන්ත ජේම්ස්	110,115
	5	මේ පෙන්	ක්ලරෙන්ඩන්	61,548
	6	මැන්ඩෙවිල්	මැන්චෙස්ටර්	49,695
	7	පරණ වරාය	ශාන්ත කැතරීන්	28,912
	8	සැවානා-ලා-මාර්	වෙස්ට්මෝලන්ඩ්	22,633
	9	ඔචෝ රියෝස්	ශාන්ත ඈන්	16,671
	10	ලින්ස්ටෙඩ්	ශාන්ත කැතරීන්	15,231

ආගම්

මැන්ඩෙවිල් පල්ලිය (ඇස්ත. 1816), මැන්චෙස්ටර් පල්ලියේ ඇන්ග්ලිකන් පල්ලියකි. ජැමෙයිකාවේ විශාලතම ආගම ක්‍රිස්තියානි ධර්මයයි.

ජැමෙයිකාවේ ක්‍රියාත්මක වන විශාලතම ආගම ක්‍රිස්තියානි ආගමයි. 70% ක් පමණ රෙපරමාදු භක්තිකයන් වේ; රෝමානු කතෝලිකයන් ජනගහනයෙන් 2% ක් පමණි. 2001 සංගණනයට අනුව, රටේ විශාලතම රෙපරමාදු නිකායන් වන්නේ දෙවියන් වහන්සේගේ පල්ලිය (24%), සෙවන්ත්-ඩේ ඇඩ්වෙන්ටිස්ට් පල්ලිය (11%), පෙන්තකොස්ත (10%), බැප්ටිස්ට් (7%), ඇන්ග්ලිකන් (4%), යුනයිටඩ් පල්ලිය (2%), මෙතෝදිස්ත (2%), මොරවියන් (1%) සහ ප්ලයිමූත් බ්‍රෙත්රන් (1%) ය. බෙඩ්වර්ඩිස්වාදය යනු දිවයිනට ආවේණික ක්‍රිස්තියානි ධර්මයේ ආකාරයකි, සමහර විට එය වෙනම ඇදහිල්ලක් ලෙස සැලකේ. බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රිස්තියානි අහෝසි කරන්නන් සහ බැප්ටිස්ට් මිෂනාරිවරුන් වහල්භාවයට එරෙහි අරගලයේදී උගත් හිටපු වහලුන් සමඟ එක් වූ විට ක්‍රිස්තියානි ඇදහිල්ල පිළිගැනීමට ලක් විය.

2011 සංගණනයට අනුව රස්තෆාරි ව්‍යාපාරයේ අනුගාමිකයින් 29,026 ක් සිටින අතර රස්තෆාරියන් පිරිමින් 25,325 ක් සහ රස්තෆාරියන් කාන්තාවන් 3,701 ක් සිටිති. මෙම ඇදහිල්ල 1930 ගණන්වල ජැමෙයිකාවේ ආරම්භ වූ අතර ක්‍රිස්තියානි ධර්මය තුළ මුල් බැස තිබුණද එය දැඩි ලෙස අප්‍රිකානු කේන්ද්‍රීය වේ, ජැමෙයිකානු කළු ජාතිකවාදී මාකස් ගාර්වේ සහ ඉතියෝපියාවේ හිටපු අධිරාජ්‍යයා වූ හේල් සෙලාසි වැනි පුද්ගලයින්ට ගරු කරයි. රස්තෆාරි එතැන් සිට ලොව පුරා ව්‍යාප්ත වී ඇත, විශේෂයෙන් විශාල කළු හෝ අප්‍රිකානු ඩයස්පෝරාවන් සිටින ප්‍රදේශවලට.

අප්‍රිකාවෙන් ලබාගත් විවිධ ඇදහිලි සහ සාම්ප්‍රදායික ආගමික පිළිවෙත් දිවයිනේ ක්‍රියාත්මක වේ, විශේෂයෙන් කුමිනා, කොන්වින්ස්, මියාල් සහ ඔබියා.

ජැමෙයිකාවේ අනෙකුත් ආගම් අතරට යෙහෝවාගේ සාක්ෂිකරුවන් (ජනගහනයෙන් 2%), අනුගාමිකයින් 8,000 ක් පමණ වන බහායි ඇදහිල්ල සහ ප්‍රාදේශීය අධ්‍යාත්මික එක්රැස්වීම් 21 ක්, මෝමන්වාදය, බුද්ධාගම සහ හින්දු ආගම ඇතුළත් වේ. හින්දු දීපවාලි උත්සවය ඉන්දු-ජැමෙයිකානු ප්‍රජාව අතර වාර්ෂිකව සමරනු ලැබේ.

ලිබරල්-කොන්සර්වේටිව් ලෙස තමන්ව විස්තර කරන යුදෙව්වන් 200 ක් පමණ කුඩා ජනගහනයක් ද සිටිති. ජැමෙයිකාවේ මුල් යුදෙව්වන් 15 වන සියවසේ මුල් භාගයේ ස්පාඤ්ඤය සහ පෘතුගාලය දක්වා ඔවුන්ගේ මූලයන් සොයා ගනී. කහල් කඩොෂ් ෂාරේ ෂාලෝම්, ඊශ්‍රායෙල්වරුන්ගේ එක්සත් සභාව ලෙසද හැඳින්වේ, එය කිංග්ස්ටන් නගරයේ පිහිටා ඇති ඓතිහාසික සිනගෝගයකි. මුලින් 1912 දී ඉදිකරන ලද මෙය දිවයිනේ ඉතිරිව ඇති නිල සහ එකම යුදෙව් නමස්කාර ස්ථානයයි. කලක් බහුල යුදෙව් ජනගහනය කාලයත් සමඟ ස්වේච්ඡාවෙන් ක්‍රිස්තියානි ආගමට හැරුණි. ෂාරේ ෂාලෝම් යනු වැලි සහිත බිම් අඩංගු ලෝකයේ ඇති ස්වල්ප සිනගෝගවලින් එකක් වන අතර එය ජනප්‍රිය සංචාරක ගමනාන්තයකි.

ජැමෙයිකාවේ ඓතිහාසික අෂුරා උත්සවයක්, එය දේශීයව හුසේ හෝ හොසේ ලෙස හැඳින්වේ.

අනෙකුත් කුඩා කණ්ඩායම්වලට අනුගාමිකයන් 5,000 ක් සිටින බව පවසන මුස්ලිම්වරු ද වෙති. අෂුරා (දේශීයව හුසේ හෝ හොසේ ලෙස හැඳින්වේ) සහ ඊද් යන මුස්ලිම් නිවාඩු දිනයන් වසර සිය ගණනක් දිවයින පුරා සමරනු ලැබේ. අතීතයේ දී, සෑම පල්ලියකම සෑම වතුයායක්ම හොසේ සමරනු ලැබීය. අද එය ඉන්දියානු සැණකෙළියක් ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර එය සෑම අගෝස්තු මාසයකම සමරනු ලබන ක්ලැරෙන්ඩන් හි වඩාත් ප්‍රසිද්ධය. සෑම ආගමකම ජනයා මෙම අවස්ථාවට සහභාගී වන අතර, අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවය පෙන්වමින්ය.

අධ්‍යාපනය

වහලුන්ගේ විමුක්තිය මහජනතාව සඳහා අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කිරීම ප්‍රකාශ කළේය. විමුක්තියට පෙර ප්‍රදේශවාසීන්ට අධ්‍යාපනය ලබා දීම සඳහා පාසල් ස්වල්පයක් තිබූ අතර බොහෝ දෙනෙක් තම දරුවන් උසස් අධ්‍යාපනයක් ලබා ගැනීම සඳහා එංගලන්තයට යැවූහ. විමුක්තියෙන් පසු බටහිර ඉන්දීය කොමිසම දැන් සියලුම වයස් පාසල් ලෙස හඳුන්වන ප්‍රාථමික පාසල් පිහිටුවීම සඳහා මුදල් ප්‍රමාණයක් ප්‍රදානය කළේය. මෙම පාසල් බොහොමයක් පල්ලි විසින් පිහිටුවන ලදී. මෙය නූතන ජැමෙයිකානු පාසල් පද්ධතියේ ආරම්භයයි.

වර්තමානයේ පහත සඳහන් පාසල් කාණ්ඩ පවතී:

• මුල් ළමා කාලය - මූලික, ළදරු සහ පෞද්ගලිකව ක්‍රියාත්මක වන පෙර පාසල්. වයස් කාණ්ඩය: අවුරුදු 2 - 5.
• ප්‍රාථමික - රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික හිමිකාරීත්වය (පෞද්ගලික හිමිකාරිත්වය සූදානම් කිරීමේ පාසල් ලෙස හැඳින්වේ). වයස අවුරුදු 3 - 12.
• ද්විතීයික - රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික හිමිකාරිත්වය. වයස අවුරුදු 10 - 19. ජැමෙයිකාවේ උසස් පාසල් තනි ලිංගික හෝ සම-අධ්‍යාපන ආයතන විය හැකි අතර, බොහෝ පාසල් බ්‍රිතාන්‍ය බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් පුරා භාවිතා කරන සාම්ප්‍රදායික ඉංග්‍රීසි ව්‍යාකරණ පාසල් ආකෘතිය අනුගමනය කරයි.
• තෘතියික - ප්‍රජා විද්‍යාල; 1836 දී ආරම්භ කරන ලද මයිකෝ ගුරු විද්‍යාලය (දැන් MICO විශ්ව විද්‍යාල විද්‍යාලය) පැරණිතම ගුරු විද්‍යාල; ෂෝර්ට්වුඩ් ගුරු විද්‍යාලය (එය වරෙක කාන්තා ගුරු පුහුණු ආයතනයක් විය); වෘත්තීය පුහුණු මධ්‍යස්ථාන, විද්‍යාල සහ විශ්ව විද්‍යාල, පොදු සහ පෞද්ගලික හිමිකාරීත්වය දරයි. දේශීය විශ්ව විද්‍යාල පහක් ඇත: බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් විශ්ව විද්‍යාලය (මෝනා කැම්පස්); ජැමෙයිකාවේ තාක්ෂණ විශ්ව විද්‍යාලය, කලින් කලා විද්‍යා හා තාක්ෂණ විද්‍යාලය (CAST); උතුරු කැරිබියන් විශ්ව විද්‍යාලය, කලින් බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් විද්‍යාලය; පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය කැරිබියන් විශ්ව විද්‍යාලය, කලින් කැරිබියන් විශ්ව විද්‍යාලය; සහ කැරිබියන් ජාත්‍යන්තර විශ්ව විද්‍යාලය.

ඊට අමතරව, බොහෝ ප්‍රජා සහ ගුරු පුහුණු විද්‍යාල තිබේ.

අධ්‍යාපනය මුල් ළමාවියේ සිට ද්විතීයික මට්ටම් දක්වා නොමිලේ. වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයේ වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලැබීමට මුදල් වැය කළ නොහැකි අයට, මානව රැකියා සහ සම්පත් පුහුණුව-ජාතික පුහුණු ඒජන්සිය (HEART භාරය-NTA) වැඩසටහන හරහා [2] අවස්ථා තිබේ, එය සියලුම වැඩ කරන වයසේ ජාතික ජනගහනය සඳහා විවෘත වේ. සහ විවිධ විශ්ව විද්‍යාල සඳහා පුළුල් ශිෂ්‍යත්ව ජාලයක් හරහාය.

ආර්ථිකය

හෝටලයක් සහ අවන්හලක් සහිත නෙග්‍රිල්හි වෙරළ තීරයක්

ඔරකාබෙස්සා හි ජේම්ස් බොන්ඩ් වෙරළ තීරය

ජැමෙයිකාව යනු රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් සහ පෞද්ගලික අංශයේ ව්‍යාපාර යන දෙකම සහිත මිශ්‍ර ආර්ථිකයකි. ජැමෙයිකානු ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන අංශ අතර කෘෂිකර්මාන්තය, පතල් කැණීම, නිෂ්පාදන, සංචාරක, ඛනිජ තෙල් පිරිපහදු කිරීම, මූල්‍ය සහ රක්ෂණ සේවා ඇතුළත් වේ. සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ පතල් කැණීම ප්‍රමුඛ විදේශ විනිමය උපයන්නන් වේ. ජැමෙයිකානු ආර්ථිකයෙන් අඩක් සේවා මත රඳා පවතින අතර එහි ආදායමෙන් අඩක් සංචාරක ව්‍යාපාරය වැනි සේවාවන්ගෙන් ලැබේ. සෑම වසරකම විදේශීය සංචාරකයින් මිලියන 4.3 ක් ජැමෙයිකාවට පැමිණෙන බවට ඇස්තමේන්තු කර ඇත. ලෝක බැංකුවට අනුව, ජැමෙයිකාව ඉහළ මධ්‍යම ආදායම් ලබන රටක් වන අතර එහි කැරිබියානු අසල්වැසියන් මෙන් දේශගුණික විපර්යාස, ගංවතුර සහ සුළි කුණාටු වල බලපෑම් වලට ගොදුරු විය හැකිය. 2018 දී, ජැමෙයිකාව G20 සහ G7 වාර්ෂික රැස්වීම්වලදී CARICOM කැරිබියානු ප්‍රජාව නියෝජනය කළේය. 2019 දී ජැමෙයිකාව වසර 50 ක් තුළ එහි අඩුම විරැකියා අනුපාතය වාර්තා කළේය.

බහුපාර්ශ්වික මූල්‍ය ආයතනවල සහාය ඇතිව, 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට, ජැමෙයිකාව පෞද්ගලික අංශයේ ක්‍රියාකාරකම් පෝෂණය කිරීම සහ සම්පත් වෙන් කිරීමේදී වෙළඳපොළ බලවේගවල භූමිකාව වැඩි කිරීම අරමුණු කරගත් ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට උත්සාහ කර ඇත. 1991 සිට, රජය විනිමය පාලනයන් ඉවත් කිරීම, විනිමය අනුපාතය පාවීම, තීරුබදු අඩු කිරීම, ජැමෙයිකානු ඩොලරය ස්ථාවර කිරීම, උද්ධමනය අඩු කිරීම සහ විදේශ ආයෝජන සඳහා සීමාවන් ඉවත් කිරීම මගින් ආර්ථික ලිබරල්කරණය සහ ස්ථාවරකරණය කිරීමේ වැඩසටහනක් අනුගමනය කර ඇත. දැඩි මූල්‍ය විනය පවත්වා ගැනීම, වෙළඳාම සහ මූල්‍ය ප්‍රවාහ සඳහා වැඩි විවෘතභාවයක්, වෙළඳපොළ ලිබරල්කරණය සහ රජයේ ප්‍රමාණය අඩු කිරීම කෙරෙහි අවධාරණය කර ඇත. මෙම කාලය තුළ, ආර්ථිකයෙන් විශාල කොටසක් කොටස් විකිණීම සහ පුද්ගලීකරණ වැඩසටහන් හරහා පෞද්ගලික අංශයේ හිමිකාරිත්වයට ආපසු ලබා දෙන ලදී. කිංග්ස්ටන්, මොන්ටෙගෝ බොක්ක සහ ස්පාඤ්ඤ නගරයේ නිදහස් වෙළඳ කලාප තීරුබදු රහිත ආනයනය, බදු රහිත ලාභ සහ අපනයන ඉපැයීම් නොමිලේ ආපසු ගෙන්වා ගැනීමට ඉඩ සලසයි.

නිදහසින් පසු ජැමෙයිකාවේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් ලෙස වර්ධනය විය, නමුත් පසුව 1980 ගණන්වල බොක්සයිට් මිලෙහි දැඩි පහත වැටීම් සහ කෘෂිකර්මාන්තයේ මිලෙහි උච්චාවචනයන් හේතුවෙන් එකතැන පල් විය. 1994 දී මූල්‍ය අංශය කරදරකාරී විය, බොහෝ බැංකු සහ රක්ෂණ සමාගම් දැඩි පාඩු සහ ද්‍රවශීලතා ගැටළු වලට මුහුණ දුන්හ. පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ලේකම් කාර්යාලයට අනුව, "මෙම බැංකු සහ සමාගම්වලට සහාය වීම සඳහා රජය 1997 ජනවාරි මාසයේදී මූල්‍ය අංශ ගැලපුම් සමාගම (ෆින්සැක්) පිහිටුවන ලදී, කොටස් සඳහා ප්‍රති result ලයක් ලෙස අරමුදල් සපයමින්, බැංකු සහ රක්ෂණ සමාගම් සහ අදාළ සමාගම්වල සැලකිය යුතු කොටස් අත්පත් කර ගත්තේය..." නමුත් එය ගැටලුව තවත් උග්‍ර කළ අතර රට විශාල බාහිර ණයකට ඇද දැමීය. 2001 සිට, මෙම බැංකු සහ සමාගම් මූල්‍ය සෞඛ්‍යයට යථා තත්ත්වයට පත් කළ පසු, ෆින්සැක් ඒවා ඉවත් කළේය." ජැමෙයිකාවේ රජය උද්ධමනය අඩු කිරීමට කැපවී සිටින අතර, එහි ප්‍රධාන වෙළඳ හවුල්කරුවන්ගේ ඉලක්කයට අනුකූලව එය ගෙන ඒමේ දිගුකාලීන අරමුණ ඇත.

1996 සහ 1997 දී මූල්‍ය අංශයේ සැලකිය යුතු ගැටළු සහ 1997 දී දිවයින පුරා දරුණු නියඟයක් (වසර 70 කට පසු නරකම) සහ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය තියුනු ලෙස අඩු කළ සුළි කුණාටුව හේතුවෙන් බොහෝ දුරට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ අඩුවීමක් සිදුවිය. 1997 සහ 1998 දී, නාමික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 8 ක් පමණ ඉහළ අගයක් ගත් අතර පසුව 1999 සහ 2000 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 4½ දක්වා පහත වැටුණි. 1997 දී ආර්ථිකය ආනයන වර්ධනයේ අඩු මට්ටම්, පුද්ගලික ප්‍රාග්ධන ගලා ඒමේ ඉහළ මට්ටම් සහ විදේශ විනිමය වෙළඳපොලේ සාපේක්ෂ ස්ථාවරත්වය මගින් සලකුණු විය.

මෑත කාලීන ආර්ථික කාර්ය සාධනය පෙන්නුම් කරන්නේ ජැමෙයිකානු ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින් පවතින බවයි. කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය, වර්ධනයේ වැදගත් එන්ජිමකි. 2000 වසරේ අනුරූප කාලපරිච්ඡේදයට සාපේක්ෂව 2001 දී 5.5% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර එය 1997 ජනවාරි මාසයෙන් පසු මෙම අංශයේ පළමු ධනාත්මක වර්ධන වේගය පෙන්නුම් කරයි. 2018 දී ජැමෙයිකාව ඉරිඟු වල 7.9% ක වැඩිවීමක්, කෙසෙල් වල 6.1% ක වැඩිවීමක්, කෙසෙල් වල 10.4% ක වැඩිවීමක්, අන්නාසි වල 2.2% ක වැඩිවීමක්, ඩැෂීන් වල 13.3% ක වැඩිවීමක්, පොල් වල 24.9% ක වැඩිවීමක් සහ සම්පූර්ණ කිරි නිෂ්පාදනයේ 10.6% ක වැඩිවීමක් වාර්තා කළේය. 1997 වසරේ අනුරූප කාලපරිච්ඡේදයට සාපේක්ෂව 1998 ජනවාරි සිට දෙසැම්බර් දක්වා බොක්සයිට් සහ ඇලුමිනා නිෂ්පාදනය 5.5% කින් ඉහළ ගියේය. ජනවාරි මාසයේ බොක්සයිට් නිෂ්පාදනය 1998 ජනවාරි මාසයට සාපේක්ෂව 7.1% ක වැඩිවීමක් වාර්තා කළ අතර 2009 දක්වා ඇලුමිනා නිෂ්පාදනය අඛණ්ඩව ව්‍යාප්ත කිරීම ඇල්කෝවා විසින් සැලසුම් කර ඇත. ජැමෙයිකාව ලෝකයේ පස්වන විශාලතම බොක්සයිට් අපනයනකරුවා වන අතර ඕස්ට්‍රේලියාව, චීනය, බ්‍රසීලය සහ ගිනියාවට පසුව එය වේ. එම රට හුණුගල් අපනයනය කරන අතර එයින් විශාල තැන්පතු එහි ඇත. රජය දැනට එහි නිස්සාරණය වැඩි කිරීමට සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටී.

කැනේඩියානු සමාගමක් වන කරුබ් කොපර් කෝප්, "... (ශාන්ත කැතරින්හි) අවම වශයෙන් සැලකිය යුතු Cu/Au පෝර්ෆිරි පද්ධති හතක්වත් පවතින බව" සොයාගෙන තහවුරු කර ඇත. ඔවුන් ඇස්තමේන්තු කර ඇත්තේ, "බෙල්ලාස් ගේට්ටුවෙන් සොයාගත් පෝර්ෆිරි ව්‍යාප්තිය ඕස්ට්‍රේලියාවේ නිව් සවුත් වේල්ස් හි නෝර්ත්පාර්ක්ස් පතල් දිස්ත්‍රික්කයේ (එය) 2013 දී චීනයට ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 820 කට විකුණන ලදී" යනුවෙනි. ජැමෙයිකාවේ භූ විද්‍යාව, "... චිලී, ආර්ජන්ටිනාව සහ ඩොමිනිකන් ජනරජයේ භූ විද්‍යාවට සමානයි - සියලුම ඵලදායී පතල් අධිකරණ බල ප්‍රදේශ" බව කරුබ් සඳහන් කළේය. මෙම ස්ථානවල පතල් කැණීම 2017 දී ආරම්භ විය.

විශාලතම විදේශ විනිමය උපයන මාර්ගය වන සංචාරක ව්‍යාපාරය ද දියුණුවක් පෙන්නුම් කළේය. 1999 දී මුළු සංචාරක පැමිණීම් මිලියන 2 ක් වූ අතර එය පෙර වසරට වඩා 100,000 ක වැඩිවීමකි. 2017 සිට, ජැමෙයිකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරය ඝාතීය ලෙස ඉහළ ගොස් ඇති අතර, වසරකට සාමාන්‍ය සංචාරකයින් මිලියන 4.3 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ. ජැමෙයිකාවේ විශාලතම සංචාරක වෙළඳපොළවල් උතුරු ඇමරිකාව, දකුණු ඇමරිකාව සහ යුරෝපයෙන් වේ. 2017 දී, ජැමෙයිකාව දකුණු සහ බටහිර යුරෝපයෙන් නැවතුම් සංචාරකයින්ගේ 91.3% ක වැඩිවීමක් වාර්තා කළේය (සහ 2017 ජනවාරි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා නැවතුම් පැමිණීම්වල 41% ක වැඩිවීමක් පෙර වසරට වඩා වැඩි විය), ජර්මනිය, පෘතුගාලය සහ ස්පාඤ්ඤය ඉහළම ප්‍රතිශත ලාභ වාර්තා කළේය. 2018 දී, ජැමෙයිකාව පෘතුගාලයේ ලෝක සංචාරක සම්මාන කිහිපයක් දිනා ගත් අතර "ගෝලීය සංචාරක නවෝත්පාදනය සඳහා සභාපති සම්මානය", "කැරිබියන් හි හොඳම සංචාරක මණ්ඩලය" "හොඳම මධුසමය ගමනාන්තය", "හොඳම සූපශාස්ත්‍ර ගමනාන්තය", "ලෝකයේ ප්‍රමුඛතම වෙරළ ගමනාන්තය" සහ "ලෝකයේ ප්‍රමුඛතම කෲස් ගමනාන්තය" දිනා ගත්තේය. මාස දෙකකට පසු, නිව් යෝර්ක් නගරයේ පැවති ට්‍රැවි සංචාරක සම්මාන උළෙලේදී, ජැමෙයිකාවේ සංචාරක අමාත්‍ය එඩ්මන්ඩ් බාර්ට්ලට් හට "ගෝලීය සංචාරක ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ අර්බුද කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානය (GTRCM) සංවර්ධනය සඳහා ගෝලීය සංචාරක නවෝත්පාදනය" සඳහා ආරම්භක සභාපති සම්මානය පිරිනමන ලදී. "2018 වසරේ හොඳම සංචාරක අමාත්‍යවරයා" සඳහා ජර්මනියේ පැසිෆික් සංචාරක ලේඛක සංගමයේ සම්මානය ද බාර්ට්ලට් දිනා ඇත.

ජැමෙයිකාවේ ජාතික සහ එකම ඛනිජ තෙල් පිරිපහදුව වන පෙට්‍රොජෑම්, වෙනිසියුලා රජය විසින් සම-අයිති කර ඇත. පෙට්‍රොජෑම්, ".. දිනකට බැරල් 35,000 ක ජල-ස්කිමිං පිරිපහදුවක් ක්‍රියාත්මක කරයි, මෝටර් රථ ඩීසල් තෙල්; බර ඉන්ධන තෙල්; භූමිතෙල්/ජෙට් ඉන්ධන, ද්‍රව පෙට්‍රෝලියම් ගෑස් (LPG), ඇස්ෆල්ට් සහ ගැසොලින් නිෂ්පාදනය කරයි." පාරිභෝගිකයින් අතර බලශක්ති කර්මාන්තය, ගුවන් යානා ඉන්ධන පිරවුම්කරුවන් සහ දේශීය අලෙවිකරණ සමාගම් ඇතුළත් වේ. 2019 පෙබරවාරි 20 වන දින, ජැමෙයිකානු රජය වෙනිසියුලාවේ 49% කොටසෙහි අයිතිය නැවත ලබා ගැනීමට ඡන්දය දුන්නේය.

ජැමෙයිකාවේ කෘෂිකාර්මික අපනයන අතර සීනි, කෙසෙල්, කොකෝවා, පොල්, මොලැසස් දොඩම්, දෙහි, මිදි, රම්, අල, සුවඳ ගම්මිරිස් (එයින් ලොව විශාලතම සහ "වඩාත්ම සුවිශේෂී ගුණාත්මක" අපනයනකරු වේ), සහ ලෝක ප්‍රසිද්ධ රසැති වෙළඳ නාමයක් ලෙස සැලකෙන බ්ලූ මවුන්ටන් කෝපි ඇතුළත් වේ.

ජැමෙයිකාවේ කාර්මික හා වාණිජ කටයුතුවල විවිධත්වයක් ඇත. බර ව්‍යුහාත්මක අලුත්වැඩියාවන් හැරුණු විට, ගුවන් සේවා කර්මාන්තයට බොහෝ සාමාන්‍ය ගුවන් යානා නඩත්තු කටයුතු සිදු කිරීමට හැකියාව ඇත. ප්‍රවාහනය සහ කෘෂිකාර්මික ගුවන් සේවා සඳහා සැලකිය යුතු තාක්ෂණික සහායක් ඇත. ජැමෙයිකාවේ ලෝහ නිෂ්පාදනය, ලෝහ වහල සහ ගෘහ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය ඇතුළු කාර්මික ඉංජිනේරු විද්‍යාව, සැහැල්ලු නිෂ්පාදනය සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ඇත. ආහාර පාන සැකසීම, වීදුරු භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය, මෘදුකාංග සහ දත්ත සැකසීම, මුද්‍රණය සහ ප්‍රකාශනය, රක්ෂණ ඇපකර, සංගීතය සහ පටිගත කිරීම සහ උසස් අධ්‍යාපන ක්‍රියාකාරකම් විශාල නාගරික ප්‍රදේශවල සොයාගත හැකිය. ජැමෙයිකාවේ ඉදිකිරීම් කර්මාන්තය වෘත්තීය තාක්ෂණික ප්‍රමිතීන් සහ මග පෙන්වීම් සහිතව සම්පූර්ණයෙන්ම ස්වයංපෝෂිතයි.

2006 පළමු කාර්තුවේ සිට ජැමෙයිකාවේ ආර්ථිකය දැඩි වර්ධනයක් අත්විඳ ඇත. 2006 දින දර්ශන වර්ෂය සඳහා උද්ධමනය 6.0% දක්වා සහ විරැකියාව 8.9% දක්වා පහත වැටීමත් සමඟ, නාමික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය පෙර නොවූ විරූ ලෙස 2.9% කින් වර්ධනය විය. දූපත් ප්‍රවාහන හා උපයෝගිතා යටිතල පහසුකම් සඳහා ආයෝජන වැඩසටහනක් සහ සංචාරක, පතල් සහ සේවා අංශවල ලාභ යන සියල්ලම මෙම අගයට දායක විය. 2007 සඳහා වන සියලුම ප්‍රක්ෂේපණ ආර්ථික වර්ධනය සඳහා ඊටත් වඩා ඉහළ විභවයක් පෙන්නුම් කරන අතර සියලුම ඇස්තමේන්තු 3.0% ට වඩා වැඩි වන අතර නාගරික අපරාධ සහ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති මගින් පමණක් බාධා ඇති වේ. 2024 දී ජැමෙයිකාව ගෝලීය නවෝත්පාදන දර්ශකයේ 79 වන ස්ථානයට පත්විය.

2006 දී, ජැමෙයිකාව CARICOM තනි වෙළඳපොළ සහ ආර්ථිකයේ (CSME) පුරෝගාමී සාමාජිකයෙකු ලෙස කොටසක් බවට පත්විය.

2007 සිට 2009 දක්වා කාලය තුළ ගෝලීය ආර්ථික පසුබෑම ජැමෙයිකානු ආර්ථිකයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සෘණ ආර්ථික වර්ධනයක් ඇති විය. රජය 2010 ජනවාරි 14 වන දින නව ණය කළමනාකරණ මුලපිරීමක් වන ජැමෙයිකාවේ ණය හුවමාරුව (JDX) ක්‍රියාත්මක කළේය. මෙම මුලපිරීම මගින් ජැමෙයිකාවේ රජයේ (GOJ) බැඳුම්කර හිමියන් අඩු අස්වැන්නක් සහ දිගු කල්පිරීමක් සහිත බැඳුම්කර සඳහා ඉහළ පොලී උපයන උපකරණ ආපසු ලබා දෙනු ඇත. දේශීය මූල්‍ය ආයතනවලින් 95% කට වඩා මෙම දීමනාව භාර ගත් අතර එය රජය විසින් සාර්ථක ලෙස සලකනු ලැබීය.

JDX වැඩසටහනේ සාර්ථකත්වය හේතුවෙන්, බෲස් ගෝල්ඩින්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් රජය 2010 පෙබරවාරි 4 වන දින ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.27 ක ණය ගැනීමේ ගිවිසුමකට එළඹීමට සමත් විය. ණය ගිවිසුම වසර තුනක කාලයක් සඳහා වේ.

2014 අප්‍රේල් මාසයේදී, ජැමෙයිකානු සහ චීන රජයන් ජැමෙයිකානු ලොජිස්ටික් හබ් (JLH) හි පළමු අදියර සඳහා මූලික ගිවිසුම් අත්සන් කළහ - එය කිංග්ස්ටන් ගෝලීය සැපයුම් දාමයේ සිව්වන නෝඩ් ලෙස ස්ථානගත කිරීම අරමුණු කරගත් මුලපිරීමකි, රොටර්ඩෑම්, ඩුබායි සහ සිංගප්පූරුව එක් කර ඇමරිකාවට සේවය කිරීම. ව්‍යාපෘතිය අවසන් වූ විට, ජැමෙයිකානුවන් සඳහා බොහෝ රැකියා, බහුජාතික සමාගම් සඳහා ආර්ථික කලාප සහ රටේ අධික ණය-දළ දේශීය නිෂ්පාදිත අනුපාතය සමනය කිරීම සඳහා බෙහෙවින් අවශ්‍ය ආර්ථික වර්ධනයක් ලබා දෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. IMF හි ප්‍රතිමූල්‍යකරණ වැඩසටහනට දැඩි ලෙස අනුගත වීම සහ JLH සඳහා වන සූදානම ජැමෙයිකාවේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම සහ විශාලතම ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන තුනෙන් ඉදිරි දැක්මට හිතකර ලෙස බලපා ඇත. 2018 දී, මූඩීස් සහ ස්ටෑන්ඩර්ඩ් සහ පුවර් ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් දෙකම ජැමෙයිකාවේ ශ්‍රේණිගත කිරීම් පිළිවෙලින් "ස්ථාවර සහ ධනාත්මක" යන දෙකටම උසස් කරන ලදී.

විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය

විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන (STI) අංශය මෙහෙයවනු ලබන්නේ ජාතික විද්‍යා හා තාක්ෂණ කොමිසම (NCST) සහ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ කවුන්සිලය (SRC) විසිනි. දෙකම විද්‍යා, බලශක්ති සහ තාක්ෂණ අමාත්‍යාංශයේ මඟ පෙන්වීම යටතේ පවතී.

1990 ගණන්වල සිට, රජය ජැමෙයිකාවේ විද්‍යාව හා තාක්ෂණයේ දියුණුව ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා න්‍යාය පත්‍රයක් සකසා ඇත. පෝෂණ කර්මාන්තයේ වර්ධනය වැනි සමහර සාර්ථකත්වයන් තිබියදීත්, ප්‍රතිඵල දේශීය තාක්ෂණයන්, නිෂ්පාදන සහ සේවාවන් බවට පරිවර්තනය කිරීම දුෂ්කර වී ඇත - බොහෝ දුරට ජාතික අයවැය සීමාවන් නිසා. කෙසේ වෙතත්, ජැමෙයිකාවේ වැඩිදියුණු කළ මූල්‍ය අවකාශය, එහි මෑත කාලීන IMF වැඩසටහනෙන් එළියට ඒමත් සමඟ, රජය පර්යේෂණ සහ සංවර්ධනය සඳහා වියදම් වැඩි කිරීමට පොරොන්දු වී ඇත.

ජැමෙයිකානුවන් සැලකිය යුතු විද්‍යාත්මක හා වෛද්‍ය දායකත්වයක් ලබා දී ඇත. ළමා දෑකැති සෛල රක්තහීනතාවය සඳහා ප්‍රතිකාරවල පුරෝගාමියා වන ක්වාෂියෝකෝර් සොයා ගැනීම සහ විවිධ අභ්‍යවකාශ යානා ආධාරක පද්ධති සොයා ගැනීම මේවා අතර වේ.

යටිතල පහසුකම්

ප්‍රවාහනය

හාෆ්වේ ට්‍රී ප්‍රවාහන මධ්‍යස්ථානය, කිංග්ස්ටන්

ජැමෙයිකාවේ ප්‍රවාහන යටිතල පහසුකම් මාර්ග, දුම්රිය මාර්ග සහ ගුවන් ප්‍රවාහනයෙන් සමන්විත වන අතර, දිවයිනේ අභ්‍යන්තර ප්‍රවාහන පද්ධතියේ කොඳු නාරටිය වන මාර්ග වේ.

මහා මාර්ග

ජැමෙයිකානු මාර්ග ජාලය කිලෝමීටර 21,000 (සැතපුම් 13,000) කට ආසන්න මාර්ග කින් සමන්විත වන අතර, එයින් කිලෝමීටර 15,000 කට වඩා (සැතපුම් 9,300) කාපට් කර ඇත. ජැමෙයිකානු රජය 1990 දශකයේ අග භාගයේ සිට සහ පෞද්ගලික ආයෝජකයින් සමඟ සහයෝගයෙන් යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීමේ ව්‍යාපෘති ආරම්භ කර ඇති අතර, ඉන් එකකට දිවයිනේ ප්‍රධාන ජනගහන මධ්‍යස්ථාන සම්බන්ධ කරමින් දිවයිනේ එවැනි ප්‍රවේශ-පාලිත මාර්ග පද්ධතියක් නිර්මාණය කිරීම ඇතුළත් වේ. මෙම ව්‍යාපෘතිය මේ වන විට අධිවේගී මාර්ගය කිලෝමීටර 33 (සැතපුම් 21) සම්පූර්ණ කර ඇත.

දුම්රිය මාර්ග

ජැමෙයිකාවේ දුම්රිය ප්‍රවාහනයේ ප්‍රධාන මාධ්‍ය ලෙස බොහෝ දුරට මාර්ග මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කර ඇති අතර, ඔවුන් කලක් කළ ප්‍රමුඛ ස්ථානය තවදුරටත් භුක්ති විඳින්නේ නැත. ජැමෙයිකාවේ ඇති කිලෝමීටර 272 (සැතපුම් 169) දුම්රිය මාර්ග න්, දැනට බොක්සයිට් ප්‍රවාහනය සඳහා භාවිතා කරන කිලෝමීටර 57 (සැතපුම් 35) ක් පමණක් ක්‍රියාත්මක වේ. 2011 අප්‍රේල් 13 වන දින, මැයි පෙන්, ස්පාඤ්ඤ නගරය සහ ලින්ස්ටෙඩ් අතර සීමිත මගී සේවාවක් නැවත ආරම්භ කරන ලදී.

ගුවන් ප්‍රවාහනය

මොන්ටෙගෝ බොක්කෙහි ගොඩබසින US එයාර්වේස් ගුවන් යානයක් (2013)

නෝමන් මැන්ලි ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ

ජැමෙයිකාවේ නවීන පර්යන්ත, දිගු ධාවන පථ සහ නවීන සහ ගුවන් ගමන් සඳහා භාවිතා කරන විශාල ජෙට් ගුවන් යානා නවාතැන් ගැනීමට අවශ්‍ය නාවික උපකරණ සහිත ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ තුනක් ඇත: කිංග්ස්ටන්හි නෝමන් මැන්ලි ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ; ශාන්ත මේරි පැරිෂ්හි බොස්කොබෙල් හි ඉයන් ෆ්ලෙමින් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ; සහ දිවයිනේ විශාලතම සහ කාර්යබහුලම ගුවන් තොටුපළ වන මොන්ටෙගෝ බොක්කෙහි පිහිටි ශ්‍රීමත් ඩොනල්ඩ් සැන්ග්ස්ටර් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ. මැන්ලි සහ සැන්ග්ස්ටර් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ රටේ ජාතික ගුවන් සේවය වන එයාර් ජැමෙයිකාවට නිවහන වේ. ඊට අමතරව ටින්සන් පෙන් (කිංග්ස්ටන්), පෝර්ට් ඇන්ටෝනියෝ සහ නෙග්‍රිල් යන ප්‍රදේශවල දේශීය මගී ගුවන් තොටුපළවල් ඇති අතර ඒවා අභ්‍යන්තර ගුවන් ගමන් සඳහා පමණක් සේවය කරයි. තවත් බොහෝ කුඩා, ග්‍රාමීය මධ්‍යස්ථාන සීනි වතු හෝ බොක්සයිට් පතල්වල පෞද්ගලික ගුවන් පථ මගින් සේවය කරනු ලැබේ.

වරාය, නැව්ගත කිරීම සහ ප්‍රදීපාගාර

පැනමා ඇළට නැව්ගත කිරීමේ මාර්ගයේ කැරිබියන් මුහුදේ එහි පිහිටීම සහ උතුරු ඇමරිකාවේ විශාල වෙළඳපොළවල් සහ ලතින් ඇමරිකාවේ නැගී එන වෙළඳපොළවල් වලට සාපේක්ෂව සමීප වීම හේතුවෙන්, ජැමෙයිකාවට නැව්ගත කිරීමේ බහාලුම් විශාල ප්‍රමාණයක් ලැබේ. කිංග්ස්ටන් වරායේ බහාලුම් පර්යන්තය මෑත වසරවලදී ධාරිතාවයෙන් විශාල ප්‍රසාරණයකට ලක්ව ඇති අතර, එය දැනටමත් සාක්ෂාත් කර ගෙන ඇති වර්ධනය මෙන්ම ඉදිරි වසරවල ප්‍රක්ෂේපණය කර ඇති වර්ධනයද හැසිරවීමට සමත් වී ඇත. මොන්ටෙගෝ බොක්කෙහි මොන්ටෙගෝ ෆ්‍රීපෝට්, කිංග්ස්ටන් වරායට වඩා සීමිත වුවද, ප්‍රධාන වශයෙන් කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන වැනි විවිධ භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කරයි.

දිවයින පුරා ස්ථානගත කර ඇති තවත් වරායන් කිහිපයක් තිබේ, ඒවාට ශාන්ත කැතරින් (වින්ඩාල්කෝ) හි පෝට් එස්කිවෙල්, ක්ලැරෙන්ඩන් හි රොකී පොයින්ට්, ශාන්ත එලිසබෙත් හි පෝට් කයිසර්, ඩිස්කවරි බොක්කෙහි පෝට් රෝඩ්ස්, ඔචෝ රියෝස් හි රෙනෝල්ඩ්ස් පියර් සහ පෝට් ඇන්ටෝනියෝ හි බවුන්ඩ්බෲක් වරාය ඇතුළත් වේ.

නැව්ගත කිරීමේ සංචාලනයට සහාය වීම සඳහා, ජැමෙයිකාව ප්‍රදීපාගාර නවයක් ක්‍රියාත්මක කරයි. ඒවා ප්‍රවාහන හා වැඩ අමාත්‍යාංශයේ ආයතනයක් වන ජැමෙයිකාවේ වරාය අධිකාරිය විසින් නඩත්තු කරනු ලැබේ.

බලශක්තිය

ජැමෙයිකාවේ විදුලිබල නිෂ්පාදනය ප්‍රභවය අනුව

මූලාශ්‍රය අනුව ජැමෙයිකාවේ පුනර්ජනනීය විදුලි නිෂ්පාදනය

ජැමෙයිකාව එහි ජාතික බලශක්ති අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා ඛනිජ තෙල් ආනයනය මත රඳා පවතී. තෙල් සඳහා බොහෝ පරීක්ෂණ ස්ථාන ගවේෂණය කර ඇත, නමුත් වාණිජමය වශයෙන් ශක්‍ය ප්‍රමාණයන් සොයාගෙන නොමැත. ආනයනික තෙල් සහ මෝටර් ඉන්ධන (ඩීසල්, පෙට්‍රල් සහ ජෙට් ඉන්ධන) සඳහා වඩාත් පහසු ප්‍රභවයන් මෙක්සිකෝවෙන් සහ වෙනිසියුලාවෙන් පැමිණේ.

ජැමෙයිකාවේ විදුලි බලය නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ පැරණි වරායේ පිහිටා ඇති ඩීසල් (බංකර් තෙල්) උත්පාදක යන්ත්‍ර මගිනි. මෙම පහසුකම තවදුරටත් ද්‍රව ස්වාභාවික වායු හැකියාව සහ ගබඩා කිරීමකින් සමන්විත වේ. අනෙකුත් කුඩා බලාගාර (බොහෝමයක් දිවයිනේ විදුලි සැපයුම්කරු වන ජැමෙයිකාවේ මහජන සේවා සමාගමට අයත් වේ,) හන්ට්ස් බේ බලාගාරය, බොග් බලාගාරය ශාන්ත ජේම්ස්, රොක්ෆෝර්ට් බලාගාරය ශාන්ත ඇන්ඩෲ සහ වයිට් ගඟ, රියෝ බුවනෝ, මොරන්ට් ගඟ, කළු ගඟ (මැගොටි) සහ රෝරින් ගඟේ කුඩා ජල විදුලි බලාගාර ඇතුළුව දිවයිනේ විදුලි ජාලයට සහාය වේ. ජැමෙයිකාවේ ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට අයත් සුළං ගොවිපලක් මැන්චෙස්ටර් හි විග්ටන් හි ස්ථාපිත කරන ලදී.

ජැමෙයිකාව 1980 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට 20 kW ධාරිතාවයකින් යුත් SLOWPOKE-2 න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාකාරකයක් සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක කර ඇත. 2024 දී, ජැමෙයිකාවේ න්‍යෂ්ටික බලය භාවිතා කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා කැනඩා පරමාණුක බලශක්ති සමාගම (AECL) සහ කැනේඩියානු න්‍යෂ්ටික රසායනාගාර සමඟ අවබෝධතා ගිවිසුමක් (MOU) අත්සන් කරමින්, රටේ බලශක්ති මිශ්‍රණයට කුඩා මොඩියුලර් ප්‍රතික්‍රියාකාරක (SMR) එකතු කිරීමට රජය කැපවී සිටියේය.

ජැමෙයිකාව දිනකට තෙල් බලශක්ති නිෂ්පාදන බැරල් 80,000ක් (13,000 m3) පමණ ආනයනය කරයි, ඇස්ෆල්ට් සහ ලිහිසි තෙල් නිෂ්පාදන ඇතුළුව. ආනයනික ඉන්ධන වලින් 20%ක් පමණක් මාර්ග ප්‍රවාහනය සඳහා භාවිතා කරන අතර ඉතිරිය බොක්සයිට් කර්මාන්තය, විදුලි උත්පාදනය සහ ගුවන් සේවා මගින් භාවිතා කරයි. දිනකට බොරතෙල් ආනයනයෙන් බැරල් 30,000ක් කිංග්ස්ටන්හි පෙට්‍රොජෑම් පිරිපහදුව මගින් විවිධ මෝටර් රථ ඉන්ධන සහ ඇස්ෆල්ට් බවට සකසනු ලැබේ.

ජැමෙයිකාව අතිවිශාල ප්‍රමාණයකින් පානීය මධ්‍යසාර (අවම වශයෙන් 5% ජල අන්තර්ගතය) නිෂ්පාදනය කරයි, ඒවායින් බොහොමයක් පාන වර්ග ලෙස පරිභෝජනය කරන බව පෙනේ, සහ මෝටර් ඉන්ධන ලෙස කිසිවක් භාවිතා නොකරයි. ජලීය එතනෝල් අමුද්‍රව්‍ය නිර්ජලීය එතනෝල් (0% ජල අන්තර්ගතය) බවට පිරිපහදු කිරීමට පහසුකම් පවතී, නමුත් 2007 වන විට, ක්‍රියාවලිය ආර්ථික වශයෙන් අහිතකර බව පෙනෙන්නට තිබූ අතර නිෂ්පාදන කම්හල අක්‍රිය විය. එතැන් සිට මෙම පහසුකම බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් පෙට්‍රෝලියම් සමාගම විසින් මිලදී ගෙන ඛනිජ තෙල් ආසවනය සඳහා නැවත භාවිතා කර ඇත.

සන්නිවේදනය

ජැමෙයිකාවේ 95% කට වඩා ජංගම දුරකථන විනිවිද යාමක් සහිත පූර්ණ ඩිජිටල් දුරකථන සන්නිවේදන පද්ධතියක් ඇත.

රටේ ජංගම දුරකථන ක්‍රියාකරුවන් දෙදෙනා වන FLOW ජැමෙයිකාව (කලින් LIME, bMobile සහ Cable සහ Wireless Jamaica) සහ Digicel Jamaica ජාල වැඩිදියුණු කිරීම් සහ පුළුල් කිරීම සඳහා මිලියන ගණනක් වියදම් කර ඇත. නවතම ක්‍රියාකරු වන Digicel හට 2001 දී අලුතින් ලිබරල් කරන ලද ටෙලිකොම් වෙළඳපොලේ ජංගම සේවා ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා බලපත්‍රයක් ලබා දෙන ලදී, එය වරක් වත්මන් FLOW (එවකට Cable සහ Wireless Jamaica) ඒකාධිකාරයේ එකම වසම විය. Digicel වඩාත් බහුලව භාවිතා වන GSM රැහැන් රහිත පද්ධතිය තෝරා ගත් අතර, අතීත ක්‍රියාකරුවෙකු වන Oceanic (එය Claro Jamaica බවට පත් වූ අතර පසුව 2011 දී Digicel Jamaica සමඟ ඒකාබද්ධ විය) CDMA ප්‍රමිතිය තෝරා ගත්තේය. FLOW (කලින් "LIME" - පූර්ව-කොලොම්බස් සන්නිවේදන ඒකාබද්ධ කිරීම) TDMA ප්‍රමිතියෙන් ආරම්භ වූ අතර පසුව 2002 දී GSM දක්වා උත්ශ්‍රේණි කරන ලද අතර, 2006 දී TDMA ඉවත් කරන ලද අතර LIME එහි 3G ජාලය දියත් කරන තෙක් 2009 දක්වා එම ප්‍රමිතිය පමණක් භාවිතා කළේය. ක්‍රියාකරුවන් දෙදෙනාම දැනට HSPA+ (3G) තාක්ෂණය සමඟ දිවයින පුරා ආවරණය සපයයි. වර්තමානයේ, Digicel පමණක් තම ගනුදෙනුකරුවන්ට LTE ලබා දෙන අතර FLOW Jamaica, Digicel හි LTE ජාලය දැනට දක්නට ලැබෙන ස්ථාන වන කිංග්ස්ටන් සහ මොන්ටෙගෝ බේ නගරවල LTE දියත් කිරීමට කැපවී සිටී.

ජැමෙයිකානු සන්නිවේදන වෙළඳපොළට අලුතින් පිවිසෙන Flow Jamaica, ජැමෙයිකාව එක්සත් ජනපදයට සම්බන්ධ කරන නව සබ්මැරීන් කේබලයක් තැබීය. මෙම නව කේබලය ජැමෙයිකාව ලෝකයේ සෙසු ප්‍රදේශවලට සම්බන්ධ කරන මුළු සබ්මැරීන් කේබල් ගණන හතර දක්වා වැඩි කරයි. කේබල් සහ රැහැන් රහිත සන්නිවේදන (LIME හි මව් සමාගම) 2014 අගභාගයේදී සමාගම අත්පත් කර ගත් අතර ඔවුන්ගේ වෙළඳ නාමය LIME FLOW සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කළේය. FLOW ජැමෙයිකාව දැනට දිවයිනේ වැඩිම බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් සහ කේබල් ග්‍රාහකයින් සිටින රට වන අතර ජංගම ග්‍රාහකයින් මිලියන 1 ක් ද සිටී, එය ඩිජිසෙල්ට පසුව දෙවනුව (එහි උච්චතම අවස්ථාවේ දී එහි ජාලයේ ජංගම ග්‍රාහකයින් මිලියන 2 කට වඩා සිටියහ).

ඩිජිසෙල් 2010 දී ග්‍රාහකයෙකුට 6 Mbit/s දක්වා හැකියාව ඇති WiMAX බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් පිරිනැමීමෙන් බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් වෙළඳපොළට පිවිසියේය. 2014 දී LIME/FLOW ඒකාබද්ධ වීමෙන් පසු ඔවුන්ගේ බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් බෙදාගැනීම තවදුරටත් වර්ධනය කිරීම සඳහා, සමාගම ඩිජිසෙල් ප්ලේ නමින් නව බ්‍රෝඩ්බෑන්ඩ් සේවාවක් හඳුන්වා දුන්නේය, එය ජැමෙයිකාවේ දෙවන FTTH පිරිනැමීමයි (2011 දී තෝරාගත් ප්‍රජාවන්හි LIME යෙදවීමෙන් පසු). එය දැනට කිංග්ස්ටන්, පෝට්මෝර් සහ ශාන්ත ඇන්ඩෲ යන දේවස්ථානවල පමණක් ලබා ගත හැකිය. එය පිරිසිදු ෆයිබර් ඔප්ටික් ජාලයක් හරහා 200 Mbit/s දක්වා පහළට, 100 Mbit/s දක්වා වේගයක් ලබා දෙයි. Digicel හි තරඟකරු වන FLOW Jamaica සතුව ADSL, Coaxial සහ Fibre to the Home (LIME වෙතින් උරුම වූ) වලින් සමන්විත ජාලයක් ඇති අතර 100 Mbit/s දක්වා වේගයක් පමණක් ලබා දෙයි. Digicel වෙළඳපොළට ඇතුළුවීමට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා FLOW එහි Fibre පිරිනැමීම තවත් ප්‍රදේශවලට ව්‍යාප්ත කිරීමට කැපවී සිටී.

කාර්යාල සහ උපයෝගිතා රෙගුලාසි (අපගේ), විද්‍යා, තාක්ෂණ, බලශක්ති සහ පතල් අමාත්‍යාංශය (MSTEM) සහ වර්ණාවලි කළමනාකරණ අධිකාරිය (SMA) 2016 ජනවාරි මාසයේදී තවත් ජංගම ක්‍රියාකරු බලපත්‍රයක් සඳහා අනුමැතිය ලබා දී ඇති බව නිවේදනය කරන ලදී. මෙම ඇතුළත් වීමේ අනන්‍යතාවය 2016 මැයි 20 වන දින ජැමෙයිකානු රජය විසින් Caricel නමින් ක්‍රියාත්මක වන Symbiote Investments Limited ලෙස නව වාහකය නම් කරන විට තහවුරු කරන ලදී. සමාගම 4G LTE දත්ත පිරිනැමීම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරනු ඇති අතර පළමුව කිංග්ස්ටන් මෙට්‍රොපොලිටන් ප්‍රදේශයේ සජීවීව සජීවීව ගමන් කරනු ඇති අතර ඉන් පසුව ජැමෙයිකාවේ සෙසු ප්‍රදේශවලට ව්‍යාප්ත වනු ඇත.

සංස්කෘතිය

සංගීතය

ජැමෙයිකානු සංස්කෘතියට ලොව පුරා ප්‍රබල පැවැත්මක් ඇත. රෙගේ, ස්කා, මෙන්ටෝ, රොක්ස්ටෙඩි, ඩබ් සහ මෑතකදී ඩාන්ස්හෝල් සහ රාගා යන සංගීත ප්‍රභේද සියල්ලම දිවයිනේ විචිත්‍රවත්, ජනප්‍රිය නාගරික පටිගත කිරීමේ කර්මාන්තයෙන් ආරම්භ විය. මේවා පන්ක් රොක් (රෙගේ සහ ස්කා හරහා), ඩබ් කවි, නිව් වේව්, ද්වි-ස්වර, පෙම්වතුන් රොක්, රෙගේටන්, ජංගල්, ඩ්‍රම් සහ බාස්, ඩබ්ස්ටෙප්, ග්‍රයිම් සහ ඇමරිකානු රැප් සංගීතය වැනි තවත් බොහෝ ප්‍රභේදවලට බලපෑම් කිරීමට සමත් වී ඇත. ද නොටෝරියස් බී.අයි.ජී., බස්ටා රයිම්ස් සහ හෙවි ඩී වැනි සමහර රැප් ගායකයින් ජැමෙයිකානු සම්භවයක් ඇති අය වෙති.

බොබ් මාලේ බොහෝ විට ප්‍රසිද්ධ ජැමෙයිකානු සංගීතඥයා විය හැකිය; ඔහුගේ වයිලර්ස් සංගීත කණ්ඩායම සමඟ ඔහු 1960-70 ගණන්වල ජනප්‍රිය ගීත මාලාවක් ඇති කර ගත් අතර, රෙගේ ජාත්‍යන්තරව ජනප්‍රිය කර මිලියන ගණනක් වාර්තා අලෙවි කළේය. ටූට්ස් හිබර්ට්, මිලී ස්මෝල්, ලී "ස්ක්‍රැච්" පෙරී, ග්‍රෙගරි අයිසැක්ස්, හාෆ් පින්ට්, ප්‍රොටෝජේ, පීටර් ටොෂ්, බනී වයිලර්, බිග් යූත්, ජිමී ක්ලිෆ්, ඩෙනිස් බ්‍රවුන්, ඩෙස්මන්ඩ් ඩෙකර්, බෙරෙස් හැමන්ඩ්, බීනි මෑන්, ෂැගී, ග්‍රේස් ජෝන්ස්, ෂබ්බා රැන්ක්ස්, සුපර් කැට්, බුජු බැන්ටන්, ෂෝන් පෝල්, අයි වේන්, බූන්ටි කිලර් සහ තවත් බොහෝ අය ඇතුළුව ජාත්‍යන්තරව ප්‍රසිද්ධ කලාකරුවන් බොහෝ දෙනෙක් ජැමෙයිකාවේ උපත ලැබූහ. ජැමෙයිකාවෙන් පැමිණි සංගීත කණ්ඩායම් අතර බ්ලැක් උහුරු, තුන්වන ලෝක සංගීත කණ්ඩායම, අභ්‍යන්තර සර්කල්, චාලිස් රෙගේ සංගීත කණ්ඩායම, සංස්කෘතිය, ෆැබ් ෆයිව් සහ මෝගන් උරුමය ඇතුළත් වේ.

සාහිත්‍යය

මාධ්‍යවේදියා සහ කතුවරයා වන එච්. ජී. ඩි ලිසර් ඔහුගේ බොහෝ නවකතා සඳහා පසුබිම ලෙස තම උපන් රට භාවිතා කළේය. ජැමෙයිකාවේ ෆල්මූත් හි උපත ලැබූ ඩි ලිසර් තරුණ වියේදී ජැමෙයිකාවේ ටයිම්ස් හි වාර්තාකරුවෙකු ලෙස සේවය කළ අතර 1920 දී ප්ලාන්ටර්ස් පන්ච් සඟරාව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට පටන් ගත්තේය. ද වයිට් විච් ඔෆ් රෝස්හෝල් ඔහුගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ නවකතා වලින් එකකි. ඔහු ජැමෙයිකානු මාධ්‍ය සංගමයේ ගෞරවනීය සභාපති ලෙස නම් කරන ලදී; ඔහු ජැමෙයිකානු සීනි කර්මාන්තය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ඔහුගේ වෘත්තීය ජීවිතය පුරාම කටයුතු කළේය.

මාධ්‍යවේදියෙකු, කවියෙකු සහ නාට්‍ය රචකයෙකු වන රොජර් මේස්, ද හිල්ස් වර් ජෝයිෆුල් ටුගෙදර් (1953), බ්‍රදර් මෑන් (1954) සහ බ්ලැක් ලයිට්නින් (1955) ඇතුළු කෙටිකතා, නාට්‍ය සහ නවකතා රාශියක් ලිවීය.

ජැමෙයිකාවේ නිවසක් තිබූ ඉයන් ෆ්ලෙමින්, ලිව් ඇන්ඩ් ලෙට් ඩයි, ඩොක්ටර් නෝ, "ෆෝ යුවර් අයිස් ඔන්ලි", ද මෑන් විත් ද ගෝල්ඩන් ගන් සහ ඔක්ටොපසි සහ ද ලිවිං ඩේලයිට්ස් ඇතුළු ඔහුගේ ජේම්ස් බොන්ඩ් නවකතාවල පසුබිමක් ලෙස දිවයින නැවත නැවතත් භාවිතා කළේය.

නවකතාකරු මාලන් ජේම්ස් (1970) නවකතා තුනක් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත: ජෝන් ක්‍රෝස් ඩෙවිල් (2005), ද බුක් ඔෆ් නයිට් වුමන් (2009) සහ 2015 මෑන් බුකර් ත්‍යාගය දිනාගත් අ බ්‍රීෆ් හිස්ට්‍රි ඔෆ් සෙවන් කිලින්ග්ස් (2014).

චිත්‍රපට

ජැමෙයිකාවට 1960 දශකයේ මුල් භාගයේ සිට චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ ඉතිහාසයක් ඇත. ජැමෙයිකාවේ අපරාධකාරී තරුණයින් පිළිබඳ බැල්මක් 1970 දශකයේ සංගීත අපරාධ චිත්‍රපටයක් වන ද හාඩර් ද කම් හි ඉදිරිපත් කර ඇති අතර, එහි ජිමී ක්ලිෆ් මිනීමැරුම් අපරාධ රැල්ලකට බැස යන කලකිරුණු (සහ මනෝ ව්‍යාධි) රෙගේ සංගීත ශිල්පියෙකු ලෙස රඟපායි. අනෙකුත් කැපී පෙනෙන ජැමෙයිකානු චිත්‍රපට අතර කන්ට්‍රිමන්, රොකර්ස්, ඩාන්ස්හෝල් ක්වීන්, වන් ලව්, ෂොටාස්, අවුට් ද ගේට්, තෙවන ලෝක කොප් සහ කිංග්ස්ටන් පැරඩයිස් ඇතුළත් වේ. ජේම්ස් බොන්ඩ් චිත්‍රපටයක් වන ඩ්‍රයි නෝ (1962), ස්ටීව් මැක්වීන් රඟපෑ පැපිලන් (1973), ටොම් කෲස් රඟපෑ කොක්ටේල් (1988) සහ 1993 ඩිස්නි ප්‍රහසන කූල් රනින්ග්ස් වැනි රූගත කිරීම් ස්ථානයක් ලෙසද ජැමෙයිකාව බොහෝ විට භාවිතා වේ, එය ජැමෙයිකාවේ පළමු බොබ්ස්ලඩ් කණ්ඩායම ශීත ඍතු ඔලිම්පික් උළෙලට පිවිසීමට උත්සාහ කිරීමේ සත්‍ය කතාව මත පදනම් වේ.

ආහාර පිසීම

බත් සහ ඇට සහිත ජැමෙයිකානු එළු කරිය

ජැමෙයිකානු ආහාර සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන ජැමෙයිකානු ජර්ක් කුළුබඩු, ව්‍යංජන සහ බත් සහ ඇට සඳහා මෙම දූපත ප්‍රසිද්ධය. ජැමෙයිකාව රතු ඉරි බියර් සහ ජැමෙයිකානු නිල් කඳු කෝපි සඳහා ද නිවහන වේ.

ජාතික සංකේත

(ජැමෙයිකානු තොරතුරු සේවයෙන්)

• ජාතික පක්ෂියා: රතු-බිල් සහිත ස්ට්‍රීමර්ටේල් (ඩොක්ටර් කුරුල්ලා ලෙසද හැඳින්වේ) (හම්මිං කුරුල්ලෙකු, ට්‍රොචිලස් පොලිට්මස්)
• ජාතික මල - ලිග්නම් වීටේ (ගුයාකම් ඔෆිසිනේල්)
• ජාතික ගස: නිල් මහෝ (හිබිස්කස් එලටස්)
• ජාතික පලතුර: ඇකී (බ්ලිගියා සපිඩා)
• ජාතික ආදර්ශ පාඨය: "බොහෝ දෙනෙකුගෙන්, එක් ජනතාවක්."

ජැමෙයිකාවේ කිංග්ස්ටන්හි පැපයින් උසස් පාසලේ ගොඩනැගිල්ලක ජැමෙයිකාවේ ආදර්ශ පාඨය

ක්‍රීඩාව

ජැමෙයිකාවේ ජාතික ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයක් වන අතර දිවයිනේ ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් සාමාන්‍යයෙන් එවැනි කුඩා රටකින් අපේක්ෂා කළ හැකි ප්‍රමාණයට වඩා හොඳින් දස්කම් දැක්වීමට නැඹුරු වෙති. වඩාත්ම ජනප්‍රිය දේශීය ක්‍රීඩාව ක්‍රිකට් වුවද, ජාත්‍යන්තර වේදිකාවේදී ජැමෙයිකානුවන් ධාවන පථ හා පිටියේ මලල ක්‍රීඩා වලදී විශේෂයෙන් හොඳින් දස්කම් දැක්වීමට නැඹුරු වී ඇත.

මෙම රට 2007 ක්‍රිකට් ලෝක කුසලානයේ ක්‍රීඩාංගණවලින් එකක් වූ අතර බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් ක්‍රිකට් කණ්ඩායම ජාත්‍යන්තර ටෙස්ට් ක්‍රිකට් සඳහා සහභාගී වන ICC පූර්ණ සාමාජික කණ්ඩායම් 12 න් එකකි. ජැමෙයිකාවේ ජාතික ක්‍රිකට් කණ්ඩායම කලාපීය වශයෙන් තරඟ කරන අතර බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් කණ්ඩායමට ක්‍රීඩකයින් ද සපයයි. දිවයිනේ ඇති එකම ටෙස්ට් ක්‍රීඩාංගණය සබීනා පාර්ක් වන නමුත් ග්‍රීන්ෆීල්ඩ් ක්‍රීඩාංගණය ක්‍රිකට් සඳහා ද භාවිතා වේ.

උසේන් බෝල්ට් සියලු කාලයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම කෙටි දුර ධාවකයා ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකේ.

නිදහසින් පසු, ජැමෙයිකාව නිරන්තරයෙන් ධාවන පථයේ සහ පිටියේ ලෝක මට්ටමේ ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් බිහි කර ඇත. පසුගිය දශක හය තුළ ජැමෙයිකාව ලෝක මට්ටමේ කෙටි දුර ධාවන ක්‍රීඩකයින් දුසිම් ගණනක් බිහි කර ඇත. ඔලිම්පික් සහ ලෝක ශූර උසේන් බෝල්ට්, පිරිමින් සඳහා මීටර් 100 ඉසව්වේ තත්පර 9.58 කින් සහ පිරිමින් සඳහා මීටර් 200 ඉසව්වේ තත්පර 19.19 කින් ලෝක වාර්තාකරු. ජැමෙයිකානු ඔලිම්පික් රන් පදක්කම්ලාභී ආතර් වින්ට්, ඩොනල්ඩ් ක්වාරි, ඉලේන් තොම්සන්, රියෝ 2016 දී මීටර් 100 සහ මීටර් 200 ඉසව්වේ ද්විත්ව ඔලිම්පික් ශූරයා, ඔලිම්පික් ශූරිය සහ හිටපු මීටර් 200 ලෝක වාර්තාකරු; ජාත්‍යන්තර ඔලිම්පික් කමිටුවේ සාමාජික රෝයි ඇන්තනි බ්‍රිජ්; මර්ලීන් ඔටේ; ඩෙලෝරීන් එනිස්-ලන්ඩන්; හිටපු ලෝක සහ දෙවරක් ඔලිම්පික් මීටර් 100 ශූරිය ෂෙලී-ඈන් ෆ්‍රේසර්-ප්‍රයිස්; කෙරන් ස්ටුවර්ට්; ඇලීන් බේලි; ජුලියට් කත්බර්ට්; තුන් වතාවක් ඔලිම්පික් රන් පදක්කම්ලාභී; වෙරෝනිකා කැම්බල්-බ්‍රවුන්; ෂෙරොන් සිම්ප්සන්; බ්‍රිජිට් ෆොස්ටර්-හයිල්ටන්; යොහාන් බ්ලේක්; හර්බ් මැකන්ලි; ඔලිම්පික් රන් පදක්කම්ලාභී ජෝර්ජ් රොඩන්; ඔලිම්පික් රන් පදක්කම්ලාභී ඩියොන් හෙමිංස්; මෙන්ම මීටර් 100 ලෝක වාර්තා දරන්නා සහ දෙවරක් මීටර් 100 ඔලිම්පික් අවසන් තරඟකරු සහ 2008 ඔලිම්පික් මීටර් 4 × 100 පිරිමි ඉසව්වේ රන් පදක්කම්ලාභී අසාෆා පවෙල් ද ජැමෙයිකාවේ උපත ලැබීය.

සංගම් පාපන්දු සහ අශ්ව රේසිං ජැමෙයිකාවේ අනෙකුත් ජනප්‍රිය ක්‍රීඩා වේ. ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම 1998 FIFA ලෝක කුසලානය සඳහා සුදුසුකම් ලැබීය. අශ්ව රේසිං ජැමෙයිකාවේ පළමු ක්‍රීඩාව විය. අද, අශ්ව රේසිං අශ්ව අභිජනනය කරන්නන්, මනාලයන් සහ පුහුණුකරුවන් ඇතුළු 20,000 කට පමණ රැකියා සපයයි. එසේම, ජැමෙයිකානුවන් කිහිප දෙනෙකු ජාත්‍යන්තරව ප්‍රසිද්ධ වී ඇත්තේ දිනකට වැඩිම ජයග්‍රහණ සඳහා ගිනස් ලෝක වාර්තා තබා ඇති රිචඩ් ඩිපාස්, කැනේඩියානු සම්මානලාභී ජෝර්ජ් හෝසැන්ග් සහ ඇමරිකානු සම්මානලාභීන් වන චාලි හසී, ඇන්ඩෲ රාම්ගීට් සහ බැරින්ටන් හාවි ඇතුළු අශ්ව රේසිංවල සාර්ථකත්වය සඳහා ය.

රට පුරා මෝටර් රථ ධාවන පථ සහ ධාවන සංගම් කිහිපයක් ඇති ජැමෙයිකාවේ ධාවන මෝටර් රථ පැදවීම ද ජනප්‍රිය ක්‍රීඩාවකි.

ජැමෙයිකාවේ ජාතික බොබ්ස්ලඩ් කණ්ඩායම ශීත ඍතු ඔලිම්පික් උළෙලේ දී බොහෝ හොඳින් ස්ථාපිත කණ්ඩායම් පරාජය කරමින් බරපතල තරඟකරුවෙකු විය. චෙස් සහ පැසිපන්දු ජැමෙයිකාවේ බහුලව ක්‍රීඩා කරන අතර පිළිවෙලින් ජැමෙයිකාවේ චෙස් සම්මේලනය (JCF) සහ ජැමෙයිකාවේ පැසිපන්දු සම්මේලනය (JBF) විසින් සහාය දක්වනු ලැබේ. නෙට්බෝල් ද දිවයිනේ ඉතා ජනප්‍රිය වන අතර, සන්ෂයින් ගර්ල්ස් ලෙස හඳුන්වන ජැමෙයිකාවේ ජාතික නෙට්බෝල් කණ්ඩායම නිරන්තරයෙන් ලෝකයේ ඉහළම පහ අතරට පැමිණේ.

2006 සිට ජැමෙයිකාවේ රග්බි ලීගය ක්‍රීඩා කර ඇත. ජැමෙයිකාවේ ජාතික රග්බි ලීග් කණ්ඩායම ජැමෙයිකාවේ සහ එක්සත් රාජධානිය පදනම් කරගත් වෘත්තීය සහ අර්ධ වෘත්තීය සමාජවලින් (විශේෂයෙන් සුපර් ලීග් සහ ශූරතාවලියේ) ක්‍රීඩා කරන ක්‍රීඩකයින්ගෙන් සමන්විත වේ. 2018 නොවැම්බර් මාසයේදී ප්‍රථම වතාවට, ජැමෙයිකානු රග්බි ලීග් කණ්ඩායම ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ කැනඩාව පරාජය කිරීමෙන් පසු රග්බි ලීග් ලෝක කුසලානයට සුදුසුකම් ලැබීය. ජැමෙයිකාව එංගලන්තයේ 2021 රග්බි ලීග් ලෝක කුසලානයට ක්‍රීඩා කරනු ඇත.

ESPN ට අනුව, 2011 දී වැඩිම වැටුප් ලබන ජැමෙයිකානු වෘත්තීය ක්‍රීඩකයා වූයේ එක්සත් ජනපදයේ ක්ලීව්ලන්ඩ් ඉන්දියන්ස් බේස්බෝල් කණ්ඩායමේ ආරම්භක පන්දු යවන්නා වන ජස්ටින් මාස්ටර්සන් ය.

යොමු කිරීම්

උතුරු ඇමරිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව